Ιωάννης ο Φιλόπονος

Ο Ιωάννης ο Φιλόπονος (περ. 490 - περ. 570) ήταν Έλληνας Χριστιανός φιλόσοφος, θεολόγος και φυσικός επιστήμονας.

Ιωάννης ο Φιλόπονος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ἰωάννης ὁ Φιλόπονος (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση	490 (περίπου)[1][2][3] Αλεξάνδρεια[4]
Θάνατος	570 (περίπου) Αλεξάνδρεια
Παρατσούκλι	Jean le Grammairien[5]
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	αρχαία ελληνικά
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά[6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φιλόσοφος[4] θεολόγος[4] μαθηματικός φυσικός συγγραφέας[7] αστρονόμος[8] γραμματικός[4]
δεδομένα

Βιογραφία

Γεννήθηκε περί το 490 στην Αλεξάνδρεια και ήταν γόνος χριστιανικής οικογένειας. Σχετικά με τη ζωή του δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες. Έζησε στην Αλεξάνδρεια, όπου και σπούδασε στη φιλοσοφική σχολή της πόλης κοντά στον νεοπλατωνικό Αμμώνιο Ερμεία, τα μαθήματα του οποίου παρακολουθούσαν και χριστιανοί. Αργότερα δίδαξε και ο ίδιος φιλολογία και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Αμμωνίου το 520 περίπου, ο Ιωάννης επιμελήθηκε τα σχόλια του Αμμωνίου πάνω στον Αριστοτέλη. Απεβίωσε γύρω στο 570^[9].

Όσον αφορά το προσωνύμιο Φιλόπονος αυτό αναφέρεται είτε στην εργατικότητά του είτε στην ιδιότητά του ως μέλος της χριστιανικής αδελφότητας των Φιλοπόνων^[9]. Ο ίδιος χρησιμοποιούσε το όνομα «ο γραμματικός» και σε χειρόγραφα φέρεται ως «Ιωάννης Αλεξανδρεύς» ενώ από τους αντιπάλους του ονομαζόταν χλευαστικά ως «ματαιόπονος»^[10].

Σε αυτόν αποδίδεται η ανακάλυψη του νόμου της ελεύθερης πτώσης, σε διαφοροποίηση από την μέχρι τότε κυρίαρχη Αριστοτελική παράδοση, αν και συνήθως παίρνει λανθασμένα τα εύσημα για αυτή την ανακάλυψη ο Γαλιλαίος.^[11] Επίσης ανέπτυξε τη «θεωρία της ώθησης» που προηγήθηκε της θεωρίας της αδράνειας.^[11]

Συγγράμματα

Αρχικά ο Φιλόπονος συνέταξε κυρίως σχόλια πάνω στα έργα του Αριστοτέλη, το περί ψυχής, περί των κατηγοριών, περί γενέσεως και φθοράς, περί φυσικής, αναλυτικά πρότερα, αναλυτικά ύστερα και μετεωρολογικά. Συνέταξε επίσης δύο επιστολές προς τους φιλοσόφους Πρόκλο και Σιμπλίκιο. Αργότερα ο Φιλόπονος έγραψε έργα θεολογικού περιεχομένου.

Εκδόσεις έργων του

• Ioannis Philoponi (olim Ammonii) in Aristotelis categorias commentarium, hrsg. Adolf Busse, Reimer, Berlin 1898 (Commentaria in Aristotelem Graeca. 13/1)
• Ioannis Philoponi in Aristotelis analytica priora commentaria, hrsg. Maximilian Wallies, Reimer, Berlin 1905 (Commentaria in Aristotelem Graeca. 13/2)
• Ioannis Philoponi in Aristotelis analytica posteriora commentaria cum anonymo in librum II, hrsg. Maximilian Wallies, Reimer, Berlin 1909 (Commentaria in Aristotelem Graeca. 13/3)
• Ioannis Philoponi in Aristotelis meteorologicorum librum primum commentarium, hrsg. Michael Hayduck, Reimer, Berlin 1901 (Commentaria in Aristotelem Graeca. 14/1)
• Ioannis Philoponi in Aristotelis libros de generatione et corruptione commentaria, hrsg. Girolamo Vitelli, Reimer, Berlin 1897 (Commentaria in Aristotelem Graeca. 14/2)
• Ioannis Philoponi in Aristotelis de anima libros commentaria, hrsg. Michael Hayduck, Reimer, Berlin 1897 (Commentaria in Aristotelem Graeca. 15)
• Ioannis Philoponi in Aristotelis physicorum libros tres priores commentaria, hrsg. Girolamo Vitelli, Reimer, Berlin 1887 (Commentaria in Aristotelem Graeca. 16)
• Ioannis Philoponi in Aristotelis physicorum libros quinque posteriores commentaria, hrsg. Girolamo Vitelli, Reimer, Berlin 1888 (Commentaria in Aristotelem Graeca. 17)
• Johannes Philoponos: De opificio mundi. Über die Erschaffung der Welt, übersetzt und eingeleitet von Clemens Scholten, 3 Bände, Herder, Freiburg 1997 (Fontes Christiani. 23) (griechischer Text nach der Ausgabe von Reichardt 1897 und deutsche Übersetzung)
• Johannes Philoponos: De aeternitate mundi. Über die Ewigkeit der Welt, übersetzt und eingeleitet von Clemens Scholten, 2 Bände, Brepols, Turnhout 2009 (Fontes Christiani. 64) (griechischer Text nach der Ausgabe von Rabe 1899 und deutsche Übersetzung)

