Αλέξανδρος Μουρούζης

Ο Αλέξανδρος Μουρούζης (1750/1760-1816) ήταν Μέγας Διερμηνέας (Dragoman) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Διετέλεσε Πρίγκιπας της Μολδαβίας (ως Αλέξανδρος ΙΒ΄) και Πρίγκιπας της Βλαχίας.

Αλέξανδρος Μουρούζης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1750 Κωνσταντινούπολη
Θάνατος	1816[1] Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησης	Βλαχία Ηγεμονία της Μολδαβίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	διπλωμάτης μονάρχης
Οικογένεια
Σύζυγος	Zoe Moruzi
Τέκνα	Κωνσταντίνος Αλ. Μουρούζης Domnitza Smaragda Mourousi[2]
Γονείς	Κωνσταντίνος Μουρούζης[2] και Smaragda Giorgiaidissa Ghykaina[2]
Αδέλφια	Γεώργιος Μουρούζης
Οικογένεια	Οικογένεια Μουρούζη
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Αλέξανδρος Μουρούζης δεν είναι ακριβώς γνωστό πότε γεννήθηκε. Πιθανώς γύρω στα 1750 με 1760. Η καταγωγή του ήταν από την ονομαστή φαναριώτικη οικογένεια Μουρούζη και ήταν γιος του Κωνσταντίνου Μουρούζη και της Σμαράντας Γκίκα.^[3] Έλαβε εντατική εκπαίδευση: μεταξύ των διδασκάλων του ήταν ο Tupet γραμματέας του Βολταίρου, ο Ηπειρώτης Νικόλαος Βάρκοσης, ο Claimaron και ο Ιησουίτης Μarchant. Μιλούσε γαλλικά, ιταλικά, λατινικά, αραβικά, περσικά και τουρκικά.^[3]

Η σταδιοδρομία του

Το 1788 αποπειράθηκε ανεπιτυχώς να διορισθεί λογοθέτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά τελικά δύο χρόνια μετά διορίσθηκε μέγας δραγουμάνος της Πύλης μέχρι τον Μάρτιο του 1792. Ως διερμηνέας διαπραγματεύθηκε την ειρήνη του Σίστοβ (Ιούλιος 1791). Τον Μάρτιο του 1792 διορίζεται ηγεμόνας της Μολδαβίας μέχρι τον Ιανουάριο του 1793, οπότε μεταπήδησε στο θρόνο της Βλαχίας. Τον Αύγουστο του 1796 μετακαλείται από την Πύλη ως αποτέλεσμα μηχανορραφιών άλλων Φαναριωτών, όπως οι Υψηλάντηδες και οι Καλλιμάχηδες. Λόγω όμως των επιδρομών του Πασβάνογλου και του βασιλιά της Πρωσίας Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ'^[4], επανήλθε στην ηγεμονία της Βλαχίας^[5] . Ο Μουρούζης, φοβούμενος πως οι Τούρκοι θα του χρέωναν αποτυχία στη διαχείριση των επιδρομών των Τούρκων στην Ολτενία, ζητά τρεις φορές την αντικατάστασή του και τον Οκτώβριο του 1801 αποσύρεται στην Κωνσταντινούπολη. Τον Σεπτέμβριο του 1802 επανέρχεται κατόπιν πιέσεων της Ρωσίας^[6] στο θρόνο της Μολδαβίας. Η συμπάθεια της Ρωσίας στο πρόσωπό του γίνεται η αιτία να απομακρυνθεί κατόπιν Γαλλικών πιέσεων, αλλά τελικά η Ρωσική βοήθεια τον επαναφέρει στο θρόνο της Μολδαβίας για λίγους μήνες, τέλη 1806 με 19 Μαρτίου του 1807, οπότε και απομακρύνεται. Στις 23 Απριλίου εξορίσθηκε στην Άγκυρα, έπειτα στα Θεραπειά και μετά στάλθηκε στις γαλέρες. Πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στις 10 Ιουλίου 1816. Οι συνθήκες θανάτου του εικάζονται: φυσικά αίτια ή δηλητηρίαση^[7] .

