From Wikipedia, the free encyclopedia
Το Ilyushin Il-2 "Strurmovik" (Ρωσικά: Ил-2 Штурмовик) ήταν σοβιετικό μονοκινητήριο αεροσκάφος εγγύς υποστήριξης που χρησιμοποιήθηκε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατασκευάστηκε μαζικά από την ΕΣΣΔ, με τη συνολική παραγωγή αυτού και του διαδόχου Ilyushin Il-10 να ανέρχεται σε 36163 αεροσκάφη[2], αριθμός που το κατατάσσει ως το πολυπληθέστερο πολεμικό αεροσκάφος της ιστορίας. Αποτέλεσε ακρογωνιαίο λίθο της σοβιετικής πολεμικής προσπάθειας, όντας το κύριο αεροσκάφος κρούσης στη μεγαλύτερη όσον αφορά τη γεωγραφική έκταση και τον αριθμό των εμπλεκομένων δυνάμεων χερσαία σύρραξη στην ιστορία. Οι πιλότοι του το αποκαλούσαν χαϊδευτικά "Ilyusha", οι στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού "Ιπτάμενο Τανκ" και οι στρατιώτες των δυνάμεων του Άξονα "μαύρο θάνατο". Μεταπολεμικά χρησιμοποιήθηκε και από τις αεροπορίες άλλων χωρών του Ανατολικού Μπλοκ και πήρε τη νατοϊκή ονομασία αναφοράς Bark.[3]
| Ilyushin Il-2 | |
|---|---|
 Το Ilyushin Il-2 | |
| Τύπος | αεροσκάφος εγγύς υποστήριξης |
| Κατασκευαστής | Σχεδιαστικό Γραφείο Ilyushin |
| Χώρα προέλευσης | ΕΣΣΔ |
| Σχεδιασμός | Σεργκέι Ιλιούσιν |
| Παρθενική πτήση | 2 Οκτωβρίου 1939 |
| Κύριος χειριστής | Σοβιετική Πολεμική Αεροπορία |
| Παραγωγή | 1941 – 1945[1] |
| Μονάδες που παρήχθησαν | πάνω από 36000[2] |
| Εξελίχθηκε σε | Ilyushin Il-10 |
Η ιδέα της δημιουργίας ενός θωρακισμένου αεροσκάφους εγγύς υποστήριξης δοκιμάστηκε για πρώτη φορά στην ΕΣΣΔ από τον Ντμίτρι Πάβλοβιτς Γκριγκορόβιτς που σχεδίασε τα θωρακισμένα διπλάνα TSh-1 και TSh-2 στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Οι κινητήρες της εποχής δεν ήταν αρκετά ισχυροί για να δώσουν στα βαριά αυτά αεροσκάφη ικανοποιητικές επιδόσεις. Το Il-2 ήταν σχεδίαση του Σεργκέι Ιλιούσιν και της ομάδας του στο Κεντρικό Σχεδιαστικό Γραφείο το 1938. Το αρχικό πρωτότυπο, που είχε την ονομασία TsKB-55 (Ρωσικά: ЦКБ-55 Центральное Конструкторское Бюро) ήταν ένα διθέσιο αεροσκάφος με θωράκιση που ζύγιζε 700 kg και προστάτευε όλα τα κρίσιμα σημεία, δηλαδή το πλήρωμα, τον κινητήτα, το σύστημα ψύξης και τη δεξαμενή καυσίμου. Το ολικό βάρος ενός φορτωμένου Il-2 ξεπερνούσε τα 4,700 kg,[4] με το 15% του συνόλου να είναι της θωράκισης. Χαρακτηριστικό του Il-2 που δεν συναντάται σε άλλες σχεδιάσεις του πολέμου, είναι ότι η θωράκιση δεν ήταν προσαρμοσμένη στην άτρακτο αλλά ήταν το κύριο δομικό συστατικό της, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά το βάρος. Το πρωτότυπο TsKB-55 πραγματοποίησε την παρθενική του πτήση στις 2 Οκτωβρίου 1939.[4]
