Ρούστικα Ρεθύμνης

Τα Ρούστικα είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Ρεθύμνης^[1] στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδος ήταν έδρα του ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος του Δήμου Νικηφόρου Φωκά. Είναι κεφαλοχώρι, κτισμένο σε αμφιθεατρική θέση, πνιγμένο στο πράσινο. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός μέσης πολιτιστικής αξίας (κατηγορία ΙΙ) (ΦΕΚΔ 728/1995).^[2] Το έτος 2005 έλαβε βραβείο "καθαρότερου οργανωμένου παραδοσιακού οικισμού" από τη Νομαρχιακή Επιτροπή Τουριστικής Προβολής Ρεθύμνης.^[3]

Ρούστικα
Ρούστικα Ρούστικα
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Δήμος	Ρεθύμνης
Δημοτική Ενότητα	Νικηφόρου Φωκά
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Κρήτη
Νομός	Ρεθύμνου
Υψόμετρο	290
Έκταση	4,55 km²
Πληθυσμός
Μόνιμος	118
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	74055
Τηλ. κωδικός	28310
http://www.roustika.gr
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Γεωγραφία, προέλευση ονόματος, στοιχεία ιστορίας

άνοιξη στα Ρούστικα-Θέα προς το νότο

Βρίσκεται είκοσι ένα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ρεθύμνου σε υψόμετρο 290 μ.^[4] στους πρόποδες του λόφου Άμπελος. Τα Ρούστικα υπήρχαν πριν από την κατάληψη της Κρήτης από τους Ενετούς. Το όνομά τους οφείλεται στην αραβική λέξη Ρουστάκ που σημαίνει χωριό και οι Βενετοί το προσάρμοσαν στη γλώσσα τους, ως Ρούστικα. Άλλοι πιστεύουν ότι προέρχεται από τη λατινική λέξη Ρούστικους=αγροτικός.^[5] Βρίσκεται σε ωραία τοποθεσία και έχει την όψη μικρής πολιτείας. Πολλοί από τους κατοίκους είναι μορφωμένοι και διακρίνονται στα γράμματα. Την περιόδο της Βενετοκρατίας τα Ρούστικα περιλαμβάνονταν στο φέουδο της οικογένειας Μπαρότση.^[6] Είναι χαρακτηριστικό ότι το όνομα Ρούστικα έχει και προάστιο στα περίχωρα της Ρώμης.

Πραγματικός Πληθυσμός Ρουστίκων ^[7]

Οικισμός	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001
Ρούστικα	514	546	441	354	261	251	233	261
Παλαίλιμνος	105	122	90	91	93	73	76	104
Σύνολο	619	668	531	445	354	324	309	365

Εκκλησιαστική υπαγωγή

Η Ενοριακή εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στη Κοίμηση της Θεοτόκου. Εκκλησιαστικά υπάγεται στην Ε΄ Αρχιερατική Περιφέρεια της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, της Εκκλησίας της Κρήτης.

Αξιοθέατα: Μνημεία, Ναοί, Σημαντικά Κτίρια

η Μονή Προφήτη Ηλία Ρουστίκων

Μονή Προφήτη Ηλία Ρουστίκων: Στο νοτιοδυτικό του άκρο του χωριού,^[8] επάνω σε μικρό βραχώδες ύψωμα και μέσα σ’ ένα κατάφυτο τοπίο, η Ιερά Μονή του Προφήτου Ηλιού του Θεσβίτου, μία από τις πλέον ιστορικές της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και από τα παλαιότερα της Κρήτης, που κτίστηκε στη Βενετοκρατία. Στην Εθνική Βιβλιοθήκη στο Παρίσι υπάρχει ιδιαίτερος χώρος για τα παλιά βιβλία που προέρχονται από τη μονή.^[9] Το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία με την ομώνυμη βυζαντινή εκκλησία του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Τριάδας και της Αγίας Ζώνης είναι μια τρίκλιτη βασιλική με κυλινδρικό θόλο, έχει ένα καμπαναριό με δύο καμπάνες και μια επιγραφή του 1637. Το μοναστήρι είχε γίνει κέντρο των επαναστατών εναντίον των Τούρκων ^[10] και γι΄ αυτό καταστράφηκε από αυτούς το 1823.^[11][12] Στη Μονή φυλάχθηκε κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης.^[13]

