բիճ

Armenian

Alternative forms

• բիջ (biǰ), փիճ (pʻič)

Etymology

From Middle Armenian բիճ (bič).

Pronunciation

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /bit͡ʃ/, [bit͡ʃ]
• (Western Armenian) IPA^(key): /pid͡ʒ/, [pʰid͡ʒ]

Noun

բիճ • (bič) (dialectal)

1. bastard, illegitimate child
   • 1612, Xačʻatur Tʻoxatʻcʻi (Ewdokacʻi), Patmutʻiwn Vēnētikoy kʻałakʻin [History of the city of Venice] :^[1]

     Քսան հազար բոզ խըստ կու տայ,
     Բճերն ամէն սօլդատ կը լնայ,
     Զամէնըն ի կարդալ կու տան՝
     Թէ՛ աղջիկ է եը թէ՛ տղայ։

     Kʻsan hazar boz xəst ku tay,
     Bčern amēn sōldat kə lnay,
     Zamēnən i kardal ku tan,
     Tʻḗ aġǰik ē eə tʻḗ tġay.

   • ca. 1680–1684, Baṙ girg taliani [An Armenian–Italian Dictionary published in Venice] page 10:^[2]

     բիճ․ մուլօ

     bič; mulō

     բիճ (bič) = mulo

2. sucker (an undesired stem growing out of the roots or lower trunk of a plant)
3. errand boy, servant boy
4. cheeky bastard, shrewd person, streetwise/experienced man

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	բիճ (bič)	բճեր (bčer)
dative	բճի (bči)	բճերի (bčeri)
ablative	բճից (bčicʻ)	բճերից (bčericʻ)
instrumental	բճով (bčov)	բճերով (bčerov)
locative	բճում (bčum)	բճերում (bčerum)
	definite forms
nominative	բիճը/բիճն (bičə/bičn)	բճերը/բճերն (bčerə/bčern)
dative	բճին (bčin)	բճերին (bčerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	բիճս (bičs)	բճերս (bčers)
dative	բճիս (bčis)	բճերիս (bčeris)
ablative	բճիցս (bčicʻs)	բճերիցս (bčericʻs)
instrumental	բճովս (bčovs)	բճերովս (bčerovs)
locative	բճումս (bčums)	բճերումս (bčerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	բիճդ (bičd)	բճերդ (bčerd)
dative	բճիդ (bčid)	բճերիդ (bčerid)
ablative	բճիցդ (bčicʻd)	բճերիցդ (bčericʻd)
instrumental	բճովդ (bčovd)	բճերովդ (bčerovd)
locative	բճումդ (bčumd)	բճերումդ (bčerumd)

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	բիճ (bič)	բիճեր (bičer)
dative	բիճի (biči)	բիճերի (bičeri)
ablative	բիճից (bičicʻ)	բիճերից (bičericʻ)
instrumental	բիճով (bičov)	բիճերով (bičerov)
locative	բիճում (bičum)	բիճերում (bičerum)
	definite forms
nominative	բիճը/բիճն (bičə/bičn)	բիճերը/բիճերն (bičerə/bičern)
dative	բիճին (bičin)	բիճերին (bičerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	բիճս (bičs)	բիճերս (bičers)
dative	բիճիս (bičis)	բիճերիս (bičeris)
ablative	բիճիցս (bičicʻs)	բիճերիցս (bičericʻs)
instrumental	բիճովս (bičovs)	բիճերովս (bičerovs)
locative	բիճումս (bičums)	բիճերումս (bičerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	բիճդ (bičd)	բիճերդ (bičerd)
dative	բիճիդ (bičid)	բիճերիդ (bičerid)
ablative	բիճիցդ (bičicʻd)	բիճերիցդ (bičericʻd)
instrumental	բիճովդ (bičovd)	բիճերովդ (bičerovd)
locative	բիճումդ (bičumd)	բիճերումդ (bičerumd)

Derived terms

• բիճբեր (bičber)
• բճամատ (bčamat)
• բճաշիվ (bčašiv)
• բճատել (bčatel)
• բճատում (bčatum)
• բճբեր (bčber)
• բճնակ (bčnak)
• բճություն (bčutʻyun)
• բճուկ (bčuk)
• բջություն (bǰutʻyun)

 

Descendants

• → Ottoman Turkish: پیچ (piç)
  • Turkish: piç, pic (dialectal)
  • → Northern Kurdish: pîç
  • → Romanian: pici

References

1. Hovhannes Terzncʻi, Xačʻatur Tʻoxatʻcʻi (1966) K. A. Melikʻ-Ōhanǰanyan, editor, Patmutʻiwn Pʻarēzi ew Vennayi (Miǰnadaryan aspetakan siravep); Patmutʻiwn Venetik kʻaġakʻin (Čʻapʻaco) [History of Paris and Vienne (medieval chivalric romance); History of the city of Venice (verse)], Yerevan: Academy Press, page 273
2. Orengo, Alessandro (2019) “Il ԲԱՌ ԳԻՐԳ ՏԱԼԻԱՆԻ Un dizionario armeno-italiano del XVII secolo”, in U. Bläsing, J. Dum-Tragut, T.M. van Lint, editors, Armenian, Hittite, and Indo-European Studies: A Commemoration Volume for Jos J.S. Weitenberg (Hebrew University Armenian Studies; 15), Leuven: Peeters, page 217

Further reading

• Ačaṙean, Hračʻeay (1902) “փիճ”, in Tʻurkʻerēni azdecʻutʻiwnə hayerēni vray ew tʻurkʻerēnē pʻoxaṙeal baṙerə Pōlsi hay žoġovrdakan lezuin mēǰ hamematutʻeamb Vani, Ġarabaġi ew Nor-Naxiǰewani barbaṙnerun [The influence of Turkish on Armenian, and the Turkish borrowings in the vernacular Armenian of Constantinople in comparison with the dialects of Van, Karabakh and Nor Nakhichevan] (Ēminean azgagrakan žoġovacu; 3) (in Armenian), Moscow and Vagharshapat: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 351
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “բիճ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 451b
• Sargsyan, Artem et al., editors (2001–2012), “բիճ”, in Hayocʻ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), Yerevan: Hayastan

Middle Armenian

Etymology

From Middle Georgian ბიჭი (bič̣i), if the latter is of native Kartvelian origin. Alternatively, together with it borrowed from Iranian: compare Northern Kurdish bîj, bîjî, Central Kurdish بیژوو (bîjû, “bastard”).

