Αργίλητον

Το Aργίλητον, λατιν.: Argīlētum, ιταλικά: Argileto‎‎, ήταν ένας δρόμος στην αρχαία Ρώμη, που διέσχιζε τη δημοφιλή συνοικία Σουβούρα μέχρι τη Ρωμαϊκή Αγορά, κατά μήκος της διαδρομής της σημερινής Βία Λεονίνα και Βία ντελα Μαντόνα ντεϊ Μόντι.

Αργίλητον
Είδος	οδός
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Διοικητική υπαγωγή	Ρώμη
Χώρα	Ιταλία
δεδομένα (π)

Στο ανατολικό άκρο του, προς τον Εσκουιλίνο λόφο, διακλαδιζόταν: ένας κλάδος, η Βίκους Πατρίκιους (τώρα Βία Ουρμπάνα), συνέχιζε βορειοδυτικά του Κέσπιου λόφου και πήγαινε ως την Πόρτα Βιμινάλις. Ο άλλος κλάδος, ο Κλίβους Σουβουράνους (τώρα Βία ιν Σέλτσι) συνέχιζε νότια του Κέσπιου λόφου και ανέβαινε προς την Πόρτα Εσκουιλίνα. Στο δυτικό άκρο του, προς την Αγορά, ο δρόμος είχε βορειοδυτικά την Αγορά του Αυγούστου, την Αγορά του Καίσαρα, το Comitium (μετέπειτα Curia Julia) και τον ναό του Ιανού, ενώ είχε από την άλλη του μεριά, νοτιαανατολικά, τον ναό της Ειρήνης, την Αιμιλία Βασιλική και τη Ρωμαϊκή Αγορά. Εκεί έβρισκε κάθετα την Ιερά Οδό. Κατά την αυτοκρατορική εποχή το μέρος μεταξύ της Αγοράς του Αυγούστου και του ναού της Ειρήνης έγινε η Αγορά του Νέρβα, η οποία ωστόσο διατήρησε μία λειτουργία διόδου και γι' αυτό ήταν επίσης γνωστή ως Αγορά Μετάβασης (Forum Transitorium).

Το όνομα του δρόμου θα μπορούσε να προέρχεται από τον πηλό (λατιν.:Argilla), που θα κουβαλούσαν νερά, τα οποία κατέβαιναν από τους γύρω λόφους και στη συνέχεια μετεφέροντο στη Μέγιστη Αποχέτευση. Ωστόσο ο Μ. Τ. Βάρρο αναφέρει την ετυμολογία του όρου: συνδεόταν με το όνομα ενός Έλληνα (βλ. παρακάτω). ^{[1] [2]}

Το Aργίλητον ήταν ο δρόμος των βιβλιοπωλών και αναφέρεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς, όπως ο Οράτιος, ο Μαρτιάλης και ο Σενέκας, οι οποίοι επίσης αναφέρουν τα ονόματα των έμπιστων προμηθευτών τους.

Ιστορία

Καθώς αρχικά περνούσε μεταξύ του Comitium και της Bασιλικής του Παύλου, το Aργίλητον απορροφήθηκε τελικά από την κατασκευή των Αυτοκρατορικών Αγορών από την εποχή του Ιουλίου Καίσαρα και μετά. Δεδομένης αυτής της καταπάτησης, τα όρια του δρόμου ορίστηκαν διαφορετικά σε διάφορες περιόδους.

Ο Τ. Λίβιος υποδεικνύει ότι ο Ναός του Ιανού Διδύμου βρισκόταν στο χαμηλότερο μέρος του Αργιλήτου (ad infimum Argiletum, Liv. 1.19.1). ^[3] Ένα άλλο από τα ορόσημα που ανασκάφηκαν στην περιοχή, ήταν ένα Τετράπυλο (quadrifons), το οποίο βρισκόταν στη συμβολή της Ρωμαϊκής Αγοράς, του Aργιλήτου και της Αγοράς του Καίσαρα. ^[4] Υποστηρίζεται, ότι μία δεύτερη αψίδα ή ένας ναός κατασκευάστηκε επίσης κάπου στο Aργίλητον, πιθανότατα κοντά στον ναό του Ιανού. ^[4]

Μονοπάτια που βρέθηκαν στην Άλτα Σεμίτα και η οικία (domus) στους λόφους Όππιο και Καίλιο συνέκλιναν στο Aργίλητον, καθιστώντας το έναν κύριο κόμβο του δημόσιου χώρου, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Φλαβίων. ^[5]

Την εποχή του Mαρτιάλη (απεβ. π. το 103 μ.Χ.), το Aργίλητον είχε γίνει μία άθλια συνοικία, γεμάτη με ταβέρνες και οίκους ανοχής. ^[6] Ωστόσο, αυτή η φήμη μπορεί να μην αντικατοπτρίζει την πραγματική κατάσταση των κατοίκων, καθώς ο πληθυσμός αποτελούνταν από ένα μείγμα ελίτ και μη ελίτ, δίπλα - δίπλα. ^[7]

Σύμφωνα με τον μύθο, ο τάφος κάποιου Άργου βρισκόταν στο Aργίλητον ^[8]. Ο Εύανδρος, γιος του θεού Ερμή και της νύμφης Καρμέντας, είχε εγκατασταθεί στην Ιταλία με μία ομάδα Αρκάδων από την πόλη του Άργους. ^[9] Κάποιος Άργος ήρθε στην αυλή του, σχεδιάζοντας να σκοτώσει τον Εύανδρο και να καταλάβει το βασίλειό του. Οι οπαδοί του Eυάνδρου ανακάλυψαν τις προθέσεις του ξένου και, χωρίς να το ξέρει ο κύριός τους, σκότωσαν τον Άργο. Ωστόσο από σεβασμό στα απαραβίαστα δικαιώματα της φιλοξενίας, ο Eύανδρος τίμησε τον Άργο με μία θαυμάσια κηδεία και του έστησε τάφο σε ένα μέρος, που αργότερα ονομάστηκε Argei letum, που σημαίνει «θάνατος του Άργους». ^[10]

Σημειώσεις

1. Varro, De Lingua Latina 5.157.8 http://latin.packhum.org/loc/684/1/17/7101-7110
2. «Storia». www.urbana.roma.it. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2019.
3. Ovid· Thomas Keightley (1848). Ovid's Fasti; with introduction, notes, and excursus. By T. Keightley. Second edition ... considerably improved. Whittaker and Company. σελίδες 226–.
4. Bradley, Mark (2012). Rome, Pollution and Propriety: Dirt, Disease and Hygiene in the Eternal City from Antiquity to Modernity. Cambridge: Cambridge University Press. σελίδες 94–95. ISBN 9781107014435.
5. Martin-McAuliffe, Samantha L.· Millette, Daniel M. (6 Δεκεμβρίου 2017). Ancient Urban Planning in the Mediterranean: New Research Directions (στα Αγγλικά). Routledge. ISBN 9781317181323.
6. Martial 1.2.7-8; 1.3.1; 1.117.9-12; 2.17
7. Mignone, Lisa Marie (2016). The Republican Aventine and Rome's Social Order. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. σελίδες 110. ISBN 9780472119882.
8. Dizionario mitologico-storico-poetico στα Google Books
9. Livy (Ab Urbe condita libri, I, 7); Ovid (Fasti, I, 470 et seq.)
10. Virgil. Aeneid. book VIII.