Πρύμνη (αστερισμός)

Η Πρύμνη ή Πρύμνα (λατινικά: Puppis‎‎, συντομογραφία: Pup) είναι αστερισμός που σημειώθηκε για πρώτη φορά το 1763 από τον Lacaille, όταν την ξεχώρισε από τον αστερισμό Αργώ. Είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι νότιος αστερισμός και είναι αμφιφανής στην Ελλάδα.
Συνορεύει με τους αστερισμούς Μονόκερω, Μεγάλο Κύνα, Περιστερά, Οκρίβαντα, Τρόπιδα, Ιστία, Πυξίδα και Ύδρα.

Πρύμνη
πατήστε για μεγαλύτερη εικόνα
Συντομογραφία	Pup
Λατινικό όνομα	Puppis
Γενική	Puppis
Έκταση	673,4 τετ. μοίρες (1,632%) Κατάταξη 20ος
Αριθμός άστρων (μέγεθος ≤ 6,5)	237
Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 39°N - 90°S

Ολόκληρη η Πρύμνα είναι ορατή από την κεντρική και νότιο Ελλάδα σε συγκεκριμένη ώρα ανά ημερομηνία (περ. 22:30 στα τέλη Φεβρουαρίου, 20:30 στα τέλη Μαρτίου). Η ονομασία σημαίνει την πρύμνη του πλοίου, της Αργούς (Argo Navis), του μεγάλου αρχαίου αστερισμού που τεμαχίσθηκε και έδωσε τους σημερινούς αστερισμούς Πρύμνα, Τρόπιδα, Ιστία και Πυξίδα. Για τον λόγο αυτό, η ιστορία της ονοματοδοσίας περιορίζεται στο λήμμα Αργώ.

Στην Πρύμνα αποδόθηκαν 313 αστέρες ορατοί με γυμνό μάτι. Τα ελληνικά γράμματα (συμβολισμός Bayer) μοιράσθηκαν σε αστέρες των τριών αστερισμών Πρύμνας, Τρόπιδος και Ιστίων, και συνεπώς τα Ιστία δεν έχουν όλα τα γράμματα να χαρακτηρίζουν τους δικούς τους αστέρες.

Οι φωτεινότεροι αστέρες

• Ο ζ Πρύμνας είναι και ο φωτεινότερος στον αστερισμό, με φαινόμενο μέγεθος 2,25. Είναι γνωστός με το ιδιαίτερο όνομα Ναός, όπου και παραπέμπουμε.
• Ο ν Πρύμνας έχει φαινόμενο μέγεθος 3,17 και φασματικό τύπο B8 III.
• Ο ξ έχει φαιν. μέγεθος 3,34 και φασματικό τύπο G6 I (κίτρινος υπεργίγαντας).
• Ο ο (όμικρον) έχει φαιν. μέγεθος 4,50 και φασμ. τύπο B0 Vpe (ιδιόμορφο φάσμα: έντονες γραμμές εκπομπής).
• Ο π έχει φαιν. μέγεθος 2,70 και φασμ. τύπο K3 Ib.
• Ο ρ έχει φαιν. μέγεθος 2,81 και φασμ. τύπο F6 II.
• Ο σ έχει φαιν. μέγεθος 3,25 και φασμ. τύπο K5 III.
• Ο τ έχει φαιν. μέγεθος 2,93 και φασμ. τύπο K1 III.
• Ο 3 Πρύμνας έχει φαιν. μέγεθος 3,96 και φασμ. τύπο A2 Ie (φάσμα με έντονες γραμμές εκπομπής).
• Ο 11 Πρύμνας έχει φαιν.μέγεθος 4,20 και φασμ.τύπο F7 II.
• Ο 16 Πρύμνας έχει φαιν.μέγεθος 4,40 και φασμ.τύπο B5 IV.
• Ο HR 2740 έχει φαιν.μέγεθος 4,49 και φασμ.τύπο F0 IV.
• Ο HR 2906 έχει φαιν.μέγεθος 4,45 και φασμ.τύπο F6 IV.
• Ο HR 2948 έχει φαιν.μέγεθος 4,50 και φασμ.τύπο B6 V.
• Ο HR 3017, στο κέντρο του ανοικτού σμήνους NGC 2451, έχει φαιν.μέγεθος 3,61 και φασμ.τύπο K2 Ib-II.
• Ο HR 3055 έχει φαιν.μέγεθος 4,11 και φασμ.τύπο B0 III.
• Ο HR 3080 έχει φαιν.μέγεθος 3,73 και φασμ.τύπους K1-2II + A0.
• Ο HR 3084 έχει φαιν.μέγεθος 4,49 και φασμ.τύπο B2 V.
• Ο HR 3090 έχει φαιν.μέγεθος 4,24 και φασμ.τύπο B0 Ib.
• Ο HR 3129 έχει φαιν.μέγεθος 4,41 και φασμ.τύπους B1Vp + B3IV.
• Ο HR 3225 έχει φαιν.μέγεθος 4,45 και φασμ.τύπο K3 Ib.
• Ο HR 3243 έχει φαιν.μέγεθος 4,44 και φασμ.τύπο K1 II-III.
• Ο HR 3270 έχει φαιν.μέγεθος 4,45 και φασμ.τύπο A7 III.

