Προσερπίνα

Στη Ρωμαϊκή μυθολογία, η Προσέρπινα ήταν αρχαία Ρωμαία Θεά την οποία η εικονογραφία, οι τελετές και οι μύθοι ταυτίζουν με την Περσεφόνη στην Αρχαία ελληνική μυθολογία.^[1] Η Προσέρπινα αντικαταστάθηκε ή συνδυάστηκε με τη Ρωμαία θεά της γονιμότητας Λίμπερα που λατρευόταν στον Αβεντίνο λόφο μαζί με την Κέρες και τον θεό του κρασιού Λίμπερ. Οι τρεις θεότητες είχαν τις αντίστοιχες τους στο Ελληνικό Δωδεκάθεο : η Κέρες τη Δήμητρα και ο Λίμπερ με τον Διόνυσο ή Βάκχο. Δεν υπάρχει σαφής ταυτοποίηση της Λίμπερας στις Ρωμαϊκές πηγές, πολλές φορές θεωρείται μια θηλυκή προσωποποίηση του Λίμπερ. Το όνομα της Προσέρπινας είναι μια Λατινισμένη μετάφραση της Περσεφόνης, άλλοι θεωρούν ότι προέρχεται από το Λατινικό "Προσερπίρε" που σημαίνει "αναδύω", σχετίζεται με την συγκομιδή των σιτηρών.

Προσερπίνα
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Σύζυγος	Pluto Λίμπερ Έρκυνα
Γονείς	Γιούπιτερ και Κέρες
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η λατρεία της Προσέρπινας εισήχθη από την νότια Ιταλία όταν έληξε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος. Την εποχή εκείνη υπήρχε μεγάλη παρακμή λόγω του ανταγωνισμού των κοινωνικών τάξεων, της έλλειψης σοδειάς και της πείνας. Η νέα λατρεία της Προσέρπινας εγκαταστάθηκε στον ναό της στον Αβεντίνο (205 π.Χ.). Οι Έλληνες ιερείς αποκαλούσαν την Κέρες και την Προσερπίνα αντίστοιχα ως "μητέρα και κόρη". Οι Πληβείοι, η κατώτερη κοινωνική τάξη της Ρώμης προσέγγισαν στενά τις θεότητες αυτές και ζήτησαν την προστασία τους. Οι στενοί δεσμοί που είχαν οι Πληβείοι με τους Έλληνες τους οδήγησε σε μετασχηματισμό των τελετών σύμφωνα με τα Θεσμοφόρια, έγιναν αποδεκτά ιδιαίτερα από τις γυναίκες και τις ιέρειες. Η λατρεία του Λίμπερ μετασχηματίστηκε σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με τις αντίστοιχες της Κέρες και της Προσέρπινας. Οι λατρείες της "μητέρας και της κόρης" συμβόλιζαν τον ετήσιο κύκλο της φύσης με τον εποχιακό θάνατο και την Αναγέννηση. Το θέμα της απαγωγής της Προσέρπινας από τον θεό του Κάτω κόσμου και η αναζήτηση της μητέρας της Κέρες αντίστοιχα με τους Ελληνικούς μύθους έγινε δημοφιλές θέμα σε πολλούς συγγραφείς και καλλιτέχνες στην Αναγέννηση.

Λατρεία

Στην Αρχαία Ρωμαϊκή μυθολογία ήταν η θηλυκή έκδοση του θεού Λίμπερ, προστάτη των Πληβείων και των αδυνάμων, θεό του κρασιού, της γονιμότητας και της ελευθερίας συνώνυμου του Έλληνα θεού Διονύσου. Στα πρώτα χρόνια της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας η Λίμπερα ήταν αλληλένδετα συνδεδεμένη με τον Λίμπερ ως η θηλυκή του μορφή.^[2] Εισήλθε στην Ρωμαϊκή θρησκεία μαζί με την Κέρες και τον Λίμπερ ως Τριάδα των Αβεντίνων (493 π.Χ.) στον λόφο του Αβεντίνου. Η λατρεία εισήλθε μετά από έντονα αιτήματα των Πληβείων για την παραχώρηση δικαιωμάτων, έφτασαν στο σημείο να απειλήσουν ακόμα και σε απόσυρση με δημιουργία δικής τους πόλης. Τα ονόματα του Λίμπερ και της Λίμπερα φαίνεται ότι κάποια στιγμή προστέθηκαν στις εορτές που γίνονται προς τιμήν της Κέρες, τα "Κερεάλια" στα μέσα του Απριλίου. Δεν υπάρχουν ωστόσο στοιχεία σχετικά με τις λατρείες που υπήρχαν προς τιμή του Λίμπερ και της Λίμπερας, ούτε η γνωστή μυθολογία ή εικονογραφία.^[3] Η λατρεία της Λιμπέρας ως Προσπερίνα ξεκίνησε όταν οι Ελληνικές τελετές απέκτησαν Ρωμαϊκή μορφή (205 π.Χ.). Την εποχή που ξέσπασε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος όλες οι θεότητες της Ρώμης εμφανίστηκαν σαν σύμμαχοι της πόλης στους πολέμους απέναντι στην Καρχηδόνα. Στα τέλη της Ρωμαϊκής δημοκρατίας ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων περιγράφει τον Λίμπερ και την Λίμπερα σαν παιδιά της Κέρες. Την ίδια εποχή ο Γάιος Ιούλιος Υγίνος εξίσωσε την Λίμπερα με την Ελληνίδα θεά Αριάδνη.^[4][5] Οι μορφές της λατρείας της έμειναν μέχρι το τέλος της αρχαιότητας όπου ο Αυγουστίνος Ιππώνος καταγράφει την Λίμπερα ως θεά της γυναικείας γονιμότητας και τον Λίμπερ ως θεό της ανδρικής γονιμότητας.^[6] Το θέμα της αρπαγής και του βιασμού της από τον Πλούτωνα, αποτέλεσε ένα πολύ συνηθισμένο θέμα στην Δυτική τέχνη. Χαρακτηριστικά είναι τα έργα των Φρέντερικ Λέιτον και Τζαν Λορέντσο Μπερνίνι.

Δείτε επίσης

• Ο αστεροειδής 26 Προσερπίνα, που ανακαλύφθηκε το 1853, πήρε το όνομά του από τη ρωμαϊκή αυτή θεότητα.

Παραπομπές

1. https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/proserpina
2. Spaeth, Barbette Stanley, The Roman Goddess Ceres, University of Texas Press, 1996, σ. 8
3. Horace's Ars Poetica", The Journal of Roman Studies, Vol. 78 (1988), σ. 7
4. https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-roman-studies/article/abs/satyrs-in-rome-the-background-to-horaces-ars-poetica/51086E24E854DE5FD06E1A5F2E46E621
5. https://lateinlex.de/?call=Puc&permalink=Hyg_fab_224
6. Spaeth, 1996, σ. 131

Πηγές

• Cardona, David (2008–2009). "The known unknown: identification, provenancing, and relocation of pieces of decorative architecture from Roman public buildings and other private structures in Malta"
• Miles, Gary B. (1980), Virgil's Georgics: A New Interpretation, University of California Press
• John Ruskin (1886). Proserpina. Studies of wayside flowers while the air was yet pure among the alps and in the Scotland and England which my father knew
• T. P. Wiseman, "Satyrs in Rome? The Background to Horace's Ars Poetica", The Journal of Roman Studies, Vol. 78 (1988)
• Wiseman, T. P. (1988). "Satyrs in Rome? The Background to Horace's Ars Poetica"