Νουμάς Πομπίλιος

Ο Νουμάς Πομπίλιος (Numa Pompilius, 754 π.Χ. - 673 π.Χ.) ήταν ο θρυλικός δεύτερος βασιλιάς της Ρώμης, διαδεχόμενος τον Ρωμύλο. Όταν ανέβηκε στον θρόνο της Ρώμης, ήταν περίπου σαράντα ετών και βασίλεψε από το 715 έως 672 π.Χ.. Ο Πλούταρχος έγραψε ότι ο Νουμάς ήταν ο νεότερος από τους τέσσερεις γιους του Πόμπου, γεννήθηκε την ημέρα ίδρυσης της Ρώμης (21 Απριλίου 753 π.Χ.). Η ζωή του ήταν ασκητική, είχε απορρίψει κάθε πολυτέλεια. Ο βασιλιάς των Σαβίνων Τίτος Τάτιος έδωσε στον Νουμά σύζυγο την κόρη του Τατία, μετά από 13 χρόνια γάμου η Τατία πέθανε και ο Νουμάς αποσύρθηκε στην ύπαιθρο. Ο Τίτος Λίβιος και ο Πλούταρχος αναφέρουν ότι ο Πυθαγόρας δίδαξε φιλοσοφία στον Νουμά, αυτό θεωρείται χρονολογικά ανάρμοστο.^[1] Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι χρεώνεται σύμφωνα με παλιότερους συγγραφείς στον Νουμά μια κόρη η Πομπηλία, η μητέρα της ήταν πιθανότατα η πρώτη σύζυγος του Νουμά Τατία. Ο σύζυγος της Πομπηλίας ήταν ο γιος του πρώτου Pontifex Maximus Νουμάς Μάρκιος, ο γιος της ήταν ο μελλοντικός βασιλιάς από την Οικογένεια των Μαρκίων Άνκος Μάρκιος.^[2][3][4][5]

Νουμάς Πομπίλιος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Numa Pompilius (Λατινικά)
Γέννηση	21  Απριλίου 753 π.Χ. Cures
Θάνατος	671 π.Χ.
Εθνικότητα	Σαβίνοι
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Θρησκεία	Θρησκεία στην αρχαία Ρώμη
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	Ρωμαίος πολιτικός ιερέας της αρχαίας Ρώμης
Οικογένεια
Σύζυγος	Τατία Λουκρητία Ηγερία
Σύντροφος	Ηγερία
Τέκνα	Πομπιλία Μάμερκος Κάλπος Πομπόνιος Πίνος
Γονείς	Πόμπος
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Βασιλιάς της Ρώμης (715 π.Χ.–673 π.Χ.)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Σύνοψη

Σύμφωνα με την παράδοση, η μακρά και ειρηνική βασιλεία του θεωρήθηκε αργότερα ένα είδος Χρυσού αιώνα. Οι Ρωμαίοι απέδιδαν σε αυτόν πολλούς θρησκευτικούς θεσμούς τους: γιορτές, θυσίες και άλλες ιεροτελεστίες, τον θεσμό των Εστιάδων^[6] Μια από τις πρώτες πράξεις του Νουμά όταν έγινε βασιλιάς ήταν η κατασκευή του Ναού του Ιανού στη Ρωμαϊκή Αγορά ως σύμβολο της ειρήνης και του πολέμου σε έναν δρόμο το Αργίλητον. Μετά τη σύναψη ειρήνης με όλους τους γείτονες οι πόρτες του ναού έκλεισαν, παρέμειναν κλειστές σε όλη τη διάρκεια της βασιλείας του.^[7] Μια άλλη σημαντική επιτυχία του Νουμά ήταν η κατασκευή του ναού του θεού των συνόρων Τέρμινους. Με την εισαγωγή του Τερμίνους καθιέρωσε την ατομική ιδιοκτησία και τα τεμάχια γης με σύνορα, με τον τρόπο αυτό τερμάτισε νομικά την ατομική περιουσία, ήταν αιτία για τις βίαιες σχέσεις ανάμεσα στους γείτονες που έφτανε στον φόνο. Ο Τερμίνους ήταν πέρα από αυτό θεός της δικαιοσύνης και της ειρήνης.^[8] Στη διάρκεια της βασιλείας του μια ιερή ασπίδα του θεού Μαρς έπεσε από τους ουρανό, ο Νουμάς αναγνώρισε την ιερότητα της, κατασκεύασε 11 αντίγραφα της και τα συναρμολόγησε σε μια εννιαία μεγάλη ασπίδα την "Αγκίλη". Η Αγκίλη" έγινε η ιερή ασπίδα του Γιούπιτερ στην ετήσια πομπή που γινόταν από τους Σαλίους ιερείς προς τιμήν του. Ο βασιλιάς Νουμάς καθιέρωσε για πρώτη φορά τον θεσμό του Ύπατου Ποντίφηκα. Ο Πλούταρχος έγραψε ότι ο αρχαίος θεός των Σαβίνων Κουιρίνος καθιερώθηκε από τον Νουμά νέος θεός των Ρωμαίων ως θεοποιημένος Ρωμύλος.^[9]

