λαός της Βίβλου, εχθρός των Ισραηλιτών From Wikipedia, the free encyclopedia
Οι Αμαληκίτες (εξελληνισμένη μορφή του Amalek[1], εβρ. עֲמָלֵק, αραβ. عماليق = Amālīq) ήταν αρχαίος λαός που περιγράφεται στην Εβραϊκή Βίβλο ως σταθερός εχθρός των Ισραηλιτών. Η ονομασία Amalek μπορεί να αναφέρεται επιπλέον στον γενάρχη της φυλής, που ήταν εγγονός του Ησαύ, στους απογόνους του ή στα εδάφη όπου κατοικούσαν οι Αμαληκίτες.
Σε κάποιες ραββινικές ερμηνείες, η λέξη amalek ετυμολογείται από την εβραϊκή φράση am lak = «λαός που γλύφει (ενν. αίμα)»[2], αλλά οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν άγνωστη την προέλευση του όρου.[3]
Σύμφωνα με τη Βίβλο ο Αμαλήκ ήταν γιος του Ελιφάζ (και από αυτόν εγγονός του Ησαύ, πρόγονου των Εδωμιτών) και της παλλακίδας του Τίμνης. Η Τίμνα ήταν Ωρίτισσα και αδελφή του Λόταν.[4] Ο Αμαλήκ περιγράφεται ως ο «ηγέτης των Αμαλήκ» μεταξύ των «ηγετών των υιών του Ησαύ»[5], από όπου συμπεραίνεται ότι διοικούσε μια φυλή ή έδαφος που έφερε το όνομά του.
Οι Αμαληκίτες[6]) θεωρήθηκε ότι ήταν απόγονοι του Αμαλήκ.[7] Στον χρησμό του Βαλαάμ, ο Αμαλήκ αποκαλείται «πρώτος εκ των εθνών».[8] Η παραδοσιακή ερμηνεία, όπως με τη γραφίδα του σχολιαστή Ρασί, είναι ότι «ήλθε πρώτος χρονικά από όλους να πολεμήσει τον Ισραήλ».[9] Ο εκρωμαϊσμένος Εβραίος λόγιος και ιστορικός Ιώσηπος χαρακτηρίζει τον Αμαλήκ «νόθο» με υποτιμητική χροιά.[10]
Σύμφωνα με τη Βίβλο, οι Αμαληκίτες κατοικούσαν στην έρημο (Νεγκέβ).[11] Φαίνεται να ζούσαν νομαδική ή ημινομαδική ζωή κατά μήκος των ορίων της γεωργικής ζώνης της νότιας Χαναάν.[12] Αυτή η υπόθεση βασίζεται πιθανώς στη σύνδεση αυτής της φυλής με την περιοχή στέπας του αρχαίου Ισραήλ και του Καντές (Γένεσις ιδ΄ 7). Υποστηρίχθηκε από τον Μοσέ Κοτσαβί ότι το ‘ir Amaleq (= «πόλη του Αμαλήκ») που αναφέρεται στο βιβλίο Βασιλειών Α΄ (ιε΄ 5) ίσως να ταυτίζεται με την αρχαιολογική θέση Khirbet el-Meshash (ή Τελ Μάσος), περίπου 12 χιλιόμετρα από την πόλη Μπερ Σεβά.[13][14] Αυτό αντιτίθεται στην παλαιότερη άποψη ότι το Τελ Μασός ήταν εβραϊκός οικισμός, ταυτιζόμενος με το βιβλικό Ερμάν.[15] Αν η άποψη του Κοτσαβί είναι ορθή, τότε πίσω από τη βιβλική αφήγηση των εκστρατειών του Σαούλ εναντίον αυτού του κεντρικού προπυργίου των Αμαληκιτών εντός του νότιου δικτύου μεταφοράς και εμπορίου μετάλλων ίσως να υποκρύπτεται η επιθυμία για τον έλεγχο της παραγωγής του χαλκού, ενός μετάλλου με καίρια σημασία κατά την εποχή εκείνη, ακόμα και για θρησκευτικές τελετουργίες.[16]
Οι Αμαληκίτες χαρακτηρίζονται ως επανειλημμένος εχθρός των Ισραηλιτών[7], αναφερόμενος σε διαφορετικά βιβλία της Αγίας Γραφής:
