Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου είναι εκπομπές αερίων στην ατμόσφαιρα που δημιουργούν το φαινόμενο θερμοκηπίου και προκαλούν την κλιματική αλλαγή. Tο διοξείδιο του άνθρακα αποτελεί το σημαντικότερο αέριο θερμοκηπίου. Κυρίως, η παραγωγή του οφείλεται σε ανθρώπινες δραστηριότητες. Άλλα αέρια θερμοκηπίου (όπως το μεθάνιο, το υποξείδιο του αζώτου και οι φθοροχλωράνθρακες) εκπέμπονται σε μικρότερες ποσότητες, ωστόσο παγιδεύουν τη θερμότητα με πολύ πιο αποτελεσματικό τρόπο από το διοξείδιο του άνθρακα, και σε ορισμένες περιπτώσεις αποδεικνύονται πολύ ισχυρότερα.[1]
Οι εκπομπές προέρχονται από διάφορους τομείς δραστηριοτήτων, αλλά το μεγαλύτερο μερίδιο για το 2016 κατέχει η ενέργεια (ηλεκτρισμός, θέρμανση και μεταφορές) με συνεισφορά 73,2% των συνολικών εκπομπών. Άλλοι τομείς που συνεισφέρουν εκπομπές είναι η γεωργία (συμπεριλαμβάνοντας τη δασοκομία και τη χρήση γης) με 18,4%, η βιομηχανία με 5,2% και τα απορρίματα με 3,2%. Οι συνολικές εκπομπές παγκοσμίως ήταν 49,4 δισεκατομμύρια τόνοι ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα.[2] Μια έρευνα του 2017 διαπίστωσε ότι 100 εταιρείες ήταν υπεύθυνες για το 71% των παγκόσμιων άμεσων και έμμεσων εκπομπών από το 1998 έως τότε και ότι απο αυτές οι κρατικές εταιρείες ήταν υπεύθυνες για το 59% των εκπομπών.[3][4]
Τα αέρια του θερμοκηπίου παραμένουν στην ατμόσφαιρα για περιόδους που κυμαίνονται από μερικά χρόνια έως χιλιάδες χρόνια. ‘Έχουν συνεπώς παγκόσμιο αντίκτυπο, ανεξάρτητα από τον τόπο αρχικής εκπομπής τους.[1] Με τους τρέχοντες ρυθμούς εκπομπών, έως το 2030 οι θερμοκρασίες ενδέχεται να έχουν αυξηθεί κατά 1,5 °C,[5] που είναι το όριο για τις χώρες της G7[6] και το όριο προσδοκίας της Συμφωνίας του Παρισιού, που επιδιώκει να κρατήσει την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη σε επίπεδα «σαφώς κατώτερα» των 2 °C. Χωρίς επιπλέον πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών, η μέση θερμοκρασία του πλανήτη αναμένεται να σημειώσει περαιτέρω αύξηση που θα κυμανθεί μεταξύ 1,1 °C και 6,4 °C μέχρι τα τέλη του αιώνα.[7]
Τα κύρια ανθρωπογενή αέρια θερμοκηπίου είναι το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο, το υποξείδιο του αζώτου (Ν2O) και τρεις ομάδες φθοριούχων αερίων (εξαφθοριούχο θείο SF6, οι υδροφθοράνθρακες HFC και οι υπερφθοράνθρακες PFC), και ρυθμίζονται βάσει της διεθνούς συνθήκης του Πρωτοκόλλου του Κιότο, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 2005.[8] Οι περιορισμοί εκπομπών που καθορίζονται στο πρωτόκολλο του Κιότο έληξαν το 2012. Η συμφωνία του Κανκούν, που συμφωνήθηκε το 2010, περιλαμβάνει εθελοντικές δεσμεύσεις 76 χωρών για τον έλεγχο των εκπομπών. Κατά τη στιγμή της συμφωνίας, αυτές οι 76 χώρες ήταν συλλογικά υπεύθυνες για το 85% των ετήσιων παγκόσμιων εκπομπών.[9]
Αν και οι φθοροχλωράνθρακες είναι αέρια θερμοκηπίου, ρυθμίζονται από το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, γεγονός που οφείλεται στη συμβολή τους στην εξάντληση του όζοντος και όχι στη συμβολή τους στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Σημειώνεται ότι η εξάντληση του όζοντος έχει μικρό μόνο ρόλο στη θέρμανση του θερμοκηπίου, αν και οι δύο διαδικασίες συχνά. Το 2016, διαπραγματευτές από περισσότερα από 170 έθνη που συνήλθαν στη σύνοδο κορυφής του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών κατέληξαν σε μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για τη σταδιακή κατάργηση των υδροφθορανθράκων (HFC) με μια τροποποίηση του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ.[10][11][12][13]
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι μέτρησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ορισμένες μεταβλητές που έχουν αναφερθεί περιλαμβάνουν:[14][15]
- Καθορισμός των ορίων μέτρησης: Οι εκπομπές μπορούν να αποδοθούν γεωγραφικά, στην περιοχή όπου εκπέμπονται (η αρχή του εδάφους) ή από την αρχή της δραστηριότητας στην περιοχή που παράγει τις εκπομπές. Αυτές οι δύο αρχές έχουν ως αποτέλεσμα διαφορετικά σύνολα κατά τη μέτρηση, για παράδειγμα, την εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη μια χώρα στην άλλη ή τις εκπομπές σε διεθνή αερολιμένα.
