Η Μεταξάδα,[4] αναφερόμενη παλαιότερα και ως το Σαμπρίκι, είναι ορεινός οικισμός κοντά στην Χώρα και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Πύλου - Νέστορος, του Νομού Μεσσηνίας.
| Μεταξάδα | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου (Έδρα: Πάτρα) Περιφέρεια Πελοποννήσου (Έδρα: Τρίπολη) |
| Περιφερειακή Ενότητα | Μεσσηνίας (Έδρα: Καλαμάτα) |
| Δήμος | Πύλου - Νέστορος (Έδρα: Πύλος) |
| Δημοτική Ενότητα | Νέστορος |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Μεσσηνίας |
| Υψόμετρο | 538[1] μ. |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 65 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Σαμπρίκι |
| Ταχ. κώδικας | 24001[2] |
| Τηλ. κωδικός | 27230[3] |
| Δήμος Πύλου - Νέστορος | |
Η Μεταξάδα βρίσκεται περίπου 10 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά της Χώρας. Έχει υψόμετρο 538[1] μέτρα και απέχει 25 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Κοντά στην Μεταξάδα βρίσκονται προς τα νότιά της, ο Στυλιανός και η Μεταμόρφωση, σε αποστάσεις 4 και 7 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα και προς τα νοτιοανατολικά της το Μανιάκι σε απόσταση 8 περίπου χιλιομέτρων.
Το χωριό, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Πυλίας, όσο και της Τριφυλίας. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Ο σημερινός οικισμός Μεταξάδα (παλαιότερα Σαπρίκι) ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα παραγωγής μεταξιού της Μεσσηνίας και εκεί οφείλει το πιθανότερο και τη σύγχρονη ονομασία του. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση και η παλαιότερη ονομασία αντίστοιχα του χωριού Σκάρμιγκα ή Σκάρμηγκα (σήμερα η Μεταμόρφωση) πιθανώς προέρχεται από την κινεζική λέξη «Σκάρμινξ», που σημαίνει «δρόμος του μεταξιού». Το μετάξι μεταφερόταν στη συνέχεια μέσα από τον καρόδρομο, ο οποίος περνούσε από τα χωριά αυτά, προς το λιμάνι της Πύλου προς εξαγωγή ή/και περαιτέρω επεξεργασία. Η διαδρομή Σαπρίκι - λιμάνι Πύλου με φορτωμένα άλογα και μουλάρια, ήταν διάρκειας 8 ωρών περίπου. Οι μεταφορείς του μεταξιού ξεκινούσαν το απόγευμα από το Σαπρίκι, συνήθως έκαναν στάση στο Σκάρμηγκα για διανυκτέρευση και το πρωί συνέχιζαν το ταξίδι τους για την Πύλο.[5]
Β΄ Ενετοκρατία
Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν δυο ξεχωριστά χωριά στην ευρύτερη περιοχή. Το ένα χωριό αναφερόταν ως Μεταξάδα (Metaxada[6]) ή Άνω Μεταξάδα (Metaxada alta[7]) και το άλλο χωριό ως Σαπρίκη ή Σαπρίκι (Saprichi[8] ή Saprich[6]) Οι δυο οικισμοί αναφέρονται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο, μέσω της κτήσης τους (Stato da Mar), η οποία είναι γνωστή και ως Βασίλειο του Μορέως (1688-1715). Το χωριό Μεταξάδα (Metaxada), ανήκε, το 1689, στην επαρχία του Ναβαρίνου (Territorio di Navarin), ενώ το χωριό Σαπρίκι (Saprichi) ανήκε στην επαρχία της Αρκαδίας ή Αρκαδιάς (Territorio di Arcaadia). Οι επαρχίες αυτές ήταν οι δυο από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό της Μεταξάδας είχε 17 κατοίκους και το χωριό του Σαπρικίου είχε 90 κατοίκους αντίστοιχα.[6] Το χωριό Άνω Μεταξάδα (Metaxada alta) αναφέρεται ότι ανήκε, μετά το 1700, στην επαρχία της Μεθώνης (Territorio di Modon).[7] Το χωριό Σαπρίκι, αναφερόταν ως Σαηρίκι ή Σαηρίκη κατά την Καταγραφή της Εκκλησιαστικής περιουσίας του 1699, ως Saprichi, στην απογραφή Grimani του 1700 και επίσης ως Saprichi στην απογραφή Pacifico/Alberghetti του 1704.[9]
Νεότερη ιστορία
Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Sapriki σύμφωνα με τον Pouqueville το 1815, αλλά και σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833.[9]
Διοικητική ιστορία
