Η Ιερά Μητρόπολις Αργολίδος είναι μία από τις Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος. Εδρεύει στο Ναύπλιο και στην περιφέρειά της υπάγεται ο Νομός Αργολίδας εκτός της περιοχής της Ερμιονίδας. Μητροπολίτης της από το έτος 2013 είναι ο Νεκτάριος (κατά κόσμον Αντωνόπουλος).
Ο Παυλίνος (354-431 μ.Χ.) αναφέρει ότι στο Άργος κήρυξε το λόγο του Θεού ο Απόστολος Ανδρέας, ο οποίος έτσι παρουσιάζεται ως ιδρυτής της Αργειακής Εκκλησίας. Πιθανώς στο Άργος να ήλθε και ο Απόστολος Παύλος, διότι περί το 50-60 μ.Χ. διέμεινε στην Κόρινθο για αρκετούς μήνες και επισκέφθηκε και τις γύρω περιοχές. Πολύ νωρίς το Άργος ανυψώθηκε σε Επισκοπή, χωρισμένη από την Επισκοπή Ναυπλίου, υπαγόμενη στη Μητρόπολη Κορίνθου.
Πρώτος γνωστός Επίσκοπος του Άργους είναι ο Περιγένης. Στα τέλη του 9ου αιώνος Επίσκοπος Άργους διετέλεσε ο πολιούχος του, Άγιος Πέτρος. Οι Επισκοπές Άργους και Ναυπλίου ενώθηκαν σε μία το 1166. Κατ’ άλλη γνώμη, η ένωση των Επισκοπών Άργους και Ναυπλίου πιθανώς είχε συντελεσθεί λίγα χρόνια μετά το 879. Πάντως στα πρακτικά Συνόδου του 879 που έγινε στην Κωνσταντινούπολη, υπογράφουν ως μέλη ο Άργους Θεότιμος και χωριστά ο Ναυπλίου Ανδρέας. Το 1189 η ενιαία Επισκοπή Άργους και Ναυπλίου αποσπάται από τη Μητρόπολη Κορίνθου και προάγεται σε Μητρόπολη, με πρώτο Μητροπολίτη τον Ιωάννη.
Το 1212, οι σταυροφόροι καταλαμβάνουν το Άργος και το Ναύπλιο, καταργείται η ορθόδοξη Ιεραρχία και στο Άργος εγκαθίσταται λατίνος Επίσκοπος. Καθ’ όλη τη διάρκεια της φραγκοκρατίας (1212-1540) η ορθόδοξη Μητρόπολη Άργους είναι σχολάζουσα. Για τα θέματα των Ορθοδόξων υπήρχε υπό την έγκριση του λατίνου Επισκόπου ένας πρωτοπαπάς διορισμένος από τους Ενετούς. Το 1540 το Ναύπλιο παραδίδεται από τους Ενετούς στους Τούρκους. Το 1541 ο Πατριάρχης Ιερεμίας Α΄ δέχθηκε στην Κωνσταντινούπολη πρεσβεία από Αργείους και Ναυπλιείς, οι οποίοι ζήτησαν την ανασύσταση της Μητροπόλεως που ήταν σχολάζουσα από το 1212, δηλαδή για 329 χρόνια. Η Μητρόπολη ανασυνεστάθη με έδρα το Ναύπλιο και προήχθη σε αυτήν ως μητροπολίτης ο Δωρόθεος.
Από το 1686 η έδρα της Μητροπόλεως μεταφέρεται στο Άργος, διότι το Ναύπλιο καταλαμβάνεται για δεύτερη φορά από τους Ενετούς. Το 1715 αρχίζει η Β΄ τουρκική κυριαρχία στο Άργος και γίνεται έδρα της μητροπόλεως το Μέρμπακα (Αγία Τριάδα) έως το 1770, οπότε έχουμε επιδρομή Αλβανών και καταστροφές που επιβάλλουν τη μεταφορά της στο Άργος. Εδώ θα παραμείνει μέχρι την επανάσταση του 1821, οπότε θα ξαναγίνει το Ναύπλιο έδρα της Μητροπόλεως, μέχρι σήμερα. Στις 19 Σεπτεμβρίου 1821 πέθανε στη φυλακή της Τριπολιτσάς ο εθνομάρτυρας Μητροπολίτης Άργους και Ναυπλίου Γρηγόριος Καλαμάρας. Από το θάνατό του έως το 1833 η Μητρόπολη διοικείται από τοποτηρητές.