- Χρονικός ορίζοντας διαφορετικών αερίων: Η συνεισφορά ενός δεδομένου αερίου θερμοκηπίου αναφέρεται ως ισοδύναο CO2. Ο υπολογισμός για τον προσδιορισμό αυτό λαμβάνει υπόψη πόσο καιρό παραμένει το αέριο στην ατμόσφαιρα. Αυτό δεν είναι πάντα γνωστό με ακρίβεια και οι υπολογισμοί πρέπει να ενημερώνονται τακτικά ώστε να αντικατοπτρίζουν νέες πληροφορίες.
- Ποιοι τομείς περιλαμβάνονται στον υπολογισμό (π.χ. ενεργειακές βιομηχανίες, βιομηχανικές διεργασίες, γεωργία κ.λπ.). Συχνά υπάρχει σύγκρουση μεταξύ διαφάνειας και διαθεσιμότητας δεδομένων.
- Το ίδιο το πρωτόκολλο μέτρησης: Αυτό μπορεί να γίνεται μέσω άμεσης μέτρησης ή εκτίμησης. Οι τέσσερις βασικές μέθοδοι είναι η μέθοδος που βασίζεται σε συντελεστές εκπομπών, η μέθοδος ισοζυγίου μάζας, τα συστήματα παρακολούθησης εκπομπών πρόβλεψης και τα συστήματα συνεχούς παρακολούθησης εκπομπών. Αυτές οι μέθοδοι διαφέρουν ως προς την ακρίβεια, το κόστος και τη χρηστικότητα. Οι πληροφορίες του κοινού από διαστημικές μετρήσεις διοξειδίου του άνθρακα από το Climate Trace αναμένεται να αποκαλύψουν μεμονωμένες μεγάλες μονάδες πριν από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή του 2021.[16]
Αυτά τα μέτρα χρησιμοποιούνται μερικές φορές από χώρες για να διεκδικήσουν διάφορες πολιτικές ή ηθικές θέσεις σχετικά με την αλλαγή του κλίματος. Υπάρχουν επιχειρήματα για την υιοθέτηση ενός κοινού εργαλείου μέτρησης ή τουλάχιστον για την ανάπτυξη της επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών εργαλείων.[14]
Οι εκπομπές μπορούν να μετρηθούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αυτός ο τύπος μέτρησης ονομάζεται ιστορικές ή αθροιστικές εκπομπές. Οι αθροιστικές εκπομπές δίνουν κάποια ένδειξη για το ποιος είναι υπεύθυνος για τη συγκέντρωση στην ατμοσφαιρική συγκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου.[17]
Το ισοζύγιο των εθνικών λογαριασμών θα σχετίζεται θετικά με τις εκπομπές άνθρακα. Το υπόλοιπο των εθνικών λογαριασμών δείχνει τη διαφορά μεταξύ εξαγωγών και εισαγωγών. Για πολλά πλουσιότερα έθνη, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το υπόλοιπο των λογαριασμών είναι αρνητικό επειδή εισάγονται περισσότερα αγαθά από ό, τι εξάγονται. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι είναι φθηνότερο να παράγουμε αγαθά εκτός των ανεπτυγμένων χωρών, οδηγώντας τις οικονομίες των ανεπτυγμένων χωρών να εξαρτώνται όλο και περισσότερο από τις υπηρεσίες και όχι από τα αγαθά. Πιστεύαμε ότι ένα θετικό ισοζύγιο λογαριασμών θα σήμαινε ότι υπήρχε μεγαλύτερη παραγωγή σε μια χώρα, οπότε περισσότερα εργοστάσια που εργάζονταν θα αύξανε τα επίπεδα εκπομπών άνθρακα.[18]
Οι εκπομπές μπορούν επίσης να μετρηθούν σε μικρότερα χρονικά διαστήματα. Οι αλλαγές εκπομπών μπορούν, για παράδειγμα, να μετρηθούν σε σχέση με ένα έτος βάσης. Το 1990 χρησιμοποιήθηκε στη Σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος (UNFCCC) ως έτος βάσης για τις εκπομπές και χρησιμοποιείται επίσης στο Πρωτόκολλο του Κιότο (ορισμένα αέρια μετρήθηκαν από το έτος 1995).[8] Οι εκπομπές μιας χώρας μπορούν επίσης να αναφέρονται ως ποσοστό των παγκόσμιων εκπομπών για ένα συγκεκριμένο έτος.