Αξιοσημείωτα στον αστερισμό

Επειδή τέμνεται από τον γαλαξιακό ισημερινό, η Πρύμνα είναι πλούσια σε σώματα του δικού μας Γαλαξία:

• Ο φαιν.μεγέθους 5,43 αστέρας HR 2875 είναι διπλό σύστημα ενός αστέρα της Κύριας Ακολουθίας με μάζα εξαπλάσια της μάζας του Ήλιου και ενός λευκού νάνου.

• Ο μεταβλητός αστέρας VV Πρύμνας (VV Pup) είναι κατακλυσμικός μεταβλητός που εκρήγνυται τακτικά ως νάνος καινοφανής.

• Ο αστέρας HD 69830 (φαιν.μεγέθους 5,95 και φασμ.τύπου K0 V), που απέχει από εμάς 41,1 έτη φωτός, έχει τρεις πλανήτες με μάζες μεγαλύτερες από 10, 12 και 12 φορές τη μάζα της Γης, που περιφέρονται γύρω του μία φορά κάθε 8 ημέρες 16 ώρες, 31,6 ημέρες και 201 ημέρες αντιστοίχως. Ανακαλύφθηκαν το 2006 από τον C. Lovis κ.ά. αστρονόμους.

• Τα ανοικτά σμήνη αστέρων M46 και M47 ξεχωρίζουν στο βόρειο μέρος του αστερισμού. Το πρώτο έχει πάνω από 5.000 αστέρες, διάμετρο 42 έτη φωτός (φαινόμενη 27΄), φαιν. μέγεθος 6,1 και απόσταση από τη Γη περί τα 5.400 έτη φωτός. Το δεύτερο έχει διάμετρο 14 έτη φωτός (φαινόμενη 30΄), φαιν.μέγεθος 4,4 και απόσταση από τη Γη 1.570 έτη φωτός.

• Ακόμα, φωτεινά ανοικτά σμήνη στην Πρύμνα είναι τα M93 (φαιν.μέγεθος 6,2) και NGC 2423 (φαιν.μέγεθος 6,7 και απόσταση 3.200 έτη φωτός). Επίσης αξιοπρόσεκτο είναι το ανοικτό σμήνος NGC 2451 (φαινόμενο μέγεθος 2,8), το οποίο βρίσκεται οπτικώς κοντά στο NGC 2477 (φαιν. μέγεθος 5,8), το οποίο είναι ένας καλός στόχος για ένα τηλεσκόπιο.

• Στο βόρειο άκρο του Μ46 προβάλλεται το πλανητικό νεφέλωμα NGC 2438 με φαιν.μέγεθος 11,5. Η απόστασή του από εμάς υπολογίζεται σε περίπου 3.300 έτη φωτός και συνεπώς βρίσκεται πολύ πιο κοντά από το σμήνος. Μόλις 4΄ δυτικά του 16 Πρύμνας εξάλλου βρίσκεται το πλανητικό νεφέλωμα Sanduleak 2-21 (φαιν.μέγεθος 12,6).

• Το μοριακό νέφος CG 4 έχει διαστάσεις 1,5 επί 2,1 έτη φωτός και απέχει περί τα 1.300 έτη φωτός από τη Γη.

• Η ραδιοπηγή και νεφέλωμα Πρύμνα A (Pup A) είναι υπόλειμμα υπερκαινοφανούς φαινόμενης ηλικίας περίπου 4.000 ετών σε απόσταση 6.500 ετών φωτός από τη Γη (άρα η πραγματική του ηλικία είναι γύρω στα 4000+6500 = 10.500 χρόνια).

• Ο πάλσαρ ακτίνων Χ RX J0822-4300 έχει περίοδο 75,2 χιλιοστά του δευτερολέπτου (msec). Το μαγνητικό του πεδίο προκαλεί επιβράδυνση της περιόδου αυτής κατά 0,0047 msec/έτος. Η απόστασή του από τη Γη υπολογίζεται σε 6.500 έτη φωτός.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος αστέρων της Πρύμνας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Puppis (constellation) στο Wikimedia Commons
• Λεξιλογικός ορισμός του Πρύμνη στο Βικιλεξικό