Κανάριες Νήσοι

Οι Κανάριες Νήσοι ή Κανάρια Νησιά (ισπανικά: Islas Canarias‎‎) είναι μια σειρά νησιών με έκταση 7.446,95 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 2.082.655 κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή του 2011), που βρίσκεται ΒΔ. της Αφρικής στον Ατλαντικό ωκεανό και μόλις 350 περίπου μίλια έναντι και δυτικά των ακτών του Μαρόκου. Αποτελεί αυτόνομη διοικητική περιοχή της Ισπανίας και ορίζεται από τις επαρχίες Λας Πάλμας και Σάντα Κρουθ Ντε Τενερίφε. Περιλαμβάνει επτά κύρια νησιά: την Τενερίφη, τη Μεγάλη Κανάρια ή Γκραν Κανάρια, τη Φουερτεβεντούρα, τη Λανθαρότε, τη Λα Πάλμα, την Γκομέρα, το Ελ Ιέρρο και πολλά άλλα μικρότερα.

Το ηφαίστειο Τέιδε από τα βόρεια (Τενερίφη)

Αυτόνομη Κοινότητα των Καναρίων Comunidad Autónoma de Canarias
Αυτόνομη κοινότητα
Σημαία Έμβλημα
Χάρτης
Χώρα	Ισπανία
Πρωτεύουσα	Σάντα Κρουθ ντε Τενερίφε και Λας Πάλμας ντε Γκραν Κανάρια
Διοίκηση
• Πρόεδρος	Φερνάντο Κλαβίχο (CC)
Έδρες
• Βουλή	15 (από τους 350)
• Γερουσία	13 (από τους 264)
Επίσημες γλώσσες	Ισπανικά
Έκταση
• Συνολική	7.446,95 χλμ²
• Ποσοστό	1,5%
• Κατάταξη	13η
Πληθυσμός
• Συνολικός	2.082.655
• Ποσοστό	4,51%
• Πυκνότητα	279,7
• Κατάταξη	8η
ISO 3166-2	ES-CN
Ιστοσελίδα	gobcan.es

Φοινικόδασος σε κοιλάδα του νησιού «Γκραν Κανάρια»

Οι Κανάριες νήσοι βρίσκονται βόρεια του Τροπικού του Καρκίνου και έχουν χαρακτηριστικό υποτροπικό ξηρό κλίμα. Οι θερμοκρασίες είναι υψηλές, με μικρές διακυμάνσεις, τις ίδιες περίπου της Βορείου Αφρικής. Το έδαφός τους είναι ηφαιστειογενές με τη μεγαλύτερη κορυφή το Πίκο Ντελ Τέιδε (3.718 μ.). Δεν υφίστανται ποταμοί παρά μόνο χείμαρροι. Εκεί φύονται φοίνικες μόνο του είδους Phoenix canariensis, κακτοειδή αλλά και ευκάλυπτοι και πεύκα (Pinus canariensis). Καλλιεργούνται επίσης στα εύφορα εδάφη λαχανικά, μπανάνες, λεμόνια, κρεμμύδια, ντομάτες και πατάτες. Επίσης υφίστανται βιοτεχνίες υφασμάτων. Το αρχιπέλαγος των Καναρίων νήσων παρουσιάζει υψηλό τουριστικό ενδιαφέρον κατά τη χειμερινή περίοδο (της Ευρώπης).

Ιστορία

Τα νησιά αυτά αν και φαίνεται ιστορικά να ήταν γνωστά στους αρχαίους Έλληνες, φέρονται να κατοικήθηκαν από τους Καρθαγένιους (Φοίνικες). Την ονομασία Κανάρια φαίνεται να την έδωσε ο ιστορικός Πλίνιος από τους άγριους σκύλους (λατινικά «canes») που ζούσαν σε αυτά. Κατα μια πιο πιθανή ετυμολογία το όνομα προέρχεται απο τις φώκιες που ζούσαν εκεί, canes marinus, "θαλάσσια σκυλιά"^{[εκκρεμεί παραπομπή]}.