Μια άλλη μέτρηση είναι οι κατά κεφαλή εκπομπές. Αυτό διαιρεί τις συνολικές ετήσιες εκπομπές μιας χώρας με τον πληθυσμό της στα μέσα του έτους.[15] Οι κατά κεφαλήν εκπομπές μπορεί να βασίζονται σε ιστορικές ή ετήσιες εκπομπές. [21]: 106–107
Ενώ μερικές φορές οι πόλεις θεωρούνται ότι συνεισφέρουν δυσανάλογα στις εκπομπές, οι κατά κεφαλήν εκπομπές τείνουν να είναι χαμηλότερες για τις πόλεις από τους μέσους όρους των χωρών τους.[19]
Η συνολική ποσότητα CO2 και άλλων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που προκαλούνται άμεσα και έμμεσα από ένα προϊόν ή μια δραστηριότητα, ή που σχετίζονται με τις δραστηριότητες ενός ατόμου ή ενός οργανισμού αναφέρεται ως αποτύπωμα άνθρακα.[20]
Ως διαρροή αναφέρεται το ποσοστό της μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου σε χώρες που προσπαθούν να συμμορφωθούν με τα υποχρεωτικά όρια, το οποίο ενδέχεται να επανεμφανιστεί σε άλλες χώρες που δεν δεσμεύονται από τα εν λόγω όρια. Για παράδειγμα, κάποιες εταιρείες ενδέχεται να μεταφέρουν την παραγωγή τους από ανεπτυγμένες σε αναπτυσσόμενες χώρες, προκειμένου να αποφύγουν τους περιορισμούς όσον αφορά τις εκπομπές.[20]
Σύμφωνα με τα δεδομένα για το 2016 που έχουν δημοσιευτεί από το Climate Watch[21] και το World Resources Institute[22], προκύπτει ότι στις παγκόσμιες εκπομπές συμβάλλουν μια σειρά τομέων και δραστηριοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει μία μοναδική ή απλή λύση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η εστίαση μόνο στην ηλεκτρική ενέργεια, στις μεταφορές, στα τρόφιμα ή στην αποψίλωση των δασών δεν επαρκεί. Ακόμη και στον τομέα της ενέργειας - ο οποίος αντιπροσωπεύει σχεδόν τα τρία τέταρτα των εκπομπών - δεν υπάρχει απλή λύση. Ακόμα κι αν ήταν δυνατή η πλήρης απελευθέρωση από τον άνθρακα για την παραγωγή και παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, θα έπρεπε επίσης να ηλεκτροδοτηθεί η θέρμανση και οι οδικές μεταφορές. Και εξακολουθούν να υπάρχουν εκπομπές από τη ναυτιλία και την αεροπορία - για τις οποίες δεν υπάρχουν ακόμη τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα - που πρέπει να αντιμετωπιστούν.[2] Στις ενότητες που ακολουθούν όλα τα δεδομένα είναι για το 2016 από το [2].
Χρήση ενέργειας στη βιομηχανία (24,2%)
Σίδηρος και χάλυβας
Μεταξύ των βαρέων βιομηχανιών, ο τομέας σιδήρου και χάλυβα κατατάσσεται πρώτος όσον αφορά τις εκπομπές CO2 και δεύτερος όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας. Ο τομέας του σιδήρου και του χάλυβα ευθύνεται άμεσα για 2,6 gigaton τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (Gt CO2) ετησίως, 7,2% του παγκόσμιου συνόλου από το ενεργειακό σύστημα. Ο τομέας του χάλυβα είναι σήμερα ο μεγαλύτερος βιομηχανικός καταναλωτής άνθρακα, που παρέχει περίπου το 75% της ενεργειακής ζήτησης. Ο άνθρακας χρησιμοποιείται για την παραγωγή θερμότητας και για την παραγωγή οπτάνθρακα, το οποίο είναι καθοριστικό για τις χημικές αντιδράσεις που είναι απαραίτητες για την παραγωγή χάλυβα από σιδηρομεταλλεύματα.[23]
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2018, κάθε τόνος χάλυβα που παράγεται εκπέμπει κατά μέσο όρο 1,85 τόνους διοξειδίου του άνθρακα.[24]
Χημικά & πετροχημικά
Οι εκπομπές που σχετίζονται με την ενέργεια από την παραγωγή εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου, λιπασμάτων, φαρμακευτικών προϊόντων, ψυκτικών κ.λπ. αποτελούν το 3,6% του συνόλου.[2] Οι άμεσες εκπομπές CO2 από την πρωτογενή χημική παραγωγή ήταν 880 Mt CO2 το 2018, αύξηση σχεδόν 4% από την προηγούμενη χρονιά, λόγω αύξησης της παραγωγής.[25]
Είκοσι εταιρείες ορυκτών καυσίμων συνδέονται άμεσα με πάνω από το ένα τρίτο όλων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.[26] Το εργοστάσιο Secunda της Sasol Ltd, που βρίσκεται στην περιφέρεια Εμπουμελάνγκε της Νότιας Αφρικής, είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός εκπομπών στον κόσμο. Με 56,5 εκατομμύρια τόνους αερίων θερμοκηπίου ετησίως, οι εκπομπές του Secunda υπερβαίνουν τα σύνολα περισσότερων από 100 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίας και της Πορτογαλίας.[27]
Τρόφιμα και καπνός
Οι ενεργειακές εκπομπές από την παραγωγή προϊόντων καπνού και επεξεργασίας τροφίμων (μετατροπή ακατέργαστων γεωργικών προϊόντων στα τελικά προϊόντα τους, όπως η μετατροπή του σίτου σε ψωμί) αποτελούν το 1% του συνόλου.
Μη σιδηρούχα μέταλλα
Τα μη σιδηρούχα μέταλλα είναι μέταλλα που περιέχουν πολύ λίγο σίδηρο, όπως το αλουμίνιο, ο χαλκός, ο μόλυβδος, το νικέλιο, ο κασσίτερος, το τιτάνιο και ο ψευδάργυρος και κράματα όπως ο ορείχαλκος. Η κατασκευή αυτών των μετάλλων απαιτεί ενέργεια που οδηγεί σε εκπομπές που αποτελούν το 0,7% του συνόλου.
