Μπένο Όνεζοργκ

Ο Μπένο Όνεζοργκ (Benno Ohnesorg, 15 Οκτωβρίου 1940 - 2 Ιουνίου 1967) ήταν Γερμανός φοιτητής που σκοτώθηκε από αστυνομικό κατά τη διάρκεια διαδήλωσης στο Δυτικό Βερολίνο.

Μπένο Όνεζοργκ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Benno Ohnesorg (Γερμανικά)
Γέννηση	Benno Ohnesorg 15 Οκτωβρίου 1940 Αννόβερο
Θάνατος	2 Ιουνίου 1967 (27 ετών) Βερολίνο
Αιτία θανάτου	Δολοφονία από αστυνομικό
Συνθήκες θανάτου	ανθρωποκτονία[1]
Τόπος ταφής	Stadtteilfriedhof Bothfeld (52°25′28″ s. š., 9°48′13″ v. d.)
Εθνικότητα	Γερμανός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γερμανικά[2]
Σπουδές	Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	Φοιτητής
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο θάνατος

Στη Γερμανία και συγκεκριμένα στο Δυτικό Βερολίνο, στην καρδιά της διαιρεμένης Γερμανίας και της διχασμένης Ευρώπης του Ψυχρού πολέμου, με εμβληματικό σύμβολο της ακραίας σύγκρουσης των δυο πόλων το Τείχος του Βερολίνου, η επίσκεψη του σάχη του Ιράν πυροδότησε θύελλα αντιδράσεων και διαμαρτυριών. Ο 27χρονος φοιτητής Μπένο Όνεζοργκ αποφάσισε να συμμετάσχει για πρώτη φορά στη ζωή του σε διαδήλωση στις 2 Ιουνίου του 1967. Έχοντας διαβάσει στις εφημερίδες ρεπορτάζ για την απίστευτη κτηνωδία της Σαβάκ, της μυστικής υπηρεσίας του σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί του Ιράν, η οποία βασάνιζε ανελέητα και δολοφονούσε χωρίς δισταγμό τους αντιπάλους του τυραννικού καθεστώτος του Ιράν, ο Όνεζοργκ αισθάνθηκε την ανάγκη να διαδηλώσει την αποδοκιμασία του. Έτσι το βράδυ της μοιραίας ημέρας βρέθηκε μαζί με πλήθος αριστερών φοιτητών μπροστά στο κτίριο της Όπερας του Δυτικού Βερολίνου, όπου ο σάχης του Ιράν, που βρισκόταν σε επίσημη επίσκεψη στη Δυτική Γερμανία, επρόκειτο να παρακολουθήσει παράσταση.

Τα πνεύματα ήταν ήδη οξυμμένα από το μεσημέρι, καθώς πράκτορες των ιρανικών μυστικών υπηρεσιών πραγματοποίησαν επιθέσεις με καδρόνια και μπίλιες από ρουλεμάν, εναντίον αντισαχικών διαδηλωτών, υπό τα απαθή βλέμματα των Γερμανών αστυνομικών. Στις 19.57, μόλις έκλεισαν οι πόρτες της Όπερας, ο Έριχ Ντούενζινγκ, αρχηγός της αστυνομίας, έδωσε την εντολή στους άνδρες του: "Βγάλτε τα κλομπ και διαλύστε τους!". Με την εντολή αυτή οι αστυνομικοί επιτέθηκαν απροειδοποίητα μαινόμενοι επί τους πλήθους των διαδηλωτών και των περιέργων, τραυματίζοντας οποιονδήποτε βρισκόταν μπροστά τους. Ο Μπένο Όνεζοργκ, αιμόφυρτος από τα χτυπήματα και ανυπεράσπιστος, προσπάθησε να απομακρυνθεί από τον τόπο των επεισοδίων και κρύφτηκε στην πίσω αυλή κάποιου κοντινού κτιρίου. Σμήνος αστυνομικών τον περικύκλωσε. Ο 40χρονος βαθμοφόρος της αστυνομίας Καρλ Χάιντς Κούρας έβγαλε το περίστροφό του και τον δολοφόνησε εν ψυχρώ, πυροβολώντας τον στο πίσω μέρος του κρανίου ενώ βρισκόταν πεσμένος στα γόνατα, μπροστά από το δημαρχείο Σένεμπεργκ του Δυτικού Βερολίνου^[3]. Ο άτυχος φοιτητής ξεψύχησε λίγα λεπτά αργότερα στο νοσοκομείο Μοαμπίτ του Δυτικού Βερολίνου. Η σορός του Όνεζοργκ μεταφέρθηκε συνοδεία χιλιάδων αυτοκινήτων από το Δυτικό Βερολίνο στη γενέτειρά του, κοντά στην πόλη του Αννόβερου, όπου και θάφτηκε.

