From Wikipedia, the free encyclopedia
Οι Μιτάννι (περί το 1550 π.Χ.-1260 π.Χ. ή 1600 π.Χ. σύμφωνα με την Παλαιά Βαβυλωνιακή Χρονολόγηση) ήταν γνωστοί ως "Χανιγκαλμπάτ" στις Ασσυριακές επιγραφές ή "Ναχαρίν" στις Αιγυπτιακές επιγραφές.[1] Οι Μιτάννι ήταν ένας Χουρρίτικος πληθυσμός που μιλούσε μία από τις Ινδοάριες γλώσσες, βρισκόταν στην βόρεια Συρία και στην νοτιοανατολική Μικρά Ασία, σημερινή Τουρκία. Δεν υπάρχουν ευρήματα ανασκαφών που σχετίζονται αποκλειστικά με τους Μιτάννι, τις πληροφορίες για αυτούς τις γνωρίζουμε από τα βασιλικά χρονικά και τα κείμενα γειτονικών μεγάλων βασιλείων. Οι Χουρρίτες βρισκόντουσαν στην περιοχή τουλάχιστον από τα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ.[2] Ένας βασιλιάς της Ουρκές με το όνομα Τουπκίς βρέθηκε σε πινακίδα στο Τελλ-Μοζάν, χρονολογείται από το 2300 π.Χ.[3][4] Η πρώτη επίσημη επιγραφή της γλώσσας τους ανήκε στον βασιλιά της Ουρκές Τις-ατάλ, χρονολογείται τον 21ο αιώνα π.Χ.[5] Οι Χουρρίτες αποτελούσαν τον κύριο πληθυσμό του Μιτάννι, ήταν γνωστοί στην Βαβυλώνα ως "Χανιγκαλμπάτ". Τα δύο κείμενα χρονολογούνται την Πσλαιά Βαβυλωνιακή Περίοδο επί της βασιλείας του Αμμί Σαντούκα (1638 π.Χ.-1618 π.Χ.) σύμφωνα με την Μέση Χρονολόγηση.[1][6] Ο Αιγύπτιος αστρονόμος και χρονομέτρης Αμενεμχέτ διέταξε να γράψουν στον τάφο του ότι επέστρεφε από μια ξένη γη "με το όνομα Μτν".[7][8]
Η Αλεξάντρα φον Λίβεν (2016) και Έβα φον Ντάσοου (2022) γράφουν ωστόσο ότι την εκστρατεία είχε διατάξει ο Φαραώ Άμωσις Α΄ (1550 π.Χ.-1525 π.Χ.) και ήταν ο πατέρας του Αμενεμχέτ.[9][10] Την περίοδο της βασιλείας του Τούθμωσις Α' (1506 π.Χ.-1496 π.Χ.) τα ονόματα "Μιτάννι" και "Ναχαρίν" βρίσκονταν σχεδόν πάντα στις επιγραφές με τα κατορθώματα του Φαραώ.[11] Μετά την "μάχη του Μέντιγγο" ο αξιωματούχος του Φαραώ Τούθμωσις Γ΄ (1479 π.Χ.-1425 π.Χ.) στο 22ο έτος της βασιλείας του ανέφερε "Ο εχθρός αυτός στο Καντές εισέβαλε στο Μέντιγκο. Ο εχθρός συγκέντρωσε μια σειρά από ξένους ισχυρούς πρίγκιπες πιστούς στην Αίγυπτο όπως Μιτάννι, Ναχαρίν, Χουρρίτες με τα άλογα και τον οπλισμό τους".[12] Σε πολλές μετέπειτα εκστρατείες τα "Χρονικά του Τούθμωσις Γ΄" καταγράφουν τους "Ναχαρίν", ιδιαίτερα σε αυτές που αναφέρονται στα έτη 33, 35 και 42.[13] Τα επόμενα χρόνια οι αναφορές γίνονται διαθέσιμες από τοπικές πηγές τουλάχιστον μέχρι την κατάρρευση της αυτοκρατορίας στα μέσα του 13ου αιώνα.[14] Το βασίλειο των Μιτάννι έμεινε γνωστό στην Βαβυλώνα την εποχή του βασιλιά Αμμί Σαντούκα πριν το 1600 π.Χ. ως "Χανιγκαλμπάτ", το όνομα αυτό βρέθηκε σε δύο κείμενα στα τέλη της Αρχαίας Βαβυλωνιακής Περιόδου.[1][6] Οι Αιγύπτιοι τους καταγράφουν ως "Μιταννί" ή "Ναχαρίν", οι Χετταίοι ως "Χουρρί" και οι Ασσύριοι επίσης ως "Χανιγκαλμπάτ".[15][16] Ο Μίχαελ Αστούρ αναφέρει ότι τα ονόματα αυτά χρησιμοποιούνται εναλλακτικά από διαφορετικούς λαούς για να προσδιορίσουν τον ίδιο λαό.[17] Τα Χρονικά των Χετταίων καταγράφουν έναν λαό με το όνομα "Χουρρί" που ζούσε στην βορειοανατολική Συρία. Ένα Χιττίτικο θραύσμα την εποχή του Μουρσίλις Α΄ καταγράφει έναν "βασιλιά των Χουρρί" όπου στην Ακκαδική γλώσσα το όνομα "Χουρρί" προσδιορίζεται ως "Χανιγκαλμπάτ". Ο Τουσράττα αναφέρεται ως "βασιλεύς των Μιτάννι", στις Ακκαδικές Επιστολές της Αμάρνα το βασίλειο του προσδιορίζεται ως "Χανιγκαλμπάτ".[18] Η αρχαιότερη εκδοχή της ορολογίας "Χανιγκαλμπάτ" βεβαιώνεται στους Ακκάδες παράλληλα με τους Χιττίτες που τους αναφέρουν ως "Χουρρίτη εχθρό".[19] Η ίδια ορολογία βρίσκεται σε ένα αντίγραφο του 13ου αιώνα των "Χρονικών του Χατουσίλις Α΄", ο ίδιος είχε βασιλεύσει πριν το 1630 π.Χ.[20]
