Ειδικό ανακριτικό σώμα της Βουλής των αντιπροσώπων των ΗΠΑ From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Μη-Αμερικανικών Δραστηριοτήτων (House Un-American Activities Committee - HUAC), γνωστότερη στην Ελλάδα ως Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων ή σκέτα Επιτροπή, ήταν ένα ειδικό ανακριτικό σώμα αποτελούμενο από μέλη της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων (η Κάτω Βουλή του Κογκρέσου). Δημιουργήθηκε το 1938 για να διερευνήσει τις υποτιθέμενες ύποπτες και ανατρεπτικές δραστηριότητες από πλευράς ιδιωτών πολιτών, δημοσίων υπαλλήλων και εκείνων των οργανώσεων που υποπτεύονταν ότι έχουν κομμουνιστικούς δεσμούς.[1][2] Το 1969, η Βουλή μετέβαλε το όνομα της επιτροπής σε "Επιτροπή Εσωτερικής Ασφάλειας"(House Internal Security Committee). Όταν η Βουλή κατάργησε την επιτροπή το 1975,[3] τα καθήκοντά της μεταφέρθηκαν στη Δικαστική Επιτροπή του Κογκρέσου.
Η Επιτροπή έγινε παντοδύναμη στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του '50, επιδιδόμενη σε ένα σύγχρονο «κυνήγι μαγισσών» εναντίον όσων καλλιτεχνών (και ειδικά του Χόλυγουντ) ήταν ή θεωρούνταν αριστεροί. Στη συλλογική μνήμη έχει συνδεθεί με το Τζόζεφ Μακάρθυ,[4] επειδή ο συγκεκριμένος γερουσιαστής συνεισέφερε στο αντικομμουνιστικό κλίμα που καθιστούσε κοινωνικά αποδεκτές τις ακρότητες της Επιτροπής, μολονότι ποτέ δε συμμετείχε άμεσα σε αυτήν.[5] Ο Μακάρθυ ήταν πρόεδρος της Κυβερνητικής Επιτροπής Επιχειρήσεων και της Μόνιμης Υποεπιτροπής Ερευνών της Γερουσίας των ΗΠΑ, όχι της Βουλής.
Πρόγονος της Επιτροπής ήταν η Ειδική επιτροπή μη-αμερικανικών δραστηριοτήτων για τη διερεύνηση της ναζιστικής προπαγάνδας και άλλων προπαγανδιστικών δραστηριοτήτων, η οποία συστήθηκε το 1934 και είχε πενιχρά αποτελέσματα. Γι' αυτό το Μάιο του 1938 άλλαξε όνομα (σωστότερα το συντόμευσε) και σύνθεση (πια αποτελούνταν μόνο από βουλευτές). Την προήδρευσε ο Martin Dies Jr. (D-Tex.), και επομένως είναι γνωστή και ως επιτροπή Dies.
Παράλληλα η Επιτροπή διατάχθηκε να ασχοληθεί και με τον κομμουνισμό. Με διάχυτη την εντύπωση ότι η νεολαία είχε αλωθεί από κομμουνιστές, έβαλε στο στόχαστρο δύο θεσμούς που ίδρυσε ο ίδιος ο πρόεδρος Ρούζβελτ: το Ομοσπονδιακό Σχέδιο για το Θέατρο και το Κογκρέσο Αμερικανικής Νεολαίας - το πρώτο χρηματοδοτούσε νέους καλλιτέχνες να ανεβάζουν θεατρικές παραστάσεις, το δεύτερο ήταν κάτι σαν Βουλή των Εφήβων και τελούσε υπό την προσωπική αιγίδα της Πρώτης Κυρίας. Η καχυποψία και η ασχετοσύνη συναγωνίζονταν μεταξύ τους σε τέτοιο βαθμό, που η συντονίστρια του πρώτου Χάλι Φλάναγκαν ρωτήθηκε εάν ο Κρίστοφερ Μάρλοου (θεατρικός συγγραφέας και ηθοποιός του 16ου αιώνα) συμμετείχε στο Κομμουνιστικό Κόμμα, ή εάν ο Ευριπίδης προπαγάνδιζε την ταξική πάλη.[6]