Ακολούθησαν συγχωνεύσεις με γειτονικές Μητροπόλεις, καθώς η Εκκλησία της Ελλάδος είχε ανακηρύξει αντικανονικώς το αυτοκέφαλό της και δεν ήθελε να προβεί σε αρχιερατικές εκλογές, έως το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποδεχθεί την κατάσταση και την επαναφέρει στη νομιμότητα. Έτσι, με το από 16 Δεκεμβρίου 1833 Β.Δ., η Μητρόπολη Άργους και Ναυπλίας μετονομάζεται «Μητρόπολις Αργολίδος», αποτελούμενη από τις επαρχίες Ναυπλίας, Τροιζήνας και Ερμιονίδος. Με το ίδιο διάταγμα το Άργος καθώς και η επαρχία Άργους υπάγονται στην Μητρόπολη Κορίνθου και όχι στη Μητρόπολη Αργολίδος. Με το από 16 Δεκεμβρίου 1841 Β.Δ. η Μητρόπολη Κορίνθου-Άργους και η Μητρόπολη Αργολίδος συγχωνεύθηκαν σε μία, τη Μητρόπολη Κορίνθου και Αργολίδος. Τέλος, με το από 18 Δεκεμβρίου 1842 Β.Δ., στη Μητρόπολη Κορίνθου και Αργολίδος προσαρτήθηκε και η Επισκοπή Ύδρας.
Με Πατριαρχικό Τόμο του 1850 αναγνωρίσθηκε το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Μετά την έκδοση του νόμου Σ΄ του 1852, η Ιερά Σύνοδος καθόρισε τα όρια των Μητροπόλεων και πλήρωσε όσες ήταν χηρεύουσες. Για τη Μητρόπολη Αργολίδος, όρια καθορίστηκαν αυτά που ισχύουν μέχρι σήμερα και εξελέγη Μητροπολίτης το Σεπτέμβριο του 1852 ο Πρωτοσύγκελλος και τοποτηρητής Μεσσηνίας, Αρχιμανδρίτης Γεράσιμος Παγώνης ή Παγωνόπουλος[lower-greek 1].
Επισκοπικός κατάλογος
Περισσότερες πληροφορίες Όνομα, Έτη ...
Όνομα
Έτη
Σημειώσεις
Περιγένης
160 – 180
επί Αυτοκράτορος Μάρκου Αυριλίου, αγωνίστηκε κατά της αιρέσεως των Σκηθιανών
Γενέθλιος
~ 381
επί Αυτοκράτορος Θεοδώρου του Β΄, συμμετείχε στην εν Κωνσταντινουπόλει Σύνοδο κατά του Ευτυχίου
Αρχείο ανωνύμου χειρογράφου που δημοσιεύτηκε στο Δελτίο της Ιστορικής Εθνολογικής Εταιρίας (Τόμ.Β΄ σελ. 32) από τον Ιωάννη Σακκελίωνα αναγράφει 23 Επισκόπους Άργους και Ναυπλίας. Τα ονόματα είναι τα εξής:
Κωνσταντίνος, Χριστόφορος, Πέτρος, Ιωάννης, Νικόλαος, Σισίνιος, Ανδρέας, Θεόδωρος, Σισίνιος, Πέτρος, Βασίλειος, Θεοφύλακτος, Σισίνιος, Γρηγόριος, Νικόλαος ο και κτήτωρ του Αγίου Ανδρέου, Ιωάννης ο και κτήτωρ της Νέας, Γρηγόριος, Κωνσταντίνος, Θεόδωρος Λέων, Νικήτας Ιωάννης.
