Μαλάουι

Το Μαλάουι, επίσημα Δημοκρατία του Μαλάουι (αγγλικά: Republic of Malawi, τσέουα: Dziko la Malaŵi) είναι χώρα της Αφρικής, γνωστή ως Νυασαλάνδη από το 1907 μέχρι την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της τον Ιούλιο του 1964, από πρώην βρετανικό προτεκτοράτο που είχε αναγνωριστεί για πρώτη φορά στις 15 Μαΐου του 1891, στη νοτιοανατολική Αφρική.

Δημοκρατία του Μαλάουι Republic of Malawi Dziko la Malaŵi
Σημαία Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: "Unity and Freedom'"(στα αγγλικά) (Ενότητα και Ελευθερία)
Εθνικός ύμνος: Mulungu dalitsa Malaŵi(στη γλώσσα Τσιτσέουα) (Ω Θεέ Ευλόγησε τη Γη μας του Μαλάουι)[1]
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο Η θέση του Μαλάουι (πράσινο)
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη	Λιλόνγκουε 13°57′N 33°42′E
Επίσημες γλώσσες	Αγγλικά, Τσέουα
Πολίτευμα	Πολυκομματική Προεδρική Δημοκρατία
Πρόεδρος Αντιπρόεδρος	Λαζάρους Τσακουέρα Σόλος Τσιλίμα
Ανεξαρτησία • Από το Ηνωμένο Βασίλειο • Ισχύον Σύνταγμα	6 Ιουλίου 1964 18 Μαΐου 1994
Έκταση  • Σύνολο  • % Νερό  • Σύνορα	118.484 km2 (100η) 20,6 2.881 km
Πληθυσμός  • Εκτίμηση 2024   • Απογραφή 2018   • Πυκνότητα	20.270.568[2] (62η)  17.563.749[3]   171,1 κατ./km2 (78η)
ΑΕΠ (ΙΑΔ)  • Ολικό  (2016)  • Κατά κεφαλή	21,138 δισ. $[4] (135η)   1.134 $[4] (171η)
ΑΕΠ (ονομαστικό)  • Ολικό  (2016)  • Κατά κεφαλή	5,492 δισ. $[4] (140η)   294 $[4] (174η)
ΔΑΑ (2021)	0,512[5] (169η) – χαμηλός
Νόμισμα	Κουάτσα (MWK)
Ζώνη ώρας	CAT (UTC +2)
Internet TLD	.mw
Οδηγούν στα	αριστερά
Κωδικός κλήσης	+265

Η χώρα εκτείνεται δυτικά και κατά μήκος της ομώνυμης λίμνης Μαλάουι, της τρίτης σε μήκος λίμνης της Αφρικής. Συνορεύει προς Β. με την Τανζανία, Δ. και ΒΔ. με τη Ζάμπια και Ν. Α. και ΒΑ. με τη Μοζαμβίκη. Η συνολική έκταση της χώρας είναι 118.484 τ.χλμ., η οποία και χωρίζεται σε τρεις περιφέρειες^[6] και σε 24 συνολικά νομούς.

Η Λίμνη Μαλάουι, συνολικής έκτασης 9.250 τ.μίλια, βασικός πόλος τουριστικής έλξης, μήκους 500 χλμ., λεγόμενη και «λίμνη των αστεριών» καταλαμβάνει περίπου το ένα πέμπτο της έκτασης της χώρας και απλώνεται σχεδόν σε όλα τα ανατολικά της σύνορα. Σ΄ αυτήν ζουν περί τα 500 είδη ψαριών, η δε αλιεία τους αποτελεί μια από τις κύριες πηγές εισοδήματος των κατοίκων.

Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Λιλόνγκουε. Η χώρα έχει πληθυσμό 20.270.568 κατοίκους,^[2] σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2024.

Ιστορία

Τον 10ο αιώνα εγκαταστάθηκαν στο σημερινό Μαλάουι κάτοικοι Μπαντού από τον βορρά, μερικοί από τους οποίους έμειναν στην περιοχή και ίδρυσαν φυλές με βάση την κοινή καταγωγή.^[7]. Με την ανάπτυξη του δουλεμπορίου στις αρχές του 19ου αιώνα Άραβες σουαχίλι που κυριαρχούσαν στην ανατολική ακτή της Αφρικής προωθήθηκαν στο εσωτερικό της ηπείρου, πολλές φορές και με τη συνεργασία μουσουλμανικών τοπικών φυλών όπως των Γιάο (Yao). Την εποχή εκείνη το Μαλάουι ήταν ένα τοπικό φυλαρχούμενο «κράτος» που είχε μεταβληθεί σε κέντρο συγκέντρωσης ανταλλαγής και μεταγωγής σκλάβων.