Η ηγεμονία του

Ο Αλέξανδρος Μουρούζης υποδέχεται τον Πρόξενο της Βρετανίας στην Curtea Nouă

Η περίοδος της ηγεμονίας του χαρακτηρίζεται από τη λήψη μέτρων επάνω στην οικονομία, τη δικαιοσύνη, την πολεοδομία, τα κοινοφελή έργα, την παιδεία. Ως προς την οικονομία, κατασκεύασε βιοτεχνία χαρτιού στον ποταμό Σαμπάρ και έδωσε άδεια σε 14 μονές του Βουκουρεστίου να δημιουργήσουν και να λειτουργήσουν μύλους κινούμενους με τη βοήθεια ίππων, σε περίπτωση ξηρασίας ή παγετού. Ενίσχυσε τη ρουμανική ναυτιλία με την παραχώρηση άδειας ναυπήγησης πλοίων στο Τζιούρτζιου και στο Καστσιράλε. Ακόμη, οργάνωσε ταχυδρομική υπηρεσία στη Μολδαβία. Στο πεδίο της δικαιοσύνης, εφοδίασε το πριγκιπάτο με ποινικό και πολιτικό κώδικα: ανέθεσε στον Θωμά Καρρά να μεταφράσει νομοθετικά κείμενα από τον Αρμενόπουλο, τον Λέοντα ΣΤ' τον Σοφό και άλλους. Στην φροντίδα του ρυμοτομικού και υδρευτικού συστήματος, σημαντική ήταν η συμβολή του: πλακόστρωσε τους δρόμους, έφτιαξε δεξαμενές συγκέντρωσης των πηγαίων υδάτων, ανήγειρε περίπτερα (κρήνες) και δημόσιες βρύσες, βελτίωσε την υδροδότηση της πόλης Φωξάνης, φωταγώγησε το Ιάσιο (ανά 25 σπίτια και από ένα φανάρι). Τέλος έλαβε προληπτικά μέτρα για τις πλημμύρες: δημιούργησε ειδικές μονάδες θραύσης των παγετώνων στους ποταμούς. ^[8] Στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής του, ίδρυσε Ορφανοτροφείο στο Ιάσιο και ειδικό Νοσοκομείο για τους αρρώστους από πανώλη στο Βουκουρέστι. Στην παιδεία, εξασφάλισε υποτροφίες για τους άπορους μαθητές και σύστησε τέσσερα ελληνορουμανικά σχολεία από το 1803 σε Φωξάνη, Μπαρλάδ, Τσισινάου και Γαλάτσι. ^[9]

Η εξωτερική του πολιτική

Παρέμεινε πιστός στην Υψηλή Πύλη διατηρώντας σχέσεις και με άλλες Ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής^[10], ακολουθώντας όμως φιλορωσική πολιτική.^[4]

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε τη Ζωή Ροσέττι-Ραντουκάνου και είχε τέκνα:

• Ραλού (29 Οκτωβρίου 1782 - 1831), παντρεύτηκε τον Γρηγόριο Γεράκη.
• Σμαράγδα (1784 - Ιάσιο, 15 Μαρτίου 1848), παντρεύτηκε τον Αλέξανδρο Γεωργίου Μαυροκορδάτο^[11].
• Ελένα (γενν. 16 Ιανουαρίου 1785).
• Κωνσταντίνος Αλ. (Φανάρι, 1786 - Κωνσταντινούπολη, 4 Απριλίου 1821), δραγουμάνος της Πύλης, αποκεφαλίστηκε. Νυμφεύτηκε τη Ραλλού Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου και είχε τέκνα:
  • Αλέξανδρος Κ. (1805 - 1873) υπουργός της Ρουμανίας.
  • Ζωή (1803 - 1878).
  • Δημήτριος (1806 - 1838).
  • Ιόν (γενν. 1808).
  • Μαρία (1809 - 1862).
  • Ευφροσύνη (1811 - 1869).
  • Παναΐτ (1816 - 1859).
  • Κωνσταντίνος (1821- 1876),
• Μαριόρα (γενν. 25 Οκτωβρίου 1786).
• Γεώργιος.
• Αλέξανδρος (γενν. 1787).
• Νικόλαος (απεβ. 6/8 Μαΐου 1821), διερμηνέας του Στόλου, αποκεφαλίστηκε.
• Δημήτριος (Φανάρι, 1788 - Γαλάτσι Ρουμανίας, 6 Ιουνίου 1843). Νυμφεύτηκε τη Σεβαστή Γεράκη.
  • Αλέξανδρος (1817 - 1878), δήμαρχος Γαλατσίου, γερουσιαστής Ρουμανίας, συγγραφέας Πολιτικής Οικονομίας.
  • Ζωή (απεβ. 1833).
  • Κωνσταντίνος (1819 - 1886), κυβερνήτης Πέτερσμπουργκ, αρχηγός του Ρωσικού κόμματος στη Μολδαβία.
  • Σοφία (γενν. 1819).
• Αικατερίνη (γενν. 30 Σεπτεμβρίου 1789).
• Ευφροσύνη (1795 - Βουκουρέστι, 8 Μαρτίου 1873), παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Πλαγινό ποστέλνικο.

