Η Ευρωλίγκα (αγγλικά: EuroLeague) είναι ημίκλειστη διασυλλογική διοργάνωση καλαθοσφαίρισης ανδρών στην Ευρώπη. Από την περίοδο 2000–01 μέχρι το 2004–05 η ευθύνη της διοργάνωσης ανήκει στην ιδιωτική εταιρεία Euroleague Basketball, καθώς και στις ομάδες που προέρχονται από μια πανευρωπαϊκή κοινοπραξία επαγγελματικών συλλόγων καλαθοσφαίρισης, που ονομάζεται Ένωση Ευρωπαϊκών Επαγγελματικών Ομάδων Καλαθοσφαίρισης (ULEB).[1] Ακόμα από την περίοδο 2004–05 μέχρι το 2010–11, η διοργάνωση ανήκε ιδιωτικά στη FIBA Europe.
Τρέχουσα διοργάνωση: 2024–25 | |
.svg) | |
| Άθλημα | Καλαθοσφαίριση |
|---|---|
| Ίδρυση | 1957 (FIBA era) 2000 (σημερινή μορφή) |
| Επίτροπος | Ντέγιαν Μποντιρόγκα |
| Σύνθημα | I Feel Devotion |
| Αριθμός ομάδων | 18 |
| Χώρες | Μέλη της FIBA Europe |
| Έδρα | Βαρκελώνη |
| Ήπειρος | Ευρώπη |
| Τελευταίος κάτοχος |  Παναθηναϊκός(7ος τίτλος) (2023–24) |
| Περισ. κατακτήσεις |  Ρεάλ Μαδρίτης (11 τίτλοι) |
| Τηλεοπτική κάλυψη | Ανάλογα με κάθε χώρα |
| Επίπεδο | 1η βαθμίδα |
| Σχετικές διοργανώσεις | EuroCup Διηπειρωτικό Κύπελλο |
| Επίσημη ιστοσελίδα | euroleaguebasketball.net |
Παλαιότερα η ονομασία της ήταν Κύπελλο Πρωταθλητριών Ομάδων Ευρώπης ή Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Συλλόγων και διοργανώτρια αρχή ήταν το ευρωπαϊκό τμήμα της Διεθνούς Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης (FIBA Europe). Το 2000 μέχρι το 2004–05 επήλθε ρήξη ανάμεσα στη νεοϊδρυθείσα τότε εταιρεία Euroleague Basketball, η οποία εκπροσωπούσε τις περισσότερες μεγάλες ομάδες, και της FIBA που εκπροσωπούσε κυρίως τις εθνικές ομοσπονδίες. Ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης, την περίοδο 2000–01 διεξήχθησαν δύο διοργανώσεις: μία υπό την αιγίδα της πρώτης (Ευρωλίγκα, νικήτρια η Βίρτους Μπολόνια) και μία υπό την αιγίδα της δεύτερης (Σουπρολίγκα, νικήτρια η Μακάμπι Τελ Αβίβ).
Αμέσως μετά η FIBA υπαναχώρησε και κατάργησε τη Σουπρολίγκα. Αργότερα δημιούργησε το Basketball Champions League. Από την περίοδο 2010–2011 ονομάζεται «Turkish Airlines Euroleague» λόγω της υφιστάμενης χορηγίας από την Turkish Airlines.
Η διοργάνωση ξεκίνησε την περίοδο 1957–58 (όλοι οι αγώνες διεξήχθησαν το ημερολογιακό έτος 1958) με την ονομασία Κύπελλο Πρωταθλητριών, κατά τα πρότυπα της αντίστοιχης ποδοσφαιρικής διοργάνωσης της UEFA. Μέχρι το 1990–91 μετείχαν μόνο οι πρωταθλήτριες ομάδες της κάθε χώρας. Από την επόμενη σεζόν άρχισαν να προστίθενται δευτεραθλήτριες ή και τριταθλήτριες ομάδες από τις καλαθοσφαιρικά προηγμένες χώρες της και η διοργάνωση άλλαξε μορφή. Το 1996–97 καταργήθηκαν οι προκριματικοί νοκ - άουτ αγώνες και οι ομάδες ξεκινούν την πορεία τους από την αρχική φάση των ομίλων, ταυτόχρονα όμως έχασαν το δικαίωμα συμμετοχής οι χώρες όπου το άθλημα δε γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό των πρόσφατων διοργανώσεων, έχει να κάνει με τη δέσμευση κλειστών συμβολαίων ανάμεσα στη Euroleague Basketball και κάποιους συλλόγους που θεωρούνται ιδιαίτερα «εμπορικοί». Αυτό πρακτικά σημαίνει πως κάποιες ομάδες έχουν δικαίωμα συμμετοχής ασχέτως των επιδόσεών τους στα εθνικά πρωταθλήματα. Κάτι τέτοιο έχει συμβεί και με ελληνικούς συλλόγους - Ολυμπιακός και ΑΕΚ έχουν στο παρελθόν αγωνισθεί στην Ευρωλίγκα, μολονότι δεν είχαν καταταγεί σε υψηλή θέση στο εθνικό πρωτάθλημα της προηγούμενης αγωνιστικής περιόδου.
