Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών

Το Συμβούλιο Ασφάλειας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (αγγλικά: United Nations Security Council - UNSC) είναι ένα από τα έξι βασικά όργανα του ΟΗΕ,^[1][2] με αποστολή τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Επίσης, αποστολή του είναι η εισδοχή νέων μελών στον οργανισμό.^[3] Σε αντίθεση με την Γενική Συνέλευση έχει την εξουσία να αποφασίζει για σχετικά ζητήματα εκδίδοντας ψηφίσματα. Βάσει του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ όλα τα μέλη του ΟΗΕ συμφωνούν να εκτελούν τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Συνεπώς οι αποφάσεις του είναι δεσμευτικές και εκτελεστές απ΄ όλα τα μέλη του ΟΗΕ.

Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών

United Nations Security Council
Η αίθουσα συνεδριάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας στη Νέα Υόρκη
Συντομογραφία	Σ.Α. / UNSC
Ίδρυση	24 Οκτωβρίου 1945
Ιδρυτής	Ο.Η.Ε.
Τύπος	Πρωτεύον όργανο του ΟΗΕ
Πεδίο δράσης	διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης και ασφάλειας
Έδρα	Μανχάτταν, Νέα Υόρκη
Μέλη	μόνιμα μέλη Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Ρωσική Ομοσπονδία Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας Ηνωμένο Βασίλειο Γαλλική Δημοκρατία μέλη περιόδου 2021 - 2022 Κένυα Ινδία Μεξικό Ιρλανδία Νορβηγία μέλη περιόδου 2022 - 2023 Γκαμπόν Γκάνα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα Αλβανία Βραζιλία
Προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας	κάθε μήνα διαφορετική χώρα ασκεί την Προεδρία
Προϋπολογισμός	$6.38 δις
Ιστότοπος	www.un.org/securitycouncil/
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Συμβούλιο Ασφαλείας αντλεί τις αρμοδιότητές του από τον Καταστατικό Χάρτη με συνέπεια να μην απαιτείται να λογοδοτεί στη Γενική Συνέλευση, ως καθ΄ αυτό εκτελεστικό όργανο του ΟΗΕ.

Κύριο χαρακτηριστικό του η συμμετοχή σε αυτό των χωρών που νίκησαν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι οποίες διαθέτουν δικαίωμα αρνησικυρίας (veto) κι επομένως έχουν τη δυνατότητα να αποτρέψουν την έκδοση ψηφίσματος αντίθετου με τις θέσεις ή τα συμφέροντα της καθεμιάς.

Σύνθεση

Κύριο λήμμα: Κατάλογος μελών Συμβουλίου Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ συγκροτείται από 15 μέλη εκ των οποίων τα πέντε είναι μόνιμα μέλη και τα δέκα είναι μη μόνιμα μέλη με θητεία δύο ετών.^[4]

Τα μόνιμα μέλη είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η Ρωσική Ομοσπονδία, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλική Δημοκρατία. Επίσης, υπάρχει πρόταση για την ανάδειξη της Ινδίας ως μόνιμο μέλος του οργανισμού. Η συγκεκριμένη πρόταση υποστηρίζεται από περίπου 80 κράτη, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων μόνιμων μελών του Συμβουλίου.

Επίσης υπάρχουν άλλα δέκα μη μόνιμα μέλη, που εκλέγονται από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού μεταξύ των κρατών μελών και για διετή θητεία, και τα οποία εκλέγονται ανά πέντε.

Τα σημερινά εκλεγμένα μέλη είναι:

Μη μόνιμα μέλη

Χώρα	Περιφερειακή ομάδα	Έναρξη θητείας	Λήξη θητείας
Αλβανία ! Αλβανία	Ομάδα Ανατολικής Ευρώπης (EEG)	2022	2023
Βραζιλία ! Βραζιλία	Ομάδα Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής (GRULAC)	2022	2023
Γκαμπόν ! Γκαμπόν	Ομάδα Αφρικής	2022	2023
Γκάνα ! Γκάνα	Ομάδα Αφρικής	2022	2023
Ινδία ! Ινδία	Ομάδα Ασίας και Ειρηνικού	2021	2022
Δημοκρατία της Ιρλανδίας ! Δημοκρατία της Ιρλανδίας	Ομάδα Δυτικής Ευρώπης και Λοιπών Περιοχών (WEOG)	2021	2022
Κένυα ! Κένυα	Ομάδα Αφρικής	2021	2022
Μεξικό ! Μεξικό	Ομάδα Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής (GRULAC)	2021	2022
Νορβηγία ! Νορβηγία	Ομάδα Δυτικής Ευρώπης και Λοιπών Περιοχών (WEOG)	2021	2022
Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ! Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα	Ομάδα Ασίας και Ειρηνικού	2022	2023

• Η Ελλάδα ήταν δύο φορές μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, κατά τα διαστήματα 1952-1953 και 2005-2006. Είναι υποψήφια το 2024 για την ιδιότητα μη μόνιμου μέλους για την περίοδο 2025-2026. Η Κύπρος δεν έχει αποτελέσει ποτέ μη μόνιμο μέλος.

