Αμερικανός μαθηματικός και φυσικός From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Λέον Μαξ Λέντερμαν (Leon Max Lederman, 15 Ιουλίου 1922 – 3 Οκτωβρίου 2018) ήταν Αμερικανός πειραματικός φυσικός στοιχειωδών σωματίων, που τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1988, μαζί με τους Μέλβιν Σβαρτς και Τζακ Στάινμπέργκερ, για την έρευνά τους σχετικά με τα νετρίνα. Υπήρξε διευθυντής του Φέρμιλαμπ στο Ιλινόι.
Ο Λέντερμαν γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Γονείς του ήταν οι Μόρις και Μίνα Λέντερμαν, Ρωσοεβραίοι μετανάστες.[9][10] Ο Λέον τελείωσε το Γυμνάσιο «James Monroe» στο νότιο Μπρονξ. Πήρε το πτυχίο του στη χημεία από το City College της Νέας Υόρκης το 1943 και διδακτορικό στη φυσική από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια το 1951. Στη συνέχεια δίδαξε στο Κολούμπια, κατέχοντας στο τέλος της σταδιοδρομίας του την έδρα Eugene Higgins της Φυσικής. Το 1960 πέρασε μερικούς μήνες στο CERN, στη Γενεύη[11], ενώ το 1979 πήρε μακρά άδεια από το Κολούμπια και έγινε διευθυντής του Φέρμιλαμπ. Μετά τη συνταξιοδότησή του το 1989 δίδαξε για λίγο στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, και μετά στο Τμήμα Φυσικής του Τεχνολογικού Ινστιτούτου του Ιλινόι. Το 1991 έγινε πρόεδρος της Αμερικανικής Ενώσεως για την Πρόοδο της Επιστήμης.
Ο Λέντερμαν υπήρξε ένας από τους κυριότερους υποστηρικτές του προγράμματος «Πρώτα η Φυσική» («Physics First») για την προτεραιότητα της διδασκαλίας της φυσικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση έναντι της χημείας και της βιολογίας.[12]
Ο Λέντερμαν διετέλεσε πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρείας Φυσικής (American Physical Society) και μέλος του συμβουλευτικού οργάνου της κυβερνήσεως JASON.[13]
Ανάμεσα στα επιτεύγματα του Λέον Λέντερμαν συγκαταλέγονται η ανακάλυψη του νετρίνου του μιονίου το 1962 και του bottom κουάρκ το 1977. Αυτές οι δύο ανακαλύψεις εδραίωσαν τη φήμη του ως ενός από τους κορυφαίους σωματιδιακούς φυσικούς του κόσμου.
Το 1977 μία ομάδα φυσικών με επικεφαλής τον Λέντερμαν ανακοίνωσε ότι ένα σωματίδιο με μάζα περί τα 6 GeV παράχθηκε από τον επιταχυντή του Φέρμιλαμπ. Τού δόθηκε το όνομα Υ, από το γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου, αλλά μετά από τη συλλογή και άλλων δεδομένων η ομάδα ανακάλυψε ότι αυτό το σωμάτιο δεν υπήρχε στην πραγματικότητα, οπότε η ψευδοανακάλυψη έγινε γνωστή πολύ ταιριαστά ως «ουπς-Λεόν», ως παραλλαγή της αγγλικής προφοράς του αρχικού του ονόματος «ύψιλον» σε λογοπαίγνιο με το μικρό όνομα του Λέντερμαν.[14]
Ως διευθυντής του Φέρμιλαμπ και μετέπειτα κάτοχος Βραβείου Νόμπελ Φυσικής, ο Λέντερμαν υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους υποστηρικτές (κατά κάποιες πηγές ο αρχιτέκτονας[15] ή ο προτείνας[16]) του Υπεραγώγιμου Υπερεπιταχυντή (Superconducting Super Collider, SSC) στο Τέξας, που εγκρίθηκε περί το 1983, αλλά ματαιώθηκε μία δεκαετία αργότερα.[17] Αργότερα ο Λέντερμαν έγραψε στο εκλαϊκευτικό βιβλίο του The God Particle (1993) για τα σχετικά με τα τελευταία χρόνια του προγράμματος και το μεταβαλλόμενο πολιτικό κλίμα της δεκαετίας εκείνης.[18] Το όλο και πιο θνησιγενές πρόγραμμα του SSC μπήκε οριστικά «στο ράφι» το ίδιο εκείνο έτος, και αφού είχαν ξοδευθεί περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια που πήγαν χαμένα.[15]
Το 1988 ο Λέντερμαν τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής μαζί με τους Μέλβιν Σβαρτς και Τζακ Στάινμπέργκερ, «για τη μέθοδο ακτινοβολίας νετρίνου και για την αποσαφήνιση της διπλέτας των λεπτονίων μέσω της ανακαλύψεως του νετρίνου του μιονίου».