Κατά τον 12ο αιώνα κατελήφθησαν από τους Άραβες και παρέμειναν σε αυτούς μέχρι το 1334 που το κατέλαβαν Γάλλοι εξερευνητές. Ο Πάπας Κλήμης Στ΄ το 1344 παραχώρησε τα νησιά στην Καστίλη. Έτσι, όταν το 1402 τα νησιά κατέλαβε ο Γάλλος εξερευνητής Ζαν ντε Μπετανκούρ εν ονόματι του Ερρίκου Γ΄ της Καστίλης, το 1404 ανέλαβε Βασιλεύς των Καναρίων νήσων. Μετά όμως από την κατάληψή τους από τους Πορτογάλους και την Ισπανοπορτογαλική συνθήκη του 1479 τα νησιά περιήλθαν στην Ισπανία, ολοκληρωτικά, περί το τέλος του 1490. Οι ιθαγενείς κάτοικοι, οι λεγόμενοι «Γουάντσε» (Guanche) είναι αφρικανικής καταγωγής Βέρβεροι. Επίσης, ειδικά στην Τενερίφη, μουμιοποιούσαν τους νεκρούς τους.^[1]

Μετά την κατάκτηση, το αρχιπέλαγος των Καναρίων, έγιναν ένα ουσιαστικό βήμα στη θαλάσσια διαδρομή μεταξύ της Ισπανίας και της Αμερικής. Μετά από ενάμιση αιώνα σχετικής ανάπτυξης, γύρω στο έτος 1670, το περίπλοκο εξωτερικό εμπόριο του αμπελο-οινικού τομέα οδήγησε στη μετανάστευση πολλών οικογενειών, ιδιαίτερα στη Βενεζουέλα και την Κούβα.

Το 1936 ο στρατηγός Φρανθίσκο Φράνκο εξαπέλυσε το πραξικόπημά του από την Τενερίφη, όπου είχε διοριστεί αρχικά. Αυτό το γεγονός ξεκίνησε τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο.

Το 1975, οι Κανάριοι Νήσοι μετά την επιστροφή στη δημοκρατία, απέκτησαν μεγαλύτερη αυτονομία, και ο τουρισμός άρχισε να αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία.

Το 1982 οι Κανάριοι Νήσοι απέκτησαν το καθεστώς αυτόνομης κοινότητας της Ισπανίας. Οι πόλεις Σάντα Κρουθ ντε Τενερίφε και Λας Πάλμας ντε Γκραν Κανάρια μοιράζονται την έδρα της κυβέρνησης της αυτόνομης κοινότητας, αναλαμβάνοντας εκ περιτροπής αυτή την ευθύνη κάθε τέσσερα χρόνια.

Στα νησιά μιλιέται η καστιλιανική διάλεκτος, με ελαφρά ανδαλουσιανή προφορά.

Φυσική γεωγραφία

Γεωφυσικός χάρτης των Καναρίων Νήσων

Το Άτσα Γκράντε, βουνό στα νότια του Λανθαρότε.

Πανοραμική άποψη από τη Μεγάλη Κανάρια.

Η Τενερίφη είναι το μεγαλύτερο και πιο πυκνοκατοικημένο νησί του αρχιπελάγους με 948.815 κατοίκους. Η Μεγάλη Κανάρια, με 865.070 κατοίκους, είναι το δεύτερο πιο πυκνοκατοικημένο νησί των Καναρίων Νήσων και το τρίτο πιο πυκνοκατοικημένο στην Ισπανία, μετά τη Τενερίφη και την Μαγιόρκα. Το νησί της Φουερτεβεντούρα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο σε έκταση στο αρχιπέλαγος και απέχει περίπου 100 χιλιόμετρα (62 μίλια) από την αφρικανική ακτή.

