From Wikipedia, the free encyclopedia
Η επιθανάτια εμπειρία, γνωστή και ως εμπειρία κοντά στο θάνατο (ΕΚΘ), ή εγγυθανάτια εμπειρία, είναι μια βαθιά προσωπική εμπειρία που σχετίζεται με το θάνατο ή τον επικείμενο θάνατο, οι οποίες οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά. Όταν είναι θετικές, τέτοιες εμπειρίες μπορεί να περιλαμβάνουν μια ποικιλία αισθήσεων, όπως αποκόλληση από το σώμα, αισθήματα αιώρησης, απόλυτη ηρεμία, ασφάλεια, ζεστασιά, την εμπειρία του απόλυτου διαχωρισμού και την παρουσία ενός φωτός. Όταν είναι αρνητικές, τέτοιες εμπειρίες μπορεί να περιλαμβάνουν αισθήσεις απελπισίας και δυστυχίας.[1]
Οι εξηγήσεις για τις ΕΚΘ διαφέρουν από επιστημονικές σε θρησκευτικές. Νευροεπιστημονική έρευνα υποθέτει ότι μία ΕΚΘ είναι ένα υποκειμενικό φαινόμενο που προκύπτει από την «διαταραγμένη σωματική πολυαισθητηριακή ενσωμάτωση» που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια απειλητικών για τη ζωή γεγονότων,[2] ενώ ορισμένες υπερβατικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις για τη μεταθανάτια ζωή περιλαμβάνουν περιγραφές παρόμοιες με τις ΕΚΘ.[1][3][4][5][6]
Ο αντίστοιχος γαλλικός όρος expérience de mort imminente (εμπειρία επικείμενου θανάτου) προτάθηκε από τον Γάλλο ψυχολόγο και γνωσιολόγο Βίκτωρ Εγκέρ ως αποτέλεσμα συζητήσεων στη δεκαετία του 1890 μεταξύ φιλοσόφων και ψυχολόγων σχετικά με ιστορίες ορειβατών οι οποίοι είχαν πανοραμική ανασκόπηση της ζωής τους κατά την πτώση που υπέστησαν.[7][8] Το 1892 αναφέρθηκε από τον Άλμπερτ Χάιμ μια σειρά υποκειμενικών παρατηρήσεων από εργάτες που έπεσαν από σκαλωσιές, στρατιώτες πολέμου που τραυματίστηκαν, ορειβάτες που είχαν πέσει από ύψος ή άλλα άτομα που είχαν έρθει κοντά στο θάνατο (παρ' ολίγον πνιγμός, ατυχήματα). Αυτή ήταν επίσης η πρώτη φορά που το φαινόμενο περιγράφηκε ως κλινικό σύνδρομο.[9] Το 1968 η Σήλια Γκρην δημοσίευσε μια ανάλυση 400 αυτοπτών μαρτυριών εξωσωματικών εμπειριών.[10] Αυτό αντιπροσώπευσε την πρώτη προσπάθεια να παρασχεθεί ταξινόμηση τέτοιων εμπειριών, που εκλήφθησαν απλώς ως αφύσικες αντιληπτικές εμπειρίες ή παραισθήσεις. Το 1969, η Ελβετοαμερικανίδα ψυχίατρος και πρωτοπόρος στις επιθανάτιες μελέτες Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος δημοσίευσε το βιβλίο της Αυτός που Πεθαίνει: Τι έχουν να διδάξουν οι ετοιμοθάνατοι στους ιατρούς, τους νοσηλευτές, τους κληρικούς και τις οικογένειές τους. Αυτές οι εμπειρίες έγιναν επίσης δημοφιλείς από το έργο του ψυχιάτρου Ρέιμοντ Μούντι, ο οποίος το 1975 δημιούργησε τον αγγλικό όρο «near-death experience» (εγγυθανάτια εμπειρία) ως ευρύτερο όρο για τα διαφορετικά στοιχεία (εξωσωματικές εμπειρίες, η «πανοραμική ανασκόπηση της ζωής», το φως, το τούνελ, ή το σύνορο).[9] Ο όρος «εγγυθανάτια εμπειρία» είχε ήδη χρησιμοποιηθεί στα αγγλικά από τον Τζον Κ. Λίλλυ το 1972.[11]
Ερευνητές έχουν εντοπίσει τα κοινά στοιχεία που καθορίζουν τις εμπειρίες κοντά στο θάνατο.[4] Ο Μπρους Γκρέισον υποστηρίζει ότι τα γενικά χαρακτηριστικά της εμπειρίας περιλαμβάνουν εντυπώσεις ότι κάποιος βρίσκεται έξω από το φυσικό του σώμα, όραση αποθανόντων συγγενών και θρησκευτικών προσώπων και υπέρβαση των εγωικών και χωροχρονικών ορίων.[12] Πολλά κοινά στοιχεία έχουν αναφερθεί, αν και οι ερμηνείες του ατόμου αυτών των γεγονότων συχνά αντιστοιχεί με τις πολιτιστικές, φιλοσοφικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις του ιδίου που τις βιώνει. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, όπου το 46% του πληθυσμού πιστεύει στους φύλακες αγγέλους, συχνά τους αναγνωρίζουν ως αγγέλους ή αποθανόντα αγαπημένα πρόσωπα (ή είναι αγνώστων στοιχείων), ενώ οι Ινδουιστές συχνά τους προσδιορίζουν ως αγγελιοφόρους του θεού του θανάτου.[13][14]
