Ο Πεταλούδας (ταινία, 1973)

Ο Πεταλούδας (γαλλικά: Le Papillon), είναι βιογραφική δραματική ταινία του 1973 Αμερικανό-Γαλλικής παραγωγής σε σκηνοθεσία Φράνκλιν Σάφνερ και σε σενάριο του Ντάλτον Τράμπο βασισμένο στη βιογραφική νουβέλα του Γάλλου κατάδικου Ανρί Σαριέρ. Πρωταγωνιστούν ο Στηβ ΜακΚουήν και ο Ντάστιν Χόφμαν.

Ο Πεταλούδας (Le Papillon)
Κινηματογραφική αφίσα
Σκηνοθεσία	Φράνκλιν Σάφνερ[1][2][3]
Παραγωγή	Φράνκλιν Σάφνερ
Σενάριο	Ντάλτον Τράμπο, Λορένσο Σέμπλε Τζ. και Ανρί Σαριέρ
Βασισμένο σε	Ο Πεταλούδας (βιβλίο)[4]
Πρωταγωνιστές	Στηβ ΜακΚουήν[5][2][6], Ντάστιν Χόφμαν[5][6][3], Βίκτορ Τζόρι[6][3], Ντον Γκόρντον[5][6], Μπιλ Μάμι[6], Τζορτζ Κουλούρις[6], Βικ Τέιμπακ[6], Φρεντ Σάντοφ[6], Άντονι Ζέρμπε[6][3], Ουίλιαμ Σμίθερς[6], Βαλ Έιβερι[6], Γκρέγκορι Σιέρα[6], Ντον Χάνμερ[6], Τζον Κουάντε[6], Πίτερ Μπρόκο[6], Μάιλς Ουάτσον[7], Ρίτσαρντ Φάρνσγουορθ[7], Ντάλτον Τράμπο[7], Len Lesser[7], Λίαμ Νταν[7] και Γούντροου Πάρφρεϊ
Μουσική	Τζέρρυ Γκόλντσμιθ
Τραγούδι	Τζέρρυ Γκόλντσμιθ
Φωτογραφία	Φρεντ Κόνεκεμπ
Μοντάζ	Ρόμπερτ Σουίνκ
Ενδυματολόγος	Άντονι Πάουελ
Διανομή	Monogram Pictures και Netflix
Πρώτη προβολή	16  Δεκεμβρίου 1973 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής)[8], 28  Ιανουαρίου 1974 (Σουηδία)[9] και 20  Δεκεμβρίου 1973 (Γερμανία)[10]
Διάρκεια	144 λεπτά και 150 λεπτά[11]
Προέλευση	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής[12][13][14] και Γαλλία[12][14]
Γλώσσα	Αγγλικά
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Επειδή γυρίστηκε σε απομακρυσμένες τοποθεσίες, η ταινία ήταν αρκετά ακριβή για την εποχή της (12 εκατομμύρια δολάρια), αλλά απέφερε κέρδη που έφτασαν τα 53,2 εκατομμύρια δολάρια από την πρώτη χρονιά της κυκλοφορίας της.^[15] Ο τίτλος της ταινίας αναφέρεται στο τατουάζ και το ψευδώνυμο του Σαριέρ.

Πλοκή

Παρίσι 1931. Ο Γάλλος μικροκακοποιός Ανρί Σαριέρ, γνωστός ως ο «Πεταλούδας» από ένα τατουάζ του εντόμου στο στήθος του, συλλαμβάνεται για τον φόνο ενός προαγωγού στη Μονμάρτρη. Παρά τις προσπάθειές του να πείσει την γαλλική δικαιοσύνη πως δεν ευθύνεται για το έγκλημα, καταδικάζεται σε ισόβια κάθειρξη και στέλνεται στο Καγιέν, στην διαβόητη αποικιακή φυλακή. Τρία χρόνια μετά, επιχειρεί την πρώτη του απόδραση με πλεούμενο, και φθάνει στο Μαρακαΐμπο όπου και ζει για λίγο καιρό με τους ιθαγενείς Ινδιάνους, μέχρι που συλλαμβάνεται ξανά και κλείνεται στις φυλακές της Νήσου του Διαβόλου, και επανενώνεται με τον Ντεγκά, ο οποίος έχει εγκαταλείψει εδώ και καιρό όλες τις ελπίδες για απόδραση.