Τα νησιά εντάσσονται στην οικοπεριοχή της Μακαρονησίας, μαζί με τις Αζόρες, το Πράσινο Ακρωτήριο, τη Μαδέιρα και τα Σελβάζενς. Τα Κανάρια Νησιά είναι το μεγαλύτερο και πιο πυκνοκατοικημένο αρχιπέλαγος της περιοχής της Μακαρονησίας.^[2] Το αρχιπέλαγος αποτελείται από επτά μεγάλα και αρκετά μικρότερα νησιά, τα οποία είναι όλα ηφαιστειακής προέλευσης.^[3] Ο αντίποδας των Καναρίων Νήσων βρίσκεται στον Ειρηνικό Ωκεανό, μεταξύ της Νέας Ζηλανδίας, της Νέας Καληδονίας, της Αυστραλίας και του ωκεανού.^[4]

Λόγω της θέσης των νησιών σε σχέση με τους βορειοανατολικούς αληγείς ανέμους, το κλίμα κυμαίνεται από εύκρατο και υγρό έως πολύ ξηρό. Αρκετά αυτόχθονα είδη σχηματίζουν εκτεταμένα υγρά δαφνοδάση.

Κατά συνέπεια, τα μεμονωμένα νησιά στο αρχιπέλαγος των Καναρίων τείνουν να έχουν ξεχωριστά μικροκλίματα. Τα νησιά Ελ Ιέρο, Λα Πάλμα και Λα Γκομέρα, που βρίσκονται στα δυτικά του αρχιπελάγους, έχουν ένα κλίμα που επηρεάζεται από το υγρό Κανάριο Ρεύμα. Διαθέτουν έντονη βλάστηση, ακόμα και στα χαμηλά υψόμετρα, και έχουν εκτεταμένες εκτάσεις υποτροπικών δαφνοειδών δασών. Ανατολικότερα προς την αφρικανική ακτή, όμως, η επιρροή του ρεύματος μειώνεται και τα νησιά γίνονται όλο και πιο ξηρά. Η Φουερτεβεντούρα και η Λανθαρότε, νησιά που βρίσκονται πιο κοντά στην αφρικανική ακτή, είναι ουσιαστικά ερημικού ή ημιερημικού κλίματος. Η Μεγάλη Κανάρια έχει το προσωνύμιο «μινιατούρα ήπειρος» για τα διαφορετικά τοπία της, όπως το Μασπαλόμας και το Ρόκε Νούμπλο. Όσον αφορά το κλίμα, η Τενερίφη παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το βόρειο τμήμα του νησιού βρίσκεται υπό την επήρεια των υγρών ανέμων του Ατλαντικού και διαθέτει έντονη βλάστηση, ενώ το νότιο τμήμα του νησιού, γύρω από τα τουριστικά θέρετρα Πλάγια ντε λας Αμέρικας και Λος Κριστιάνος, είναι άνυδρο. Το νησί διαθέτει μέγιστο υψόμετρο περίπου 3.718 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, δροσερό και σχετικά υγρό κλίμα, με δάση ενδημικού πεύκου (Κανάρια Πεύκη). Πολλά από τα είδη φυτών των Καναρίων Νήσων, όπως τα πεύκη και η δράκαινα, είναι ενδημικά, όπως σημειώνουν οι Σάμπιν Μπέρτελοτ και Φίλιπ Μπάρκερ Γουέμπ στο έργο τους «Η Φυσική Ιστορία των Καναρίων Νήσων» (1835–50).^[5]

Βουνό	Υψόμετρο		Νησί
	μέτρα	πόδια
Τέιδε	3,718	12,198	Τενερίφη
Ρόκε ντε λος Μουτσάτσος	2,426	7,959	Λα Πάλμα
Πίκο ντε λας Νιέβες	1,949	6,394	Μεγάλη Κανάρια
Πίκο ντε Μαλπάσο	1,501	4,925	Ελ Ιέρο
Γκαραχονάι	1,487	4,879	Λα Γκομέρα
Πίκο ντε λα Θάρθα	812	2,664	Φουερτεβεντούρα
Πένιας ντελ Τσάτσε	670	2,200	Λανθαρότε
Αγκούχα Γκράντε	266	873	Λα Γκραθιόσα
Καλντέρα ντε Αλεγκράνθα	289	948	Αλεγκράνθα
Καλντέρα ντε Λόβος	126	413	Λόβος
Λα Μαριάνα	256	840	Μοντάνια Κλάρα

Κλίμα

Τα Κανάρια Νησιά παρουσιάζουν ένα ήπιο και ξηρό κλίμα καθόλη τη διάρκεια του έτους ενώ στα μεγαλύτερα υψόμετρα το κλίμα είναι δροσερότερο με μεγαλύτερες βροχοπτώσεις. Με μια μέση ετήσια θερμοκρασία περίπου στους 21.5 °C στα θερμότερα νησιά, οι θερμοκρασίες είναι συγκρίσιμες με αυτές της Λίνδου στη Ρόδο.