Κατά τη Χρυσή Εποχή του Ισλάμ, μερικοί Άραβες συγγραφείς ισχυρίσθηκαν ότι οι Αμαληκίτες προϋπήρχαν κατά πολύ του Αβραάμ.[22] Σύμφωνα με κάποιους Μουσουλμάνους ιστορικούς, οι Αμαληκίτες που πολέμησαν τον Ιησού του Ναυή και τους μετέπειτα ήταν απόγονοι κατοίκων της Βόρειας Αφρικής. Κατά τον Αχμάντ ιμπν Αραμπσάχ ο Αμαλήκ ήταν απόγονος του Χαμ, του γιου του Νώε.[23][22] Ωστόσο είναι πιθανό ότι το όνομα «Αμαλήκ» ίσως να είχε δοθεί σε δύο διαφορετικά έθνη: Οι Άραβες αναφέρουν τη φυλή Imlik, Amalik ή Ameleka ανάμεσα στις ιθαγενείς φυλές της Αραβίας, οι απόγονοι των οποίων αναμίχθηκαν με τους απογόνους των Καχτανιτών και των Αδνανιτών, και έγιναν οι «Μοστάραβες» ή «Μοκάραβες», δηλαδή Άραβες αναμεμιγμένοι με ξένους.[23]
Τον 19ο αιώνα υπήρχε ομοίως ισχυρή υποστήριξη από τους Δυτικούς θεολόγους στην ιδέα ότι το έθνος των Αμαληκιτών μπορεί να είχε ακμάσει πριν την εποχή του γενάρχη Αβραάμ. Π.χ. ο Σκωτσέζος πάστορας Μάθιου Τζωρτζ Ήστον ισχυρίσθηκε ότι οι Αμαληκίτες δεν ήταν απόγονοι του Αμαλήκ, ερμηνεύοντας κατά γράμμα τον στίχο στη Γενέση (ιδ΄ 7) που μιλά για «πεδίο των Αμαληκιτών».[24] Ωστόσο ο σύγχρονος παλαιοδιαθηκολόγος Gerald L. Mattingly, με κειμενοκριτικά επιχειρήματα συμπεραίνει ότι η χρήση της λέξεως στο εδάφιο αυτό είναι σαφώς μια αναχρονιστική αναφορά (όπως όταν λέμε ότι «ο Καίσαρας εισέβαλε στη Γαλλία» ενώ τότε δεν υπήρχε Γαλλία, αλλά Γαλατία).[12]
Πέρα από τη Βίβλο, αιγυπτιακές και ασσυριακές επιγραφές σε μνημεία, ή άλλα σωζόμενα κείμενα, που αναφέρουν διάφορες φυλές και λαούς της περιοχής, δεν αναφέρουν πουθενά τον Αμαλήκ ή τους Αμαληκίτες. Συνακόλουθα, ο αρχαιολόγος και ιστορικός Χούγκο Βίνκλερ υπεστήριξε το 1895 ότι δεν υπήρξε ποτέ τέτοιος λαός και ότι οι ιστορίες της Βίβλου σχετικώς με αυτούς είναι καθαρώς φανταστικές-μυθικές παραδόσεις.[25] Παρά την απόκτηση σημαντικής ποσότητας γνώσεων σχετικώς με τους νομαδικούς λαούς της Μέσης Ανατολής από την αρχαιολογική έρευνα, δεν έχουν συνδεθεί συγκεκριμένα αρχαιολογικά ευρήματα ή τοποθεσίες με τους Αμαληκίτες με κάποια βεβαιότητα μέχρι σήμερα.[12] Ωστόσο είναι πιθανό ότι κάποιοι από τους οχυρωμένους οικισμούς στις ψηλότερες περιοχές της ερήμου Νεγκέβ, ίσως και το Τελ Μασός, έχουν συνδέσεις με τους Αμαληκίτες.[26]
Ειδικότερα, έχει υποστηριχθεί ότι αρχαιολογικά στοιχεία από το Τελ ελ-Κουντεϊράτ και το Χορβάτ Χαλουκίμ της Νεγκέβ, που χρονολογήθηκαν στα τέλη του 11ου έως τις αρχές του 10ου αιώνα π.Χ., θα μπορούσαν να στηρίξουν τη βιβλική διήγηση του πολέμου εναντίον των Αμαληκιτών από τους βασιλείς Σαούλ και Δαβίδ.[27]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.