Μεταφράσεις

στα γερμανικά

• Johannes Philoponos, Grammatikos von Alexandrien (6. Jh. n. Chr.): Ausgewählte Schriften, hrsg. Walter Böhm, Schöningh, München 1967

στα αγγλικά

• Philoponus: On Aristotle, On the Soul 1.1-2, übers. von Philip J. van der Eijk, Duckworth, London 2005, ISBN 0-7156-3306-6
• Philoponus: On Aristotle, On the Soul 1.3-5, übers. von Philip J. van der Eijk, Duckworth, London 2006, ISBN 0-7156-3307-4
• Philoponus: On Aristotle, On the Soul 2.1-6, übers. von William Charlton, Duckworth, London 2005, ISBN 0-7156-3235-3
• Philoponus: On Aristotle, On the Soul 2.7-12, übers. von William Charlton, Duckworth, London 2005, ISBN 0-7156-3305-8
• Philoponus: On Aristotle, On the Intellect (de Anima 3.4-8), übers. von William Charlton, Duckworth, London 1991, ISBN 0-7156-2245-5
• Philoponus: On Aristotle's "On the Soul 3.1-8", übers. von William Charlton, Cornell University Press, Ithaca (New York) 2000, ISBN 0-8014-3688-5
• Philoponus: On Aristotle's "On the Soul 3.9-13", with Stephanus: On Aristotle's "On Interpretation", übers. von William Charlton, Cornell University Press, Ithaca (New York) 2000, ISBN 0-8014-3795-4
• Philoponus: On Aristotle, Physics 1.1-3, übers. von Catherine Osborne, Duckworth, London 2006, ISBN 0-7156-3409-7
• Philoponus: On Aristotle, Physics 1.4-9, übers. von Catherine Osborne, Duckworth, London 2009, ISBN 978-0-7156-3787-6
• Philoponus: On Aristotle, Physics 2, übers. von Alan R. Lacey, Duckworth, London 1993, ISBN 0-7156-2433-4
• Philoponus: On Aristotle, Physics 3, übers. von Mark J. Edwards, Duckworth, London 1994, ISBN 0-7156-2616-7
• Philoponus: On Aristotle, Physics 5-8, with Simplicius, On Aristotle on the Void, übers. von Paul Lettinck und James O. Urmson, Duckworth, London 1994, ISBN 0-7156-2493-8
• Philoponus: On Aristotle, Posterior Analytics 1.1-8, übers. von Richard McKirahan, Duckworth, London 2008, ISBN 978-0-7156-3667-1
• Philoponus: On Aristotle, On Coming-to-Be and Perishing 1.1-5, übers. von Christopher J.F. Williams, Duckworth, London 1999, ISBN 0-7156-2852-6
• Philoponus: On Aristotle, On Coming-to-Be and Perishing 1.6-2.4, übers. von Christopher J.F. Williams, Duckworth, London 1999, ISBN 0-7156-2854-2
• Philoponus: On Aristotle, On Coming-to-Be and Perishing 2.5-11, übers. von Inna Kupreeva, Duckworth, London 2005, ISBN 0-7156-3304-X
• Philoponus: Against Aristotle, on the Eternity of the World, übers. von Christian Wildberg, Cornell University Press, Ithaca (New York) 1987, ISBN 0-8014-2052-0
• Philoponus: Against Proclus, On the Eternity of the World 1-5, übers. von Michael Share, Duckworth, London 2004, ISBN 0-7156-3233-7
• Philoponus: Against Proclus's "On the Eternity of the World 6-8", übers. von Michael Share, Cornell University Press, Ithaca (New York) 2005, ISBN 0-8014-4217-6
• Philoponus: Against Proclus, On the Eternity of the World 12-18, übers. von James Wilberding, Duckworth, London 2006, ISBN 0-7156-3410-0
• Philoponus: Corollaries on Place and Void, with Simplicius: Against Philoponus on the Eternity of the World, übers. von David J. Furley und Christian Wildberg, Duckworth, London 1991, ISBN 0-7156-2250-1

