Σιισμός

Ο Σιισμός είναι ο ένας από τους δυο κύριους κλάδους του Ισλάμ. Ο όρος «Σιίτες» αρχικά σημαίνει έναν ή δύο οπαδούς ή ακόμη και μια ομάδα οπαδών, με την έννοια ότι οι οπαδοί ενός δεδομένου ατόμου είναι εκείνοι που βοηθούν αυτό το άτομο ή τους σκοπούς του. Η Σι'ατ Αλί (Αραβικά: شيعة علي‎ ​, που σημαίνει οι ακόλουθοι του Αλί) είναι μια από τις τρεις παλαιότερες υποδιαιρέσεις του Ισλάμ. Οι οπαδοί της, οι Σιίτες, θεωρούν τον Αλί, τον γαμπρό του Προφήτη Μωάμεθ, ως διάδοχό του στην ηγεσία της μουσουλμανικής κοινότητας.^[1]

Προέλευση του όρου

Στο βιβλίο του «Λεξικό Γλωσσικών Προτύπων» (Mu´jam Maqayis al-Lughah), ο Άχμαντ Φάρις (Ahmad Faris), ένας αναγνωρισμένος φιλόλογος του πέμπτου Ισλαμικού αιώνα, μελετά τον όρο «Shaya’a» (Σάγια) ως ρίζα του όρου «Σιίτες». Επισημαίνει δύο ερμηνείες : βοηθώ και διαδίδω. Τουλάχιστον δύο από τις ερμηνείες αυτές βρίσκονται σε όλες τις παράγωγες μορφές της ρίζας αυτής, είτε χρησιμοποιούνται με την αρχική τους σημασία ή με την τεχνική. Για παράδειγμα, το Κοράνι (24:19) χρησιμοποιεί ένα παράγωγο ρήμα της ρίζας αυτής που σημαίνει «διαδίδω». Στην απαρχή της Ισλαμικής ιστορίας, ο όρος «Σιίτες» χρησιμοποιήθηκε με την πρωταρχική ή γενική έννοιά του για οπαδούς διαφόρων ατόμων. Για παράδειγμα, ορισμένα χαντίθ μιλούν για «Σιίτες του Αλί ιμπν Αμπί Τάλιμπ» (Shia of Ali b. Abi Talib) και άλλοι για «Σιίτες του Μου’αβίγια ιμπν Άμπι Σουφιάν» (Shia of Mu´awiyah b. Abi Sufyan). Ωστόσο, όπως θα δούμε παρακάτω, ο όρος σταδιακά απέκτησε μια δευτερεύουσα ή τεχνική σημασία, για παράδειγμα οι οπαδοί του Αλί, εκείνοι που πίστευαν στη θεϊκά ορισμένη Ηγεσία του (Imamate).

Σε πολλά Αραβικά λεξικά, ο όρος «Σιίτες» αναφέρεται τόσο με την κυριολεκτική όσο και με την τεχνική σημασία του, έτσι ώστε είναι εύκολο να δει κάποιος τη σχέση μεταξύ των δύο, δηλαδή οπαδοί γενικά και οπαδοί του Αλί. Το ίδιο συμβαίνει και με πολλές θεολογικές πηγές. Για παράδειγμα, ο Αμπού αλ-Χάσαν αλ-Ασάρι (Abu al-Hasan al-Ash´ari) στο γνωστό του έργο Μακαλάτ αλ-Ισλαμιγίν γουά Ιχτιλάφ αλ-Μουσαλλίν (Maqalat al-Islamiyin wa Ikhtilaf al-Musallin) σχολιάζει την τεχνική ερμηνεία και αναφέρει ότι : «Ονομάστηκαν Σιίτες μόνο επειδή ακολούθησαν τον Αλί και πίστεψαν ότι εκείνος ήταν πιο προνομιούχος από τους άλλους συντρόφους του Προφήτη».

---

[1] Αλ-Ασάρι, Αλί ιμπν Ισμαήλ Αμπου αλ-Χάσαν, Μακαλάτ αλ-Ισλαμιγίν γουά Ιχτιλάφ αλ-Μουσαγίν (Βηρυττός: Νταρ Ιχίγια αλ-Τουράθ αλ-Αραμπί), σελ 5 (σελ 65 στην έκδοση του Μουχιγί αλ-Ντιν Αμπντ αλ-Χαμίντ)

Πίστη

Κατά συνέπεια, μπορούμε να πούμε ότι οι Σιίτες είναι εκείνοι που πιστεύουν τα ακόλουθα σε ό,τι αφορά τη διαδοχή του Προφήτη:

1.  Η διαδοχή ορίζεται με θεϊκή εντολή
2.  Όπως ο Προφήτης επελέγη από τον Θεό, έτσι και ο διάδοχός του, ο Ιμάμης, πρέπει να επιλεγεί από τον Θεό και να αναγνωρίζεται από τον Προφήτη
3.  Ο άμεσος διάδοχος του Προφήτη Μουχαμμέντ ήταν ο Αλί

