Κροατικό Αγροτικό Κόμμα

Το Κροατικό Αγροτικό Κόμμα ( κροατικά: Hrvatska seljačka stranka‎‎ ) είναι ένα αγροτιστικό πολιτικό κόμμα ^[3] στην Κροατία. Ιδρύθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 1904 από τους αδελφούς Αντούν και Στιέπαν Ράντιτς. Στις βουλευτικές εκλογές του 2016, το Αγροτικό Κόμμα συμμετείχε με την «Λαϊκή Συμμαχία» του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και κέρδισε τις 5 από τις 151 έδρες του Κροατικού Κοινοβουλίου (Σάμπορ).

Κροατικό Αγροτικό Κόμμα Hrvatska seljačka stranka
Πρόεδρος	Κρέσο Μπέλιακ
Ιδρυτής	Στιέπαν Ράντιτς
Ίδρυση	22 Δεκεμβρίου 1904 (1904-12-22) (ιστορικό κόμμα) 15 Δεκεμβρίου 1989 (1989-12-15) (σημερινό κόμμα)[1]
Έδρα	Ζάγκρεμπ
Ιδεολογία	Αγροτισμός[2][3] Κοινωνικός φιλελευθερισμός[4] Φιλελευθερισμός[5] Πράσινη πολιτική[6] Ρεπουμπλικανισμός[5] Ευρωπαϊσμός[3][5] Παρατάξεις: Χριστιανοδημοκρατία[2] Κοινωνικός συντηρητισμός[7]
Πολιτικό φάσμα	Κέντρο[7] ως κεντροαριστερά[8]
Εθνική προσχώρηση	Λαϊκή Συμμαχία (από το 2016)
Χρώματα	Πράσινο
Σύνθημα	«Πίστη στον Θεό και Ενότητα στους Αγρότες»
Ύμνος	"Slavni sine hrvatskoga roda"[9] "Μεγάλε Γιε του Κροατικού Λαού"
Κροατικό Κοινοβούλιο	5 / 151
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο	0 / 12
Επαρχίες	1 / 21
Δήμαρχοι	4 / 128
Ιστότοπος
hss.hr
Πολιτικό σύστημα στην Κροατία Πολιτικά κόμματα Εκλογές

Ιστορία

Ίδρυση

Στις 22 Δεκεμβρίου 1904 οι αδελφοί Αντούν και Στιέπαν Ράντιτς ίδρυσαν το «Κροατικό Λαϊκό Αγροτικό Κόμμα» στο Βασίλειο της Κροατίας και Σλαβονίας (1868-1918), το οποίο τότε ήταν μέρος της Αυστροουγγαρίας.^[10] Στο κόμμα δεν συμμετείχαν μόνο αγρότες, αλλά και αστοί, εργάτες και λόγιοι.^[11] Στις εκλογές του 1908 το ΚΛΑΚ κέρδισε τις 3 από τις 88 έδρες στο Σάμπορ,^[12] το 1910 τις 9 έδρες και το 1911 τις 8 έδρες.^[13][14] Το ΚΛΑΚ διεκδίκησε περισσότερα δικαιώματα για τους αγρότες, μεγαλύτερη αυτονομία και αγροτικές μεταρρυθμίσεις.

Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας

Μετά τον Α 'Παγκόσμιο Πόλεμο και τη διάλυση της Αυστροουγγαρίας, το ΚΛΑΚ συνέχισε το έργο του στο Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων. Το 1920 μετονομάστηκε σε «Κροατικό Ρεπουμπλικανικό Αγροτικό Κόμμα». Οι βασιλικές αρχές ανάγκασαν το κόμμα να αφαιρέσει τον όρο "Ρεπουμπλικανικό" από το όνομά του επειδή έχει δευτερεύουσα σημασία και συνυποδηλώνει αντιμοναρχισμό. Το 1925 το ΚΡΑΚ μετονομάστηκε στο σημερινό του όνομα: Κροατικό Αγροτικό Κόμμα.