στα λατινικά

• Jean Philopon: Commentaire sur le De Anima d'Aristote. Traduction de Guillaume de Moerbeke, hrsg. Gérard Verbeke, Publications Universitaires de Louvain, Louvain 1966 (Corpus Latinum commentariorum in Aristotelem Graecorum. 3)
• Johannis Philoponi commentariae annotationes in libros priorum resolutivorum Aristotelis, übersetzt von Guillelmus Dorotheus, mit Einleitung von Koenraad Verrycken und Charles Lohr, Frommann-Holzboog, Stuttgart-Bad Cannstatt 1994, ISBN 3-7728-1224-4 (Neudruck der Ausgabe Venedig 1541; Commentaria in Aristotelem Graeca: Versiones latinae temporis resuscitatarum litterarum. 4)
• Johannis Philoponi commentaria in libros posteriorum Aristotelis, übersetzt von Andreas Gratiolus und Philippus Theodosius, mit Einleitung von Koenraad Verrycken und Charles Lohr, Frommann-Holzboog, Stuttgart-Bad Cannstatt 1995, ISBN 3-7728-1225-2 (Neudruck der Ausgabe Venedig 1542; Commentaria in Aristotelem Graeca: Versiones latinae temporis resuscitatarum litterarum. 5)
• Johannis Philoponi commentaria in libros de generatione et corruptione Aristotelis, übersetzt von Hieronymus Bagolinus, mit Einleitung von Frans A.J. de Haas, Frommann-Holzboog, Stuttgart-Bad Cannstatt 2004, ISBN 3-7728-1231-7 (Neudruck der Ausgabe Venedig 1558; Commentaria in Aristotelem Graeca: Versiones latinae temporis resuscitatarum litterarum. 10)
• Johannis Philoponi commentaria in libros physicorum, übersetzt von Guillelmus Dorotheus, hrsg. Charles Lohr, Minerva, Frankfurt a. M. 1984, ISBN 978-3-86598-150-9 (Neudruck der Ausgabe Venedig 1554; Commentaria in Aristotelem Graeca: Versiones latinae. 5A)

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 11908857z. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
2. CONOR.SI. 148244835. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
3. Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas. 38925.
4. (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 118712586. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2023.
5. Internet Archive. leguidedesgar01maim. σελ. 341.
6. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11908857z. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
7. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
8. Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2019.
9. Χρήστου, Παναγιώτου Κ. (2005) [1971]. Εκκλησιαστική Γραμματολογία. Α΄ (β΄ έκδοση). Θεσσαλονίκη: Κυρομάνος. σελ. 295. ISBN 960-7812-07-7.
10. Χρήστου, Παναγιώτου Κ. (2005). σελ. 297.
11. McDaniel, Author Spencer (8 Ιουνίου 2020). «Why Are the Byzantines Significant?». Tales of Times Forgotten (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2021.

Πηγές

• Ludwig Fladerer: Johannes Philoponos „De opificio mundi“. Spätantikes Sprachdenken und christliche Exegese. Teubner, Stuttgart 1999, ISBN 3-519-07684-5
• Frans A. J. de Haas: John Philoponus' new definition of prime matter. Aspects of its background in Neoplatonism and the ancient commentary tradition. Brill, Leiden 1997, ISBN 90-04-10446-1
• Clemens Scholten: Antike Naturphilosophie und christliche Kosmologie in der Schrift „De opificio mundi“ des Johannes Philoponos. De Gruyter, Berlin 1996, ISBN 3-11-014834-X (Patristische Texte und Studien. 45)
• Richard Sorabji (Hrsg.): Philoponus and the Rejection of Aristotelian Science. Cornell University Press, Ithaca (New York) 1987, ISBN 0-8014-2049-0
• Koenraad Verrycken: Johannes Philoponos. In: Reallexikon für Antike und Christentum, Band 18, Hiersemann, Stuttgart 1998, ISBN 3-7772-9827-1, Sp. 534–553
• Christian Wildberg: John Philoponus' Criticism of Aristotle's Theory of Aether. De Gruyter, Berlin 1988, ISBN 3-11-010446-6