Το Σαμπρίκι[10] προσαρτήθηκε, το 1835,[11] στον παλαιό Δήμο Φλεσιάδος ή Φλεσσιάδος[12] με έδρα αρχικά τον οικισμό Παιδεμένον (σήμερα η Φλεσιάδα) και λίγο αργότερα, από το 1840,[13] τον οικισμό Λιγούδιστα (σήμερα η Χώρα), όπου και παρέμεινε ως το 1912 που ο δήμος αυτός καταργήθηκε. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Σαμπρίκι στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Φλεσιάδος της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 174 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[14] Έδρα του Δήμου Φλεσιάδος τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν η κωμόπολη Λιγούδιστα. Το χωριό από το 1835 ως το 1879 αναφερόταν επίσημα ως το Σαμπρίκι, ενώ από το 1879 ως το 1889 αναφερόταν ως Σαπρίκη. Από το 1889 ως το 1896 αναφερόταν ως το Σαπρίκιον και από το 1896 ως το 1907 ως το Σαπρίκι. Το 1899 το χωριό, όπως και ο Δήμος Φλεσιάδος, μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[15] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας,[16] ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Από το 1907 ως και το 1927 το χωριό αναφερόταν και πάλι ως το Σαμπρίκι. Το 1912 το Σαμπρίκι προσαρτάται ως έδρα στην Κοινότητα Σαμπρικίου.[17][18] Στην ίδια κοινότητα προσαρτήθηκαν επίσης οι οικισμοί Ποταμιά και Βεριστιά (ο Σταυρός). Το 1927[19] η Κοινότητα Σαμπρικίου και το Σαμπρίκι μετονομάζονται σε Κοινότητα Μεταξάδας και Μεταξάδα αντίστοιχα. Το χωριό παρέμεινε ως έδρα της Κοινότητας Μεταξάδας, με την αλλαγή της ονομασίας, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Μεταξάδα υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Νέστορος,[20][21] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Μεταξάδα ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος.[22][23] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Κορώνης, Μεθώνης, Παπαφλέσσα, Πύλου, Νέστορος και Χιλιοχωρίων. Η Μεταξάδα σήμερα είναι η έδρα της Τοπικής Κοινότητας της Μεταξάδας του Δήμου Πύλου-Νέστορος,[4] στην οποία υπάγονται και οι οικισμοί Ποταμιά και Σταυρός), οι οποίοι σήμερα και οι δυο τους, με βάση την απογραφή του 2011, είναι άνευ μόνιμων κατοίκων.
Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 109 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.
| Απογραφή | Πληθυσμός | Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού |
|---|---|---|
| 1689 | 107[6] | |
| 1844 | 177[24] | |
| 1851 | 174[14] | |
| 1879 | 209[25] | |
| 1889 | 265[26] | |
| 1896 | 338[27] | |
| 1907 | 359[28] | |
| 1920 | 322[29] | |
| 1928 | 315[30] | |
| 1940 | 329[31] | |
| 1951 | 349[32] | |
| 1961 | 279[33] | |
| 1971 | 196[34] | |
| 1981 | 150[35] | |
| 1991 | 132[36] | |
| 2001 | 144[37] | |
| 2011 | 109[38] |
Επισήμανση: Ο πληθυσμός όπως αναφέρεται στο παραπάνω διάγραμμα, περιλαμβάνει το συνολικό άθροισμα των κατοίκων του οικισμού Μεταξάδα και του οικισμού Σαπρίκι, οι οποίοι οικισμοί, στην ενετική απογραφή του 1689 αναφέρονταν ξεχωριστά, ως εξής:
- 1689: Metaxada 17 κάτοικοι και Saprich 90 κάτοικοι. Σύνολο: 107 κάτοικοι.
Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια, υπάρχει η εκκλησία του χωριού, ο Ενοριακός Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασιου, οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας και εορτάζεται στις 18 Ιανουαρίου. Διάφορες εκδηλώσεις όπως είναι οι ιπποδρομίες της Μεταξάδας,[39] οι οποίες είναι πολύ γνωστές, στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, αλλά και άλλα πολιτιστικά δρώμενα, πραγματοποιούνται επίσης κατά τη διάρκεια του πανηγυριού, που γίνεται κάθε χρόνο στο χωριό, με αφορμή τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου, καθώς κοντά στο χωριό υπάρχει και το παλαιό και ιστορικό Μοναστήρι της Μεταξάδας, το οποίο είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο και είναι ένα από τα σημαντικά μνημεία της μεταβυζαντινής εποχής στην περιοχή.
Ιερά Μονή Μεταξάδας
Κοντά στο χωριό βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου, εντός της παλαιάς Μονής, που ήταν γνωστή και ως η Μονή του Αγίου Γεωργίου,[40] ή Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου[41] ή Ιερά Μονή της Αγιάς ή Μοναστήρι της Αγιάς ή Μοναστήρι της Αγυιάς[42] ή απλά αναφερομένης ως το Μοναστήρι της Μεταξάδας,[39] το οποίο υπάγεται επίσης στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