Χαρτί & χαρτοπολτός
Οι εκπομπές που σχετίζονται με την ενέργεια από τη μετατροπή του ξύλου σε χαρτί και χαρτοπολτό αποτελούν το 0,6% του συνόλου.
Μηχανήματα
Οι ενεργειακές εκπομπές από την παραγωγή μηχανημάτων αποτελούν το 0,5% του συνόλου.
Ψηφιακή βιομηχανία
Το 2017, ο ψηφιακός τομέας παρήγαγε 3,3% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το 2020 αυτό αναμένεται να φτάσει το 4%, τις αντίστοιχες εκπομπές της Ινδίας για το 2015.[28][29] Ωστόσο, ο τομέας μειώνει τις εκπομπές από άλλους τομείς που έχουν μεγαλύτερο παγκόσμιο μερίδιο, όπως οι μεταφορές.[30]
Λοιποί κλάδοι
Οι εκπομπές που σχετίζονται με την ενέργεια σε άλλες βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένων των εξορύξεων και λατομείων, των κατασκευών, των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, των προϊόντων ξύλου και του εξοπλισμού μεταφορών (όπως η κατασκευή αυτοκινήτων) αποτελούν το 6,6% του συνόλου.
Γεωργία, δασοκομία και χρήση γης (18,4%)
Η γεωργία, η δασοκομία και η χρήση γης ευθύνονται άμεσα για το 18,4% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Το σύστημα τροφίμων συνολικά - συμπεριλαμβανομένης της ψύξης, της επεξεργασίας τροφίμων, των συσκευασιών και των μεταφορών - αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Ζώα και κοπριά
Τα ζώα (κυρίως μηρυκαστικά, όπως βοοειδή και πρόβατα) παράγουν αέρια θερμοκηπίου μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται «εντερική ζύμωση» - όταν τα μικρόβια στο πεπτικό τους σύστημα καταστρέφουν τα τρόφιμα, παράγουν μεθάνιο ως υποπροϊόν. Αυτό σημαίνει ότι το βόειο κρέας και το αρνί τείνουν να έχουν υψηλό αποτύπωμα άνθρακα και η κατανάλωση λιγότερου κρέατος είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση των εκπομπών της διατροφής σας. Το οξείδιο του αζώτου και το μεθάνιο μπορούν να παραχθούν από την αποσύνθεση κοπριάς ζώων υπό συνθήκες χαμηλού οξυγόνου. Αυτό συμβαίνει συχνά όταν γίνεται διαχείριση μεγάλου αριθμού ζώων σε περιορισμένη περιοχή (όπως γαλακτοπαραγωγές εκμεταλλεύσεις, βοοειδή βοοειδών και χοιροειδή και πουλερικά), όπου η κοπριά αποθηκεύεται συνήθως σε μεγάλους σωρούς ή απορρίπτεται σε λιμνοθάλασσες και άλλους τύπους συστημάτων διαχείρισης κοπριάς Οι εκπομπές «ζωικού κεφαλαίου» περιλαμβάνουν άμεσες εκπομπές μόνο από ζώα - δεν λαμβάνουν υπόψη τις επιπτώσεις της αλλαγής της χρήσης γης για βοσκότοπους ή ζωοτροφές και αποτελούν το 5,8% του συνόλου.
Γεωργικά εδάφη
Το νιτρώδες οξείδιο - ένα ισχυρό αέριο θερμοκηπίου - παράγεται όταν χρησιμοποιούνται συνθετικά λιπάσματα αζώτου στα εδάφη. Αυτό περιλαμβάνει εκπομπές (που αποτελούν το 4,1% του συνόλου) από γεωργικά εδάφη για όλα τα γεωργικά προϊόντα - συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων για άμεση ανθρώπινη κατανάλωση, ζωοτροφών, βιοκαυσίμων και άλλων μη εδώδιμων καλλιεργειών (όπως καπνός και βαμβάκι).
Καύση καλλιεργειών
Η καύση γεωργικών καταλοίπων - υπολειπόμενη βλάστηση από καλλιέργειες όπως ρύζι, σιτάρι, ζαχαροκάλαμο και άλλες καλλιέργειες - απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα, οξείδιο του αζώτου και μεθάνιο που αποτελούν το 3,5% του συνόλου. Οι αγρότες καίνε συχνά υπολείμματα καλλιεργειών μετά τη συγκομιδή για να προετοιμάσουν τη γη για την εκ νέου καλλιέργεια των καλλιεργειών.
Αποδάσωση
Οι καθαρές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από αλλαγές στη δασική κάλυψη αποτελούν το 2,2% του συνόλου. Αυτό σημαίνει ότι η αναδάσωση υπολογίζεται ως «αρνητικές εκπομπές» και η αποψίλωση των δασών ως «θετικές εκπομπές». Η καθαρή δασική αλλαγή είναι επομένως η διαφορά μεταξύ της απώλειας και του κέρδους της δασοκομίας. Οι εκπομπές βασίζονται σε αποθέματα άνθρακα από δάση και αλλαγές στα αποθέματα άνθρακα στα δασικά εδάφη.