Οι πρώτες εκλογές για το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έγιναν στις 12 Ιανουαρίου 1946 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στο Ουέστμινστερ Σέντραλ Χολ στο Λονδίνο οπότε και εκλέχτηκαν έξι μη-μόνιμα μέλη: η Αίγυπτος, η Αυστραλία, η Βραζιλία, το Μεξικό, η Ολλανδία και η Πολωνία.^[5] Συνολικά υπήρχαν 18 υποψήφιοι για έξι έδρες.

Λήψη αποφάσεων

Η Αίθουσα του Σ.Α. του ΟΗΕ

Κάθε μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας έχει δικαίωμα μίας ψήφου. Οι αποφάσεις για θέματα διαδικασίας λαμβάνονται με την καταφατική ψήφο εννέα τουλάχιστον μελών του. Για αποφάσεις που αφορούν θέματα ουσίας απαιτούνται επίσης εννέα καταφατικές ψήφοι στις οποίες όμως θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι ψήφοι των πέντε μονίμων μελών. Αυτός ο κανόνας λέγεται Ομοφωνία των Μεγάλων Δυνάμεων. Όταν όμως μία από τις Μεγάλες Δυνάμεις διαφωνήσει, η διαφωνία αυτή χαρακτηρίζεται ως "άσκηση βέτο". Όταν μία Μεγάλη Δύναμη δεν υποστηρίζει μια απόφαση έχει το δικαίωμα να απέχει από την ψηφοφορία αλλά η αποχή αυτή δεν χαρακτηρίζεται βέτο.

Στις συζητήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας μπορούν να συμμετέχουν, χωρίς όμως δικαίωμα ψήφου, και κράτη που δεν είναι μέλη του ή ακόμα και μη μέλη του ΟΗΕ. Δικαίωμα ψήφου παρέχεται μόνο σ΄ εκείνο το κράτος μη μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας (υποχρεωτικά όμως μέλος του ΟΗΕ), όταν η συζήτηση αφορά χρησιμοποίηση (παραχώρηση) τμημάτων των ενόπλων δυνάμεων του κράτους αυτού. Στην περίπτωση αυτή, στην αντιπροσωπεία του εν λόγω κράτους συμμετέχουν ανώτατοι στρατιωτικοί (σύμβουλοι).

Αρμοδιότητες του Συμβουλίου Ασφαλείας

Γενικά το Συμβούλιο του ΟΗΕ διατηρεί το δικαίωμα να ερευνά κάθε διαφορά ή κατάσταση που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένοπλη σύγκρουση δύο ή περισσοτέρων μελών του ΟΗΕ.^[6][7] Όταν γνωστοποιηθεί στο Συμβούλιο καταγγελία περί απειλής της ειρήνης, πρώτη του ενέργεια συνήθως είναι η σύσταση στις ενάντιες πλευρές (μέλη) για εξεύρεση επίλυσης με ειρηνικά μέσα, δηλαδή, η προσπάθεια επιτυχούς συμφωνίας. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί και να ορίσει ειδικούς αντιπροσώπους ή ακόμα και να ζητήσει από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ τις καλές του (παρεμβατικές) υπηρεσίες.

Όταν όμως αυτό καθίσταται δύσκολο και η διαφορά οδηγεί σε σύρραξη τότε το Συμβούλιο συνέρχεται έκτακτα προκειμένου να λάβει αποφάσεις ή και μέτρα προς αποτροπή. Τέτοια μέτρα μπορεί ν΄ αφορούν οικονομικές κυρώσεις (π.χ. θαλάσσιος αποκλεισμός ή εμπορικός αποκλεισμός) μέχρι ακόμη και συλλογική στρατιωτική ενέργεια.

Σε πολλές περιπτώσεις συγκροτεί ειδικές στρατιωτικές ειρηνευτικές δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών προκειμένου να βοηθήσουν στη χαλάρωση μέχρι την αποκλιμάκωση της παρατηρούμενης έντασης. Αυτές τις στρατιωτικές δυνάμεις θέτουν στη διάθεση του Συμβουλίου τα κράτη μέλη του ΟΗΕ. Τον συντονισμό αυτών των στρατιωτικών δυνάμεων αναλαμβάνει η λεγόμενη "Επιτροπή Στρατιωτικού Επιτελείου" που συγκροτείται από τους Αρχηγούς των Ενόπλων Δυνάμεων των πέντε μονίμων μελών του Σ.Α. Έτσι, σε κάθε περίπτωση έκτακτης κατάστασης ο ΟΗΕ "προικίζεται" με μια διεθνή στρατιωτική δύναμη.^[8]

Σημειώνεται ότι παλαιότερα είχε προταθεί η ιδέα ενός μόνιμου "διεθνούς στρατού", (Ουΐλσων, 1917), που μέχρι σήμερα δεν έχει συσταθεί για διάφορους πολιτικούς αλλά κυρίως οικονομικούς λόγους. Αντ΄ αυτού όμως υφίσταται σήμερα το παραπάνω αναφερόμενο όργανο συντονισμού (Επιτροπή) για τις επιμέρους εμπλεκόμενες εθνικές στρατιωτικές δυνάμεις που προορίζονται για κοινή εκτελεστική ενέργεια.