Η πρώτη χρήση Ινδοευρωπαϊκού ονόματος για τους κυβερνήτες των Μιτάννι ξεκινάει με τον Σουττάρνα Α΄ που διαδέχθηκε στον θρόνο τον πατέρα του Κίρτα.[21] Ο βασιλεύς των Μιτάννι Μπαρρατάρνα επέκτεινε το βασίλειο του δυτικά στο Χαλέπι και έκανε υποτελή του τον βασιλιά του Αλαλακή Ιδριμί, ακολούθησαν πέντε γενεές στις οποίες το βασίλειο γνώρισε μεγάλη επέκταση.[22][23] Το κράτος του Κιζουβάτνα στα δυτικά δήλωσε την υποταγή του, ακολούθησε στα μέσα του 15ου αιώνα η υποταγή της Ασσυρίας στα ανατολικά. Το έθνος τους έγινε ισχυρότερο την εποχή της βασιλείας του Σαούσταταρ αλλά εμφανίστηκαν οι Χετταίοι και τους εμπόδισαν να επεκταθούν ανατολικότερα. Οι Κιζουβάτνα στα δυτικά και οι Ισούβα στα βόρεια στάθηκαν για τους Μιτάννι οι ισχυρότεροι σύμμαχοι απέναντι στους Χετταίους. Ο κύριος αντίπαλος των Μιτάννι έγινε η Αίγυπτος υπό την Δέκατη όγδοη δυναστεία Φαραώ, τα δύο κράτη αναγκάστηκαν ωστόσο να συμμαχήσουν για να αντιμετωπίσουν την κοινή απειλή των Χετταίων. Μετά από μερικές συγκρούσεις μεταξύ τους για τον έλεγχο της Συρίας έκλεισαν ειρήνη και δημιούργησαν συμμαχία. Στις αρχές του 14ου αιώνα π.Χ., την εποχή του Σουττάρνα Β΄ οι σχέσεις έγιναν τόσο στενές που ο ίδιος ο βασιλιάς έστειλε την κόρη του σε γάμο με τον Φαραώ Αμένοφις Γ', οι Μιτάννι ήταν στο μέγιστο της ισχύος τους.
Με την άνοδο ωστόσο του Εριμπά Αντάντ Α΄ η επιρροή των Μιτάννι στους Ασσυρίους εξασθένησε σημαντικά. Ο Εριμπά Αντάντ Α΄ ενεπλάκη στην δυναστική διαμάχη ανάμεσα στον Τουσράττα, τον αδελφό του Αρταράμα Β΄ και κατόπιν τον γιο του Σουττάρνα Γ΄ που αναζήτησε την υποστήριξη των Ασσυρίων. Στην αυλή των Μιτάννι δημιουργήθηκε ένα μεγάλο κύμα στήριξης στους Ασσυρίους αφού ο Εριμπά Αντάντ Α΄ μπόρεσε αν και υποτελής να εμπλακεί στις υποθέσεις του κράτους.[24] Ο βασιλιάς Ασούρ Ουμπαλίτ Α΄ επιτέθηκε στον Σουττάρνα Β΄ και μπόρεσε να τινάξει οριστικά τον ζυγό των Μιτάννι, στα μέσα του 14ου αιώνα η Ασσυρία έγινε ξανά μεγάλη δύναμη.[25] Με τον θάνατο του Σουττάρνα Β΄ ξέσπασε ξανά κρίση διαδοχής, ένας γιος του ο Τουσράττα ανέβηκε στον θρόνο αλλά το βασίλειο είχε εξασθενήσει σημαντικά από τις επιθέσεις τόσο των Ασσυρίων όσο και των Χετταίων. Ο βασιλιάς των Χετταίων Σουπιλουλιούμας Α΄ επιτέθηκε στα υποτελή κράτη των Μιτάννι στην βόρεια Συρία και τοποθέτησε δικούς του ηγεμόνες. Στην πρωτεύουσα των Μιτάννι Ουασουκάννι ξέσπασε νέα κρίση διαδοχής αφού οι Ασσύριοι και οι Χετταίοι υποστήριζαν διαφορετικούς διεκδικητές του θρόνου. Ο στρατός των Χετταίων κατέκτησε τελικά την Ουασουκάννι στα τέλη του 14ου αιώνα και τοποθέτησε ως υποτελή βασιλέα τον γιο του Τουσράττα Σαττιβάζα.[26] Το βασίλειο είχε συρρικνωθεί σημαντικά στην κοιλάδα του ποταμού Αβώρ, οι Ασσύριοι απέσυραν προσωρινά τις διεκδικήσεις τους μέχρι τον 14ο αιώνα που κατέκτησε οριστικά την γη τους ο Σαλμανασέρ Α΄. Η δυναστεία των Μιτάννι είχε κυβερνήσει την πεδιάδα μεταξύ του Τίγρη και του Ευφράτη από το 1600 μέχρι το 1350 π.Χ., αλλά κατακτήθηκε αρχικά από τους Χετταίους και κατόπιν από τους Ασσυρίους.[27] Την περίοδο 1350 - 1260 π.Χ. αποτελούσε επαρχεία της Μέσης Ασσυριακής Αυτοκρατορίας, θεωρούνται οι πρόγονοι των Ουραρτού και κατόπιν των Αρμενίων.[27]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.