Alice in Chains

Miranduléś

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

«

Into the flood again, same old trip it was back then, so I made a big mistake try to see it once my way. Am I wrong? Have I run too far to get home? Have I gone? And left you here alone, if I would, could you?»

(EN)(Would?, 1992)

«

Incóra in dal dilùvi, al sòlit vèć viàś ch'al tórna indrē, acsè a-j-ò fat un śbàli ad c'l àtar mónd, a prōṿ a védar par na vòlta a la mè manéra. Sòṅ-j-a drē a śbaliàr? ò-j-a curs tròp luntàṅ par psēr turnàr a cà? Sòṅ-j-a andâ via? E a t ò lasâ da par tè, s'a 'l vlis, prév-at?»

(MUD)

Al lógo di Alice in Chains

Gl’Alice in Chains (Aliśa in cadéni) i èṅ un grup rock americàṅ nâ a Seattle in dal 1987. I èṅ, insém a Nirvana, a i Pearl Jam e a i Soundgarden, una dal bandi più famóśi dal gir dal grunge americàṅ. Però, a difarénsa ad chi àtar, la mùśica di Alice in Chains la ténd da piò vèrs 'l Heavy metal ch'a 'l punk rock o a 'l rock psichedèlic. Qvél ch'a i tèṅ unî a 'l grunge i èṅ gl'urìgini (la sità ad Seattle, in dal Stat ad Washington) e i tèst tratâ, cun di téma intruspetìṿ e anc trist.

Biugrafìa

Gl'Inisi

Al grup al s fórma in dal 1987 da 'l séndri di Alice N' Chainz e di Diamond Lie: Layne Staley 'l è 'l cantànt, Jerry Cantrell al chitarìsta, Sean Kinney al baterìsta e Mike Starr al basìsta. In dal 1989 i s métan 'd acòrd cun qvéi dla Columbia Records e inn dal Luj dal 1990 a vèṅ fóra al prim EP We Die Young (Nuàt'r a murém śōvan) c'n al braṅ ch'a gh dà 'l tìtul ch'al dvènta pupulàr in dal ràddio ch'i traśmétan 'l heavy metal.

«

Another alley trip, bullet seek the place to bend you over then you got hit and you shoulda known better, faster we run and we die young.»

(EN)(We Die Young, 1990)

«

'N àtar viàś in di vìcui, la balìna la pésca 'n àtar pòst par pigàr-at pò 't vèṅ culpî e at gh'arév da savér-al méj, a curém più fòrt e a murém śōvan.»

(MUD)

'L esòrdi e al sucès

Sémp'r in dal 1990, a véd la luś al prim disc, Facelift cun la hit Man in the Box traśmìsa par MTV. Gl'Alice in Chains i vaṅ in tour e i vèran i cuncèrt p'r i Van Halen e p'r Iggy Pop. In dal 1991 i sònan da 'l viṿ p'r al Clash of the Titans, insém a Slayer, Anthrax e Megadeth.

«

I'm the man in the box, buried in my shit. Won't you come and save me, save me.»

(EN)( Man In The Box, 1990)

«

A sòṅ 'l óm in dla scatla, saplî in dla mè mèrda. N vō't minga vgnir a salvàr-um? Salva-'m. »

(MUD)

Dòp avér fat vgnir fóra 'l EP acùstic ciamâ Sap (cun gl'òspit Mark Arm di Mudhoney e Chris Cornell di Soundgarden), cun quàtar braṅ Brother, Got me wrong, Right turn e Am I inside) e na ghost track finàla, in dal 1992 al grup al s fà cgnósar incóra da piò quànd una dal canti lōr, Would?, l'è misa dèntar a la culóna sunòra dal film Singles - L'amore è un gioco (Put - 'l amōr 'l è 'n śōg), dal regìsta Cameron Crowe, ch'al cònta la vita ad soquànt óm put ad Seattle.

«

You sugar taste, sweetness doesn't often touch my face, stay if you please, you may not be here when I leave.»

(EN)(Got Me Wrong, 1992)

«

Tè ch'at sà ad sùcar, la ròba dólsa da spés la n tóca minga la mè fàcia, stà chè s'at fà piaśēr, at prév n ès'r-ag minga quànd a partirò.»