Η Μητρόπολη κατέχει σήμερα περί τους 76 ενοριακούς ναούς, 34 παρεκκλήσια, 264 εξωκκλήσια, 90 ναούς κοιμητηρίων, 32 ιδιωτικούς ναούς, 8 μοναστηριακούς ναούς, 1 ανδρώα μονή, 6 γυναικείες μονές και 2 γυναικεία ησυχαστήρια. Διαθέτει επίσης ραδιοφωνικό σταθμό στους 105,2 μεγακύκλους των FM (Ευαγγελίστρια Ναυπλίου). Κοινωνικό έργο: Γηροκομείο Άργους «Αγ. Αικατερίνη», Ορφανοτροφείο Θηλέων Χριστιανικής Εστίας Νεανίδων, Κατασκηνώσεις Θηλέων στο Κιβέρι Άργους.
Αρχιερατικές Περιφέρειες
Η Ι. Μ. Αργολίδος χωρίζεται σε 8 αρχιερατικές περιφέρειες[21]:
Α' Αρχιερατική Περιφέρεια Ναυπλίου
Αρχιερατικός Επίτροπος: Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Φρίμης
Β' Αρχιερατική Περιφέρεια Άργους
Αρχιερατικός Επίτροπος: Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Σελλής
Γ' Αρχιερατική Περιφέρεια Αγίας Τριάδος
Αρχιερατικός Επίτροπος: Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Μητροσύλης
Ο ναός του Τιμίου Προδρόμου άρχισε να χτίζεται το 1822 και αποπερατώθηκε με χρηματική βοήθεια του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Χρησίμευσε ως μητροπολιτικός έως το 1865. Εδώ έγιναν οι τελετές για την έλευση και ενηλικίωση των βασιλέων Όθωνος και Γεωργίου Α΄. Στον περίβολό του ετάφησαν προύχοντες και φιλέλληνες. Εδώ φυλάσσονται άμφια δωρηθέντα από τη Ρωσία και από το 1929 τελείται κάθε χρόνο η δοξολογία της 25ης Μαρτίου.
Ο ναός της Παναγίας Κατακεκρυμμένης ιδρύθηκε τον 9ο ή 10ο αιώνα, ως γυναικεία Μονή. Επανιδρύθηκε το 1700 και διατηρήθηκε ως Μοναστήρι μέχρι την 17η Μαρτίου 1856, οπότε γίνεται ενοριακός ναός. Από το 1911 μέχρι σήμερα, υπάγεται ως παρεκκλήσιο στην ενορία Τιμίου Προδρόμου. Συνδέθηκε με γεγονότα της επανάστασης του 1821. Προ του 1821 λειτούργησε ως σχολείο. Το 1822 ιδρύθηκε εδώ το πρώτο Ελληνικό Νομισματοκοπείο. Το 1906-1907 κατασκευάστηκε το ρολόι της πόλης από τους παντοπώλες του Άργους. Στο ναό υπάρχουν εικόνες και εκκλησιαστικά βιβλία του 18ου και 19ου αιώνα.
Ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης επί τουρκοκρατίας υπήρξε τζαμί και νεκροταφείο των Τούρκων. Χτίστηκε περί το 1570-1580. Το 1871 καθαγιάστηκε με εγκαίνια και μετετράπη σε χριστιανικό Ναό. Λειτουργεί ως παρεκκλήσιο της ενορίας Αγίου Πέτρου. Εδώ φυλάσσονται ιερά Σκεύη του ναού του Αγίου Νικολάου της οικογένειας των Περρουκαίων, ο οποίος βρισκόταν εκεί που είναι χτισμένος ο σημερινός ναός του Αγίου Πέτρου Άργους και κατεδαφίστηκε το 1865.
Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι κτίσμα του 11ου αιώνος. Ανακαινίσθηκε το 1699. Παλαιότερα λεγόταν Παναγία Αμπελούσα διότι υπήρχαν τριγύρω πολλά αμπέλια. Εδώ ορκίστηκαν οι πληρεξούσιοι της Δ΄ Εθνικής Συνέλευσης το 1829 καθώς και της Ε΄ Εθνικής Συνέλευσης το 1831. Την 5η Μαΐου 1824 έγινε εδώ τελετή για το θάνατο του Λόρδου Βύρωνα. Εδώ υπάρχουν Ευαγγέλια του 18ου και 19ου καθώς και εικόνες του 19ου αιώνα.