Τα κοινά χαρακτηριστικά που έχουν αναφερθεί από τις ΕΚΘ είναι τα εξής:
Ο Κέννεθ Ρινγκ (1980) υποδιαίρεσε τις ΕΚΘ σε ένα συνεχές πέντε σταδίων: Οι υποδιαιρέσεις ήταν:[19]
Η Σάρλοτ Μάρσιαλ, νευροψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο της Λιέγης και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λιέγης, η οποία ηγήθηκε μιας ομάδας που διερεύνησε 154 περιπτώσεις ΕΚΘ, συμπέρανε ότι δεν υπάρχει μια καθορισμένη αλληλουχία γεγονότων.[20] Η ιατρός Υβόν Κάσον ταξινόμησε τις επιθανάτιες εμπειρίες σε τρεις τύπους: 1. Ο εξωσωματικός τύπος. 2. ο Μυστικιστικός ή του Λευκού Φωτός τύπος: και 3. ο δυσφορικός τύπος.[21]
Ο Κέννεθ Ρινγκ υποστηρίζει ότι οι ΕΚΘ που βιώθηκαν μετά από απόπειρες αυτοκτονίας δεν είναι στατιστικά πιο δυσάρεστες από τις ΕΚΘ που προκύπτουν από άλλες καταστάσεις.[22]
Σε μια σειρά από ΕΚΘ, το 22% συνέβησαν κατά τη διάρκεια γενικής αναισθησίας.[23]
Οι ΕΚΘ συνδέονται με αλλαγές στην προσωπικότητα και την άποψη για τη ζωή.[4] Ο Ρινγκ έχει εντοπίσει ένα σταθερό σύνολο αλλαγών αξιών και πεποιθήσεων που σχετίζονται με τα άτομα που είχαν επιθανάτια εμπειρία. Μεταξύ αυτών των αλλαγών βρήκε, μεγαλύτερη εκτίμηση για τη ζωή, υψηλότερη αυτοεκτίμηση, μεγαλύτερη συμπόνια για τους άλλους, λιγότερη ανησυχία για την απόκτηση υλικού πλούτου, αυξημένη αίσθηση σκοπού και αυτοκατανόησης, επιθυμία για μάθηση, αυξημένη πνευματικότητα, μεγαλύτερη οικολογική ευαισθησία και πλανητική ανησυχία και ένα αίσθημα περισσότερης διαισθητικότητας.[4] Ωστόσο, δεν είναι όλες οι επακόλουθες επιδράσεις επωφελείς[24] και ο Γκρέισον περιγράφει καταστάσεις όπου οι αλλαγές στη στάση και τη συμπεριφορά μπορούν να οδηγήσουν σε ψυχοκοινωνικά και ψυχοπνευματικά προβλήματα.[25]
Ο Μπρους Γκρέισον (ψυχίατρος), ο Κέννεθ Ρινγκ (ψυχολόγος) και ο Μάικλ Σάμπομ (καρδιολόγος), βοήθησαν στην έναρξη του πεδίου των μελετών για τις επιθανάτιες εμπειρίες και εισήγαγαν τη μελέτη των επιθανάτιων εμπειριών στο ακαδημαϊκό περιβάλλον. Από το 1975 έως το 2005, περίπου 2.500 αυτοαναφερθέντα άτομα στις ΗΠΑ είχαν επανεξεταστεί σε αναδρομικές μελέτες των φαινομένων[26] με επιπλέον 600 εκτός των ΗΠΑ στη Δύση[26] και 70 στην Ασία.[26] Επιπλέον, διερευνητικές μελέτες είχαν εντοπίσει 270 άτομα. Οι διερευνητικές μελέτες εξετάζουν ομάδες ατόμων (π.χ. επιλεγμένους ασθενείς στα επείγοντα περιστατικά) και στη συνέχεια βρίσκουν ποιοι είχαν ΕΚΘ κατά τη διάρκεια της μελέτης· η εκτέλεση τέτοιων μελετών κοστίζει περισσότερο.[26] Συνολικά, σχεδόν 3.500 μεμονωμένες περιπτώσεις μεταξύ 1975 και 2005 είχαν επανεξεταστεί σε κάποια μελέτη. Όλες αυτές οι μελέτες πραγματοποιήθηκαν από περίπου 55 ερευνητές ή ομάδες ερευνητών.[26]
Ο Μέλβιν Μορς, επικεφαλής του Ινστιτούτου για την Επιστημονική Μελέτη της Συνείδησης, και οι συνάδελφοί του[15][27] έχουν διερευνήσει επιθανάτιες εμπειρίες σε παιδιατρικό πληθυσμό.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