(MUD)

'L àlbum Dirt (pólvra), impinî dimóndi ad cal sòṅ pēś lè caraterìstic dal grup, 'l è stâ fat in d'l Aṿtòṅ dal 1992, e 'l è stâ 'n sucès cumerciàl e artìstic. Però i tèst 'd 'l àlbum, acsè scûr e duminâ par gl'argumènt 'd èsar da par lò (i sìngui Them bones, Angry chair), dla guèra (Rooster) e dla dipendénsa (Sickman, Junkhead, Down In a Hole e Dirt), i àṅ fat crédar in cal mumént lè che Layne Staley al fus un drugâ pódag. Adès a s sà che gran part ad cal sintìr dir lè 'l éra véra dabòṅ. Stés dascōrs p'r al basìsta Mike Starr ch'al mularà 'l grup par cla dipendénsa lè (li lò 'l è pò stâ vdû in dal Maǵ dal 2009 a New York sunàr in na cover band di Alice in Chains stés).

«

I believe them bones are me, some say we're born into the grave, I feel so alone, gonna end up a big ole pile a them bones.»

(EN)(Them Bones, 1992)

«

Mè a créd che chi òs lè i sìan mio, qualchidòṅ al diś ch'a sém nâ in na tómba, a m sènt acsè da par mè quànd a s và a finìr in un muć 'd òs.»

(MUD)

Dirt 'l è 'l àlbum più vindû dal grup ('l à anc tucâ al sèst pòst in dla clasìfica americàna dla Billboard, cun quàtar disc ad plàtin). In mèś a 'l disc a s cata anc un bran strumentàł sénsa tìtul in dua Tom Araya di Slayer al siga "I'm Iron Gland!".

Layne Staley tòlt śò a Boston in dal 1992

«

Down in a hole, feelin so small. Down in a hole, losin my soul. Down in a hole, feelin so small. Down in a hole, outta control. I'd like to fly but my wings have been so denied.»

(EN)(Down In A Hole, 1992)

«

Śò in dla fòsa, a m sènt acsè pìcul. Śò in dla fòsa, pardénd la mè anma. Śò in dla fòsa, a m sènt acsè pìcul. Śò in dla fòsa, pardénd al cuntról. A vrév vulàr ma 'l mè ali i èṅ stadi tajàdi.»

(MUD)

Dū an dòp gl'Alice in Chains i faṅ vgnir fóra 'n àtar EP acùstic cun sèt braṅ Jar Of Flies (Baràtul ad móschi, Śnar dal 1994) e al disc al s piàsa diretamènt al nùmar òṅ in di Stat Unî, un quèl mai sucès prima p'r un EP. A dita dal chitarìsta Cantrell al disc 'l è stâ fat in na stmàna o pôc da piò. Quést chè 'l è 'l prim lavōr c'n al basìsta nóṿ Mike Starr ch'al scriv anc quàtar cansòṅ. I sìngui i èṅ No Excuses, I Stay Away e Don't Follow.

«

Why you act crazy not an act maybe, so close a lady, shifty eyes shady. I stay away.»

(EN)(I Stay Away, 1994)

«

Parchè t cumpórt-at da mat, a gh'è 'l caś ad nò, acsè cumpàgn a na sgnōra, òć scûr ch'i scàpan via. A gh stag luntàṅ.»

(MUD)

'L inisi dal declîṅ

Al grup al n partìs minga p'r un tour uficiàł e cal fat chè al dà pēś a 'l vóś ch'i dascurìvan dla dipendénsa ad Staley par l'eruìna, anc se lò soquànt cuncèrt al i à fat ma c'n un grup suo, i Gacy Bunch, furmâ in dal 1995 c'n al chitarìsta di Pearl Jam Mike McCready e al baterìsta di Screaming Trees Barrett Martin. In séguit al nóm 'l è cambiâ in Mad Season e cun cla denominasiòṅ lè i aṅ fat 'l àlbum Above.

In dal Nuvémbar dal 1995, gl'Alice in Chains, cun Stanley turnâ a 'l sò pòst, i daṅ a la luś 'n àlbum nóṿ Alice in Chains ch'al gh'à in cupertìna al caṅ trist ad Cantrell, Sunshine, ch'al gh'à sól tri pē. Anc 'sta vòlta 'l disc al s piàsa subìt a 'l prim pòst in dla clasìfica. Alice in Chains 'l è 'n àlbum dimóndi trist par via dal sò ritm lènt e p'r i tèst griś cuma in dal sìngul Grind, Head Creeps e Frogs. Tòlt via Grind, Heaven Beside You e Over Now, i tèst i èṅ tut ad Layne Staley.