Καλλιέργειες
Ανάλογα με τις πρακτικές διαχείρισης που χρησιμοποιούνται σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις, ο άνθρακας μπορεί να χαθεί ή να αποκολληθεί σε εδάφη και βιομάζα. Αυτό επηρεάζει την ισορροπία των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα: Το CO2 μπορεί να εκπέμπεται όταν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις υποβαθμίζονται. ή αποσυνδεθεί όταν αποκατασταθούν. Η καθαρή αλλαγή στα αποθέματα άνθρακα καταγράφεται στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που αποτελούν το 1,4% του συνόλου. Αυτό δεν περιλαμβάνει βοσκότοπους για ζώα.
Καλλιέργεια ρυζιού
Οι πλημμυρισμένοι ορυζώνες παράγουν μεθάνιο μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται «αναερόβια χώνευση» και συνεισφέρουν το 1,3% των παγκόσμιων εκπομπών. Η οργανική ύλη στο έδαφος μετατρέπεται σε μεθάνιο λόγω του χαμηλού οξυγόνου περιβάλλοντος των ορυζώνων που έχουν καταγραφεί με νερό. Το 1,3% φαίνεται σημαντικό, αλλά είναι σημαντικό να το θέσουμε σε αυτό στο πλαίσιο: το ρύζι αντιπροσωπεύει περίπου το ένα πέμπτο της προσφοράς θερμίδων στον κόσμο και αποτελεί βασική καλλιέργεια για δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
Βοσκότοποι
Οταν οι βοσκότοποι υποβαθμίζονται, αυτά τα εδάφη μπορούν να χάσουν άνθρακα, μετατρέποντας τον σε διοξείδιο του άνθρακα κατά τη διαδικασία (που αποτελεί το 0,1% του συνόλου). Αντίθετα, όταν αποκαθίσταται ένας βοσκότοπος (για παράδειγμα, από καλλιεργήσιμες εκτάσεις), ο άνθρακας μπορεί να κατακρατηθεί. Οι εκπομπές εδώ αναφέρονται επομένως στην καθαρή ισορροπία αυτών των απωλειών άνθρακα και των κερδών από βιομάζα βοσκοτόπων και εδάφους.
Μεταφορές (16,2%)
Αυτό περιλαμβάνει μια μικρή ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας (έμμεσες εκπομπές) καθώς και όλες τις άμεσες εκπομπές από την καύση ορυκτών καυσίμων για μεταφορικές δραστηριότητες. Αυτά τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν εκπομπές από την κατασκευή μηχανοκίνητων οχημάτων ή άλλου εξοπλισμού μεταφοράς - αυτές περιλαμβάνονται στην κατηγορία «Χρήση ενέργειας στη βιομηχανία».
Οδικές μεταφορές
Οι εκπομπές από την καύση βενζίνης και ντίζελ σε όλες τις μορφές οδικών μεταφορών που περιλαμβάνουν αυτοκίνητα, φορτηγά, φορτηγά, μοτοσικλέτες και λεωφορεία αποτελούν το 11,9% του συνόλου. Το 60% των εκπομπών οδικών μεταφορών προέρχονται από ταξίδια επιβατών (αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες και λεωφορεία) και το υπόλοιπο 40% από τις οδικές εμπορευματικές μεταφορές (φορτηγά και νταλίκες). Αυτό σημαίνει ότι, εάν μπορούσαμε να ηλεκτροδοτήσουμε ολόκληρο τον τομέα των οδικών μεταφορών και να μεταβούμε σε ένα πλήρως απαλλαγμένο από άνθρακα μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας, θα μπορούσαμε να μειώσουμε τις παγκόσμιες εκπομπές κατά 11,9%.
Αεροπορικές μεταφορές
Οι εκπομπές από επιβατικά ταξίδια και εμπορευματικές μεταφορές, καθώς και εσωτερικές και διεθνείς αερομεταφορές αποτελούν το 1,9% του συνόλου. Το 81% των αεροπορικών εκπομπών προέρχονται από ταξίδια επιβατών και το 19% από τις εμπορευματικές μεταφορές.[31] Από τις αεροπορικές μεταφορές επιβατών, το 60% των εκπομπών προέρχεται από διεθνείς πτήσεις και το 40% από πτήσεις εσωτερικού.
Οι επιπτώσεις του κλάδου στο κλίμα στα τελευταία 20 χρόνια διπλασιάστηκαν, αλλά το μέρος της συμβολής του τομέα σε σύγκριση με άλλους τομείς δεν άλλαξε επειδή αυξήθηκαν και άλλοι τομείς.[32] Παρά τις βελτιώσεις στην κατανάλωση καυσίμων, οι εκπομπές από τα αεροπλάνα το 2050 αναμένεται να είναι 7 έως 10 φορές υψηλότερες από τα επίπεδα του 1990.[33]
Θαλάσσιες μεταφορές
Οι εκπομπές από την καύση βενζίνης ή ντίζελ σε σκάφη αποτελούν το 1,7% του συνόλου. Αυτό περιλαμβάνει θαλάσσια ταξίδια επιβατών και εμπορευμάτων.
Σιδηροδρομικές μεταφορές
Οι εκπομπές από ταξίδια επιβατών και εμπορευματικών σιδηροδρομικών μεταφορών αποτελούν το 0,4% του συνόλου.