Το αεροσκάφος ήταν υπέρβαρο και ο κινητήρας Mikulin AM-35 των 1,370 hp, που είχε σχεδιαστεί για να αποδίδει τα μέγιστα σε μεγάλο ύψος, δεν παρείχε επαρκή ισχύ. Προκειμένου να διορθωθεί η κατάσταση δημιουργήθηκε μια ελαφρύτερη έκδοση, το TsKB-57, που ήταν μονοθέσια -χωρίς οπίσθιο πολυβολητή- και είχε τον ισχυρότερο κινητήρα Mikulin AM-38 των 1,680 hp.[5] Ο ΑΜ-38 ήταν εξέλιξη του προαναφερθέντος ΑΜ-35 και είχε βελτιστοποιηθεί για να αποδίδει καλύτερα σε χαμηλά υψη.[5] Το TsKB-57 πέταξε για πρώτη φορά στις 12 Οκτωβρίου 1940.[4] Το αεροσκάφος πέρασε με επιτυχία της δοκιμές της αεροπορίας τον Μάρτιο του 1941 και εντάχθηκε σε παραγωγή με την ονομασία Il-2 τον Απρίλιο.[6] Τα πρώτα αεροσκάφη παραδόθηκαν σε επιχειρησιακές μονάδες τον Μάιο του 1941, λίγο πριν από την έναρξη του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου.[7]
Το Il-2 παρήχθη σε τεράστιους αριθμούς κατά τη διάρκεια του πολέμου και αποτέλεσε τον κορμό της δύναμης κρούσης της Ερυθρής Αεροπορίας. Ενώ, όπως προαναφέρθηκε,ήταν το πρώτο σε αριθμούς παραχθέντων μονάδων στην ιστορία της αεροναυτικής, όταν η Γερμανία εισέβαλε στην ΕΣΣΔ στις 22 Ιουνίου 1941 μόλις 249 ήταν διαθέσιμα.[7]
Η παραγωγή στις αρχές του πολέμου γίνονταν με αργούς ρυθμούς, διότι τα εργοστάσια, που βρίσκονταν στην ευρύτερη περιοχή της Μόσχας έπρεπε να μεταφερθούν στα μετόπισθεν, ανατολικά των Ουραλίων, για να προστατευθούν από τη γερμανική απειλή. Χάρη στις τιτάνιες προσπάθειες της σχεδιαστικής ομάδας και των εργατών, το αεροσκάφος μπήκε ξανά σε παραγωγή δύο μόλις μήνες μετά τη μεταφορά του εργοστασίου στη νέα του τοποθεσία. Ο ρυθμός παραγωγής δεν ήταν όμως αυτός που θα ήθελε ο Ι. Β. Στάλιν:
Απογοητεύσατε τη χώρα μας και τον Κόκκινο Στρατό μας. Έχετε το θράσος να μην παράγετε τα Il-2 μέχρι τώρα. Ο Κόκκινος Στρατός μας έχει ανάγκη τα Il-2 όπως τον αέρα που αναπνέει, όπως το ψωμί που τρώει. Ο Shenkman παράγει ένα Il-2 τη μέρα και ο Tretyakov ένα ή δύο MiG-3 τη μέρα. Είναι εμπαιγμός της χώρας μας και του Κόκκινου Στρατού. Σας ζητώ να μην δοκιμάζετε την υπομονή της κυβέρνησης και απαιτώ να παράγετε περισσότερα IL. Αυτή είναι η τελευταία μου προειδοποίηση.
— Stalin[8]
Η προειδοποίηση είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί άμεσα η παραγωγή του αεροσκάφους και η αεροπορία σύντομα άρχισε να το παραλαμβάνει σε μεγάλους αριθμούς.[9][10]
![Thumb](#/media/Αρχείο:Bundesarchiv_Bild_169-0066,_Russisches_Flugzeug_Ilyushin_Il-2_"Stormovik".jpg)
Συνολικά ήταν διαθέσιμα 249 Il-2 στις 22 Ιουνίου 1941. Η πρώτη αποστολή τους ήταν πάνω από τον ποταμό Μπερέζνα, λίγες μόνο ημέρες μετά το ξέσπασμα του πολέμου.[11] Τα αεροσκάφη είχαν παραδοθεί στο 4ο Αεροπορικό Σύνταγμα πολύ λίγο καιρό πριν τη γερμανική επίθεση και οι πιλότοι δεν είχαν ακόμα εκπαιδευθεί στο νέο αεροσκάφος και φυσικά ούτε στην ορθή τακτική χρήσης του. Τα πληρώματα εδάφους επίσης δεν είχαν εκπαιδευτεί ακόμα όσον αφορά τον ανεφοδιασμό και τη συντήρηση του Il-2. Μέσα στις τρεις πρώτες μέρες του πολέμου το 4ο Αεροπορικό Σύνταγμα είχε χάσει 10 αεροσκάφη από την εχθρική δράση, άλλα 19 από διάφορα αίτια καθώς και 20 πιλότους.[12] Στις 10 Ιουλίου το ίδιο Σύνταγμα είχε δύναμη μόλις 10 αεροσκαφών, από αρχική που ανέρχονταν σε 65.[13]