Ο ναός του Αγίου Πέτρου θεμελιώθηκε το 1859 από τον Αργολίδος Γεράσιμο, ο οποίος έκανε και τα εγκαίνια το 1865. Χτίστηκε στη θέση, που βρισκόταν άλλοτε ναός του Αγίου Νικολάου της οικογένειας Περρούκα. Έχει τρεις Άγιες Τράπεζες. Η κεντρική είναι αφιερωμένη εις τον Άγιο Πέτρο Άργους, η δεύτερη στον Άγιο Νικόλαο λόγω της εκκλησίας των Περρουκαίων που βρισκόταν εδώ και η τρίτη στον Άγιο Ανδρέα τον ιδρυτή της Αργειακής Εκκλησίας. Εδώ φυλάσσονται Ευαγγέλια του 18ου και 19ου και ιερά Σκεύη του 19ου αιώνα.
Τέλος, αξιόλογα μνημεία είναι οι δύο σταυρεπίστεγοι ναοί του Άργους, που έχουν χτιστεί επί τουρκοκρατίας, ο παλαιός ναός του Αγίου Βασιλείου και ο παλαιός ναός του Αγίου Νικολάου.
Ιερές Μονές
Μονή Αγίας Φωτεινής Σαμαρείτιδος Ναυπλίου (9), (Ανδρώα)
Μονή Αγίας Μακρινής - Ησυχαστήριο, (11), (Γυναικεία)
Σύνολο μοναχών 121. Στα γεωγραφικά όρια της Ιεράς Μητρόπολις Αργολίδος υπάρχει και η Μονή Αυγού (Αγίου Δημητρίου), η οποία όμως υπάγεται διοικητικά στην Ιερά Μητρόπολη Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης.
Ως σημαντικοί άγιοι και όσιοι της Εκκλησίας Αργολίδας αναφέρονται οι εξής:
Ο Άγιος Πέτρος (Επίσκοπος Άργους) γεννήθηκε στην Κων/πολη το 850 μ.Χ. Οι γονείς και τα τέσσερα αδέλφια του ασπάζονται το μοναχικό βίο. Ενώ ασκητεύει πλησίον του αδελφού του, Παύλου Επισκόπου Κορίνθου, κάμπτεται απ’ τις πιεστικές παρακλήσεις των Αργείων και χειροτονείται Επίσκοπος Άργους. Αφού ανεδείχθη στοργικός πατέρας όλων, πέθανε το 925 μ. Χ. Η μνήμη του εορτάζεται την 3η Μαΐου. Τα λείψανά του ήρθαν στο Άργος ξανά στις 19 Ιανουαρίου του 2008 μετά από τις ενέργειες του τότε Μητροπολίτου Ιακώβου Β'.
Ο Όσιος Λεόντιος γεννήθηκε στο Άργος το 1520. Εμόνασε από το 1545, έως το θάνατό του στη Μονή του Οσίου Διονυσίου του Αγίου Όρους. Κοιμήθηκε το 1605. Από τον τάφο του ανέβλυσε μύρο και έτσι ονομάστηκε μυροβλύτης. Η μνήμη του τιμάται στις 18 Ιουνίου.
Ο Νεομάρτυρας Αγγελής γεννήθηκε στο Άργος. Ήταν εμπειρικός Ιατρός. Βρισκόταν στη Νέα Έφεσο. Αποκεφαλίστηκε στη Χίο, στις 3 Δεκεμβρίου του 1813.
Ο Άγιος Νεομάρτυρας Αναστάσιος γεννήθηκε στο Ναύπλιο. Ήταν ζωγράφος στο επάγγελμα. Είχε αρραβωνιαστεί αλλά διέλυσε τον αρραβώνα μόλις έμαθε για κάποια ηθικά παραπτώματα της γυναίκας του. Μόλις το έμαθε αυτό η οικογένειά της του έκανε μάγια και έχασε τα λογικά του. Μαρτύρησε το 1655 στη γενέτηρά του αφού οι Τούρκοι τον έσφαξαν πριν πάει στο εκτελεστικό απόσπασμα!