Στο βιβλίο του The God Particle: If the Universe Is the Answer, What Is the Question? (= «Το σωματίδιο του Θεού: Αν το Σύμπαν είναι η απάντηση, τότε ποια είναι η ερώτηση;») ο Λέον Λέντερμαν διηγείται ότι, αν και εγγράφηκε στο πανεπιστήμιο για να σπουδάσει χημεία, συναρπάστηκε με τη φυσική εξαιτίας της καθαρότητας της λογικής της και της ελλείψεως αμφισημίας στα αποτελέσματα των πειραμάτων της. Ο καλύτερος φίλος του στα φοιτητικά του χρόνια, ο Μάρτιν Κλάιν, τον έπεισε «για τα μεγαλεία της φυσικής σε ένα μακρό βραδυνό πάνω από πολλές μπύρες».[19] Μετά από αυτή τη συζήτηση, ο Λέντερμαν ήταν αποφασισμένος πλέον να μεταπηδήσει στη φυσική.[20]:17
Μετά από τρία χρόνια στον αμερικανικό στρατό κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στη φυσική στο Κολούμπια και είχε την τύχη να εργασθεί εκεί για το διδακτορικό του με το συγχροκύκλοτρο Nevis του Κολούμπια[21], που ήταν τότε ο ισχυρότερος επιταχυντής σωματιδίων στον κόσμο.[20]:17 Η τεχνική των επιταχυντών μόλις ωρίμαζε εκείνη την εποχή και δημιούργησε ουσιαστικά την ερευνητική περιοχή της σωματιδιακής φυσικής.[20]:17
Στο Σωματίδιο του Θεού ο Λέντερμαν έγραψε ότι η ιστορία της ατομικής και υποατομικής θεωρίας «είναι μια ιστορία αναγωγισμού – προσπάθειας να αναχθούν όλες οι λειτουργίες της φύσης σε έναν μικρό αριθμό νόμων που διέπουν έναν μικρό αριθμό πρωτογενών αντικειμένων.»[20]:87 Και σε αυτή την προσπάθεια εντάχθηκε και το δικό του έργο: Κυνήγησε τα βαριά κουάρκ και είχε την ελπίδα να βρει το μποζόνιο του Χιγκς. Το τοπ κουάρκ, του οποίου την ύπαρξη ο ίδιος και άλλοι φυσικοί προέβλεψαν σύμφωνα με το Καθιερωμένο Πρότυπο, ανιχνεύθηκε στο Φέρμιλαμπ όχι πολύ μετά την έκδοση αυτού του βιβλίου.[22]
Ο Λέον Λέντερμαν απέκτησε τρία τέκνα με την πρώτη του σύζυγο, τη Φλόρενς Γκόρντον. Η δεύτερη σύζυγός του ήταν η `Ελεν Καρ (Ellen Carr). Μετά τη συνταξιοδότησή του αποσύρθηκε στο Ντριγκς (Driggs) του Αϊντάχο.[23] Τον Μάιο του 2015 πούλησε το χρυσό μετάλλιο του Βραβείου Νόμπελ του για 765 χιλιάδες δολάρια.[24] Σύμφωνα με τη σύζυγό του, αντιμετώπιζαν την οικονομική αβεβαιότητα των ιατρικών εξόδων σχετικά με τη διάγνωση της άνοιάς του. Καθώς δήλωσε η ίδια, «Είναι στ' αλήθεια δύσκολο. Μακάρι να ήταν διαφορετικά. Αλλά είναι ευτυχισμένος. Τού αρέσει το μέρος που ζει, με τις γάτες, τους σκύλους και τα άλογα. Δεν έχει προβλήματα άγχους.»[24]
Ο Λέντερμαν ήταν άθεος[25], όπως και ο Χιγκς, και είχαν εκφράσει τη δυσφορία τους με τον όρο «σωματίδιο του Θεού» για το ομώνυμο σωματίδιο[26].
Επιπλέον, ο Λέντερμαν ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας τουλάχιστον 35 πανεπιστημίων και κολεγίων, μεταξύ των οποίων και τα παρακάτω:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