Σύντομα οι εργασίες ατόνησαν λόγω του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της εισόδου των ΗΠΑ στο πλευρό των Συμμάχων, όπου ανήκε και η Σοβιετική Ένωση. Ασχολήθηκε μόνο με τη δυνατότητα του Άξονα να χρησιμοποιήσει Αμερικανούς πολίτες ιαπωνικής καταγωγής, σε περίπτωση απόβασης στις πολιτείες του Ειρηνικού. Η επιτροπή κατέθεσε επίσης μια έρευνα για τον εκτοπισμό των Ιαπωνο-Αμερικανών, γνωστή ως "Κίτρινη Έκθεση".[7] Η έρευνα παρουσιάστηκε στο 77ο Κογκρέσο και υποστήριξε ότι ορισμένα πολιτιστικά χαρακτηριστικά - η ιαπωνική πίστη στον αυτοκράτορα, ο αριθμός των Ιαπωνών ψαράδων στις ΗΠΑ και η βουδιστική πίστη - ήταν στοιχεία για ιαπωνική κατασκοπεία. Με εξαίρεση τον Herman Eberharter (D-Pa.), Τα μέλη της επιτροπής φαινόταν να υποστηρίζουν την εκτόπιση και οι συστάσεις της για την επιτάχυνση του επικείμενου διαχωρισμού των "ταραχοποιών", καθιέρωσαν ένα σύστημα για τη διερεύνηση των αιτούντων άσυλο, ενώ οι προσπάθειες αμερικανοποίησης και αφομοίωσης συνέπεσαν σε μεγάλο βαθμό με τους στόχους του WRA.[7] Τα πορίσματα οδήγησαν στην εκτόπιση περίπου 120.000 σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και φρουρούμενες περιοχές των κεντρικών ΗΠΑ έως το 1945.
Το 1946, η επιτροπή σχεδίαζε την έναρξη των ερευνών για την Κου Κλουξ Κλαν αλλά αποφάσισε να μην το πράξει, προτρέποντας τον υπέρμαχο της λευκής υπεροχής και μέλος της επιτροπής Τζον Ράννκιν (Δημοκρατικός-Μισσούρι.) να συμπληρώσει πως «Άλλωστε η Κου Κλουξ Κλαν αποτελεί έναν παραδοσιακό αμερικανικό θεσμό»[8] Αντί για την Κλαν, η επιτροπή επικεντρώθηκε στη διερεύνηση της πιθανότητας το αμερικανικό Κομμουνιστικό Κόμμα να είχε διεισδύσει στη Διοίκηση Προόδου Έργων, συμπεριλαμβανομένου του Ομοσπονδιακού Θεάτρου και του Έργου των Ομοσπονδιακών Συγγραφέων. Ωστόσο, είκοσι χρόνια αργότερα, το 1965-1966, η επιτροπή διεξήγαγε έρευνα για τις δραστηριότητες της Κλαν υπό τον πρόεδρο Έντγουιν Γουίλις (Δημοκρατικός-Λος Άντζελες).[9]
Μετά το τέλος του πολέμου η Επιτροπή επανασυγκροτήθηκε και αναβαθμίσθηκε σε διαρκή, δηλαδή δε συγκαλούνταν όταν το ζητούσε η Βουλή των Αντιπροσώπων με προκαθορισμένη θεματολογία, αλλά ήταν πια μόνιμο εννεαμελές όργανο που συνεδρίαζε σε τακτά χρονικά διαστήματα και αποφάσιζε το ίδιο για τις λειτουργίες του. Με ειδικό νόμο (Δημόσιο Δίκαιο 601), ο οποίος ψηφίστηκε από το 79ο Κογκρέσο, αντικείμενό της ήταν η έρευνα επί απειλών εθνικής υπονόμευσης και προπαγάνδας εναντίον της συνταγματικά οριζομένης μορφής διακυβέρνησης και η παραπομπή αυτών των υποθέσεων στην ποινική δικαιοσύνη. Πρώτος μεταπολεμικός πρόεδρός της ορίσθηκε ο Έντουαρντ Χαρτ (Δ), ενώ σε αυτή τη σύνθεση περιελαμβανόταν κι ο Ρίτσαρντ Νίξον (Ρ), μετέπειτα πρόεδρος της χώρας.