Μεταφορές με αγωγούς
Τα καύσιμα και τα εμπορεύματα (π.χ. πετρέλαιο, φυσικό αέριο, νερό ή ατμός) συχνά πρέπει να μεταφέρονται μέσω αγωγών. Αυτό απαιτεί ενεργειακές εισόδους, με αποτέλεσμα εκπομπές που αποτελούν το 0,3% του συνόλου. Ορισμένοι αγωγοί μπορεί επίσης να έχουν διαρροές, οδηγώντας σε άμεσες εκπομπές μεθανίου στην ατμόσφαιρα - ωστόσο, αυτή η πτυχή καταγράφεται στην κατηγορία «Διαφεύγουσες εκπομπές κατά την παραγωγή ενέργειας».
Χρήση ενέργειας στα κτίρια (17,5%)
Κτίρια κατοικιών
Οι εκπομπές που σχετίζονται με την ενέργεια από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για φωτισμό, συσκευές, μαγείρεμα κ.λπ. και θέρμανση στο σπίτι αποτελούν το 10,9% του συνόλου.
Εμπορικά κτίρια
Οι ενεργειακές εκπομπές από την παραγωγή ηλεκτρισμού για φωτισμό, συσκευές κ.λπ. και θέρμανση σε εμπορικά κτίρια όπως γραφεία, εστιατόρια και καταστήματα αποτελούν το 6,6% του συνόλου.
Μη κατανεμημένη καύση καυσίμων (7,8%)
Οι εκπομπές που σχετίζονται με την ενέργεια από την παραγωγή ενέργειας από άλλα καύσιμα, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρικής ενέργειας και της θερμότητας από βιομάζα, των επιτόπιων πηγων θερμότητας, της συνδυασμένης παραγωγής θερμότητας και ισχύος (CHP), της πυρηνικής βιομηχανίας και της αντλησιοταμίευσης αποτελούν το 7,8% του συνόλου.
Διαφεύγουσες εκπομπές κατά την παραγωγή ενέργειας (5,8%)
Διαφεύγουσες εκπομπές από πετρέλαιο και φυσικό αέριο
Οι διαφεύγουσες εκπομπές είναι η συχνά τυχαία διαρροή μεθανίου στην ατμόσφαιρα κατά την εξαγωγή και μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου, από κατεστραμμένους ή κακοσυντηρημένους σωλήνες και αποτελούν το 3,9% του συνόλου. Αυτό περιλαμβάνει επίσης την εκούσια καύση αερίου σε εγκαταστάσεις πετρελαίου. Τα φρεάτια πετρελαίου μπορεί να απελευθερώσουν αέρια, συμπεριλαμβανομένου του μεθανίου, κατά τη διάρκεια της εξόρυξης - οι παραγωγοί συχνά δεν διαθέτουν δίκτυο αγωγών για να το μεταφέρουν ή δεν θα ήταν οικονομικό να κατασκευαστεί η υποδομή που απαιτείται για την αποτελεσματική κατακράτηση και μεταφορά του. Αλλά σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς πρέπει να το αντιμετωπίσουν με κάποιο τρόπο: η σκόπιμη καύση είναι συχνά ένας φθηνός τρόπος να το κάνουν.
Διαφεύγουσες εκπομπές από άνθρακα
Οι διαφεύγουσες εκπομπές από άνθρακα είναι η τυχαία διαρροή μεθανίου κατά την εξόρυξη άνθρακα και αποτελούν το 1,9% του συνόλου.
Άμεσες βιομηχανικές διεργασίες (5,2%)
Βιομηχανία τσιμέντου
Το διοξείδιο του άνθρακα παράγεται ως υποπροϊόν μιας διαδικασίας χημικής μετατροπής που χρησιμοποιείται στην παραγωγή κλίνκερ, ενός συστατικού του τσιμέντου. Σε αυτήν την αντίδραση, ο ασβεστόλιθος (CaCO3) μετατρέπεται σε ασβέστη (CaO) και παράγει CO2 ως υποπροϊόν. Οι εκπομπές αυτές αποτελούν το 3% του συνόλου. Η παραγωγή τσιμέντου παράγει επίσης εκπομπές από εισροές ενέργειας - αυτές οι σχετικές εκπομπές περιλαμβάνονται στην «Χρήση ενέργειας στη βιομηχανία».
Χημικές ουσίες και πετροχημικά
Τα αέρια του θερμοκηπίου μπορούν να παραχθούν ως υποπροϊόν από χημικές διεργασίες - για παράδειγμα, το CO2 εκπέμπεται κατά την παραγωγή αμμωνίας, η οποία χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό της παροχής νερού, των προϊόντων καθαρισμού και ως ψυκτικό μέσο, και χρησιμοποιούνται στην παραγωγή πολλών υλικών, όπως πλαστικό, λιπάσματα, φυτοφάρμακα και υφάσματα. Οι εκπομπές αυτές αποτελούν το 2,2% του συνόλου. Η χημική και πετροχημική παραγωγή παράγει επίσης εκπομπές από εισροές ενέργειας - αυτές οι σχετικές εκπομπές περιλαμβάνονται στο «Χρήση ενέργειας στη βιομηχανία».
Απορρίματα (3,2%)
Λύματα
Η οργανική ύλη και υπολείμματα από ζώα, φυτά, ανθρώπους και τα απόβλητά τους μπορούν να συλλέγονται σε συστήματα λυμάτων. Όταν αυτή η οργανική ύλη αποσυντίθεται παράγει μεθάνιο και οξείδιο του αζώτου που αποτελούν το 1,3% του συνόλου.
