Ξηροφθαλμία

Η ξηροφθαλμία, ή το σύνδρομο ξηροφθαλμίας, είναι η κατάσταση όπου ένα άτομο έχει ξηρά μάτια.^[1] Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ξηρότητα στα μάτια, ερεθισμό, ερυθρότητα, εκκρίσεις, θολή όραση και εύκολα κουρασμένα μάτια. Τα συμπτώματα κυμαίνονται από ήπια και περιστασιακά έως σοβαρά και συνεχή.^[2] Η ξηροφθαλμία μπορεί να οδηγήσει σε θολή όραση, αστάθεια της δακρυϊκής μεμβράνης, αυξημένο κίνδυνο βλάβης στην οφθαλμική επιφάνεια όπως ουλές στον κερατοειδή και αλλαγές στο μάτι συμπεριλαμβανομένου του νευροαισθητηριακού συστήματος.^[1][5]

Ξηροφθαλμία
Ειδικότητα	Οφθαλμολογία, οπτομετρία
Συμπτώματα	Ξηρά μάτια, ερεθισμός, ερυθρότητα, έκκριση, θολή όραση[1]
Επιπλοκές	Ουλές κερατοειδούς[1]
Αίτια	Φακοί επαφής, δυσλειτουργία των μεϊβομιανών αδένων, εκγκυμοσύνη, σύνδρομο Σέγκρεν, ανεπάρκεια βιταμίνης Α, χειρουργική επέμβαση LASIK, αντιισταμινικά, θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, αντικαταθλιπτικά[1][2][3]
Θεραπεία	Τεχνητά δάκρυα, πλήρης κάλυψης γυαλιά, αλλαγή ορισμένων φαρμάκων[1]
Φαρμακευτική αγωγή	Κυκλοσπορίνη, στεροειδής σταγόνες για τα μάτια[1]
Νοσηρότητα	~20%[4]
Ταξινόμηση

Η ξηροφθαλμία εμφανίζεται όταν είτε το μάτι δεν παράγει αρκετά δάκρυα είτε όταν τα δάκρυα εξατμίζονται πολύ γρήγορα.^[1] Αυτό μπορεί να προκληθεί από την ηλικία, τη χρήση φακών επαφής, τη δυσλειτουργία του μεϊβομιανού αδένα,^[6] την εγκυμοσύνη, σύνδρομο Σέγκρεν, την ανεπάρκεια βιταμίνης Α, την ανεπάρκεια ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, τη χειρουργική επέμβαση LASIK και ορισμένα φάρμακα όπως αντιισταμινικά, ορισμένα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση, θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης και αντικαταθλιπτικά.^[1][2][3] Η χρόνια επιπεφυκίτιδα όπως η έκθεση στον καπνό του τσιγάρου ή η μόλυνση μπορεί επίσης να οδηγήσει στην πάθηση.^[1] Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στα συμπτώματα, αν και μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια σειρά από άλλες εξετάσεις.^[7] Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας καθιστά περιστασιακά αδύνατη τη χρήση φακών επαφής.^[1]

Η θεραπεία εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία. Τα τεχνητά δάκρυα είναι συνήθως η πρώτη γραμμή θεραπείας. Τα πλήρης κάλυψης γυαλιά που εφαρμόζουν κοντά στο πρόσωπο μπορεί να μειώσουν την εξάτμιση δακρύων.^[8] Η προσεκτική εξέταση των φαρμάκων που παίρνει ένα άτομο και, εάν είναι ασφαλές, η αλλαγή των φαρμάκων μπορεί επίσης να βελτιώσει τα συμπτώματα εάν αυτά τα φάρμακα είναι η αιτία. Μερικά τοπικά φάρμακα μπορεί να προταθούν για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της πάθησης. Το ανοσοκατασταλτικό κυκλοσπορίνη (κυκλοσπορίνη) μπορεί να συνιστάται για την αύξηση της παραγωγής δακρύων και, για βραχυπρόθεσμη χρήση, τα τοπικά κορτικοστεροειδή φάρμακα είναι επίσης μερικές φορές χρήσιμα για τη μείωση της φλεγμονής.^[5] Μια άλλη θεραπεία που προτείνεται μερικές φορές είναι τα δακρυϊκά βύσματα που εμποδίζουν τα δάκρυα να στραγγίσουν από την επιφάνεια του ματιού.

Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας είναι μια κοινή ασθένεια των ματιών.^[2] Επηρεάζει το 5-34% των ανθρώπων σε κάποιο βαθμό ανάλογα με τον πληθυσμό που εξετάζεται.^[4] Στους ηλικιωμένους επηρεάζει έως και το 70%.^[9] Στην Κίνα επηρεάζει περίπου το 17% του πληθυσμού.^[10]

Αιτίες

Οι πιο συχνοί παράγοντες που προκαλούν την ξηροφθαλμία είναι:

• Αραιοί βλεφαρισμοί

• Ορμονικές αλλαγές π.χ. εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση

• Ατμοσφαιρική ρύπανση π.χ. καυσαέρια,σκόνη

• Έλλειψη Βιταμίνης Α

• Κλιματολογικές συνθήκες εργασίας ή σπιτιού π.χ. αλόγιστη χρήση κλιματιστικού

• Κακή διατροφή

• Ορισμένα φάρμακα π.χ. αντισυλληπτικά, αντικαταθλιπτικά κ.α.

• Ορισμένες κατηγορίες νοσημάτων π.χ. σακχαρώδης διαβήτης,ρευματοειδής, αρθρίτιδα, εγκεφαλικό επεισόδιο κ.α.

• Πολύωρη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή

• Φυσική γήρανση του σώματος

Συμπτώματα

Τα κυριότερα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας είναι:

• Αίσθημα ξηρότητας και καύσου στα μάτια

• Αίσθηση ξένου σώματος και άμμου

• Έντονη φωτοφοβία

• Φαγούρα

• Ερυθρότητα

• Υπερβολική παραγωγή δακρύων ως αντανακλαστικό στην ξηρότητα (βουρκώνουν)

• Θολή όραση που βελτιώνεται με τον βλεφαρισμό

Σημαντικό ρόλο στη θεραπεία της ξηροφθαλμίας παίζει η έγκυρη διάγνωση της προς αποφυγή σοβαρότερων βλαβών στον κερατοειδή και στο επιπεφυκότα του ασθενούς.Η ποσότητα των δακρύων ελέγχεται με το Schirmer Test που είναι ένα διηθητικό χαρτί,τοποθετείται στο μάτι του ασθενούς και διαβρέχεται από τα δάκρυά του. Η ποιότητα των δακρύων μπορεί να εξεταστεί με το τεστ BUT (break up time) που ουσιαστικά εξετάζεται ο χρόνος εξάτμισης των δακρύων. Σε περιπτώσεις που θέλουμε να εξετάσουμε τις επιπτώσεις της ξηροφθαλμίας στο κερατοειδή χρησιμοποιείται χρώση φλουοροσκεϊνης και αντίστοιχα για το επιπεφυκότα γίνεται χρώση ερυθρού της Βεγγάλης.

Θεραπεία

Για τη θεραπεία της ξηροφθαλμίας απαιτείται να βρεθεί το αίτιο που την προκάλεσε. Ο πιο συχνός και ανώδυνος τρόπος αντιμετώπισης της είναι η χρήση τεχνητών δακρύων.Κάποια από αυτά τα προϊόντα είναι υδατώδη που ανακουφίζουν από τα συμπτώματα για πιο λίγο χρονικό διάστημα και κάποια άλλα είναι με τη μορφή γέλης που ενεργούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.Τα τεχνητά δάκρυα δεν περιέχουν συντηρητικά και μπορούν να εφαρμοστούν ακόμα και κατά τη χρήση φακών επαφής.

Άλλη θεραπεία είναι απόφραξη των δακρυικών πόρων.Σε περιπτώσεις που συνυπάρχει και φλεγμονή συνίσταται και η ολιγοήμερα χρήση αντιφλεγμονώδους αγωγής. Το πιο σημαντικό βέβαια είναι να απομακρύνουμε τον παράγοντα που τη δημιουργεί. Υπάρχουν επίσης απλές συνήθειες που βελτιώνουν την ενόχληση από την ξηροφθαλμία. Η κατανάλωση αρκετής ποσότητας νερού καθημερινά διατηρεί το σώμα μας ενυδατωμένο. Επίσης η προσπάθεια να βλεφαρίζουμε πιο συχνά, ιδιαίτερα όταν διαβάζουμε,όταν βλέπουμε τηλεόραση ή όταν ασχολούμαστε με τον υπολογιστή βοηθά πολύ καθώς επίσης καλό είναι να αποφεύγετε το έντονο τρίψιμο των ματιών που παροδικά δίνει ένα αίσθημα ανακούφισης αλλά αργότερα επιτείνει το πρόβλημα.