Στην πραγματικότητα ο Νόμος 601 φωτογράφιζε όσους είχαν (λόγω θέσης ή διασημότητας) επιρροή στην αμερικανική κοινωνία και υπήρχαν πληροφορίες πως ήταν κομμουνιστές. Αν και το Κομμουνιστικό Κόμμα ΗΠΑ δεν ήταν παράνομο, η ψυχροπολεμική υστερία είχε δημιουργήσει την αντίληψη ότι οποιοσδήποτε βρισκόταν αριστερότερα του πολιτικού κατεστημένου ήταν πιθανός πράκτορας των σοβιετικών. Πρώτη μεγάλη υπόθεση που στάλθηκε από την Επιτροπή στα δικαστήρια ήταν αυτή του Άλτζερ Χις, ανώτερου στελέχους του Υπουργείου Εξωτερικών και εκείνη τη στιγμή επικεφαλής του Ιδρύματος Κάρνεγκι. Αν και δε βρέθηκαν επαρκή στοιχεία που να τεκμηριώνουν κατηγορία κατασκοπίας, ο Χις καταδικάσθηκε για ψευδορκία επειδή είχε δηλώσει ότι δεν υπήρξε ποτέ κομμουνιστής.[10]
Το 1947, η επιτροπή διεξήγαγε εννέα ημέρες ακροάσεων για φερόμενη κομμουνιστική προπαγάνδα και επιρροή στη βιομηχανία κινηματογραφικών ταινιών του Χόλυγουντ. Το 1950 πέτυχε την καταδίκη δέκα σεναριογράφων και σκηνοθετών για προσβολή προς το Κογκρέσο, επειδή τρία χρόνια νωρίτερα είχαν αρνηθεί να εμφανισθούν ενώπιόν της επικαλούμενοι το συνταγματικό δικαίωμα της ελεύθερης γνώμης. Τελικά, περισσότεροι από 300 καλλιτέχνες - συμπεριλαμβανομένων σκηνοθετών, ραδιοφωνικών σχολιαστών, ηθοποιών και ιδιαίτερα σεναριογράφων - μποϊκοταρίστηκαν από τα στούντιο. Μερικοί, όπως ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο Όρσον Ουέλς, ο Πωλ Ρομπεσον και ο Γιπ Χάρμπουργκ, εγκατέλειψαν τις ΗΠΑ ή στράφηκαν προς άλλους χώρους για να βρουν δουλειά. Άλλοι έγραψαν υπό ψευδώνυμα ή ονόματα συναδέλφων. Μόνο περίπου το 10% πέτυχε να αποκαταστήσει τη σταδιοδρομία του στο χώρο της ψυχαγωγίας.
Ήδη οι κινηματογραφικές εταιρίες είχαν συνταχθεί μαζί της, απολύοντας όσους συντελεστές (από σκηνοθέτες και ηθοποιούς μέχρι τεχνικούς) αρνούνταν να καταθέσουν. Προχωρώντας ακόμα παραπέρα, δεν προσλάμβαναν κανέναν εάν υποπτεύονταν ότι θα μπορούσε να απασχολήσει την Επιτροπή λόγω του παρελθόντος ή του έργου του. Πρακτικά ο μόνος τρόπος να συνεχίσει την καριέρα του κάποιος ύποπτος, ήταν να αποκηρύξει δημόσια τον κομμουνισμό και να καταδώσει στην Επιτροπή συναδέλφους του. Η πρακτική αυτή έμεινε στην ιστορία ως «Μαύρη Λίστα» και μολονότι εγκαταλείφθηκε στις αρχές της δεκαετίας του '60, επηρέασε βαθιά τον αμερικανικό κινηματογράφο για πολύ μεγαλύτερο διάστημα.
Το έργο της Επιτροπής έχαιρε κοινωνικής αποδοχής όσο διαρκούσε ο «κόκκινος τρόμος», δηλ. η πεποίθηση του μέσου αμερικανού ότι μια σοβιετική ατομική βόμβα ήταν έτοιμη να εκτοξευθεί προς το σπίτι του. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της υστερίας και η φοβία ότι όλοι αποτελούν εν δυνάμει πράκτορες του αντίπαλου στρατοπέδου, αρκεί να αναφερθεί ένα μάλλον αστείο περιστατικό: η αμερικανική πρεσβεία στην Ελλάδα είχε αρνηθεί να χορηγήσει βίζα στη νεαρή Ρίκα Διαλυνά, η οποία θα συμμετείχε στο διαγωνισμό Μις Υφήλιος στην Καλιφόρνια, διότι ως έφηβη είχε εικονογραφήσει ένα βιβλίο του καταγεγραμμένου ως κομμουνιστή Μενέλαου Λουντέμη.