Κλιματικά δεδομένα Σάντα Κρουθ ντε Τενερίφε (1981–2010), Ρεκόρ (1920 – σήμερα)
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F)	28.4	31.2	35.4	35.2	36.4	37.1	42.6	40.4	39.3	38.1	34.0	28.2	42,6
Μέση Μέγιστη °C (°F)	21.0	21.2	22.1	22.7	24.1	26.2	28.7	29.0	28.1	26.3	24.1	22.1	24,6
Μέση Μηνιαία °C (°F)	18.2	18.3	19.0	19.7	21.0	22.9	25.0	25.5	24.9	23.4	21.3	19.4	21,5
Μέση Ελάχιστη °C (°F)	15.4	15.3	15.9	16.5	17.8	19.5	21.2	21.9	21.7	20.3	18.4	16.6	18,4
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F)	9.4	8.1	9.5	9.4	12.0	13.4	16.5	14.6	16.5	14.6	10.1	10.0	8,1
Βροχόπτωση mm (ίντσες)	31,5	35,4	37,8	11,6	3,6	0,9	0,1	2	6,8	18,7	34,1	43,2	225,7
% υγρασίας	64	65	62	61	61	61	58	60	64	66	65	66	62,8
Μέσες ημέρες βροχόπτωσης (≥ 1.0 mm)	8.0	7.2	6.9	5.5	2.9	0.9	0.2	0.8	2.7	6.1	8.8	9.4	59,4
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας	178	186	221	237	282	306	337	319	253	222	178	168	2.887
Πηγή #1: Agencia Estatal de Meteorología [6]
Πηγή #2: Agencia Estatal de Meteorología [7]

Δημογραφικά στοιχεία

Πληθυσμιακή ιστορία^[8]

Έτος	Πληθ.	±%
1768	155,763	—
1787	168,928	+8.5%
1797	173,865	+2.9%
1842	241,266	+38.8%
1860	237,036	−1.8%
1887	301,983	+27.4%
1900	364,408	+20.7%
1920	488,483	+34.0%
1940	687,937	+40.8%
1960	966,177	+40.4%
1981	1,367,646	+41.6%
1990	1,589,403	+16.2%
2000	1,716,276	+8.0%
2010	2,118,519	+23.4%
2011	2,082,655	−1.7%
2014	2,104,815	+1.1%
2015	2,128,647	+1.1%
2017	2,154,905	+1.2%
2018	2,127,685	−1.3%
2019	2,153,389	+1.2%

Οι Κανάριες Νήσοι έχουν πληθυσμό 2.153.389 κατοίκους (2019), αποτελώντας την όγδοη πιο πυκνοκατοικημένη αυτόνομη κοινότητα της Ισπανίας.^[9] Η συνολική έκταση του αρχιπελάγους είναι 7.493 χλμ², με αποτέλεσμα η πληθυσμιακή πυκνότητα να είναι της τάξης των 287,4 κατοίκων ανά χλμ².^[10]

Πληθυσμός των Καναρίων Νήσων το 2019
Γενέτειρα		Πληθυσμός	Ποσοστό
Κανάριες Νήσοι		1.553.517	72,1
άλλες περιοχές της Ισπανίας		176.302	8,2
Σύνολο, Ισπανία		1.735.457	80,6
Αλλοδαποί		417.932	19,4
Αμερική		201.257	9,3
Βενεζουέλα		66.573	-
Κούβα		41.792	-
Κολομβία		31.361	-
Αργεντινή		17.429	-
Ουρουγουάη		8.687	-
Ευρώπη		154.511	7,2
Ιταλία		39.469	-
Γερμανία		25.921	-
Ηνωμένο Βασίλειο		25.339	-
Αφρική		38.768	1,8
Μαρόκο		24.268	-
Ασία		23.082	1.1
Κίνα		9.848	-
Ωκεανία		314	0.0
Σύνολο		2.153.389	100%
Πηγή:[11][12]