Χώροι υγειονομικής ταφής
Οι χώροι υγειονομικής ταφής είναι συχνά περιβάλλοντα χαμηλού οξυγόνου. Σε αυτά τα περιβάλλοντα, η οργανική ύλη μετατρέπεται σε μεθάνιο όταν αποσυντίθεται. Οι εκπομπές αυτές αποτελούν το 1,9% του συνόλου.
Χρήση ενέργειας στη γεωργία και την αλιεία (1,7%)
Οι εκπομπές που σχετίζονται με την ενέργεια από τη χρήση μηχανημάτων στη γεωργία και την αλιεία, όπως καύσιμα για γεωργικά μηχανήματα και αλιευτικά σκάφη αποτελούν το 1,7% του συνόλου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2019, οι μεγαλύτεροι παραγωγοί αερίων θερμοκηπίου στον κόσμο είναι η Κίνα (27%), οι Ηνωμένες Πολιτείες (11%), η Ινδία (6,6%), η Ευρωπαϊκή Ένωση (6,4%), η Ινδονησία (3,4%), η Ρωσία (3,1%), η Βραζιλία (2,8%) και η Ιαπωνία (2,2%).[34][35]
Εντός της ΕΕ, οι έξι μεγαλύτεροι ρυπαντές το 2017, ήταν η Γερμανία, η Βρετανία , η Γαλλία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Ισπανία.[36]
Το Πρωτόκολλο για τα αέρια θερμοκηπίου (Green House Gas Protocol - GHG Protocol) είναι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο εθελοντικό λογιστικό πρότυπο και πρότυπο αναφοράς στοιχείων για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, το οποίο αναπτύχθηκε από την Πρωτοβουλία του Πρωτοκόλλου για τα αέρια θερμοκηπίου. Η πρωτοβουλία αυτή συνιστά πολυμερή εταιρική σχέση επιχειρήσεων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, κυβερνήσεων και άλλων ενδιαφερόμενων μερών συγκαλούμενων από το Ινστιτούτο Παγκόσμιων Πόρων (World Resources Institute), μια περιβαλλοντική ΜΚΟ με έδρα στην Ουάσινγκτον, και από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Επιχειρήσεων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (World Business Council for Sustainable Development), μια ένωση διεθνών εταιρειών με έδρα στη Γενεύη.[20]
Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είναι ο πρωταρχικός μοχλός της κλιματικής αλλαγής και παρουσιάζουν μία από τις πιο πιεστικές προκλήσεις για το σύγχρονο κόσμου.[37] Η συσχέτιση μεταξύ των παγκόσμιων θερμοκρασιών και των συγκεντρώσεων αερίων του θερμοκηπίου - ειδικά του CO2 - ισχύει σε όλη την ιστορία της Γης[38]. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί απότομα - περίπου 0,7 ℃ υψηλότερες από τις τιμές 1961-1990. Αν συγκρίνουμε με το 1850, βλέπουμε ότι οι θερμοκρασίες ήταν τότε 0,4 ℃ χαμηλότερες από τη γραμμή βάσης. Συνολικά, αυτό ισοδυναμεί με μέση αύξηση θερμοκρασίας 1,1 ℃.[39] Επειδή υπάρχουν μικρές διακυμάνσεις από έτος σε έτος στη θερμοκρασία, η συγκεκριμένη αύξηση της θερμοκρασίας εξαρτάται από το έτος που υποτίθεται ότι είναι «προ-βιομηχανικό» και από το τέλος του έτους από το οποίο μετράμε. Αλλά συνολικά, αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας κυμαίνεται από 1 έως 1,2 ℃.[40]
Για να επιβραδύνουμε - με τον τελικό στόχο να σταματήσουμε - τις αυξανόμενες παγκόσμιες θερμοκρασίες, πρέπει να σταθεροποιήσουμε τις συγκεντρώσεις CO2 και των άλλων αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα της Γης.[37] Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι υπάρχει «υστέρηση» μεταξύ των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων και της τελικής αύξησης της θερμοκρασίας - αυτό σημαίνει ότι όταν καταφέρουμε τελικά να σταθεροποιήσουμε τις ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις, οι θερμοκρασίες θα συνεχίσουν να επιβραδύνονται για χρόνια έως δεκαετίες.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 800.000 ετών υπήρξαν συνεχείς διακυμάνσεις στις συγκεντρώσεις CO2 της ατμόσφαιρας. Αυτές οι περίοδοι αύξησης και πτώσης του CO2 συμπίπτουν με την έναρξη των εποχών των παγετώνων (χαμηλό CO2) και των διαπαγετωνικών περιόδων (υψηλό CO2) .[41] Αυτές οι περιοδικές διακυμάνσεις προκαλούνται από αλλαγές στην τροχιά της Γης γύρω από τον ήλιο - που ονομάζονται κύκλοι Μιλάνκοβιτς. Κατά τη διάρκεια αυτής της μεγάλης περιόδου, οι ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις CO2 δεν ξεπέρασαν τα 300 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm). Αυτό άλλαξε με τη Βιομηχανική Επανάσταση και την αύξηση των εκπομπών CO2 από τον άνθρωπο από την καύση ορυκτών καυσίμων. Υπήρξε μια ραγδαία αύξηση των παγκόσμιων συγκεντρώσεων CO2 κατά τους τελευταίους αιώνες, και ιδίως τις τελευταίες δεκαετίες. Για πρώτη φορά σε πάνω από 800.000 χρόνια, οι συγκεντρώσεις δεν αυξήθηκαν μόνο πάνω από τα 300ppm αλλά τώρα είναι πολύ πάνω από 400ppm.[42]