Αντιδράσεις

Στο επίκεντρο των συζητήσεων του συνεδρίου «Πανεπιστήμιο και δημοκρατία: Προϋποθέσεις και οργάνωση της Αντίστασης», που έγινε στο Αννόβερο αμέσως μετά την κηδεία του φοιτητή και στο οποίο συμμετείχαν περισσότεροι από 5.000 φοιτητές, βοηθοί και καθηγητές από όλα τα πανεπιστήμια της χώρας, βρέθηκε το θέμα της βίας ενάντια στο κατεστημένο, όπου διασταύρωσαν τα ξίφη τους ο καθηγητής Γιούργκεν Χάμπερμας και τα ηγετικά στελέχη της Σοσιαλιστικής Γερμανικής Φοιτητικής Ενωσης (SDS) Ρούντι Ντούσκε και Χανς-Γιούργκεν Κραλ, οι οποίοι και διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο καθ΄ όλη τη διάρκεια του φοιτητικού κινήματος διαμαρτυρίας^[4].

Η φρικιαστική δολοφονία του Όνεζοργκ, ο οποίος είχε παντρευτεί μόλις πέντε εβδομάδες νωρίτερα, δεν ανήκε σε καμία πολιτική οργάνωση, μισούσε τη βία και επισκεπτόταν σποραδικά τα γραφεία της Ευαγγελικής Φοιτητικής Ένωσης, συγκλόνισε τη Δυτική Γερμανία και προκάλεσε τρομερές πολιτικές μετατοπίσεις στη νεολαία. Μέσα σε μία νύχτα, κυριολεκτικά, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι Γερμανοί ριζοσπαστικοποιήθηκαν. Η δολοφονία του Όνεζοργκ έγινε σύμβολο της σκληρότητας του γερμανικού καθεστώτος. Καθώς μάλιστα συνδυάστηκε με το γεγονός ότι τη χώρα κυβερνούσε ο συνασπισμός Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών, ο οποίος προωθούσε προς ψήφιση νομοσχέδιο για την κήρυξη κατάστασης πολιορκίας σε περίπτωση ανάγκης, εκατοντάδες χιλιάδες αριστεροί Γερμανοί ερμήνευσαν τον συνδυασμό των δεδομένων αυτών ως προοίμιο αναβίωσης του ολοκληρωτισμού στη Δυτική Γερμανία^[5]. Πάνω από 100.000 φοιτητές διαδήλωσαν σε ολόκληρη τη Δυτική Γερμανία τις επόμενες μέρες. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι πυρήνας της φοιτητικής εξέγερσης αναδείχθηκε η ακραία αριστερή Σοσιαλιστική Φοιτητική Ένωση (SDS) και η συσπείρωση της Εξωκοινοβουλευτικής Αντιπολίτευσης (APO)^[6]. Από αυτές τις διαδηλώσεις γεννήθηκε το «Κίνημα της 2ας Ιουνίου» ενώ τότε, επίσης, ξεκίνησε και ο ένοπλος αγώνας από ορισμένες ομάδες, με χαρακτηριστικότερη εκείνη της RAF (Φράξια Κόκκινος Στρατός) του Αντρέας Μπάαντεν και της Ουλρίκε Μάινχοφ^[7].