Πρώτοι Ευρωπαίοι που έφθασαν στην περιοχή ήταν Πορτογάλοι. Γνωστότερος εξερευνητής ήταν ο Άγγλος Σκωτσέζος Ντέιβιντ Λίβινγκστον που έφθασε στην περιοχή το 1858 κατά την επιστροφή του από κάποια αποστολή στην Αφρική. Φθάνοντας στην ομώνυμη λίμνη την ονόμασε Νυάσα (Nyasa) από τη λέξη nyanja (νιάντζα) της γλώσσας των Ιθαγενών που σημαίνει λίμνη, εξ ου και το όνομα της χώρας Νυασαλάνδη.

Μετά δύο χρόνια, το 1861, ο Λίβινγκστον επέστρεψε στην περιοχή με ιεραποστόλους που εγκαταστάθηκαν στο Σάιρ Χάιλαντς και στο Λόυερ Σάιρ. Αντιμετωπίζοντας όμως επικίνδυνα από τη μια την ελονοσία και από την άλλη εμπλοκή του με δουλεμπόρους αναγκάσθηκε τρία χρόνια αργότερα, το 1864, να καταφύγει στη Ζανζιβάρη. Επέστρεψε για τελευταία φορά το 1866, διερχόμενος, στην προσπάθειά του για την ανακάλυψη των πηγών του Νείλου όπου και πέθανε στο χωριό Τσιφ Σίταμπο της Ζάμπιας (1873), προς τιμή του οποίου και ονομάστηκε η πρωτεύουσα της Ζάμπιας.

Τον Λίβινγκστον ακολούθησαν στη συνέχεια και άλλοι εξερευνητές, ιεραπόστολοι, τυχοδιώκτες επαγγελλόμενοι τη «σωτηρία των φτωχών» αλλά και ιατροί ερευνητές των τροπικών ασθενειών καθώς και επιχειρηματίες που καθόρισαν τελικά τον χαρακτήρα της περιοχής για τον επόμενο αιώνα.

Διοικητική διαίρεση

Κύριο λήμμα: Περιφέρειες και Συνοικίες του Μαλάουι

    Βόρεια     Κεντρική     Νότια

Το Μαλάουι διαιρείται σε 3 περιφέρειες και 28 συνοικίες. Οι τρεις περιφέρειες (με τις πρωτεύουσές τους σε παρένθεση) είναι:

• Βόρεια (Μζούζου)
• Κεντρική (Λιλόνγκουε)
• Νότια (Μπλαντάιρ)

Δημογραφία

Μόλις το 16% του συνολικού πληθυσμού ζει στα αστικά κέντρα. Η επίσημη γλώσσα στο κράτος είναι τα αγγλικά.

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 65,6 χρόνια (62,3 χρόνια οι άνδρες και 68,9 οι γυναίκες).^[8]

Διακυβέρνηση

Το πολίτευμα του Μαλάουι είναι πολυκομματική δημοκρατία. Το ισχύον Σύνταγμα ψηφίστηκε το 1994.

Εκλογές

Κύριο λήμμα: Εκλογές στο Μαλάουι

Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.^[9]

Μεταφορές

Το 2008 στη χώρα υπήρχαν συνολικά 34 αεροδρόμια. Το σιδηροδρομικό δίκτυο καλύπτει συνολικά 797 χλμ. και το οδικό δίκτυο περισσότερα από 15.000 χλμ. Η οδήγηση γίνεται στα αριστερά. Κυριότερα λιμάνια είναι η Τσιπόκα και η Τσιλούμπα.

Παραπομπές

1. «Malawi National Anthem Lyrics». National Anthem Lyrics. Lyrics on Demand. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2008.
2. «Population Projections 2018-2050» (PDF). National Statistical Office. Ιούλιος 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 30 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2024.
3. «Απογραφή 2018» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 8 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2020.
4. «Μαλάουι». ΔΝΤ. Απρίλιος 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2017.
5. Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022.
6. Benson, Todd. «Chapter 1: An Introduction» (PDF). Malawi: An Atlas of Social Statistics. National Statistical Office, Government of Malawi. σελ. 2. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2008.
7. Cutter, Africa 2006, p. 142
8. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα
9. «CIA World Fact Book». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2009.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Μαλάουι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Μαλάουι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Atlas of Malawi (Άτλας του Μαλάουι)

• Επίσημη ιστοσελίδα της κυβέρνησης του Μαλάουι