Από έναν ψηλό βράχο, ο Πεταλούδας παρατηρεί έναν μικρό όρμο όπου ανακαλύπτει ότι τα κύματα είναι αρκετά ισχυρά για να μεταφέρουν έναν άντρα στη θάλασσα και στην κοντινή ηπειρωτική χώρα. Ο Πεταλούδας παροτρύνει τον Ντεγκά να τον ακολουθήσει σε μια νέα απόδραση και εκείνος δείχνει να συμφωνεί. Καθώς οι δύο άνδρες φτιάχνουν δύο αυτοσχέδιες βάρκες από καρύδες και στέκονται στην άκρη του γκρεμού, ο Ντεγκά αποφασίζει να μην αποδράσει και παρακαλεί τον Πεταλούδα να μην το κάνει και αυτός. Ο Πεταλούδας αγκαλιάζει τον Ντεγκά για τελευταία φορά και μετά πηδά από το βράχο. Πιάνοντας την σχεδία του, καταφέρνει και βγαίνει με επιτυχία στη θάλασσα.

Ένας αφηγητής δηλώνει ότι ο Πεταλούδας κατάφερε και απέδρασε και έζησε το υπόλοιπο της ζωής του ως ελεύθερος άνθρωπος.

Διανομή ρόλων

• Στηβ ΜακΚουήν — Ανρί Σαριέ/Πεταλούδας
• Ντάστιν Χόφμαν — Λουί Ντεγκά
• Ντον Γκόρντον — Ζουλό
• Τζορτζ Κουλούρις — Δρ Σάταλ
• Άντονι Ζέρμπε — λεπρός λοχαγός Τουσώ
• Γκρεγκόρι Σιέρα — Αντόνιο
• Μάιλς Γουάτσον — φύλακας
• Ρον Σομπλ — Σαντίνι

Παραγωγή

Η φυλακή όπως εμφανίστηκε το 1954, λίγο πριν κλείσει και εγκαταλειφθεί.

Η ταινία γυρίστηκε σε διάφορες τοποθεσίες στην Ισπανία και την Τζαμάϊκα, με τις σκηνές της σπηλιάς να γυρίζονται κάτω από αυτό που είναι σήμερα το ξενοδοχείο Xtabi στα βράχια της Νέγκριλ.

Οι σκηνές της πόλης στην αρχή της ταινίας γυρίστηκαν στην Ονταρίμπια της Ισπανίας. Η διάσημη σκηνή της βουτιάς πάνω από τον γκρεμό του Στηβ ΜακΚουήν, κοντά στο τέλος της ταινίας έγινε από τον ίδιο στο Μάουι της Χαβάης. Ο ΜακΚουήν επέμεινε να εκτελέσει ο ίδιος την σκηνή με το άλμα στον γκρεμό. Αργότερα δήλωσε ότι ήταν «μία από τις πιο συναρπαστικές εμπειρίες της ζωής μου.» και μάλιστα πληρώθηκε με 2 εκατομμύρια δολάρια για την συμμετοχή του στην ταινία.

Επιπλέον, ο ίδιος ο συγγραφέας Ανρί Σαριέρ ενήργησε ως σύμβουλος για τις τοποθεσίες της ταινίας που ο ίδιος είχε συναντήσει κατά τη διάρκεια των ετών φυλάκισης του.