Ο δολοφόνος αστυνομικός αθωώθηκε από το δικαστήριο^[8]. Το 2009 η Γερμανία σοκαρίστηκε από την αποκάλυψη ότι ο αστυνομικός που πυροβόλησε και σκότωσε τον Μπένο Όνεζοργκ ήταν και πράκτορας της ανατολικογερμανικής μυστικής υπηρεσίας Στάζι και εγγεγραμμένο μέλος του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας^[9]. Το γεγονός ανακαλύφθηκε από τον ιστορικό Χέλμουτ Μίλερ Ένμπεργκ, ο οποίος εργαζόταν στην Υπηρεσία Διαχείρισης των Αρχείων της Στάζι: «Έπεσα από την καρέκλα μου. Κάτι τέτοιο δεν μου είχε τύχει ποτέ. Έχω διαβάσει τα πιο τρελά πράγματα, αλλά ότι ένας Δυτικογερμανός αστυνομικός πήρε ένα 38άρι περίστροφο από τη Στάζι αυτό πρώτη φορά το διάβαζα στα 17 χρόνια που λειτουργεί η υπηρεσία»^[10]. Σε συνέντευξή του ο Καρλ Χάινς Κούρας παραδέχθηκε ότι ήταν ταγματάρχης της Στάζι^[11]. Σύμφωνα με τα αρχεία που ερεύνησαν οι ιστορικοί, ο Κούρας ζήτησε το 1955 από τις αρχές της Ανατολικής Γερμανίας να ενταχθεί στην αστυνομία της χώρας. Η αποκάλυψη πως ο Κούρας ήταν πράκτορας της ανατολικογερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών αναθέρμανε τις συζητήσεις για το εάν οι ταραχές που έγιναν το 1968 ήταν «υποκινούμενες» ή όχι^[12]. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που επεξεργάστηκαν οι ιστορικοί ερευνητές, μετά τη δολοφονία η Στάζι έκοψε κάθε επικοινωνία με τον κατάσκοπό της στο Δυτικό Βερολίνο, στέλνοντάς του και ένα οριστικό μήνυμα που έγραφε: «Κατάστρεψε όλο το υλικό. Σταμάτησε κάθε εργασία επί του παρόντος. Το συμβάν αντιμετωπίζεται ως ένα πολύ ατυχές γεγονός».

Σήμερα, στο σημείο όπου δολοφονήθηκε ο Μπένο Όνεζοργκ έχει στηθεί μνημείο, φιλοτεχνημένο από τον γλύπτη Άλφρεντ Χρντλίκα, με επίγραμμα «ο θάνατος του διαδηλωτή». Ο Ούβε Τιμ, γνωστός συγγραφέας και φίλος του Όνεζοργκ, αφιέρωσε στον παλιό του συμμαθητή ένα «ρέκβιεμ», με τον τίτλο «Ο φίλος και ο ξένος»^[13].

Παραπομπές

1. www.spiegel.de/politik/deutschland/schuesse-auf-studenten-berliner-polizei-vertuschte-hintergruende-des-ohnesorg-todes-a-810583.html. Ανακτήθηκε στις 24  Μαΐου 2023.
2. «Identifiants et Référentiels» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. 126267707. Ανακτήθηκε στις 21  Μαρτίου 2020.
3. Ράιντερς, Φριτς, Το Κίνημα 2 Ιούνη Αρχειοθετήθηκε 2016-05-09 στο Wayback Machine., Εκδόσεις Διάδοση (2009)
4. Το κίνημα και οι ιδέες του Μαρκούζε Αρχειοθετήθηκε 2015-03-20 στο Wayback Machine. In.gr
5. Geerk Mak, Στην Ευρώπη: Ταξίδια στον 20ό αιώνα, Εκδόσεις Μεταίχμιο (2007)
6. Η δολοφονία που συγκλόνισε τη Δ. Γερμανία, Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 116-117, Καθημερινή (1997)
7. «Η Ιστορία πρέπει να ξαναγραφτεί» για την Ανατολική Γερμανία Tvxs.gr
8. Gedenktafeln für Benno Ohnesorg Berlin.de
9. Γερμανική «ανατροπή» Ελευθεροτυπία
10. Θα πρέπει να ξαναγραφτεί η ιστορία του φοιτητικού κινήματος στη Γερμανία;^{[νεκρός σύνδεσμος]} Deutsche Welle
11. «Η Στάζι πάτησε τη σκανδάλη» Τα Νέα
12. Πιστεύουν ότι τράβηξε τη σκανδάλη Αρχειοθετήθηκε 2014-12-06 στο Wayback Machine. Nooz.gr
13. Εξ αφορμής Καθημερινή