Στα τέλη της δεκαετίας του '50 ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων μπήκε σε φάση σχετικής ύφεσης, εν μέρει ως αποτέλεσμα της αποσταλινοποίησης στο αντίπαλο στρατόπεδο. Τότε μόνο η αμερικανική κοινωνία κατάλαβε τις καταστρεπτικές συνέπειες της ιδεολογικής καταστολής και της χαφιεδοποίησης του πνευματικού κόσμου. Ο ίδιος ο πρόεδρος Τρούμαν, επί των ημερών του οποίου είχε περάσει ο Νόμος 601, δήλωσε αυτοκριτικά το 1959 ότι η Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών είναι το πιο αντιαμερικανικό πράγμα στη χώρα.[11]
Τον Μάιο του 1960, η επιτροπή πραγματοποίησε ακροάσεις στο Δημαρχείο του Σαν Φρανσίσκο, που οδήγησαν στην περίφημη "ταραχή" στις 13 Μαΐου, όταν οι αστυνομικοί της πόλης διέλυσαν με υδραντλίες υψηλής πίεσης τους διαμαρτυρόμενους φοιτητές από το UC Berkeley, Stanford και άλλα τοπικά κολέγια και τους έσυραν από τα μαρμάρινα σκαλοπάτια κάτω από την ροτόντα, αφήνοντας κάποιους σοβαρά τραυματίες.- ένα περιστατικό που θεωρείται μητέρα της εξέγερσης της αμερικανικής νεολαίας τη δεκαετία του '60. [12][13]
Η επιτροπή έχασε σημαντικό κύρος καθώς προχωρούσε η δεκαετία του '60, καθιστώντας την όλο και περισσότερο στόχο των πολιτικών σατιριστών και της περιφρόνησης μιας νέας γενιάς πολιτικών ακτιβιστών. Η επιτροπή κάλεσε τον Τζέρι Ρούμπιν και τον Άμπι Χόφμαν των Yippies το 1967, και πάλι μετά την Δημοκρατική Εθνική Συνέλευση το 1968. Οι Yippies χρησιμοποίησαν την προσοχή των μέσων ενημέρωσης για να κάνουν μια παρωδία της δίκης. Ο ακτιβιστής Τζέρι Ρούμπιν εμφανίσθηκε να καταθέσει με ρούχα στρατιώτη της Αμερικανικής Επανάστασης και μοιράζοντας στους εμβρόντητους βουλευτές αντίγραφα της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας.[14] Ένας άλλος ακτιβιστής, ο Άμπι Χόφμαν, προτίμησε να ντυθεί Άγιος Βασίλης. Σε μία άλλη περίπτωση, η αστυνομία σταμάτησε τον Χόφμαν στην είσοδο του κτηρίου και τον συνέλαβε επειδή φορούσε τη σημαία των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Χόφμαν χαριτολογώντας δήλωσε στον Τύπο: "Λυπάμαι που έχω μόνο ένα πουκάμισο να δώσω για τη χώρα μου", παραφράζοντας τα τελευταία λόγια του επαναστάτη πατριώτη Nathan Hale. Ο Ρούμπιν, ο οποίος φορούσε μια αντίστοιχη σημαία των Βιετκόνγκ, φώναξε ότι η αστυνομία ήταν κομμουνιστές επειδή δεν τον συνέλαβαν και αυτόν.[15]
Οι ακροάσεις τον Αύγουστο του 1966 που κλήθηκαν να διερευνήσουν τις δραστηριότητες κατά του πολέμου στο Βιετνάμ διαταράχθηκαν από εκατοντάδες διαδηλωτές, πολλοί εξ αυτών από το Προοδευτικό Εργατικό Κόμμα. Η επιτροπή αντιμετώπισε μάρτυρες που ήταν ανοιχτά προκλητικοί.[16][17]
Σε μια προσπάθεια επανεμφάνισης, η επιτροπή μετονομάστηκε σε Επιτροπή Εσωτερικής Ασφάλειας το 1969.[18]
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εσωτερικής Ασφάλειας τερματίστηκε επισήμως στις 14 Ιανουαρίου 1975, την ημέρα έναρξης του 94ου Κογκρέσου.[19] Τα αρχεία και το προσωπικό της επιτροπής μεταφέρθηκαν εκείνη την ημέρα στην Δικαστική Επιτροπή του Κογκρέσου.[19]
Τον Ιούνιο του 2016 ο πρώην Πρόεδρος της Βουλής Newt Gingrich τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας μιας νέας Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων για την καταπολέμηση της ισλαμικής τρομοκρατίας.[20]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