Ο Όσιος Θεοδόσιος ο Νέος ο Ιαματικός. Ασκήτεψε στην Αργολίδα ενώ είχε φτάσει εκεί από την Αθήνα, τόπος καταγωγής του. Εκεί που ασκήτευε του φανερώθηκε ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος. Έζησε παράλληλα με τον Άγιο Πέτρο όπου και συναντηθήκατε. Εκεί ο Όσιος υποδέχθηκε τον Επίσκοπο Άργους με θαυμαστό τρόπο, βάζοντας θυμίαμα στον σκούφο του και καθώς έκαιγε το λιβάνι ο σκούφος δεν καιγόταν!
Υποσημειώσεις
από το άρθρο «Άργος και Ορθοδοξία στο διάβα των αιώνων», που έγραψε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Άρτας κ. Καλλίνικος[1].
Σύμφωνα με το Αργολικό Ημερολόγιο του 1910, που αφορά τους Επισκόπους του Άργους και του Ναυπλίου, η επαρχία Άργους υπαγόταν εκκλησιαστικώς στον Μητροπολίτην Κορίνθου: «Λήγοντος του Θ΄ αιώνος υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου Κων/πόλεως Νικολάου του Μυστικού Μητροπολίτης Κορίνθου Παύλος Σίκυλος ο Βυζάντιος, όστις έσχεν αδελφόν μοναχόν Πέτρον ονόματι. Του Πέτρου τούτου εκτιμήσαντες οι Αργείοι τάς αρετάς εζήτησαν παρά του Πατριάρχου όπως προχειρισθή Επίσκοπος Άργους. Ο Πέτρος εν οσιότητι και ευλαβία βιώσας εποίμανε πατρικώς το ποίμνιον αυτού συμπάσχων και παραμυθούμενος αυτό εν ταις δυστυχίαις και θλίψεσιν. Ο Πέτρος μετέσχε της εν έτει 921 - 922 επί της Β΄ Πατριαρχίας του Νικολάου συγκροτηθείσης εν Κωνσταντινουπόλει επί Κωνσταντίνου του Πορφυρογεννήτου συνόδου, ήτις τον περίφημον τόμον της Ενώσεως εκδούσα απεκήρυξε συν άλλοις και τον τέταρτον γάμον, ον είχε τολμήσει ο Λέων ο σοφός. Επανελθών δ’ εκείθεν ανεπαύθη εν Κυρίω το 70ον έτος της ηλικίας εις τάς αγκάλας του ποιμνίου του, όπερ μετ’ ευλαβείας έθαψε το λείψανον εν περιβλέπτω της πόλεως μέρει, ένθα και επώνυμον ναόν ήγειρε. Ο Πέτρος υπό της Εκκλησίας κατετάχθη εις την χορείαν των Αγείων τελούσης την μνήμην αυτού την 3ην Μαΐου, τιμάται δ’ εξόχως ως πολιούχος εν Άργει. Την ακολουθίαν αυτού έγραψε το πρώτον εν Ενετία Γεώργιος Μάρκου ο Ζωγράφος, ταύτην δε συμπληρώσας εξέδωκεν αύθις τω 1870 ο πρώην αρχιεπίσκοπος Αργολίδος Δανιήλ Πετρούλιας. Σύμφωνα με τον καθηγητή Δρ. Χρήστο Δουκάκη «Την πρώτη ακολουθία που είναι πολύ παλαιά και ο θεόπνευστος συνθέτης της παραμένει άγνωστος. Αυτή την ακολουθία βρήκε χειρόγραφη σκισμένη και τριμμένη ο αγιογράφος Γεώργιος Μάρκος ο επονομαζόμενος Ζωγράφος. Αφού την επιδιόρθωσε, την τύπωσε στη Βενετία το 1729 και την αφιέρωσε στην πατρίδα του, το Άργος «την του Πελοποννησιακού σκήπτρου Βασιλίδα» όπως γράφει. Η αφιέρωση αυτολεξεί: "Περίβλεπτε και Εκλαμπροτάτη μοι Πατρίς, τον οφειλόμενον ασπασμόν προσκομίζω. Ύστερον αφ΄ ού οι ποταμοί εντρυφήσωσιν εις τους κάμπους, και λειμώνας, Θαλάσσας περιπολεύοντες, περικυκλούντες Πόλεις, τέλος αναπαύονται εις τον Ωκεανόν, εξ΄ού και εξέβησαν, προς σε τοίνυν ως προς όρμον