Noun

բիճ • (bič)

1. bastard, illegitimate child
   • 1252 – 1253, Smbat Sparapet, Ansizkʻ Antiokʻay [Assizes of Antioch] 9:^[1]

     Եւ թէ վկայն լիճ չլինի, նա վանց այնոր չմնայ յիշվէ վկայութիւնն ի վերայ լճին, եւ կռիւն այլ թէ իրապիսի լինի որ բիճ չլինի։

     Ew tʻē vkayn lič čʻlini, na vancʻ aynor čʻmnay yišvē vkayutʻiwnn i veray lčin, ew kṙiwn ayl tʻē irapisi lini or bič čʻlini.

     • Translation by Ġewond Ališan

       Et si le témoin n’était pas lige, le témoignage sur le lige ne perdrait pas pour cela sa force, et le débat (ne s’arrêterait pas); il suffit qu’il ne soit pas bâtard.

   • 1265, Smbat Sparapet, Datastanagirkʻ [Law Code] 41:^[2]

     Բայց թէ հաճութեամբ երէց լինի որդեգիրն՝ ճանաչած ի քահանայից ազգէ կամ ի յաղէկ ազգէ, որ բիճ չլինի, զի ամենեւին աւրէնքս չէ ի տալ որ բիճն երէց լինի, այլ՝ որպէս վերոյ գրեցաք՝ երբ ի յաղէկ ազգէ լինի, նա կարէ իրաւնաւք ուննալ զկէս տունն եւ զկէս հայրենացն, եւ կէս այլն մնայ յեկեղեցւոյն հրամանաւքն։

     Baycʻ tʻē hačutʻeamb erēcʻ lini ordegirn, čanačʻac i kʻahanayicʻ azgē kam i yaġēk azgē, or bič čʻlini, zi amenewin awrēnkʻs čʻē i tal or bičn erēcʻ lini, ayl, orpēs veroy grecʻakʻ, erb i yaġēk azgē lini, na karē irawnawkʻ unnal zkēs tunn ew zkēs hayrenacʻn, ew kēs ayln mnay yekeġecʻwoyn hramanawkʻn.

     • Translation by A. G. Galstyan

       А если приемный сын признан священником и может доказать, что он происходит из рода священника или из благородного рода, т. е., что он не является незаконнорожденным, ибо законом строго запрещено, чтобы незаконнорожденный стал священником, и что он из благородной семьи, то он имеет право получить половину дома и половину наследственного имения, а вторая половина остается в распоряжении церковной общины.

   • 13th–14th centuries, Kostandin Erznkacʻi, Tałer [Poems] :^[3]

     Անարատ մարդու զաւակ որ ծընանի,
     Չհաւ(ատա)մ ես թէ ի բիճըն նըմանի,
     Թէ ընդրի ի յաղէկէ վատ ՚ւ ալանի,
     Նա խաբած լինի նա շան լիրբ ու բոզի։

     Anarat mardu zawak or cənani,
     Čʻhaw(ata)m es tʻē i bičən nəmani,
     Tʻē əndri i yaġēkē vat ’w alani,
     Na xabac lini na šan lirb u bozi.

   • 1348 – 1351, Nersēs Palianencʻ, Gawazanagirkʻ Hṙomayecʻwocʻ papicʻ ew kayseracʻ [History of Roman Popes and Emperors, a translation of Martin of Opava’s Latin chronicle with additions] :^[4]

     զի ծառայք եւ բիճք արքունեաց ոչ արասցեն գլերիկոսք

     zi caṙaykʻ ew bičkʻ arkʻuneacʻ očʻ arascʻen glerikoskʻ

2. sucker (an undesired stem growing out of the roots or lower trunk of a plant)
   • 13th century, Girkʻ Vastakocʻ [Geoponica] :^[5]

     Եւ ոմանք զբիճ մորճերն ի տակուցն մազմզկովն առնուն եւ տնկեն

     Ew omankʻ zbič morčern i takucʻn mazmzkovn aṙnun ew tnken

Descendants

• Armenian: բիճ (bič), բիջ (biǰ), փիճ (pʻič)
  • → Ottoman Turkish: پیچ (piç)
    • Turkish: piç, pic (dialectal)
    • → Northern Kurdish: pîç
    • → Romanian: pici

References

1. Ališan, Łewond (1873) Ansiz Antiokʻay [Assizes of Antioch, Crusader Law Code translated by Smbat Sparapet], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 28–29
2. Smbat Sparapet (1958) A. G. Galstyan, transl., Datastanagirkʻ [Law Code], Yerevan: HayPetHrat, page 49
3. Kostandin Erznkacʻi (1962) Armenuhi Srapyan, editor, Taġer [Poems], Yerevan: Academy Press, page 218
4. Ġazaryan, Ṙuben, Avetisyan, Henrik (2009) “բիճ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 119b
5. Ališan Ġ., editor (1877), Girkʻ vastakocʻ [Geoponica], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 142–143

Further reading

• Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “բիճ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 451b
• Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 14