Τζερμιάδο Λασιθίου

Το Τζερμιάδο, παλιά γραφή Τζερμιάδω,^[1] (επίσημο: Τζερμιάδον) είναι χωριό του νομού Λασιθίου στην Κρήτη και έδρα ομώνυμης κοινότητος καθώς και του Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου^[2] (πρώην επαρχία Λασιθίου). Σύμφωνα με τη απογραφή του 2011 έχει 637 κατοίκους.^[3] Διαθέτει γυμνάσιο και λύκειο, κέντρο υγείας, υποκαταστήματα τραπεζών και ταχυδρομείο, ενώ το δημοτικό σχολείο έπαυσε τη λειτουργία του το 2014 λόγω έλλειψης μαθητών και συγχωνεύτηκε με αυτό του Αγίου Γεωργίου. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια πατάτας και άλλων οπωροκηπευτικών. Βρίσκεται 49 χλμ. δυτικά του Αγίου Νικολάου και 55 χλμ. ανατολικά του Ηρακλείου σε υψόμετρο 840 μέτρα^[4].

Τζερμιάδο
Ο κεντρικός δρόμος του Τζερμιάδου
Τζερμιάδο Τζερμιάδο
Χάρτης  [[File:|265px|center]]
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Λασιθίου
Δημοτική Κοινότητα	Τζερμιάδου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Κρήτη
Νομός	Λασιθίου
Υψόμετρο	840 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος	609
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Τζερμιάδες
Ταχ. κώδικας	720 52
Τηλ. κωδικός	2844
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ιστορικά στοιχεία

Στην περιοχή του χωριού υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από τη νεολιθική εποχή. Το σπήλαιο της Τραπέζας, γνωστό και ως Κρόνιον, ανατολικά του χωριού, θεωρείται ότι κατοικείται από την υπονεολιθική-πρωτομινωική περίοδο. Στη θέση Κάστελος, ανατολικά του χωριού, έχουν βρεθεί ταφές και κατοικίες που χρονολογούνται από την νεολιθική εποχή μέχρι τη μεσομινωική. Όστρακα νεολιθικής έως υστερομινωικής εποχής έχουν βρεθεί στο σπήλαιο στη συνοικία Αργουλιάς. Ταφές νεολιθικής εποχής έχουν βρεθεί και στο σπήλαιο στη θέση Σκαφίδια. Θεωρείται ότι με την κατοίκηση στον Κάστελο, το σπήλαιο της Τράπεζας μετατράπηκε σε χώρο ταφής και ως ιερό και σε αυτό έχω βρεθεί προσφορές και αναθήματα, όπως πρωτομινωικά ειδώλια από ελεφαντόδοντο. Πριν το τέλος της μεσομινωικής εποχής, όμως εγκαταλείφθηκε και τη θέση του ως ιερό πήρε το Δικταίον Άντρον, κοντά στο χωριό Ψυχρό. Στη θέση Πόντα Αγία Άννα έχουν υστερομινωικά όστρακα και στην επιφάνεια του εδάφους αρχαϊκά και ελληνιστικά μπρούτζινα αντικείμενα και ρωμαϊκά νομίσματα.^[5]

Στην απογραφή του Καστροφύλακα (Κ105), το 1583, αναφέρονται οι οικισμοί Αλογόσπηλιο, Γαϊτανού και Σκαφίντια, τοπωνύμια τα οποία σήμερα σώζονται ως συνοικίες του χωριού. Η παλαιότερη μνεία στην ονομασία Τζερμιάδο γίνεται από τον Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα, ο οποίος το αναφέρει το 1630 ως Zermiades, και το οποίο ήταν το μεγαλύτερο χωριό της επαρχίας. Το όνομα Τζερμιάδο θεωρεί ο Στέργιος Σπανάκης ότι προέρχεται από το επώνυμο των πρώτων οικιστών του χωριού, των Τζερμιάδων.^[5] Στην τουρκική απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Cermyado. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834, απεγράφησαν 100 χριστιανικές οικογένειες. Κατά την επανάσταση του 1866, το 1867, οι Τούρκοι είχαν περικυκλώσει τον Κόρακα στο Τζερμιάδο και στη μάχη που ακολούθησε, καταστράφηκε και το Τζερμιάδο.^[5] Το 1879, δημιουργήθηκε ο δήμος Τζερμιάδου (Πόδε Δήμος) με έδρα το ομώνυμο οικισμό, που περιλάμβανε τα μισά χωριά του Οροπεδίου από Πινακιανό έως Άγιο Κωνσταντίνο, ενώ τα υπόλοιπα χωριά από τον Άγιο Γεώργιο έως Κάτω Μετόχι αποτέλεσαν τον Πέρα Δήμο. Έως τότε πρωτεύουσα του Οροπεδίου Λασιθίου κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ήταν το Μέσα Λασίθι.^[5] Στην απογραφή του 1881, είχε 894 χριστιανούς κατοίκους και 4 Τούρκους, οι οποίοι ήταν οι φοροεισπράκτορες.^[5]

Απογραφές πληθυσμού

Πορεία πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:^[5]

Απογραφή	1900	1920	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	918		1.163	1.331	1.243	1.246	1.129	1.060	1.079	747	637

Κλίμα

Το κλίμα που επικρατεί είναι ηπειρωτικό με μέτριες βροχές και συχνούς παγετώνες, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ανάλογος την χρονιά. Κατά τους μήνες Σεπτέμβριο έως και Νοέμβριο ο καιρός δεν είναι ιδιαιτέρως ψυχρός και βροχερός, συνήθως είναι ηλιόλουστος με την θερμοκρασία να ξεπερνά τους 12⁰C,μετά τα μέσα Νοεμβρίου ο καιρός αρχίζει να γίνετε ποιο βροχερός και ψυχρός με την θερμοκρασία να πέφτει αισθητά και ο καιρός αρχίζει να είναι δριμύς με περισσότερες μέρες ψύχους και περισσότερες βροχές και ορισμένες φορές χιονοπτώσεις..      

Διοικητικά στοιχεία

Το Τζερμιάδο αναφέρεται επίσημα, με την παλιά του ονομασία Τζερμιάδες, το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Το 1940 το όνομά του διορθώθηκε σε Τζερμιάδο.^[6] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίηση του Κλεισθένης Ι αποτελεί την κοινότητα Τζερμιάδου που υπάγεται στο δήμο Οροπεδίου Λασιθίου ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ως πληθυσμό 637 κατοίκους.^[7][8]

Δείτε: Κοινότητα Τζερμιάδου

Παραπομπές

1. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 33. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 148.
2. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2022.
3. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10878 (σελ. 404 του pdf)
4. «Προορισμός ΤΖΕΡΜΙΑΔΟ (Κωμόπολη) ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ - Greek Travel Pages». www.gtp.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2022.
5. Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελίδες 761–3.
6. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2022.
7. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10876 (σελ. 402 του pdf)
8. «Νόμος 4555/2018 - ΦΕΚ 133/Α/19-7-2018 ( Άρθρα 1 - 151) (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ) (Κωδικοποιημένος)». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2022.

Πηγές

"Μέσα Λασίθι - ένα ιστορικό χωριό του Οροπεδίου Λασιθίου", του Εμμ. Ι. Φαρσάρη