Ο Πλούταρχος έγραψε ότι ο Νουμάς μετέφερε τις Εστιάδες Παρθένες από την Άλμπα Λόνγκα στη Ρώμη, αρχικά ήταν δύο, αργότερα ο βασιλιάς Σέρβιος Τύλλιος τις ανέβασε στις τέσσερεις που παρέμεινε ο τελικός αριθμός.^[10] Παραδίδεται επίσης ότι έγραψε αρκετά βιβλία για τον ιερό νόμο και πως αυτά τα βιβλία ανακαλύφθηκαν, πολλούς αιώνες αργότερα, στον τάφο του, στον Λόφο Τζανίκολο.^[11] Λέγεται ότι αυτός είχε μεταρρυθμίσει το ημερολόγιο, προσθέτοντας τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο στους δέκα μήνες του προηγούμενου ημερολογίου. Ο Νουμάς δικύρηξε μια αναμόρφωση στο ημερολόγιο διαιρώντας το έτος σε 12 μήνες, η διαίρεση έγινε κατά τον προγενέστερο Σεληνιακό κύκλο αλλά σε συμφωνία με τα Ηλιοστάσια.^[12] Στη μεταρρύθμιση προστέθηκαν οι μήνες Ιανουάριος προς τιμή του θεού Ιανού και Φεβρουάριος, έκανε επίσης διάκριση ανάμεσα στις ημέρες σε ιερές και ανόσιες.^[7][13] Ο Πλούταρχος αναγνωρίζει στις μεταρρυθμίσεις του Νουμά έντονη επίδραση από την Αρχαία Σπάρτη επειδή "καταγόταν από τους Σαβίνες που θεωρούνταν απόγονοι Λακεδαιμονίων". Ο Τίτος Λίβιος και ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς παρέχουν αναλυτική εικόνα στις θρησκευτικές και τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις του Νουμά.

Οικογένεια

Ο Νουμάς και η νύμφη Ηγερία, Πίνακας του Νικολά Πουσέν, Μουσείο Κοντέ, Σαντιγί.

Νυμφεύτηκε την Τατία, κόρη του Τίτου Τάτιου βασιλιά των Σαβίνων και είχε τέκνα:

• Πομπιλία, παντρεύτηκε τον Μάρκιο και είχε τέκνο:
  • Άνκος Μάρκιος 4ος βασιλιάς της Ρώμης.
• Νουμάς, αρχηγέτης της Πομπιλίας γενεάς.
• Πίνος, αρχηγέτης της Πιναρίας γενεάς.
• Κάλπος, αρχηγέτης της Καλπουρνίας γενεάς.
• Πομπόνιος, αρχηγέτης της Πομπονίας γενεάς.
• Μαμέρκος, αρχηγέτης της Αιμιλίας γενεάς.

Θρύλος

Νόμισμα με παράσταση του Νουμά Πομπίλιου (48 π.Χ.)