Οι μη Σιίτες ή Σουνίτες Μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι η διαδοχή του Προφήτη δεν είναι θείας προέλευσης και αντίστοιχα, εκείνοι που διαδέχτηκαν τον Προφήτη, οι Χαλίφες, δεν ήταν απαραίτητο να κατέχουν υψηλό επίπεδο γνώσεων ή πνευματικότητας. Ασφαλώς δεν ήταν απαραίτητο να είναι οι πλέον γνώστες και ευσεβείς. Στην πράξη, υπήρξαν ορισμένοι Χαλίφες των οποίων οι πράξεις δεν ήταν καν σύμφωνες με τα Ισλαμικά πρότυπα. Ούτε βέβαια οι μεταβιβάσεις εξουσίας μεταξύ των Χαλιφών ήταν πάντα ηθικά αποδεκτές.

Κλάδοι του Σιιτισμού

Αφού παρουσιάσαμε μια γενική εικόνα των γενικών πιστεύω στο Ισλάμ, θα προχωρήσουμε εκτενέστερα σε ορισμένα από τα δόγματα του Σιιτικού Ισλάμ. Κάποια από αυτά τα δόγματα είναι, βέβαια, κοινά με τους μη Σιίτες Μουσουλμάνους, τουλάχιστον στην αρχή αν όχι στις λεπτομέρειες. Ο λόγος που διαχωρίζουμε εδώ αυτά τα δόγματα είναι το γεγονός ότι αποτελούν τον πυρήνα της Σιιτικής σκέψης και πίστης. Όποιος πιστεύει σε όλα αυτά δόγματα μπορεί να αναγνωριστεί ως Σιίτης. ο Σιιτισμός υποδιαιρείται στα ακόλουθα ρεύματα:

• Ιμαμίτες (Δωδεκατιστές), οι οποίοι αποτελούν το μεγαλύτερο ρεύμα των Σιιτών (περ. το 80 τοις εκατό) και ζουν σήμερα κυρίως στο Ιράν, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και στον Λίβανο.
• Ισμαηλίτες (Ισμαϊλί ή Επταδιστές), οι οποίοι αποτελούν τον δεύτερο σε μέγεθος σιιτικό κλάδο, ζουν στη Συρία, στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν και στην Ινδία.
• Ζαϊντίγια (Ζαϊντιστές), οι οποίοι ζουν κυρίως στη βόρεια Υεμένη και αποτελούν το 40-45 τοις εκατό του πληθυσμού της^[2].

Εικόνες

Ζουλφικάρ, το σπαθί του Ιμάμ Αλί ^[3]

• 
  Τέμενος του Μάχντι, Τζαμκαράν, Κομ, Ιράν.
• 
  Πρόσοψη του ιερού σιιτικού τεμένους του Ιμάμη Αλί, Νατζάφ, Ιράκ.
• 
  Τέμενος Ιμάμ Χουσεΐν των Ιμάμη Χουσεΐν, Αλί Ακμπάρ, Αλί Ασγκάρ, Χαμπίμπ ιμπν Μανταχίρ, μαρτύρων της Καρμπάλα, και Ιμπραήμ ιμπν Ιμάμ Μούσα αλ-Καντίμ, Καρμπάλα, Ιράκ.

Δείτε επίσης

• Σουνίτες
• Χαριζίτες
• Αλεβήδες

Παραπομπές

1. Albert Hourani (2005). A History of the Arab Peoples. Faber and Faber. σελ. 61. ISBN 9780571226641.
2. Stephen W. Day (2012). Regionalism and Rebellion in Yemen: A Troubled National Union. Cambridge University Press. σελ. 31. ISBN 9781107022157.
3. Religious trends in pre-Islamic Arabic poetry, By Ghulam Mustafa (Hafiz.), Pg 11, Author writes: Similarly, swords were also placed on the Idols, as it is related that Harith b. Abi Shamir, the Ghassanid king, had presented his two swords, called Mikhdham and Rasub, to the image of the goddess, Manat....to note that the famous sword of Ali, the fourth caliph, called Dhu-al-Fiqar, was one of these two swords

Βιβλιογραφία

• Αγγελική Ζιάκα, «Διαμάχη στους Κόλπους του Ισλάμ. Η δυναμική του σιιτικού Ισλάμ στη Μέση Ανατολή», Οριενταλισμός στα Όρια, επιμ. Φ. Τσιμπιρίδου & Δ. Σταματόπουλος, εκδ. Κριτική, Αθήνα 2008, σ. 327-364.
• ΙΣΛΑΜ απο την οπτική του Σιισμού του Mohammad Ali Shomali -πρωτή έκδοση 2019 - ISBN:978-960-98685-4-9, Μετάφραση: Δέσποινα Ψωμιάδη, Επιμέλεια: Ali Karaji