«

In the darkest hole you'd be well advised not to plan my funeral before the body dies. Let the sun never blind your eyes, let me sleep so my teeth won't grind, hear a sound from a voice inside.»

(EN)(Grind, 1995)

«

In dal buś più scûr at sarà aviśâ minga prugramàr al mè funeràł prima ch'al mè còrp al móra. A n lasàr mai ch'al sól 'l adòr'b i tò òć, las'-um durmìr acsè i mè dènt i n stricheràṅ minga, a sènt na vóś da dèntar.»

(MUD)

Incóra na vòlta gl'Alice in Chains i n partìsan minga p'r un tour ma i faṅ sól sèt cuncèrt, quatàr c'n i Kiss.

La mòrt ad Layne Staley

L'ultma surtìda in pùblic di Alice in Chains, la prima in tri an, l'è stada p'r al cuncèrt unplugged p'r al canàl televiśìv MTV in dal 1996. Staley 'l éra patî, dimóndi màgar e mis mâł, a s vdiva in manéra ciàra, ma 'l vliva figuràr bèṅ e dimustràr 'd èsar bòṅ ad cantàr in pùblic.

Durànt al braṅ Sludge factory al va però in cunfuśiòṅ e al dà 'n taj impruvìś a la canta dgénd «Fuck!». Al śbali e al batùdi dòp cun Cantrell par śdramatiśàr i n s càtan minga in dla versiòṅ su CD ma sōl in dal DVD. Anc in Down in a Hole, Staley a pâr ch'al gh'àppia di prubléma in dal riturnél finàł, lasànd cantàr Jerry da par lò.

Miténd da na banda chi prubléma lè, al cuncèrt (ch'al finìs cun la canta nóva The Killer Is Me) 'l è cunsiderâ ad qvéi fat méj dla série di unplugged, insém a qvéi di Pearl Jam, di Kiss e di Nirvana. In mèś a 'l pùblic, in di primi fili, i gh'ér'n anc i Metallica.

«

You insult me in my home, you're forgiven this time, things go well, your eyes dilate, you shake, and I'm high? Look in my eyes deep and watch the clouds change with time, 20 hours won't print my picture milk carton size.»

(EN)(Sludge Factory, 1995)

«

Ta m ufénd a cà mia, a t pardòṅ par 'sta vòlta, al ròbi i vaṅ bèṅ, i tò òć i s vèran dimóndi, at tarm, e sòṅ-j-a in élt? Guàrda bèṅ in di mè òć e fà a mènt a 'l nuvli ch'i càmbian c'n al tèmp, vint óri i n stamp'ràṅ minga la mè fòto in dal cartòṅ dal lat.»

(MUD)

Anc s'al grup al n s mularà mai uficialmènt, Staley al strabùca incóra da piò in dla depresiòṅ quànd la sò muróśa la mōr par n'infesiòṅ batèrica rivàda par via dal dròghi ch'la tulìva. Al cantànt al dvènta incóra da piò un sugèt sulitàri, 'l è difìcil ch'al vaga fóra da la sò cà ad Seattle. Jerry Cantrell al s dà da far par mantgnìr di cuntàt sèg e par tgnir viṿ al grup ma a n gh'è gnint da far e a s capìs che Layne al n sarév turnâ mai piò.

Cantrell al taca na carèra sulìsta publicànd un sò àlbum, Boggy Depot in dal 1998, c'n i sìngui Cut you in e My song.

La Columbia, da 'l cant suo, la fà vgnir fóra na racòlta in dal 1999, Nothing Safe: Best of the Box (cun di braṅ in versiòṅ demo e 'l inèdit Get Born Again) e 'n disc da 'l viṿ (Live) in dal 2000 (c'n al braṅ inèdit Queen of the Rodeo) ma 'l è un fōg ad paja.

«

My daddy was a trucker, left home when I was three, he fell for some dude in Austin, then it was mom and me, she always wanted a daughter, well look at what she got, A'hit me, beat me, a faggot I ain't but a real man they say I'm not, I'm the queen, queen of the rodeo, queen, queen of the rodeo, so cowboy, if you're lookin for lovin', I ain't no queer, go fuck a steer, I think there's one over there. I drink too much, I smoke too much, I'm a human waste, I buy a lot of cheap alcohol but I'll tell ya honey, I really hate the taste, I dressed in drag, they call me a fag but boy, I really don't care cause last night I met your mother, fucker, and I hope ya like to share, cause she did.»