Ο Στιέπαν Ράντιτς σε συνάθροιση στο Ντουμπρόβνικ

Στις 20 Ιουνίου 1928, σε μία συνεδρίαση του Κροατικού Κοινοβουλίου, ο Πουνίσα Ράτσιτς και άλλα μέλη του Λαϊκού Ριζοσπαστικού Κόμματος της Σερβίας διαπληκτίστηκαν με μέλη του Κροατικού Αγροτικού Κόμματος. Ειπώθηκαν πολλές προσβολές, και εν μέσω του καβγά που ακολούθησε ο Ράτσιτς πυροβόλησε και τραυμάτισε θανάσιμα τον Στιέπαν Ράντιτς και άλλους δύο βουλευτές του ΚΑΚ.^[15][16] Στις ταραχές που ακολούθησαν στο Ζάγκρεμπ, άλλοι 5 άνθρωποι σκοτώθηκαν και πολλοί τραυματίστηκαν.^[17] Κατόπιν της πολιτικής κρίσης που ακολούθησε, στις 6 Ιανουαρίου 1929, ο Βασιλιάς Αλέξανδρος Α' διέλυσε το κοινοβούλιο, κατάργησε το σύνταγμα, απαγόρευσε όλα τα κόμματα και επέβαλλε καθεστώς βασιλικής δικτατορίας. Η χώρα μετονομάστηκε σε Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας.

Ο Βλάντκο Μάτσεκ έγινε ο 2ος Πρόεδρος του Κροατικού Αγροτικού Κόμματος.^[18] Το 1931 αποκαταστάθηκαν ορισμένες πολιτικές ελευθερίες, αλλά εδραιώθηκε μονοκομματικό καθεστώς με το Γιουγκοσλαβικό Εθνικό Κόμμα του Βασιλιά Αλεξάνδρου στην εξουσία. Στις βουλευτικές εκλογές του 1935, ο Βλάντκο Μάτσεκ ηγήθηκε στην «Ενωμένη Αντιπολίτευση», μία πολιτική συμμαχία αρκετών κομμάτων που τάχθηκαν κατά του κυβερνώντος κόμματος. Συγκέντρωσε το 37,4 % των ψήφων, αλλά επειδή το εκλογικό σύστημα ευνοούσε μόνο τα κόμματα της κυβέρνησης, η Ενωμένη Αντιπολίτευση πήρε μόνο 67 από τις 370 έδρες του Κοινοβουλίου.^[19] Στις εκλογές του 1938 επαναλήφθηκε το ίδιο. Μολονότι το κόμμα του έχασε, παρέμεινε σημαντική πολιτική δύναμη. Στις 26 Αυγούστου 1939 συνάφθηκε η Συμφωνία Τσέβτκοβιτς-Μάτσεκ, με τον τότε Πρωθυπουργό της Γιουγκοσλαβίας Τσέτκοβιτς, για την ίδρυση του ημιαυτόνομου Μπανόβινα της Κροατίας, στο οποίο ο Ίβαν Σούμπασιτς ήταν ο πρώτος Μπαν (κυβερνήτης). Στις τοπικές εκλογές του 1940 το ΚΑΚ κατάφερε συντριπτική νίκη κερδίζοντας τις 446 από τις 658 θέσεις τοπικής αυτοδιοίκησης.^[20][21]

Αποτελέσματα εκλογών για το Γιουγκοσλαβικό Κοινοβούλιο

Έτος	Αρχηγός	Ψήφοι	%	Συμμαχία	Έδρες	±	Κυβέρνηση
Νοέμβριος 1920	Στιέπαν Ράντιτς	230.590	14,3%	—	50 / 315	50	αντιπολίτευση
Μάρτιος 1923		473.733	21,9%	—	70 / 315	20	αντιπολίτευση
Φεβρουάριος 1925		545.466	22,2%	—	67 / 315	3	κυβέρνηση
Σεπτέμβριος 1927		367.570	15,8%	—	61 / 315	6	αντιπολίτευση
Νοέμβριος 1931		απαγορεύτηκε		—	0 / 315	61	καμία έδρα
Μάιος 1935	Βλάντκο Μάτσεκ	1.076.345	37,4%	«Ενωμένη Αντιπολίτευση»	67 / 315 (έδρες συμμαχίας)	67	αντιπολίτευση
Δεκέμβριος 1938		1.364.524	44,9%	«Ενωμένη Αντιπολίτευση»	67 / 315 (έδρες συμμαχίας)		αντιπολίτευση