O Νουμάς εορτάστηκε από τον Ρωμαϊκό λαό για την ευσέβεια και τη σοφία του. Υποθέτουν ότι είχε στενές προσωπικές σχέσεις με μια μεγάλη σειρά από θεότητες όπως η νύφη Ηγερία που τον δίδαξε να γίνει σοφός νομοθέτης. Ο Τίτος Λίβιος έγραψε ότι έκανε συνεχείς νυχτερινές συνεδριάσεις με την Ηγερία για την καθιέρωση των θρησκευτικών τελετών της πόλης.^[7] Ο Νουμάς διόρισε στη συνέχεια μια σειρά από ιερείς για όλες τις θεότητες. Ο Πλούταρχος έγραψε ότι προσπαθούσε να μυηθεί στη δεισιδαιμονία με στόχο να πείσει τον κόσμο να λατρεύει τους θεούς, να σέβεται τον νόμο και τη ζωή των άλλων.^[14] Ο Νουμάς έγραψε πολλά ιερά βιβλία με θείες φιλοσοφίες, αναφέρονται περισσότερο στην Ηγερία και της Μούσες. Ο Πλούταρχος και ο Τίτος Λίβιος έγραψαν ότι σύμφωνα με τη διαθήκη του ζήτησε τα ιερά βιβλία να τοποθετηθούν μαζί του στον τάφο προκειμένου να διατηρηθούν αιώνια.^[15] Τα μισά από τα βιβλία αυτά αναφέρονται στις τελετουργικές πράξεις που χρησιμοποιούσαν κάποιοι ιεροί Σύλλογοι όπως ο Σύλλογος Ποντιφικών, οι άλλες μισές στη φιλοσοφία.^[16] Σύμφωνα με τον Πλούταρχο τα βιβλία αυτά ανακαλύφτηκαν 400 χρόνια μετά τον θάνατο του όταν άνοιξε ο τάφος του από κάποιο φυσικό ατύχημα. Η Γερουσία εξέτασε προσεκτικά τα βιβλία αυτά και διέταξε να καούν. Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς έγραψε ότι το περιεχόμενο τους διατηρήθηκε κρυφό μυστικό από τους Ποντίφηκες.^[17] Οι δευτερεύοντες θεοί Πίκους και Φαύνος φαίνεται ότι υποτιμήθηκαν στις προφητείες από τον Νουμά.^[18] Με τη βοήθεια της Ηγερίας ο Νουμάς συναγωνίστηκε τον ίδιο τον Γιούπιτερ με μια τελετή προστασίας απέναντι στις αστραπές και τις βροντές.^[18] Την εποχή που η πανώλη μάστιζε τον πληθυσμό έπεσε μια ασπίδα από τον ουρανό, η Ηγερία τον πληροφόρησε ότι την έστειλε ο Γιούπιτερ για να προστατεύσει τον κόσμο, με την ασπίδα αυτή εξουδετέρωσε την πανώλη.

Αναφορές

Αναφέρεται από τον Οβίδιο στις Μεταμορφώσεις^[19] αλλά και από τον Πλούταρχο στους Βίους Παράλληλους, «Νουμάς-Λυκούργος»,^[20] ότι υπήρξε φίλος του Πυθαγόρα και πως είχε δίκαιο, ενάρετο και ευσεβή χαρακτήρα. Στον Ευσέβιο του Παμφίλου, ότι επηρεάστηκε από τη διδασκαλία του Μωϋσή και εμπόδισε την απεικόνιση του Θεού ως ζώο και άνθρωπο, καθώς και τα αγάλματα.

Παραπομπές

1. Τίτος Λίβιος, Ab urbe condita, 1:18
2. Πλούταρχος, "The Life of Numa", 21
3. Πλούταρχος, "The Life of Coriolanus", 1
4. Tacitus, Annales, vi. 11
5. E. Peruzzi Le origini di Roma I. La famiglia Firenze 1970, σ. 142
6. Ιωάννης Γρυπάρης,Εστιάδες. Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού (ανακτήθηκε 2 Μαΐου 2022).
7. Τίτος Λίβιος, "Ab urbe condita", 1:19
8. Πλούταρχος, "Βίοι Παράλληλοι", Numa Pompilius, §XVI
9. Πλούταρχος, "Βίοι Παράλληλοι", Numa Pompilius, §VII
10. Τίτος Λίβιος, "Ab urbe condita", 1:20
11. Γιάννης Λάμψας, Λεξικό του αρχαίου κόσμου «Ελλάδα- Ρώμη», τόμ. Γ΄ ISBN 960-666-934-3
12. Rüpke, Jörg (2011). "The Roman Calendar from Numa to Constantine". Hoboken: John Wiley & Sons, Incorporated: 38
13. Τίτος Λίβιος, "Ιστορία της Ρώμης", Βιβλία 01 - 08". Project Gutenberg: 19
14. Πλούταρχος, "The parallel lives, Numa Pompilius, §VIII"
15. Τίτος Λίβιος, "Ab urbe condita"
16. Πλούταρχος, "The parallel lives, Numa Pompilius, §XXII"
17. Plutarch's The parallel lives, La Pléïade, volume n°63, 1967
18. Πλούταρχος, "The parallel lives, Numa Pompilius, §XIV" and Ovid Fasti III
19. Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, Βιβλίο XV (15) στιχ. 479-487.
20. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι / Σύγκρισις Λυκούργου και Νουμά, κεφάλαιο 1.

Βιβλιογραφία

• Ζενάκος, Αυγουστίνος (23/11/2003). «Πομπίλιος Νουμάς 8ος-7ος αιώνας π.X. Ο πρώτος νομοθέτης της Ρώμης». Το Βήμα. http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=155399. Ανακτήθηκε στις 31/3/2013.

Νουμάς Πομπίλιος Γέννηση: 754 π.χ. Θάνατος: 673 π.χ.
Προκάτοχος Ρωμύλος	Βασιλιάς της Ρώμης 717 π.χ. - 673 π.χ.	Διάδοχος Τύλλος Οστίλιος