Παραπομπές και Υποσημειώσεις

1. Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003. I00372347.
2. Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
3. Φλορίν Μαρινέσκου, «Ο Αλέξανδρος Μουρούζης Βοεβόδας των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών», Αρχείον Πόντου, τομ. 47 (1996-1997), σελ.147
4. Αλίκη Σολωμού, «Μουρούζης Αλέξανδρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών τομ.6 (1987), σελ.278
5. Φλορίν Μαρινέσκου, «Ο Αλέξανδρος Μουρούζης Βοεβόδας των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών», Αρχείον Πόντου, τομ. 47 (1996-1997), σελ.148
6. Φλορίν Μαρινέσκου, «Ο Αλέξανδρος Μουρούζης Βοεβόδας των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών», Αρχείον Πόντου, τομ. 47 (1996-1997), σελ.149
7. Φλορίν Μαρινέσκου, «Ο Αλέξανδρος Μουρούζης Βοεβόδας των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών», Αρχείον Πόντου, τομ. 47 (1996-1997), σελ.153
8. Φλορίν Μαρινέσκου, «Ο Αλέξανδρος Μουρούζης Βοεβόδας των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών», Αρχείον Πόντου, τομ. 47 (1996-1997), σελ.149-151
9. Φλορίν Μαρινέσκου, «Ο Αλέξανδρος Μουρούζης Βοεβόδας των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών», Αρχείον Πόντου, τόμ. 47 (1996-1997), σελ.151-152
10. Φλορίν Μαρινέσκου, «Ο Αλέξανδρος Μουρούζης Βοεβόδας των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών», Αρχείον Πόντου, τομ. 47 (1996-1997), σελ.152
11. Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος σπαθάριος ήταν γιος τού Γεωργίου, τού Αλεξάνδρου, τού Νικολάου.

Πηγές

• Φλορίν Μαρινέσκου, «Ο Αλέξανδρος Μουρούζης Βοεβόδας των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών», Αρχείον Πόντου, τομ. 47 (1996-1997), σελ.144-153
• Αλίκη Σολωμού, «Μουρούζης Αλέξανδρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών τομ.6 (1987), σελ.278

Περαιτέρω βιβλιογραφία

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Αλέξανδρος Μουρούζης

• Florin Marinescu. Etude genealogique sur la famille Mourouzi ("Genealogical Study of the Mourousis Family"), Centre de Recherches Néohelléniques, Athens, 1987.
• Neagu Djuvara. Între Orient şi Occident. Ţările române la începutul epocii moderne ("Between Orient and Occident. The Romanian Lands at the Beginning of the Modern Era"), Humanitas, Bucharest, 1995.
• Constantin C. Giurescu. Istoria Bucureştilor. Din cele mai vechi timpuri pînă în zilele noastre ("History of Bucharest. From the Earliest Times until Our Day"), Editura Pentru Literatură, Bucharest, 1966.
• Ştefan Ionescu. Bucureştii în vremea fanarioţilor ("Bucharest in the Time of the Phanariotes"), Editura Dacia, Cluj-Napoca, 1974.
• Titu Maiorescu. Beţia de cuvinte în "Revista Contimporană" ("Inebriation with Words in Revista Contimporană") (wikisource)
• Georgeta Penelea Filitti. "Cronici de familie. Moruzi: din satul Moruzanda - în scaunele domneşti de la Bucureşti şi Iaşi" ("Family Chronicles. Moruzi: from Moruzanda Village to the Princely Thrones in Bucharest and Iaşi"), in Magazin Istoric, March 1997, pp. 59–63.

Προκάτοχος: Εμανουέλ Τζιάνι Ρουσέτ∙ Ρωσική κατοχή 3η φορά

Πρίγκιπας της Μολδαβίας 1792-1793

Διάδοχος: Μιχαήλ Δ΄ Σούτσος

Προκάτοχος: Μιχαήλ Δ΄ Σούτσος 2η φορά

Πρίγκιπας της Βλαχίας 1793-1796

Διάδοχος: Αλέξανδρος Ζ΄ Υψηλάντης 2η φορά

Προκάτοχος: Κωνσταντίνος Ε΄ Χαντζερής

Πρίγκιπας της Βλαχίας 1799-1801

Διάδοχος: Μιχαήλ Δ΄ Σούτσος 3η φορά

Προκάτοχος: Αλέξανδρος ΙΔ΄ Σούτσος

Πρίγκιπας της Μολδαβίας 1802-1806

Διάδοχος: Σκαρλάτος Β΄ Καλλιμάχης 1η φορά

Προκάτοχος: Σκαρλάτος Β΄ Καλλιμάχης 1η φορά

Πρίγκιπας της Μολδαβίας 1806-1807

Διάδοχος: Αλέξανδρος ΙΕ΄ Χαντζερής