From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Ιππόλυτος Ρώμης (Ippolito di Roma, 170 - 235) ήταν ελληνικής καταγωγής Ρωμαίος θεολόγος και εκκλησιαστικός συγγραφέας. Είναι άγιος της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ήταν ο τελευταίος ελληνομαθής και ελληνόφωνος χριστιανός συγγραφέας της Ρώμης.[1]
Ιππόλυτος Ρώμης | |
---|---|
Μάρτυρας | |
Γέννηση | 170 Ασία |
Κοίμηση | 235 Σαρδηνία |
Εορτασμός | 30 Ιανουαρίου (Ορθόδοξη Εκκλησία) 13 Αυγούστου (Καθολική Εκκλησία) |
Σχετικά πολυμέσα | |
δεδομένα ( ) |
Ο Ιππόλυτος Ρώμης γεννήθηκε περί το 170 μ.Χ. και ήταν ελληνικής καταγωγής. Έζησε και έδρασε στη Ρώμη ως πρεσβύτερος στα χρόνια του Ζεφυρίνου Ρώμης, (198-217). Η πληθωρική προσωπικότητά του, και τα πολυσχιδή ενδιαφέροντά του συνέβαλαν στην αυξημένη φήμη του, τόσο ώστε να έλθει να τον ακούσει στη Ρώμη ο Ωριγένης το 212. Διεκδίκησε ανεπιτυχώς αρχικά τον θρόνο της Ρώμης συγκρουόμενος με τον Κάλλιστο, ο οποίος κατέλαβε το θρόνο επειδή ήταν πιο πολύ «ικανός πολιτικός»[2] παρά για τη θεολογική του παιδεία.
Ενδεικτικό του κύρους που είχε στους συγχρόνους του ήταν η κατασκευή αγάλματός του από τους φίλους και υποστηρικτές του το 224.[3]
Η σύγκρουση μεταξύ των δύο ανδρών δεν στερείτο και θεολογικών προϋποθέσεων: την εποχή εκείνη δρούσαν στη Ρώμη ο μαθητής του Νοητού-δασκάλου του μοναρχιανισμού στη Σμύρνη-Επίγονος και ο μαθητής αυτού Κλεομένης. Αυτοί διέδιδαν εκεί τις μοναρχιανικές απόψεις τους με την ανοχή των επισκόπων Ζεφιρίνου και Κάλλιστου[4] Η στήριξη των μοναρχιανών από τους Ρωμαίους επισκόπους εξυπηρετούσε την αντιμετώπιση των αυστηρών χριστιανών που επηρεάζονταν από το αποκαλυπτικό κίνημα του μοντανισμού.[5]
Ο Ιππόλυτος κατηγορούσε τον Κάλλιστο για μοναρχιανισμό και ο δεύτερος τον πρώτο για διθεΐτη. Επίσης ο Ιππόλυτος κατηγόρησε τον Κάλλιστο για Σαβελλιανισμό, όμως αυτό δεν υφίσταται επειδή με την ανάρρησή του στο θρόνο καταδίκασε τον Σαβελλιανισμό.
Ένας ακόμα λόγος της μεταξύ τους ρήξης ήταν ότι ο Κάλλιστος εφάρμοσε την τακτική της επιείκειας ως προς τη συγχώρεση βαρέων αμαρτημάτων, αντίθετα από την κρατούσα συνήθεια της εποχής, τρία εξ αυτών ήταν η αποστασία, η μοιχεία κι ο φόνος. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι πιο αυστηροί της Καρχηδόνας και της Ρώμης να εκλέξουν τον Ιππόλυτο επίσκοπο-σχισματικό όμως-ως θεματοφύλακα της Εκκλησίας.[6] Σχισματικός επίσκοπος θα παραμείνει και επί των διαδόχων του Καλλίστου Ουρβανού και Ποντιανού.
Για το αν υπήρξε σχισματικός επίσκοπος Ρώμης υπάρχει και η αντίθετη άποψη που λέει πως αυτό είναι μία αστήρικτη από τις πηγές παράδοση. «Άλλωστε θα ήταν αδιανόητο για τη ρωμαϊκή Εκκλησία να τιμήσει ως άγιο ένα σχισματικό επίσκοπο»[7] Η ρήξη ανάμεσα στους δύο άνδρες έμεινε στην Εκκλησιαστική ιστορία ως Σχίσμα Ιππολύτου.
Το 235 συνελήφθη μαζί με τον Ποντιανό. Οι δυο άνδρες εξορίστηκαν στη Σαρδηνία. Πέθαναν από τις κακουχίες. Απ΄εκεί τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στη Ρώμη και ετάφησαν σε κοιμητήριο κοντά στην Via Tiburtina. Ερευνητές θεωρούν πως το πρόσωπο που πέθανε στην εξορία δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον Ιππόλυτο κι ότι ο τελευταίος πρέπει να έζησε μέχρι το 250.[8] Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 30 Ιανουαρίου και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στις 13 Αυγούστου.