Παραπομπές

1. «Facts About Dry Eye». NEI. Φεβρουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2016.
2. «In pursuit of objective dry eye screening clinical techniques». Eye and Vision 3: 1. 2016. doi:10.1186/s40662-015-0032-4. PMID 26783543.
3. «Dealing with Dry Eye». FDA Consumer Magazine (U.S. Food and Drug Administration) 39 (3): 8–9. May–June 2005. PMID 16127813. https://www.fda.gov/fdac/features/2005/305_eye.html.
4. «The pathophysiology, diagnosis, and treatment of dry eye disease». Deutsches Ärzteblatt International 112 (5): 71–81; quiz 82. January 2015. doi:10.3238/arztebl.2015.0071. PMID 25686388.
5. Liu, Su-Hsun; Saldanha, Ian J; Abraham, Alison G; Rittiphairoj, Thanitsara; Hauswirth, Scott; Gregory, Darren; Ifantides, Cristos; Li, Tianjing (2022-10-21). Cochrane Eyes and Vision Group, επιμ. «Topical corticosteroids for dry eye» (στα αγγλικά). Cochrane Database of Systematic Reviews 2022 (10): CD015070. doi:10.1002/14651858.CD015070.pub2. PMID 36269562.
6. «How goblet cells respond to dry eye: adaptive and pathological roles of voltage-gated calcium channels and P2X₇ purinoceptors». American Journal of Physiology. Cell Physiology 318 (6): C1305–C1315. June 2020. doi:10.1152/ajpcell.00086.2020. PMID 32348177.
7. «Dry eye disease». Seminars in Ophthalmology 25 (3): 84–93. May 2010. doi:10.3109/08820538.2010.488568. PMID 20590418.
8. «Eye Drops for Dry Eyes | Science-Based Medicine». sciencebasedmedicine.org (στα Αγγλικά). 4 Μαΐου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2022.
9. «Aging and dry eye disease». Experimental Gerontology 47 (7): 483–490. July 2012. doi:10.1016/j.exger.2012.03.020. PMID 22569356.
10. «Prevalence of and risk factors for dry eye symptom in mainland china: a systematic review and meta-analysis». Journal of Ophthalmology 2014: 748654. 2014. doi:10.1155/2014/748654. PMID 25386359.

Βιβλιογραφία

• Asbell P, Lemp MA (Νοεμβρίου 2006). Dry Eye Disease: The Clinician's Guide to Diagnosis And Treatment. Thieme Medical Publishers. ISBN 978-1-58890-412-6. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2009.
• Geerling G, Brewitt H (Ιουνίου 2008). Surgery for the Dry Eye: Scientific Evidence and Guidelines for the Clinical Management of Dry Eye Associated Ocular Surface Disease. S. Karger AG. ISBN 978-3-8055-8376-3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2008.
• Latkany R (3 Απριλίου 2007). The Dry Eye Remedy: The Complete Guide to Restoring the Health and Beauty of Your Eyes. Hatherleigh Press. ISBN 978-1-57826-242-7. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2011.
• Maskin SL (28 Μαΐου 2007). Reversing Dry Eye Syndrome: Practical Ways to Improve Your Comfort, Vision, and Appearance. Yale University Press. ISBN 978-0-300-12285-5.
• Patel S, Blades K (10 Απριλίου 2003). The Dry Eye: A Practical Approach. Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-7506-4978-0. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2008.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Facts About the Cornea and Corneal Disease The National Eye Institute (NEI).
• Σύνδρομο ξηροθφαλμίας στο NHS Choices
• Am.J.Managed Care - Dry Eye Disease: Pathophysiology, Classification, and Diagnosis
• Σύνδρομο ξηροφθαλμίας στο eMedicine
• Nasolacrimal and Lacrimal Apparatus, The Merck Veterinary Manual Αρχειοθετήθηκε 2007-03-16 στο Wayback Machine.

Ταξινόμηση	D ICD-10: H19.3 ICD-9-CM: 370.33 MeSH: D007638
Εξωτερικοί πόροι	MedlinePlus: 000426 eMedicine: article/1196733 article/1210417