Υποδοχή

Εισπράξεις

Η ταινία ήταν επιτυχημένη και κέρδισε 3.126.574 δολάρια την εβδομάδα έναρξης προβολής της.^[16] Συνολικά είχε εισιτήρια στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά με εισπράξεις ύψους 21,3 εκατομμυρίων δολαρίων.^[17]

Κριτικές

Ο Ρότζερ Ίμπερτ έδωσε δύο από τα τέσσερα αστέρια του τη στιγμή της αρχικής κυκλοφορίας της ταινίας λέγοντας ότι το κύριο ελάττωμα ήταν η αποτυχία να κερδίσει το ενδιαφέρον του κοινού για τους χαρακτήρες του ΜακΚουήν και του Χόφμαν: Ξέρεις ότι κάτι πήγε στραβά όταν θέλεις ο ήρωας να ξεφύγει απλώς για να τελειώσει η ταινία.^[18]

Ο Βίνσεντ Κάρμπι των The New York Times χαρακτήρισε την ταινία ένα μεγάλο, γενναίο, σκληρό, μερικές φορές ρομαντικό, μερικές φορές ανόητο μελόδραμα με το είδος της οπτικής που δεν βρίσκετε συχνά σε ταινίες.^[19]

Οι κριτικές ανασκόπησης στην ιστοσελίδα Rotten Tomatoes, δίνουν βαθμολογία θετικής έγκρισης σε ποσοστό 79%, με βάση 28 κριτικές και μέση βαθμολογία 7/10.^[20]

Βραβεία & Υποψηφιότητες

Βραβείο	Κατηγορία	Υποψήφιος	Αποτέλεσμα
Όσκαρ	Καλύτερη Μουσική	Τζέρι Γκόλντσμιθ	Υποψηφιότητα
Χρυσές Σφαίρες	Καλύτερου Α' Ανδρικού Ρόλου σε Δραματική Ταινία	Στηβ ΜακΚουήν	Υποψηφιότητα

Βιβλιογραφικές πηγές

• Franklin J. Schaffner (Scarecrow Filmmakers Series) (1985), Scarecrow Publishing, p. 381. (ISBN 978-0-8108-1799-9)

Παραπομπές

1. www.imdb.com/title/tt0070511/. Ανακτήθηκε στις 8  Απριλίου 2016.
2. www.filmaffinity.com/en/film253727.html. Ανακτήθηκε στις 8  Απριλίου 2016.
3. www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=2613.html. Ανακτήθηκε στις 8  Απριλίου 2016.
4. (Σουηδικά) Svensk Filmdatabas. Svenska Filminstitutet. 13274.
5. stopklatka.pl/film/motylek-1973. Ανακτήθηκε στις 8  Απριλίου 2016.
6. www.imdb.com/title/tt0070511/fullcredits. Ανακτήθηκε στις 8  Απριλίου 2016.
7. (Τσεχικά) Česko-Slovenská filmová databáze. 2001.
8. www.boxofficemojo.com/movies/?id=papillon.htm.
9. www.sfi.se/sv/svensk-filmdatabas/Item/?itemid=13274&type=MOVIE&iv=Basic.
10. (Αγγλικά) Internet Movie Database. www.imdb.com/title/tt0070511/releaseinfo. Ανακτήθηκε στις 14  Απριλίου 2017.
11. papillon-1.
12. The American Film Institute Catalog of Motion Pictures. 55041. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2020.
13. (Γερμανικά) Λεξικό παγκόσμιων κινηματογραφικών ταινιών. Zweitausendeins. 28380. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2020.
14. BFI Film & TV Database. 4ce2b6b28f6c0. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2020.
15. "Movie location and cost information" Αρχειοθετήθηκε 2014-11-08 στο Wayback Machine., TV Guide.
16. «Papillon 1st Week $3,126,574». Variety: 8. January 2, 1974. https://archive.org/details/sim_variety_1974-01-02_273_8/page/8.
17. "All-time Film Rental Champs", Variety, 7 January 1976 p 20
18. «Papillon Movie Review & Film Summary (1973)». Chicago Sun-Times. 16 December 1973. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-10-12. https://web.archive.org/web/20111012013723/http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F19731216%2FREVIEWS%2F301010324%2F1023. Ανακτήθηκε στις 2021-09-05.
19. Canby, Vincent (December 17, 1973). "The Screen: 'Papillon'". The New York Times. 59.
20. «Η υποδοχή και οι κριτικές ανασκόπησεις». Rotten Tomatoes. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2019.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ο Πεταλούδας  στην IMDb
• Ο Πεταλούδας στο Rotten Tomatoes