τινά επανακάμπτει η παρούσα βίβλος, περιέχουσα την ακολουθίαν του εν Αγίοις Πατρός Πέτρου, του Θαυματουργού, και ημετέρου Ιεράρχου, την οποίαν ούσαν πρότερον χειρόγραφον, και άχρι του νύν σεσαθρωμένην τυγχάνουσαν, δι΄οικείων αναλωμάτων ταύτην τύποις εξέδωκα, εις δόξαν Θεού, και εις τιμήν και μνήμην του εν Αγίοις Πατρός ημών, και Ιεράρχου, ωσάν όμως οπού αρχαίον έθος νενόμισται, ότι αι νεωστί τυπούμεναι βίβλοι να αφιερώνωνται εις κάποια υπέροχα, και αξιωματικά πρόσωπα, ως δώρον ηθέλησα και εγώ να προσφωνήσω εις τι εξαίρετον υποκείμενον την παρούσαν, ποίος δε άλλος αξιώτερος, και εξαιρετώτερος εν εμοί, παρά σε την ημετέραν Πατρίδα, την του Πελοποννησιακού σκήπτρου Βασιλίδα, τούτο μεν αποδιδούς τα οικεία, προς τους οικείους, ως τέκνον σόν, αφιερώνω εις αίδιον μνήμην την του Πατρός ημών ακολουθίαν, αύθις προς τα οικεία, προς σε την ημετέραν Πατρίδα, μη έχωντας αξιώτερον δώρον, προσφωνώ την παρούσαν, δείχνωντας με τούτο, πόση είναι η αγάπη οπού προς σε προσφέρνω, φιλοφρόνως και ευλαβώς, την οποίαν και δέομαι να δεχτθήτε ασπασίως, εορτάζοντες ετησίως την του Πατρός ημών μνήμην, δια να είναι επισκεπτής, και ελευθερωτής σού της ποίμνης αυτού. Κύριος ο Θεός δια πρεσβειών του Αγίου ενδόξου Πατρός ημών Πέτρου ρύσαιτό σε της δεινής δουλείας, διατηρών σε ανεπηρέαστον εις έτη πολλά. Της σής περιβλέπτου Εκλαμπρότητος προσφιλές τέκνον. Γεώργιος Μάρκος ο Ζωγράφος. «Ακολουθία του εν Αγίοις πατρός ημών Πέτρου Αρχιεπισκόπου Άργους και Ναυπλίου του Θαυματουργού. Ετυπώθη αναλλώμασι μεν του χρησιμωτάτου κυρίου κυρίου Γεωργίου Μάρκου του Ζωγράφου, συνδρομή δε του χρησιμωτάτου και εκλαμπροτάτου κόμητος κυρίου κυρίου Νικολάου Ταρωνίτη του εξ Αθηνών. Ενετίησιν αψκθ΄. Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων». Κωνστ. Κυριακόπουλος. Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους. Βίος και Λόγοι. Η ακολουθία αυτή ανατυπώθηκε στο Ναύπλιο το 1836 και στην Αθήνα το 1861. Την δεύτερη ακολουθία ( Νέα) συνέθεσε ο Αρχιεπίσκοπος Αργολίδας Δανιήλ ο οποίος την διαρρύθμισε και συμπλήρωσε μικρό Εσπερινό. Πολυγραφημένη δε, εξέδωσε μελοποιημένη ο Άρχων Λαμπαδάριος του Ιερού ναού της Μητροπόλεως Αθηνών Ευάγγελος Τζελάς. Αυτή χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα και έχει εγκριθεί από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδας. (31 Μαρτίου 1870)».
"Αργολικόν Ημερολόγιο 1910". Εκδιδόμενων υπό του εν Αθήναις συλλόγου των Αργείων. Εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Δημ. Τερζόπουλου 1910.
"Άργος και Ορθοδοξία στο διάβα των αιώνων", αρχιμανδρίτης Καλλίνικος Δ. Κορομπόκης, ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Αργολίδος (δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό “Ματιές στην Αργολίδα”, τευχ. 10, Μάιος – Ιούνιος 2002),