Δεν έχει σημασία μόνο το επίπεδο αλλαγής του CO2 στην ατμόσφαιρα, αλλά και ο ρυθμός αλλαγής. Οι ιστορικές αλλαγές στις συγκεντρώσεις CO2 συνέβαιναν κατά τη διάρκεια αιώνων ή και χιλιάδων ετών. Μας χρειάστηκαν μόνο μερικές δεκαετίες για να επιτύχουμε ακόμη μεγαλύτερες αλλαγές. Αυτό δίνει στα είδη και τα οικοσυστήματα πολύ λιγότερο χρόνο για προσαρμογή. Για να σταθεροποιήσει (ή ακόμα και να μειώσει) τις συγκεντρώσεις CO2 στην ατμόσφαιρα, ο κόσμος πρέπει να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές. Αυτό απαιτεί μεγάλες και γρήγορες μειώσεις των εκπομπών. Σε μια εποχή που οι παγκόσμιες εκπομπές πρέπει να μειωθούν, στην πραγματικότητα εξακολουθούν να αυξάνονται. Οι εκπομπές παρά τις μειώσεις δεν έχουν ακόμη κορυφωθεί, δηλαδή δεν έχουν φτάσει ακόμη στη μέγιστη τιμή τους.[43]
Στις 11 Νοεμβρίου 2014, η Κίνα και οι ΗΠΑ, οι δύο πρώτες χώρες σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως, όρισαν στο Πεκίνο νέους στόχους για τις εκπομπές των ρύπων τους, υπό την επιτακτική πίεση για παγκόσμια συμφωνία στη διάσκεψη για το κλίμα στα τέλη του 2015 στο Παρίσι. Οι ΗΠΑ δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις εκπομπές των ρύπων τους κατά 26% με 28% έως το 2025. Στόχος της Κίνας είναι το 2030 οι εκπομπές να σταματήσουν να αυξάνονται και η καμπύλη να αντιστραφεί.[44]
Στις 6 Μαρτίου 2015, οι χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Eνωσης συμφώνησαν για τη συνεισφορά τους στη Διάσκεψη του Παρισιού για το Κλίμα, δεσμευόμενες να μειώσουν ως το 2030 κατά τουλάχιστον 40% την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με το επίπεδό τους το 1990.[45]
Στις 28 Νοεμβρίου 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρότασή της προκειμένου η Ευρωπαϊκή Eνωση να έχει μηδενικές εκπομπές αερίων διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050, χωρίς όμως επιπτώσεις στην οικονομία.[46]
Στις 12 Ιουνίου 2019, η Βρετανία ανακόινωσε την απόφαση να δεσμευθεί να μηδενίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 αλλά και να θέσει αυστηρότερους περιβαλλοντικούς στόχους. Με την απόφαση αυτή, η Βρετανία έγινε η πρώτη χώρα μέλος της G7 που θέτει έναν τέτοιο στόχο.[47]
Στις 23 Σεπτεμβρίου 2019, ο ΟΗΕ ανακοίνωσε, λίγο μετά την έναρξη μιας συνόδου για το κλίμα παρουσία ηγετών από όλο τον κόσμο, πως 66 χώρες προσχωρούν στο εξής στον στόχο για μηδενικές εκπομπές άνθρακα μέχρι το 2050.[48]
Στις 31 Δεκεμβρίου 2019, η Ελλάδα κύρωσε το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) [National Energy and Climate Plan (NECP)], το οποίο θέτει στόχο μέχρι το 2030 για "μείωση που ανέρχεται σε πάνω από 42% σε σχέση με τις εκπομπές του έτους 1990 και σε πάνω από 56% σε σχέση με τις εκπομπές του έτους 2005".[49]
Στις 26 Οκτωβρίου 2020, ο νεοεκλεγμένος πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Γιοσιχίντε Σούγκα, δήλωσε το Ιαπωνικό Κοινοβούλιο: «Δηλώνω πως θα μειώσουμε στο μηδέν μέχρι το 2050 τις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου» για να «προχωρήσουμε προς μια κοινωνία με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα».[50]
Στις 11 Δεκεμβρίου 2020, οι ηγέτες των 27 της Ευρωπαϊκής Eνωσης συμφώνησαν στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου στο 55% έως το 2030, αντί του 40% που ήταν ο αρχικός στόχος.[51]
Στις 22 Απριλίου 2021, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υποσχέθηκε να μειώσει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου των ΗΠΑ κατά 50% με 52% έως το 2030 συγκριτικά με το 2005.[52]
- Global Emissions, Center for Climate and Energy Solutions
- Global Greenhouse Gas Emissions Data, United States Environmental Protection Agency
- Δεδομένα και Χάρτες, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος
- Εκθέσεις και υφιστάμενη κατάσταση, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με την τελευταία έκθεση απογραφής που υποβλήθηκε το 2021.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