Ο πληθυσμός περιλαμβάνει ιθαγενείς κατοίκους και κατοίκους από την ισπανική ηπειρωτική χώρα, καθώς και ομάδες αλλοδαπών κατοίκων.^[13]

Το 2019 ο συνολικός πληθυσμός ήταν 2.153.389 κάτοικοι, εκ των οποίων το 72,1% ήταν ιθαγενείς Κανάριοι.^[12] Συνολικά, το 80,6% (1.735.457 κάτοικοι) γεννήθηκε στην Ισπανία και το 19,4% (417.932 κάτοικοι) γεννήθηκε σε άλλες χώρες. Από τους τελευταίους η πλειοψηφία προέρχεται από την Αμερική, κυρίως από τις χώρες Κολομβία (31.368), Βενεζουέλα (66.593) και Κούβα (41.807). Υπάρχουν, επίσης, σχεδόν 40.000 κάτοικοι από την Αφρική, η πλειοψηφία των οποίων κατάγεται από το Μαρόκο (24.281).^[11][13]

Πληθυσμός των επιμέρους νησιών

Ο πληθυσμός των νησιών σύμφωνα με δεδομένα του 2019 είναι:^[9]

• Τενερίφη – 917.841
• Μεγάλη Κανάρια – 851.231
• Λανθαρότε – 152.289 (συμπεριλαμβανομένης της Λα Γκραθιόσα)
• Φουερτεβεντούρα – 116.886
• Λα Πάλμα – 82.671
• Λα Γκομέρα – 21.503
• Ελ Ιέρο – 10.968

Θρησκεία

Η Βασιλική της Παναγίας της Καντελάριας (Προστάτρια των Καναρίων Νήσων).

Ο Ρωμαιοκαθολικισμός αποτελεί την επικρατούσα θρησκεία των νησιών του αρχιπελάγους για περισσότερους από πέντε αιώνες, από τότε που τα νησιά βρέθηκαν στον ισπανικό έλεγχο. Υπάρχουν επίσης διάφορες άλλες θρησκευτικές κοινότητες.

Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία

Η συντριπτική πλειοψηφία των ιθαγενών Καναρίων είναι Ρωμαιοκαθολικοί (76,7%), ακολουθούμενοι από διάφορους μικρότερους πληθυσμούς, γεννημένων στο εξωτερικό, που ασπάζονται άλλα χριστιανικά δόγματα, όπως τον Προτεσταντισμό.^[14] Υπάρχουν επίσης μουσουλμανικές, Εβραίων και ινδουιστικές κοινότητες.

Κάθε χρόνο τον Αύγουστο πραγματοποιείται προσκύνημα των πιστών σε ολόκληρο το αρχιπέλαγος στη Βασιλική της Κανδελάριας, όπου τιμάται η Παναγία της Κανδελάριας, προστάτιδας των Καναρίων Νήσων.^[15][16] Στην Καναρίων Νήσων γεννήθηκαν δύο από τους σημαντικότερους ιεραπόστολους, που τιμώνται ως άγιοι από την Καθολική εκκλησία: ο Πέδρο ντε Σαν Χοσέ Μπετανκούρ και ο Χοσέ ντε Αντσιέτα. Ο πρώτος, ήταν ιεραπόστολος στη Γουατεμάλα.^[17] Ο δεύτερος και ήταν ιεραπόστολος στη Βραζιλία, ιδρυτής του Σάο Πάολο και ένας από τους ιδρυτές του Ρίο ντε Τζανέιρο.^[18]

Οικονομία

Η κύρια πηγή της οικονομίας του αρχιπελάγους είναι η εξαγωγή τροφίμων (ειδικά φρούτα: μπανάνες και ντομάτες), αλλά πάνω από όλα ο τουρισμός είναι η κύρια πηγή εισοδήματος στα νησιά.

Ένας μεγάλος αριθμός τουριστών, ειδικά από την Ευρώπη, έρχονται στα νησιά.