Για τον Ιππόλυτο υπάρχουν δύο αντίθετες πραγματικότητες: ο Θεός και ο κόσμος. Ο πρώτος είναι αυθύπαρκτος, ο δεύτερος έχει την αιτία του στο Θεό, προέρχεται από το μηδέν και δεν είναι θεός. Ο εργάτης του κόσμου είναι ο Λόγος, ο οποίος αποκαλύπτεται πριν τη δημιουργία αλλά και χάριν αυτής. Προϊόν της ελεύθερης θέλησής του, δεν είναι ισότιμος με τον Πατέρα-Θεό. Ο Λόγος γνωρίζει δύο καταστάσεις: του ενδιάθετου και του προφορικού, και στις δύο είναι αόρατος. Τέλος υπάρχει και μια τρίτη κατάσταση: του σαρκωμένου Λόγου.
Τον Λόγο τον αποκαλεί Θεό και μάλιστα ουσία θεού[9] Αυτό όμως προκάλεσε την υποψία του Καλλίστου για διθεϊσμό. Όμως σε άλλο του έργο λέει διαφορετικά πράγματα: μιλάει για δύο πρόσωπα, του Θεού-Πατέρα και του Λόγου-Υιού, διακριτά μεταξύ τους, ανεξάρτητες υπάρξεις με την έννοια με την οποία επικράτησε έκτοτε.[10] Το Άγιο Πνεύμα δεν χαρακτηρίζεται «πρόσωπο». Πάντως ο πατρολόγος Παναγιώτης Χρήστου επισημαίνει μια τάση μοναρχιανισμού στη σκέψη του Ιππολύτου και υποταγής του Λόγου στον Πατέρα. Η όποια ενδοτριαδική ενότητα θεμελιωνόταν στην αποκλειστική εξουσία του Πατέρα, την αποκλειστική υπακοή του Υιού και τον αποκλειστικό συμβουλευτικό ρόλο του Πνεύματος.[11]
Το συγγραφικό του έργο είναι πολυειδές και πολυάριθμο: φιλοσοφικά-θεολογικά (αντιαιρετικά), ερμηνευτικά, ιστορικά και ποιητικά.[1] Θεωρείται ο πολυγραφότερος θεολόγος της Ρώμης μέχρι τα μέσα του 4ου αιώνα, προσεγγίζοντας σε αυτό τον Ωριγένη.[12]
Απολογητικά συγγράμματα:
Ερμηνευτικά συγγράμματα: Ήταν ο πιο συστηματικός ερμηνευτής των Αγιογραφικών κειμένων με μόνο ανταγωνιστή του τον Κλήμεντα Αλεξανδρείας. Όμως τα υπομνήματά του δεν είναι συστηματικός σχολιασμός ολόκληρων βιβλίων αλλά αποσπασμάτων. Ελάχιστα είναι τα πλήρη του υπομνήματα. Ως προς την ερμηνευτική του μέθοδο ακολουθεί την τυπολογική, αλληγορική και ιστορικοφιλολογική μέθοδο. Έτσι έχουμε:
Άλλα υπομνήματα: Εις τας ευλογήσεις του Ιακώβ, Εις τας ευλογίας του Μωυσέως, Εις Δαβίδ και Γολιάθ, Εις την Εξαήμερον, Εις τα μετά την Εξαήμερον, Εις την Έξοδον, Εις την ευλογίαν του Βαλαάμ, Ερμηνεία Ρουθ, Εις τον Ελκανάν και την Άνναν, Εις την εγγαστρίμυθον, Εις τους Ψαλμούς, Εις τας Παροιμίας Σολομώντος, Εις τον Εκκλησιαστήν, Εις Ησαΐαν, Εις μέρη του Ιεζεκιήλ, Εις Ζαχαρίαν, Εις Ματθαίον, Εις τον Ιωάννην, Εις την Αποκάλυψιν
Αντιαιρετικά συγγράματα: Υπέρ του Κατά Ιωάννην Ευαγγελίου και Αποκαλύψεως: η αίρεση των Αλόγων απέρριπτε το τέταρτο Ευαγγέλιο και την Αποκάλυψη επειδή δεν δέχονταν την προΰπαρξη του Λόγου. Κεφάλαια κατά Γαΐου: αφορά τον σχολιασμό χωρίων που ο Γάιος ο αρχηγέτης των Αλόγων αμφισβητούσε. Κατά Μαρκίωνος ή Περί αγαθού και πόθεν το κακό.
Χρονολογικά και εσχατολογικά συγγράμματα: είναι όσα ασχολούνται με εσχατολογικά θέματα και όσα καταπιάνονται με την ιστορία της σωτηρίας.
Διάφορα άλλα κείμενα:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.