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και μετά

Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, στις 6 Απριλίου 1941, οι δυνάμεις του Άξονα εισέβαλαν στη Γιουγκοσλαβία. Στις 10 Απριλίου ανακοινώθηκε η ίδρυση του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας. Τα μέλη του Κροατικού Αγροτικού Κόμματος διχάστηκαν μεταξύ των μεγάλων παρατάξεων της περιόδου: μερικοί υποστήριξαν τους Ούστασε, άλλοι τους κομμουνιστές Παρτιζάνους, πολλοί παρέμειναν ουδέτεροι ενώ και οι μοναρχιστές Τσέτνικες διεκδίκησαν τον έλεγχο.

Μετά το τέλος του πολέμου, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας μονοπώλησε την εξουσία και εδραίωσε μονοκομματικό καθεστώς. Η Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κροατίας ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, σε έκταση και πληθυσμό, μετά την Σ.Δ. της Σερβίας. Το 1964, ο Γιουράι Κρνιέβιτς, ο οποίος ήταν Γενικός Γραμματέας του ΚΑΚ από το 1928, έγινε ο τρίτος Πρόεδρος του κόμματος.

Σύγχρονο κόμμα

Με την έλευση του πολυκομματικού συστήματος το 1990, το ΚΑΚ ανασυστάθηκε και συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 1990 για τις 351 έδρες της 1ης Συνέλευσης του Κροατικού Κοινοβουλίου. Τότε, αρχηγός του κόμματος ήταν ο Γιόσιπ Τόρμπαρ. Στις 25 Μαΐου 1991, ο Ντράγκο Στίπατς έγινε ο 5ος Πρόεδρος του ΚΑΚ. Στις εκλογές του 1992 το κόμμα κέρδισε τις 3 από τις 138 έδρες στη 2η Συνέλευση του Κοινοβουλίου.^[22] Τον Δεκέμβριο του 1994 ο Ζλάτκο Τόμτσιτς έγινε ο 6ος Πρόεδρος του ΚΑΚ. Στις εκλογές του 1995, το ΚΑΚ ηγήθηκε σε μια πολιτική συμμαχία με τα κόμματα: Ιστριανή Δημοκρατική Συνέλευση, Κροατικό Λαϊκό Κόμμα, Κροατική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση και Κροατικό Κόμμα της Σλαβονίας-Μπαράνια. Η συμμαχία κέρδισε τις 18 από τις 127 έδρες της 3ης Συνέλευσης, από τις οποίες οι 10 ήταν του ΚΑΚ.^[23] Στις εκλογές του 2000 το ΚΑΚ συμμετείχε ως μέρος της ίδιας συμμαχίας και κέρδισε τις 16 από τις 151 έδρες της 4ης Συνέλευσης. Συμφώνησε να συμμετάσχει σε κυβέρνηση συνεργασίας με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα και ανέλαβε 3 θέσεις Υπουργών στην κυβέρνηση του Ίβιτσα Ράτσαν (Γεωργίας, Παιδείας και Βιοτεχνιών), ενώ ο Ζλάτκο Τόμτσιτς έγινε Πρόεδρος της βουλής.