Οι ετήσιοι τουριστικοί επισκέπτες στα νησιά υπερβαίνουν τα 15 εκατομμύρια.^[19] Άφιξη τουριστών από τα νησιά το 2017 (σε εκατομμύρια):^[19]

• Τενερίφη - 5928
• Γκραν Κανάρια - 4478
• Λανζαρότε - 2929
• Φουερτεβεντούρα - 2219
• Λα Πάλμα - 0294
• Λα Γκομέρα και Ελ Ιέρο - 0128

Πληθυσμός των Νησιών

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, τα νησιά έχουν ξεχωριστά τον εξής πληθυσμό:

Νησί	Σημαία	Έκταση (τ.χλμ.)	Πληθυσμός (2001)	Πληθυσμός (2011) [20]	Πρωτεύουσα
Τενερίφη		2.034,38	701.034	879.333	Σάντα Κρουθ ντε Τενερίφε
Γκραν Κανάρια		1.560,10	730.622	846.085	Λας Πάλμας ντε Γκραν Κανάρια
Λανθαρότε		845,94	96.781	138.200	Αρεθίφε
Φουερτεβεντούρα		1.659,74	60.273	102.941	Πουέρτο ντελ Ροσάριο
Λα Πάλμα		708,32	78.800	83.690	Σάντα Κρουθ Δε Λα Πάλμα
Λα Γκομέρα		369,76	18.285	21.680	Σαν Σεμπαστιάν
Ελ Ιέρρο		268,71	8.682	10.726	Βαλβέρδε
Σύνολο		7.446,95	1.694.477	2.082.655

Διοίκηση

Πρόεδρος της περιφερειακής κυβέρνησης είναι ο Φερνάντο Κλαβίχο από τις 14 Ιουλίου 2023. Οι τελευταίες εκλογές για την εκλογή του κοινοβουλίου της αυτόνομης κοινότητας διεξήχθησαν στις 28 Μαΐου 2023.

Παραπομπές

1. «g». Nido Language Travel. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Δεκεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2008.
2. «La Macaronesia. Consideraciones geológicas, biogeográficas y paleoecológicas». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2010.
3. (Universidad de Las Palmas,) José Mangas Viñuela, "The Canary Islands Hot Spot"
4. Antípodas de Canarias
5. Webb, Philip Barker· Berthelot, Sabin· Oudart, P. L.· Valenciennes· Goode, G. Brown (1836). Histoire naturelle des Iles Canaries. Paris :: Béthune, éditeur,.
6. «Valores Climatológicos Normales. Santa Cruz De Tenerife».
7. «Valores Climatológicos Extremos. Santa Cruz de Tenerife».
8. «Official census statistics of the Canary Islands population». Gobiernodecanarias.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2010.
9. «Real Decreto 743/2019, de 20 de diciembre, por el que se declaran oficiales las cifras de población resultantes de la revisión del Padrón municipal referidas al 1 de enero de 2019». BOE (στα Ισπανικά). 27 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2020.
10. «Estadísticas de la Comunidad Autónoma de Canarias». Gobiernodecanarias.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2010.
11. «Estadística del Padrón Continuo a 1 de enero de 2019. Datos a nivel nacional, comunidad autónoma y provincia». Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2020.
12. «Estadística del Padrón Continuo a 1 de enero de 2019. Datos a nivel nacional, comunidad autónoma y provincia (Canarias)». Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2020.
13. Suárez, Borja (25 Ιουνίου 2018). «El 91% de los nuevos habitantes de Canarias viene del extranjero». www.canarias7.es.
14. Centro de Investigaciones Sociológicas (Centre for Sociological Research) (Οκτωβρίου 2019). «Macrobarómetro de octubre 2019, Banco de datos - Document 'Población con derecho a voto en elecciones generales y residente en España, Canarias (aut.)» (PDF) (στα Spanish). σελ. 23. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2020.
15. Artículo periodístico de El Día
16. Título y dignidad de Basílica para la iglesia de la Patrona de Canarias
17. «Pedro de San José Betancurt, Santo». Es.catholic.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2015.
18. «José de Anchieta, Santo». Es.catholic.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2015.
19. ISTAC: Estadísticas de la Comunidad Autónoma de Canarias
20. «Population and Housing Census 2011. National, Autonomic and Provincial results». Instituto Nacional de Estadística. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2014.

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Κανάριες Νήσοι