Σταδιακά τα πληρώματα εξοικειώθηκαν με το αεροσκάφος και υιοθετήθηκαν νέες βελτιωμένες τεχνικές χρήσης του. Ένα από τα βασικά όπλα του Il-2 ήταν οι ρουκέτες RS-82 και RS-132 (ρωσικά: РС Реактивный Снаряд). Μια μόνο ρουκέτα μπορούσε να καταστρέψει ένα θωρακισμένο όχημα όμως ήταν τόσο μικρής ακριβείας που πολλοί έμπειροι πιλότοι προτιμούσαν να χρησιμοποιούν τα πυροβόλα.[14] Θανάσιμο όπλο των Il-2 ήταν οι αντιαρματικές βομβίδες PTAB (Ρωσικά: ПТАБ ПротивоТанковая Авиационная Бомба). Είχαν το μέγεθος μιας βόμβας των 2,5 kg αλλά ζύγιζαν μόνο 1,5 kg. Μεταφέρονταν μέχρι και 192 σε τέσσερα εξωτερικά κάνιστρα ή μέχρι 220 εσωτερικά. Μπορούσαν να διατρήσουν με ευκολία τη σχετικά λεπτή θωράκιση του πάνω μέρους των εχθρικών αρμάτων. Χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στη Μάχη του Κούρσκ με καταστροφικά για τους Γερμανούς αποτελέσματα. Η μάχη αυτή ήταν το σημείο καμπής στο Ανατολικό Μέτωπο, με την πρωτοβουλία σε στρατηγικό επίπεδο να περνά αμετάκλητα στα χέρια των Σοβιετικών. Από τη μάχη αυτή και μετά τα πολυάριθμα Il-2 εξοπλισμένα με κατάλληλα αντιαρματικά όπλα μπορούσαν να εξουδετερώσουν τις συγκεντρώσεις θωρακισμένων των Γερμανών.
Χάρη στη βαριά θωράκιση του το αεροσκάφος μπορούσε να συνεχίσει να πετά ακόμα και αν είχε πληγεί από τα εχθρικά πυρά. Ήταν δύσκολος στόχος για τα αντιαεροπορικά και τα εχθρικά μαχητικά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ενός Il-2 που κατάφερε να επιστρέψει στη βάση του παρόλο που είχε δεχτεί περισσότερα από 600 απευθείας πλήγματα και με όλα τα πηδάλια διαλυμένα. Πολλοί Γερμανοί πιλότοι επέλεγαν να επιτεθούν στα Il-2 από ψηλά, εκτελώντας βύθιση, στοχεύοντας στο πιλοτήριο και τις ρίζες των πτερύγων των αργών Il-2.[15] Άλλοι του επιτίθονταν ερχόμενοι από χαμηλά, χωρίς να κινδυνεύουν από τον οπίσθιο πολυβολητή του Ilyushin, προσπαθώντας να πλήξουν το ψυγείο του λαδιού. Αυτή η τακτική ήταν μάλλον δύσκολη γιατί τα βομβαρδιστικά επιχειρούσαν από πολύ μικρό ύψος.
Μεγάλη απειλή για τα Il-2 ήταν τα εχθρικά αντιαεροπορικά, ειδικά τα πυροβόλα των 20 mm και 37 mm σύμφωνα με πολλούς Σοβιετικούς πιλότους. Το περίφημο γερμανικό αντιαεροπορικό των 88 mm είχε σχετικά μικρό ρυθμό πυρός και δεν ήταν τόσο μεγάλη απειλή. Τα βαρέα αντιαεροπορικά πυροβόλα απλώς δεν είχαν επαρκείς χρόνους αντίδρασης και ταχύτητα πυρός για να αντιμετωπίσουν τα χαμηλά ιπτάμενα Il-2 στο σύντομο χρονικό διάστημα που είχαν την ευκαιρία.[16] Πενιχρά αποτελέσματα είχαν και οι προσπάθειες των Φινλανδών με πυροβόλα των 76 mm.[16] Τα μονά πυροβόλα των 20 mm επίσης είχαν μέτρια αποτελέσματα ενάντια στα Il-2: συχνά χρειάζονταν πάνω από μια βολή για να καταρριφθεί ένα Ilyushin και -εξαιρουμένης της περίπτωσης που το βομβαρδιστικό επιτίθονταν στο ίδιο το αντιαεροπορικό όπλο- ήταν πολύ δύσκολο να δοθεί η ευκαιρία για δεύτερο πλήγμα. Από την άλλη, μια μόνο εύστοχη βολή από πυροβόλο των 37 mm ήταν αρκετή για να καταρρίψει ένα Il-2.