Ειδικές αρμοδιότητες

Μία συνοπτική απαρίθμηση των ειδικών αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι η ακόλουθη:

1. Να διατηρεί τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια σύμφωνα με τους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
2. Να προβαίνει σε ανακρίσεις για κάθε διαφορά ή κατάσταση ή ζήτημα που μπορεί να διαταράξει την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια.
3. Να εισηγείται μεθόδους διευθέτησης ή αποκλιμάκωσης κρίσεων καθώς και τους όρους διευθέτησης.
4. Να εκπονεί σχέδια καθιέρωσης συστήματος διακανονισμού εξοπλισμών.
5. Να συνιστά τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν όταν διαπιστώνει ύπαρξη απειλής της ειρήνης ή "απρόκλητης επίθεσης".
6. Να ζητεί από τα Μέλη των Ηνωμένων Εθνών να λάβουν και να εφαρμόσουν άμεσα οικονομικές κυρώσεις ή άλλα μέτρα πίεσης, εκτός χρήσης βίας, που έχει προηγουμένως συστήσει, προκειμένου να προλάβουν ή να διακόψουν μια "απρόκλητη επίθεση".
7. Να λαμβάνει στρατιωτικά μέτρα κατά υπαιτίου "απρόκλητης επίθεσης".
8. Να εισηγείται την είσοδο νέων μελών καθώς και τους όρους συμμετοχής των μελών των Η.Ε. στο Διεθνές Δικαστήριο της Δικαιοσύνης.
9. Να εκτελεί τα καθήκοντα της κηδεμονίας των Η.Ε. στις περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ομοίως και έχουν ιδιαίτερη στρατηγική σημασία.
10. Να προτείνει στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον διορισμό του Γραμματέα και να εκλέγει, μαζί με την Συνέλευση, τους δικαστές του Διεθνούς Δικαστηρίου.
11. Να υποβάλλει στη Γενική Συνέλευση ετήσιες εκθέσεις καθώς και εκθέσεις για ειδικές περιπτώσεις (εξέλιξη ζητημάτων ή μέτρων που ήδη έχουν ληφθεί).
12. Να εποπτεύει την ορθή ψηφοφορία στις λήψεις των αποφάσεων.

Δευτερεύοντα όργανα

Με βάση το άρθρο 29 του Καταστατικού Χάρτη των Η.Ε., το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει δικαίωμα να δημιουργήσει μια σειρά οργάνων που θα το βοηθήσουν να διεκπεραιώσει τον σκοπό του. Τα όργανα αυτά είναι σήμερα τα ακόλουθα.

• Επιτροπές

Αντι - τρομοκρατική επιτροπή

Επιτροπή κατά της διάδοσης των όπλων μαζικής καταστροφής (συστάθηκε 2004)

Επιτροπή στρατιωτικού προσωπικού

Επιτροπή κυρώσεων

• Ειρηνευτικές επιχειρήσεις και πολιτικές αποστολές
• Δικαστήρια

Σύγκληση διεθνούς ποινικού δικαστηρίου για την πρώην Γιουγκοσλαβία (1993)

Σύγκληση διεθνούς ποινικού δικαστηρίου για την Ρουάντα (1994)

• Μόνιμες επιτροπές και Ad Hoc σώματα
• Συμβουλευτικό σώμα

Επιτροπή για την οικοδόμηση της ειρήνης (CCP) (συστάθηκε 2005)

^[9]

Παραπομπές

1. «Article 7 (1) of Charter of the United Nations».
2. «Article 24 (1) of Charter of the United Nations».
3. «Article 4 (2) of Charter of the United Nations».
4. «Article 23 (1) of the Charter of the United Nations». www.un.org (στα Αγγλικά). United Nations. 26 Ιουνίου 1945. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2018.
5. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
6. «Charter of the United Nations: Chapter II: Membership». United Nations. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2013.
7. «Charter of the United Nations: Chapter V: The Security Council». United Nations. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2012.
8. «Peacekeeping Fact Sheet». United Nations. 30 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2016.
9. https://www.un.org/securitycouncil/content/subsidiary-organs-branch

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (Αγγλικά)
• Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδος στα Ηνωμένα Έθνη