Στις εκλογές του 2003, το ΚΑΚ συμμετείχε μόνο του, συγκέντρωσε το 7,2% των ψήφων και κέρδισε τις 10 από τις 151 έδρες τις 5ης Συνέλευσης του Κοινοβουλίου. Το Δεκέμβριο του 2005 ο Γιόσιπ Φρίστσιτς έγινε ο 7ος Πρόεδρος του κόμματος. Στις βουλευτικές εκλογές του 2007, το ΚΑΚ ηγήθηκε στην "Πράσινη-Κίτρινη Συμμαχία", η οποία κέρδισε τις 8 από τις 151 έδρες της 6ης Συνέλευσης. Το κόμμα συμμετείχε στην 2η κυβέρνηση του Ίβο Σανάντερ και ανέλαβε δύο Υπουργεία (Γεωργίας και Τουρισμού). Στις βουλευτικές εκλογές του 2011 το KAK κατάφερε το χειρότερο αποτέλεσμα την ιστορία του, συγκέντρωσε το 3,1% των ψήφων και κέρδισε μόνο μία από τις 151 έδρες της 7ης Συνέλευσης. Στο κομματικό συνέδριο της 28ης Ιανουαρίου 2012, ο Μπράνκο Χργκ εξελέγη ως 8ος Πρόεδρος του ΚΑΚ. Στις Ευρωεκλογές του 2014, η Μαριάνα Πέτιρ του ΚΑΚ κέρδισε μία θέση ευρωβουλευτίνας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.^[24]

Αποτελέσματα εκλογών

Βουλευτικές εκλογές

Για το Κροατικό Κοινοβούλιο (Σάμπορ)

Εκλογή	Αρχηγός	Συμμαχία	Αποτελέσματα συμμαχίας			Αποτελέσματα ΚΑΚ		Κυβέρνηση
			Έδρες	Ψήφοι	%	Έδρες	±
Αύγουστος 1992	Ντράγκο Στίπατς	–		111.869	4,25%	3 / 138		Αντιπολίτευση
Οκτώβριος 1995	Ζλάτκο Τόμσιτς	Κροατικό Λαϊκό Κόμμα Ιστριανή Δημοκρατική Συνέλευση Κροατική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση Κροατικό Κόμμα της Σλαβονίας-Μπαράνια	18 / 127	441.390	18,26	10 / 127	7	Αντιπολίτευση
Ιανουάριος 2000		Κροατικό Λαϊκό Κόμμα Ιστριανή Δημοκρατική Συνέλευση Φιλελεύθερο Κόμμα Σοσιαλδημοκρατική Δράση της Κροατίας	25 / 151	432.527	14,70	17 / 151	7	Κυβέρνηση
Νοέμβριος 2003		–		177.359	7,20	10 / 151	7	Αντιπολίτευση
Νοέμβριος 2007	Γιόσιπ Φρίστσιτς	Κροατικό Κοινωνικό Φιλελεύθερο Κόμμα Συμμαχία της Πριμόριε-Γκόρσκι Κοτάρ Δημοκρατικό Κόμμα του Ζαγκόριε Κόμμα του Ζαγκόριε	8 / 153	161.814	6,50	6 / 153	4	Κυβέρνηση
Δεκέμβριος 2011			–	71.450	3,00	1 / 151	5	Αντιπολίτευση
Νοέμβριος 2015	Μπράνκο Χργκ	«Πατριωτική Συμμαχία» της Κροατικής Δημοκρατικής Ένωσης	59 / 151	744.507	33,46	1 / 151		Υποστήριξη
Σεπτέμβριος 2016	Κρέσο Μπέλιακ	«Λαϊκή Συμμαχία» του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Κροατίας	54 / 151	636.602	33,82	5 / 151	4	Αντιπολίτευση

Προεδρικές εκλογές

Εκλογή	Υποψήφιος	1ος Γύρος		2ος Γύρος		Αποτέλεσμα
		Ψήφοι	%	Ψήφοι	%
2000	Υποστήριξη στον: Στίπε Μέσιτς (ΚΛΚ)	1.100.671	41,3 (#1)	1.433.372	56,01 (#1)	Νίκη
2005	Υποστήριξη στον: Στίπε Μέσιτς (Ανεξάρτητος)	1.089.398	48,92 (#1)	1.454.451	65,93 (#1)	Νίκη
2009-10	Κανένας
2014–15	Υποστήριξη στην: Κολίντα Γκράμπαρ-Κιτάροβιτς (ΚΔΕ)	665.379	37,22 (#2)	1.114.945	50,74 (#1)	Νίκη
2019–20	Υποστήριξη στον: Ζόραν Μιλάνοβιτς (ΣΔΚ)	562.783	29,55 (#1)	1.034.170	52,66 (#1)	Νίκη