Η θωράκιση, πάχους 5–12 mm, προστάτευε τον κινητήρα και το πιλοτήριο και μπορούσε να εκτρέψει όλα τα πυρά από όπλα μικρού διαμετρήματος και πολύ συχνά να ανακλάσει βλήματα βαρύτερων όπλων. Όμως οι οπίσθιοι πολυβολητές δεν ήταν προστατευμένοι όπως οι πιλότοι με αποτέλεσμα να πληρώσουν ασύγκριτα βαρύτερο φόρο αίματος.
Τα Il-2, που φυσικά δεν είχαν σχεδιαστεί σαν μαχητικά και σαφέστατα υστερούσαν σε σχέση με τα γερμανικά Messerschmitt Bf 109 και Focke-Wulf Fw 190, χρησιμοποιήθηκαν περιστασιακά σε αυτό τον ρόλο στα 1941-42 εξ αιτίας της έλλειψης μαχητικών που μάστιζε την Κόκκινη Αεροπορία. Το Il-2 ήταν αρκετά αποτελεσματικό ενάντια στα πιο αργά και βαριά αεροσκάφη της Luftwaffe, όπως το Henschel Hs 126 και το Junkers Ju 87 Stuka. Ο αμυντικός οπλισμός τέτοιων αεροσκαφών, που αποτελούνταν από πολυβόλα των 7.92 mm, ήταν ανεπαρκής για να τα προστατέψει. Τα Il-2 ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικά ενάντια στα εχθρικά μεταγωγικά, όπως το Junkers Ju 52, αλλά και ενάντια σε βομβαρδιστικά σαν το Heinkel He 111, που χρησιμοποιήθηκαν για να μεταφέρουν προμήθειες στη γερμανική στρατιά στο Στάλινγκραντ.[17]
Τα ίδια τα Il-2 υπέστησαν βαρύτατες απώλειες από τη δράση της εχθρικής αεροπορίας, τις μεγαλύτερες από οποιονδήποτε άλλο σοβιετικό τύπο κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου. Συνολικά ανήλθαν σε 10762 αεροσκάφη (533 το 1941, 1676 το 1942, 3515 το 1943, 3347 το 1944 και 1691 το 1945).[18] Οι απώλειες μπορούν ως ένα βαθμό να δικαιολογηθούν από τον συνολικό αριθμό και την έκταση της χρήσης των Il-2, που αποτελούσαν τον κορμό της δύναμης κρούσης της Κόκκινης Αεροπορίας. Η κύρια αμυντική τακτική των Ilyushin ήταν να πετούν σε πολύ χαμηλό ύψος και με μικρή ταχύτητα αποσκοπώντας να αναγκάσουν τα εχθρικά μαχητικά να αστοχήσουν και να τα πλησιάσουν σε απόσταση βολής των οπίσθιων πολυβολητών τους.[19]
Το αρχικό διθέσιο πρωτότυπο προωθούνταν από τον κινητήρα ΑΜ-35 που δεν παρείχε επαρκή ισχύ. Σύντομα ακολούθησε η μονοθέσια έκδοση, η πρώτη που μπήκε σε μαζική παραγωγή, με τον ΑΜ-38. Αυτή χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα στο πρώτο μισό της σύρραξης. Το Il-2 αποδείχθηκε ένα εξαιρετικό αεροσκάφος εγγύς υποστήριξης, αλλά και ιδιαίτερα ευάλωτο στη δράση της εχθρικής αεροπορίας. Προκειμένου να αυξηθούν οι πιθανότητες επιβίωσης του, δημιουργήθηκε στις αρχές του 1942 μια νέα διθέσια έκδοση, το Il-2M, που είχε οπίσθιο πολυβολητή. Μπήκε σε υπηρεσία τον Σεπτέμβριο του 1942. Ακολούθησαν και άλλες εκδόσεις με αναβαθμισμένο οπλισμό. Το 1943 εμφανίστηκε το Il-2m3, η κύρια έκδοση στο δεύτερο μισό του πολέμου. Είχε επανασχεδιασμένες πτέρυγες, με "σχήμα βέλους", που ήταν οπισθοκλινείς με κλίση 15o και σχεδόν ευθύ χείλος εκφυγής. Χάρη στις νέες πτέρυγες μετατοπίστηκε το αεροδυναμικό κέντρο προς τα πίσω και βελτιώθηκε σημαντικά ο χειρισμός και οι επιδόσεις.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.svg){kind=small}