Παναγία στα Ρούστικα: Στη θέση Λιβάδι, υπάρχει δίκλιτος ναός αφιερωμένος στην Παναγία και τον Σωτήρα Χριστό. Ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες που χρονολογούνται από το έτος ανέγερσης του ναού το 1381, με έξοδα της οικογένειας Γεωργίου Βλατά ιερέα.^[14] Το κλίτος της Παναγίας είναι ιστορημένο με «ζωηρές» τοιχογραφίες, τιμωρίες κολασμένων, έφιππους άγιους, προδοσία, ετοιμασία του Σταυρού, Σταύρωση, αποκαθήλωση κλπ.^[15] Οι τοιχογραφίες αυτές είναι ακαδημαϊκής τεχνοτροπίας, σε αυτές απεικονίζεται επίσης ο κτήτορος Γεώργιος Βλατάς. Χαρακτηριστικές είναι οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες στα υπέρθυρα και τα παράθυρα.^[16] Στο κωδωνοστάσιο υπάρχει η χρονολογία 1627.^[17]

Ναός Παναγίας και Σωτήρα

Πνευματικό - Πολιτιστικό κέντρο Ανέστης και Μανόλης Αναγνωστάκης (ιδιωτική συλλογή): Το πνευματικό - πολιτιστικό κέντρο Ανέστης και Μανώλης Αναγνωστάκης, στεγάζεται στο σπίτι της οικογένειας Αναγνωστάκη, το οποίο δωρίσθηκε στην κοινότητα των Ρουστίκων από τον ίδιο τον ποιητή. Εκεί συναντά κανείς τις συλλογές που εκτίθενται από τη ζωή του και από το έργο του. (είσοδος: Ελεύθερη, τηλ. επικοινωνίας: 6977589932).^[18]

Στα Ρούστικα λειτουργούν επίσης: Έκκλησιαστικό μουσείο και ιδιωτικό μουσείο Ελληνικών παραδοσιακών ενδυμασιών ^[19]

Το 1935, τα Ρούστικα υπήρξαν υποδιοίκηση Χωροφυλακής του νομού Ρεθύμνου, στην οποία υπάγονταν οι σταθμοί Χωροφυλακής Επισκοπής, Αργυρουπόλεως και Ασή Γωνιάς.^[20]

Σημαίνοντες Ρουστικιανοί

• Λούλα Αναγνωστάκη: θεατρική συγγραφέας ^[21]
• Αναγνωστάκης Ανέστης: ιατρός Θεσσαλονίκης, πατέρας της συγγραφέως Λούλας και ποιητού Μανώλη
• Μανόλης Αναγνωστάκης: διακεκριμένος ποιητής (1925-2005)
• Γαρεδάκης Γιάννης: ιδρυτής εφημερίδας Χανιώτικα Νέα
• Ζαμπετάκης Ευάγγελος: δάσκαλος, ο 2ος υπεραιωνόβιος σε όλη την Ελλάδα, πέθανε το 1992 σε ηλικία 113 ετών^[22][23]
• Ηλιομαρκάκης Αναγνώστης ή Βασίλειος , αρχηγός Ρεθύμνης των επαναστάσεων 1866 και 1878
• Αριστείδης Κιτράκης: Οπλαρχηγός Β' Τάξεως του Μακεδονικού Αγώνα (Καπετάν Νύσταρης)
• Σοφία Κοκοσαλάκη: σχεδιάστρια μόδας, δισεγγονή του Νικόλαου Τζαγκαράκη (Χατζή)^[24] και κόρη της δημοσιογράφου ^[25] Στέλλας Λεωνιδάκη^[26]
• πατήρ Ευμένιος Λαμπάκης: ηγούμενος Προφήτη Ηλία Ρουστίκων^[27]
• Λεωνιδάκης Σπύρος: ένα από τα θύματα της τραγωδίας της Θύρας 7 στις 8-2-1981 και πρώτος θείος της Σοφίας Κοκοσαλάκη^[28]
• Αριστείδης Ε. Παναγιωτάκης: διοικητής του 44ου Συντάγματος Πεζικού κατά την απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου από τους Ιταλούς το 1940-41 και συγγραφέας του βιβλίου "Τα Ρούστικα"
• Κωνσταντίνος Παναγιωτάκης: στρατηγός Πυροβολικού του ελληνικού στρατού, Αρχηγός ΓΕΣ την περίοδο 1999-2001, ιδιαίτερα αγαπητός στις Ένοπλες Δυνάμεις για τα μέτρα υπέρ του προσωπικού στη διάρκεια τη θητείας του ως Α/ΓΕΣ
• Παπαδαντωνάκης Αγγελής: ομαδάρχης Μακεδονικού Αγώνα
• Πετράκης Ιερόθεος: ηγούμενος Ι.Μ. Προφήτη Ηλία Ρουστίκων, Ηπειρομάχος και διαφυλάξας το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης στην Μονή Ρουστίκων επί ΓερμανοΚατοχής^[29]
• Μανώλης Ρουστικιανός (Σταματάκης): οπλαρχηγός Εθνεγερσίας 1821, εφονεύθη εις Μάχη Αναλάτου στις 24/3/1827
• Μπιρλιράκη - Τζαγκαράκη Στυλιανή (Χατζίνα): Θαυματουργή μοναχή με τον Τίμιο Σταυρό^[30]
• Στεφανουδάκης Στυλιανός: διοικητής 44ου Συντάγματος
• Φουντουλάκης Εμμανουήλ: εθνομάρτυρας το 1892 στον Πλάτανο της Μεγάλης Πόρτας επί Μαχμούτ^[31]
• Χειμωνάς Θανάσης: συγγραφέας, γιος της Λούλας Αναγνωστάκη
• Χριστοδουλάκης Εμμανουήλ: συνταγματάρχης
• Χριστοδουλάκης Ευάγγελος: Ομαδάρχης Μακεδονικού Αγώνα

