Τριζόνια Φωκίδας

Τα Τριζόνια (παλαιότερα γράφονταν ως Τροιζώνια^[1]) είναι οικισμός και νησί, το μεγαλύτερο νησί του Κορινθιακού κόλπου με έκταση 2,5 χλμ² και το μόνο κατοικημένο.^[2] Ανήκουν στο Νομό Φωκίδας και μαζί με τη Σπηλιά και τα Χάνια υπάγονται στη Τοπική Κοινότητα Τριζονίων της Δημοτικής Ενότητας Τολοφώνος του Δήμου Δωρίδας. Ο πληθυσμός τους μικρότερος από 40 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2021.^[3]

Τριζόνια

Τα Τριζόνια από την εθνική οδό Αντιρίου-Άμφισσας.
Γεωγραφία
Αρχιπέλαγος	Κορινθιακός κόλπος
Νησιωτικό σύμπλεγμα	Τριζόνια
Έκταση	2,5 km²
Υψηλότερη κορυφή	109 μ.
Χώρα
Ελλάδα
Περιφέρεια	Στερεάς Ελλάδας
Περιφερειακή Ενότητα	Φωκίδας
Δήμος	Δωρίδας
Δημοτική Ενότητα	Τολοφώνος
Δημογραφικά
Πληθυσμός	64
Πυκνότητα	29 /χλμ2
Σχετικά πολυμέσα

Φωτογραφία από το λιμανάκι στα Τροιζόνια.

Ετυμολογία

Για την προέλευση της ονομασίας κυριαρχούν δύο απόψεις. Σύμφωνα με την πρώτη το νησί πήρε το όνομά του από το ομώνυμο έντομο, ενώ σύμφωνα με την δεύτερη άποψη αποτελεί παραφθορά του «τριονήσια», όνομα που περιέγραφε το σύμπλεγμα των Τριζονίων που περιλαμβάνει τρία κύρια όμορα νησιά (Τριζόνια, Άγιος Ιωάννης και Πρασούδι).^[4]

Γεωγραφικά στοιχεία

Το νησί αποτελεί μέρος ενός συμπλέγματος που περιλαμβάνει άλλα τρία μικρότερα ακατοίκητα νησάκια, τον Άγιο Ιωάννη, το Πλανέμι και το Πρασούδι. Στο κέντρο του δεσπόζει το γραφικό και προφυλαγμένο φυσικό λιμάνι, και ο οικισμός, διαμορφωμένο τα τελευταία χρόνια σε μαρίνα σκαφών αναψυχής, που πλέουν στον Κορινθιακό.^[5] Το ψηλότερο σημείο του, η Αετόραχη, βρίσκεται σε υψόμετρο 106 περίπου μέτρων από τη θάλασσα.^[6]

Το νησί διαθέτει τρεις παραλίες. Η μεγαλύτερη, με την κοκκινωπή αμμουδιά της, βρίσκεται στην θέση «Πούντα» 2 χλμ. ΝΑ από το λιμάνι. Δύο ακόμα μικρές παραλίες που ονομάζονται «Άσπρα Χαλίκια» και «Καψάλες», βρίσκονται στη νότια και δυτική πλευρά αντίστοιχα του νησιού, απέναντι από την Πελοπόννησο.^[5]

Η βλάστηση του νησιού περιλαμβάνει ελιές, αμυγδαλιές, αμπέλια, φραγκοσυκιές, δενδροκυπάρισσα, πυκνούς σχίνους, πουρνάρια και ευκαλύπτους. Λόγω της ιδιαίτερης αισθητικής του αξίας έχει χαρακτηριστεί ως «Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους»^[7].

Δημογραφικά στοιχεία

Ο πληθυσμός του νησιού παρουσίασε ελαφριά μείωση κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες έχει σχεδόν σταθεροποιηθεί παρουσιάζοντας μικρές διακυμάνσεις, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα, ενώ σήμερα αριθμεί περί τα 64 άτομα.

Πορεία του πληθυσμού:^[8]

Έτος	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθ.	335	288[9]	157[10]	113[11]	177[12]	137[13]	156[14]	64

Μεταφορά

Στο νησί έχει διατηρηθεί το παραδοσιακό τοπικό του χρώμα και το φυσικό του κάλλος ενώ απαγορεύεται η κυκλοφορία τροχοφόρων (αυτοκίνητα - μηχανάκια). Απέχει από την Αθήνα 240 χλμ. και από την Πάτρα 40 χλμ. Βρίσκεται σε απόσταση 500 μέτρων από την ακτή, απέναντι από τον οικισμό Γλυφάδα. Το νησί είναι προσβάσιμο με τακτική επικοινωνία μέσω πλοιαρίου από τον οικισμό Χάνια, ο οποίος απέχει 25 χλμ. από την Ναύπακτο^[2].

Ιστορικά στοιχεία

Στη θέση «Παλιόκαστρο», σε απόσταση περίπου 1.500 μέτρων από το λιμάνι, υπάρχουν ερείπια μεσαιωνικού πύργου^[15]. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπήρξε στο νησί λοιμοκαθαρτήριο^[16]. Τον Αύγουστο του 1828 έγινε μάχη μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων με επικεφαλής τους Γιαννάκη Στράτο, Κίτσο Τζαβέλα και Νικόλαο Τζαβέλα^[4].