Ευρωεκλογές

Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Εκλογή	Συμμαχία	Αποτελέσματα Συμμαχίας			Αποτελέσματα ΚΑΚ
		Έδρες	Ψήφοι	%	Έδρες	±
Απρίλιος 2013	με το Κροατικό Κοινωνικό Φιλελεύθερο Κόμμα	0 / 12	28.646	3,86	0 / 12
Μάιος 2014	Συμμαχία της ΚΔΕ	6 / 11	381.844	41,4	1 / 11	1
Μάιος 2019	«Συμμαχία Άμστερνταμ» Φιλελεύθερη Συμμαχία των Πολιτών Ιστριανή Δημοκρατική Συνέλευση Δημοκράτες	0 / 12	55.806	5,19%	0 / 12	1

Παραπομπές

1. «Hrvatska seljačka stranka - HSS». digured.srce.hr (στα Κροατικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2017.
2. Nordsieck, Wolfram (2016). «Croatia». Parties and Elections in Europe.
3. Gladoic, Andrea. «Croatia's Largest Political Parties». Expat in Croatia. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2018.
4. https://www.antenazadar.hr/clanak/2019/02/homoseksualcima-onemogucili-udomljavanje-djece-glasovac-zakon-je-nelogican-saljemo-ga-na-ustavni-sud/
5. «RADIKALNI POLITIČKI ZAOKRET BELJAKOVOG HSS-a, STRANKA IMA NOVU STRATEGIJU 'Zbogom demokršćanstvu, mi smo progresivni liberali'».
6. «HSS u programu napravio nagli zaokret: 'Više nismo konzervativni, sad smo zeleni i progresivni'». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020.
7. «Key Political Parties in Croatia». Balkan Insight. 27 Σεπτεμβρίου 2010.
8. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020.
9. «U Kolanu otvorena izložba povodom obilježavanja 110. obljetnice HSS-a». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2018.
10. Biondich, Mark (1 Ιανουαρίου 2000). Stjepan Radi?, the Croat Peasant Party, and the Politics of Mass Mobilization, 1904-1928. University of Toronto Press. ISBN 978-0-8020-8294-7.
11. «POVIJEST STRANKE». HSS - Hrvatska seljačka stranka (στα Κροατικά). Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020.
12. [imgur.com/LC2P0ia «1908 Croatian election»] Check |url= value (βοήθεια).
13. Sabotič, Ines; Matković, Stjepan (2005-04-30). «Parliamentary Elections and Zagreb Electoral Bodies at the Turn of the 19th and 20th Centuries» (στα hr). Društvena istraživanja : časopis za opća društvena pitanja 14 (1-2 (75-76)): 157–183. ISSN 1330-0288. https://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=24650&lang=en.
14. Perić, Ivo. (2000). Hrvatski državni sabor : 1848-2000. Hrvatski Inst. za Povijest. ISBN 953-6491-39-7. 164583850.
15. «Radić, Stjepan». dx.doi.org. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020.
16. «YU Historija... ::: Dobro dosli ... Prva Jugoslavija». www.yuhistorija.com. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020.
17. Goldstein, Ivo (1999). Croatia : a history. [Montréal (Québec)] : McGill-Queen's University Press.
18. «Maček, Vladko | Hrvatska enciklopedija». www.enciklopedija.hr. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020.
19. «YUGVAL1». web.archive.org. 10 Μαΐου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαΐου 2006. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2020.
20. Matković, Hrvoje (1999). Povijest Hrvatske seljačke stranke. Naklada Pavičić. ISBN 978-953-6308-13-2.
21. Perić, Ivo (2003). Vladko Maček: politički portret. Golden marketing-Tehnička knjiga. ISBN 978-953-212-155-1.
22. «1992 Croatian elections» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2012.
23. «HIDRA - Mediji i političke stranke». web.archive.org. 2 Μαρτίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2020.
24. «Marijana Petir izbačena iz HSS-a» (στα Croatian). Index.hr. 6 June 2016. http://www.index.hr/vijesti/clanak/marijana-petir-izbacena-iz-hssa/975253.aspx.