Καθημερινή ζωή, Εθνολαογραφία

Στο χωριό γίνεται πανηγύρι για τον εορτασμό του Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου)^[32]

Μεταφορές, συγκοινωνία

Υπάρχουν δρομολόγια του ΚΤΕΛ Χανίων-Ρεθύμνου που εξυπηρετούν τη συγκεκριμένη περιοχή (δύο δρομολόγια, πρωί και μεσημέρι, τις καθημερινές και όχι τα Σαββατοκύριακα) ^[33]

Το 1921, υπήρξε μελέτη του μηχανικού Μιχαήλ Σαββάκη για σιδηροδρομική σύνδεση, από τα Ρούστικα προς το Ρέθυμνο μέσω Καλονύκτου, Γωνιάς, Πρινέ και Ατσιποπούλου,^[34] από τα Ρούστικα προς Γεωργιούπολη-Χανιά-Κίσσαμο και από Ρούστικα προς Άγιο Βασίλη-Τυμπάκι-Καστέλλι Πεδιάδος-Αρχάνες-Ηράκλειο. ^[35]

Διοικητικά στοιχεία

Ως ξεχωριστός οικισμός αναφέρεται το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα στην ομώνυμη νεοϊδρυθείσα κοινότητα.^[36] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί με τον Παλαίλιμνο αποτελούν την Κοινότητα Ρουστίκων ^[37] που ανήκει στη δημοτική ενότητα Νικηφόρου Φωκά του Δήμου Ρεθύμνης και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει μόνιμο πληθυσμό 150 κατοίκους.^[38]

Δείτε: Κοινότητα Ρουστίκων

Δείτε επίσης

• Δήμος Ρεθύμνης
• Διοικητική διαίρεση νομού Ρεθύμνης (πρόγραμμα Καποδίστριας)
• Δήμος Νικηφόρου Φωκά

