Ευσέβιος ο Νικομηδείας

Ο Ευσέβιος ο Νικομηδείας (πέθανε το 341) ήταν χριστιανός επίσκοπος της Βηρυτού της Φοινίκης, στη συνέχεια της Νικομηδείας όπου βρισκόταν η αυτοκρατορική νομική σχολή και, τελικά, της Κωνσταντινούπολης από το έτος 338 έως το θάνατό του, το 341. Θεωρείται πως αυτός βάπτισε τον Μεγάλο Κωνσταντίνο.

Ευσέβιος ο Νικομηδείας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ευσέβιος ο Νικομηδείας (Ελληνικά)
Γέννηση	3ος αιώνας
Θάνατος	341[1] ή 342 Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Θρησκεία	Αρειανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά[2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιερέας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (339–341) επίσκοπος[3]
δεδομένα

Βιογραφία

Ο Ευσέβιος ήταν μακρινός συγγενής της αυτοκρατορικής οικογένειας. Όπως ο Άρειος, ήταν μαθητής του επισκόπου Αντιοχείας Λουκιανού^[4], και πιθανόν να είχε από την αρχή τις ίδιες απόψεις με τον Άρειο. Ο Ευσέβιος ήταν ο πρώτος άνθρωπος με τον οποίο επικοινώνησε ο Άρειος όταν αφορίστηκε από τον Αλέξανδρο Αλεξανδρείας το 321^[5]. Αν και ήταν ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του^[6], στη συνέχεια μετέβαλε κάπως τις ιδέες του, ή πιθανόν απλά υπέκυψε στις πιέσεις των συνθηκών εκείνης της περιόδου. Σε κάθε περίπτωση, υπήρξε ηγέτης και οργανωτής —αν όχι δάσκαλος— της ομάδας των Αρειανιστών. Ανήλθε σε επισκοπικές θέσεις, αρχικά της Βηρυτού και μετά της Νικομηδείας, και απέκτησε ισχύ μέσα στην Εκκλησία. Με εξαίρεση μια σύντομη περίοδο, έχαιρε της πλήρους εμπιστοσύνης τόσο του Κωνσταντίνου όσο και του Κωνσταντίου.

Στην Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, το 325, υπέγραψε την απόφαση της συνόδου παρά μόνο μετά από μακρά και έντονη αντιπαράθεση, στο τέλος της οποίας φέρεται να «υπέγραψε με το χέρι, όχι με την καρδιά^[7]». Το γεγονός ότι υπερασπίστηκε τον Άρειο εξόργισε τον αυτοκράτορα και λίγους μήνες μετά τη σύνοδο καταδικάστηκε σε εξορία^[8]. Μετά από διάστημα τριών ετών, πέτυχε να επανακτήσει την αυτοκρατορική εύνοια πείθοντας τον Κωνσταντίνο ότι οι απόψεις του Αρείου δεν έρχονταν σε αντίθεση με το Σύμβολο της Νίκαιας^[9]. Αφού επέστρεψε το 329, έθεσε σε κίνηση όλο τον κρατικό μηχανισμό έτσι ώστε να επιβάλει τις απόψεις του. Ο Ευσέβιος λόγω της φιλικής του σχέσης με τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο, τον βάφτισε στις 22 Μαΐου 337, λίγο πριν πεθάνει^[10].

Στην Κωνσταντινούπολη έδρασε γρήγορα και πολιτικά. Συμμάχησε με διάφορες ομάδες, όπως του Μελιτιανούς, κατάφερε την καθαίρεση του Αθανασίου Αλεξανδρείας και του Μαρκέλλου Αγκύρας και φρόντισε να εξοριστούν, όπως και άλλοι αντίπαλοι. Το 339 προωθήθηκε στο θρόνο της Κωνσταντινούπολης από τον Αυτοκράτορα Κωνστάντιο. Ήταν η πρώτη φορά που ο αυτοκράτορας παρενέβαινε στα εκκλησιαστικά πράγματα και υποδείκνυε το ποιος θα εκλεγεί επίσκοπος, πράγμα που έκτοτε συνέβη πολλές φορές. Ο Μέγας Αθανάσιος διαμαρτυρήθηκε έντονα για την παρέμβαση αυτή, γράφοντας: «Ποῖος γάρ κανών ἀπό παλατίου πέμπεσθαι τόν ἐπίσκοπον;»^[11].

Αναφέρεται ότι βρισκόταν συνεχώς μαζί με τον Αυτοκράτορα και, ως φιλόδοξος ραδιούργος^[12] ενεπλάκη σε πολλές ραδιουργίες, όπως την μετά από συκοφαντίες καθαίρεση του Αντιοχείας Ευστάθιου, προκειμένου να εκλεγεί αρειανιστής^[13]. Γενικά, κατά τη διάρκεια της επισκοπείας του ο Αρειανισμός έγινε πιο δημοφιλής στην αυτοκρατορική αυλή^[14] και οι κρίσιμες εκκλησιαστικές θέσεις καλύφθηκαν από αρειανιστές ή φίλα προσκείμενους σε αυτούς^[15].

Ο Ευσέβιος πέθανε στο απόγειο της δύναμής του, το 341^[16]. Δεν πρέπει να συγχέεται με τον σύγχρονό του Ευσέβιο τον Παμφίλου, επίσκοπο Καισαρείας και συγγραφέα του γνωστού έργου Εκκλησιαστική Ιστορία.

Παραπομπές

1. (Εβραϊκά, Αγγλικά, Αραβικά) National Library of Israel Names and Subjects Authority File. 987011596768605171. Ανακτήθηκε στις 1  Ιουνίου 2023.
2. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jo20191039851. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
3. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jo20191039851. Ανακτήθηκε στις 19  Δεκεμβρίου 2022.
4. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 115.
5. Young, "From Nicaea to Chalcedon", σελ.59.
6. Jones, "Constantine and the Conversion of Europe", σελ.121.
7. Amidon, "The Church History of Rufinus of Aquileia: Books 10 and 11", 10.5.
8. Drake, σελ. 259.
9. Roldanus, "The Church in the Age of Constantine: the Theological Challenges", σελ.82.
10. «Eusebius of Nicomedia». Catholic Encyclopedia. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2007.
11. Αριστείδης Πανώτης (2008). Το Συνοδικόν της εν Ελλάδι Εκκλησίας. A. Εκδόσεις Σταμούλη. σελ. 135. ISBN 978-960-8116-17-7.
12. Roldanus, "The Church in the Age of Constantine: The Theological Challenges", σελ.78.
13. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 116.
14. Ellingsen, "Reclaiming Our Roots: An Inclusive Introduction to Church History, Τόμ. I, The Late First Century to the Eve of the Reformation", σελ.121.
15. Drake, σελ. 395.
16. «CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Eusebius of Nicomedia». www.newadvent.org.

Πηγές

• Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil.
• Drake, H.A. (2000). Constantine and the Bishops: The Politics of intolerance. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.

Θρησκευτικοί τίτλοι
Προκάτοχος Άγνωστο	Επίσκοπος Βυρητού ;–;	Διάδοχος Άγνωστο
Προκάτοχος Άγνωστο	Επίσκοπος Νικομηδείας ;–325	Διάδοχος Αμφίων
Προκάτοχος Αμφίων	Επίσκοπος Νικομηδείας 326–341	Διάδοχος Άγνωστο
Προκάτοχος Παύλος Α΄	Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως 339–341	Διάδοχος Παύλος Α΄