(EN)(Queen Of The Rodeo, 1990)

«

Mè pàdar al fava al camiunìsta, 'l è andâ via d' cà quànd a gh'iva tri an, al s éra inamurâ 'd un tisi 'd Austin, dòp ad quàl lè a gh séran mè e mè màdar, lē l'à sèmpar vlû na fiōla beh, guàrda chè cuśa l'à abû, i cuntìnuan a dar-'m-i e a piciàr-um, a n sòṅ minga 'n fnòć ma lōr i dìśan ch'a n sòṅ minga 'n óm dabòṅ, a sòṅ la regìna dal rudèo, la regìna dal rudèo, la regìna, la regìna dal rudèo. Dónchina cowboy, s'at sē drē a pascàr 'l amōr, a n sòṅ briśa 'n fnòć, và a gusàr un bò, a créd ch'a gh in sia òṅ là da 'd là. A bév tròp, a fum tròp, a sòṅ un scart umàṅ, a còmpar dimóndi liquōr da quàtar sòld, ma sà't na ròba dulsésa? Al savōr al m fà pròpria schiva, a m vistìs da dóna, i m ciàman fnòć ma amig, a m in férga gnint parchè cl'àtra nòt a-j-ò catâ tò màdar, minciòṅ, e a spér ch'at n àppia minga a mâł ad far a mèś parchè lē la 'l à fat.»

(MUD)

L'ucaśiòṅ ad véd'r-i incóra insém la finìs par sèmpar al 5 'd Avrìl dal 2002, quand Layne Staley 'l è catâ mòrt dòp vint dè a 'l incìrca in dla sò cà par 'n overdose 'd eruìna e ad cucaìna, giùst òt an dòp al suicìdi ad Kurt Cobain di Nirvana. P'r arcurdàr-al, sò màdar l'à dâ vita a la fundasiòṅ "Layne Staley Fund" ch'la lavóra par dar 'n apòǵ a i drugâ e par far dla prevensiòṅ.

Al ritóran

Dòp la mòrt ad Staley, in dal 2002 Jerry Cantrell al fa vgnir fóra al sò secónd àlbum, Degradation Trip, un disc dimóndi più madûr dal precedènt, dedicâ a 'l sò amig. In cal mèntar, Inez e Kinney i daṅ vita a 'n àtar grup grunge, i Spys4Darwin.

In dal Favràr dal 2005 Jerry Cantrell, Mike Inez e Sean Kinney i s càtan incóra par tgnir un cuncèrt par muciàr sù di bèsi p'r i diśgrasiâ mòrt par cólpa dal Tsunami ch'l à culpî al sud-est aśiàtic al 26 ad Dicémbar dal 2004. Par l'ucaśiòṅ i s śòntan i cantànt di Tool, di Puddle of Mudd e di Damageplan.

A distànsa ad 'n an, al 10 ad Mars dal 2006, gl'Alice in Chains i dmàndan a William DuVall (vóś di Comes with the Fall) e a Phil Anselmo (ex di Pantera, p'r i braṅ Would? e Them Bones) ad cantàr par lōr durànt na traśmisiòṅ televiśìva in unōr dal surèli Wilson, cgnusùdi méj cuma Heart. In séguit anc James Hetfield di Metallica (durànt al Rock am Ring fèstival dal 2006) al cantarà in sal palc sèg.

Gl'Alice in Chains i tōśan pò definitivamènt William DuVall cuma cantànt e secónd chitarìsta. 'L è acsè ch'al grup al 29 ad Setémbar dal 2009 al dà vita a 'n àlbum in studi dòp quàtord'ś an dal precedènt: a s trata ad Black Gives Way to Blue registrâ par la EMI/Virgin, c'n i sìngui A looking in view, Check my brain, Your decision e Lesson learned.

Al grup al pōl turnàr acsè a far di cuncèrt e 'l vîṅ anc in Itàglia:

Milàṅ Nuvémbar 2009
Turèṅ Śugn 2010
Róma Śugn 2010
Padva Śugn 2010