Παραπομπές, Πηγές

1. «Τοπική Κοινότητα Ρουστίκων | Ρουστίκων | Δήμος». www.rethymno.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2022.
2. Υπουργείο Περιβάλλοντος, Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών και Διατηρητέων Κτιρίων Αρχειοθετήθηκε 2012-04-05 στο Wayback Machine. ανακτήθηκε 10-4-2012
3. Βραβευμένοι Οικισμοί του Ρεθύμνου^{[νεκρός σύνδεσμος]}
4. Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, Αθήνα, 1996, τόμος 52
5. Λευτ. Κρυοβρυσανάκης, Ρεθυμνιώτικος Πανδέκτης, εκδόσεις Τυποσπουδή, Ρέθυμνο 1993, σελ. 185
6. Στέργιου Σπανάκη, Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των Αιώνων (μητρώον των οικισμών), Γραφικές Τέχνες-Γ. Δετοράκης, Ηράκλειο 1993, τόμος Β΄, σελ. 691
7. Εθνική Στατιστική Αρχή, Ψηφιακή Βιβλιοθήκη (ΕΛΣΑΤ), Απογραφές 1928-2001
8. «Η Μονή Προφήτη Ηλία Ρουστίκων». Ιστοχώρος τουριστικής προβολής νομού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2012.
9. A. Νενεδάκης, Ρέθεμνος τριάντα αιώνες πολιτεία, Αθήνα 1983, σελ. 138
10. Αναφέρεται στο χρονολόγιο της ιστοσελίδας του Δήμου Ρεθύμνου "1821...Οι επαναστάτες γκρεμίζουν το τούρκικο τζαμί στα Ρούστικα"
11. «η Μονή στην ιστοσελίδα τουριστικής προβολής του νομού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2012.
12. Μιχάλης Τρούλης, Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, Ιστορία-Μνημεία-Θησαυροί, Ι.Μ.Ρ.Α., Ρέθυμνο, 2000, σελ. 87
13. Eν Χανίοις 2020 σελ. 37
14. Μιχάλης Τρούλης, Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, Ιστορία-Μνημεία-Θησαυροί, Ι.Μ.Ρ.Α., Ρέθυμνο, 2000, σελ. 62
15. Στέργιου Σπανάκη, ο.π.
16. «οδηγός: Δρόμοι της Πίστης (σε μορφή pdf)». Ιστοχώρος τουριστικής προβολής νομού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2012.
17. «Η εκκλησία στην ιστοσελίδα τουριστικής προβολής του Νομού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2012.
18. «Το Κέντρο Αναγνωστάκη στην ιστοσελίδα τουριστικής προβολής νομού (Ιδιωτικές Συλλογές)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2012.
19. «Μια σχολική εκδρομή στο ιδιωτικό μουσείο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2012.
20. ΦΕΚ 16 Αυγούστου 1935 Τεύχος Πρώτον Αριθμός Φύλλου 357 Περί εγκρίσεως πίνακος οργανικής κατανομής της δυνάμεως της Χωροφυλακής
21. Who is Who στην Ελλάδα Ηubners Who is Who 2006, σελ.63
22. Ο κουρέας του Ζαμπετάκη
23. μετά την Κατερίνα Καρνάρου
24. Σοφία Κοκοσαλάκη: Όταν έκανε φωτογράφιση την κολεξιόν της στο χωριό της, τα Ρούστικα
25. Σοφία Κοκοσαλάκη
26. Στέλλα Κοκοσαλάκη: Το αντίο στην πολυαγαπημένη της κόρη και η θλιβερή ιστορία με τον θάνατο του αδερφού της
27. O σύγχρονος άγιος του Δυτικού Ρεθύμνου Ευμένιος Λαμπάκης
28. Ημερομηνία θανάτου: 8/2/1981 (videos & photos)
29. Nεκρολογία Πετράκη από Αριστείδη Παναγιωτάκη Κρητική Επιθεώρησις 2/6/1965 σελ.4
30. ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ - ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΠΙΣΤΗΣ Φιλοθέη Μοναχή: Η περίφημη «Χατζήνα» με το ιερό ανεκτίμητο κειμήλιο
31. Κρητική Επιθεώρησις 16/3/1923 σελ.1
32. «Τα πανηγύρια σε άρθρο με ημερομηνία 20-7-2010 της ιστοσελίδας "Ρέθεμνος"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2012.
33. «Δρομολόγια ΚΤΕΛ Ρεθύμνου-Χανίων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2012.
34. H χάραξη στο αρχείο του μελετητή του Κρητικού Σιδηροδρόμου Εμμανουήλ Αρκολάκη
35. μελέτη Σαββάκη το 1921
36. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022.
37. «Νόμος 4555/2018 - ΦΕΚ 133/Α/19-7-2018 ( Άρθρα 1 - 151) (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ) (Κωδικοποιημένος)». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022.
38. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10889 (σελ. 415 του pdf)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πληροφορίες στην ιστοσελίδα της (πρώην) Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ρεθύμνου (Ρέθυμνο - Ατσιπόπουλο - Άγιος Ανδρέας - Άνω Βαλσαμόνερο - Μονοπάρι - Ρούστικα - Άγιος Κωνσταντίνος - Αργυρούπολη - Επισκοπή)
• «Οδηγός: Ποδηλατικές διαδρομές». Επιτροπή τουριστικής προβολής νομού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2012.