Την αγωνιστική περίοδο 1965-1966 δοκιμάστηκε για πρώτη φορά η διαδικασία Final Four ανάμεσα στις τέσσερις ομάδες που θα έφταναν στη φάση των ημιτελικών, κατά τα πρότυπα του αμερικανικού κολεγιακού πρωταθλήματος. Πολύ σύντομα η ιδέα εγκαταλείφθηκε, για να επανέλθει πολλά χρόνια αργότερα (1987–88) και να καθιερωθεί έως σήμερα. Μόνη εξαίρεση υπήρξε το 2001, όταν η διοργάνωση της FIBA περιελάμβανε φάιναλ φορ, ενώ η αντίστοιχη της Euroleague Basketball όχι.
Τον Νοέμβριο του 2015 η Euroleague Basketball και η πολυεθνική εταιρεία IMG, ειδικευμένη σε αθλητικά, μόδα και μάρκετινγκ υπέγραψαν δεκαετές συμβόλαιο συνεργασίας, αλλάζοντας τη δομή της διοργάνωσης προσφέροντας παράλληλα στις ομάδες περισσότερα έσοδα.[2] Στη νέα Ευρωλίγκα, λοιπόν, θα συμμετέχουν 16 ομάδες, όπου όλες θα τεθούν αντιμέτωπες μεταξύ τους σε μία κανονική περίοδο που θα διαρκεί 30 αγωνιστικές. Στη συνέχεια, οι οκτώ πρώτες θα συμμετέχουν στην προημιτελική φάση (1-8, 2-7, 3-6, 4-5) και ύστερα από μία σειρά πέντε αγώνων, όποιος δηλαδή φτάσει τις τρεις νίκες, θα προκριθεί στο Final 4.[3] Από τις 16 ομάδες οι 11 θα έχουν συμβόλαιο τύπου Α, δηλαδή σταθερή παρουσία στο θεσμό για τα επόμενα δέκα χρόνια. Αυτές οι ομάδες είναι ο Παναθηναϊκός, ο Ολυμπιακός η Ρεάλ Μαδρίτης, η Μπαρτσελόνα, η Μπασκόνια, η ΤΣΣΚΑ Μόσχας, η Φενέρμπαχτσε, η Ανατολού Εφές, η Εμπόριο Αρμάνι Μιλάνο, η Μακάμπι Τελ Αβίβ και η Ζάλγκιρις Κάουνας. Οι υπόλοιπες πέντε άδειες που θα εξασφαλίζονται μέσω παρουσίας στις διοργανώσεις των χωρών, διανέμονται ως εξής: οι νικητές της Αδριατικής Λίγκα, και του πρωταθλήματος Γερμανίας, τη VTB League (ο φιναλίστ αν το πρωτάθλημα παίρνει η ΤΣΣΚΑ Μόσχας), τον κάτοχο του Eurocup της περασμένης περιόδου καθώς και μια ομάδα από την Ισπανία.[4]
Από τη σεζόν 2019–20, οι ομάδες αυξήθηκαν σε 18, με το ισχύον καθεστώς των 11 ομάδων με συμβόλαιο τύπου Α, τις θέσεις των διοργανώσεων, αλλά και την προσθήκη 2 ομάδων, καθώς δόθηκαν δύο εγγυημένες wild cards (εξασφαλισμένη συμμετοχή για δύο συναπτές σεζόν (2019–20 και 2020–21) σε Μπάγερν και Βιλερμπάν. Τυπική wild card πήρε και η Ζενίτ, γιατί η θέση στην Ευρωλίγκα που δίνεται στη καλύτερη, εξαιρουμένων των 3 ισπανικών με συμβόλαιο τύπου Α, ομάδα του Ισπανικού Πρωταθλήματος ακυρώθηκε λόγω του νέου κανονισμού που απαγορεύει τη συμμετοχή 5 ομάδων από την ίδια χώρα σε συνδυασμό και με το ότι η ισπανική Βαλένθια ως κάτοχος του Γιούροκαπ είχε εξασφαλίσει τη συμμετοχή της στη διοργάνωση. Έτσι, προτιμήθηκε η κενή θέση που προέκυψε να καλυφθεί με μία wild card. [5]
Τη σεζόν 2019–20, το πρωτάθλημα ακυρώθηκε και δεν υπήρξε πρωταθλητής, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού.[6] Η απόφαση πάρθηκε στις 25 Μαΐου 2020, μετά από συνέλευση των μετόχων τις διοργάνωσης (11 ομάδες με συμβόλαια τύπου Α) και του Διευθύνοντα συμβούλου Τζόρντι Μπερτομέου. Αρνητική στην επανέναρξη της διοργάνωσης ήταν και η Ένωση Παικτών (ELPA).[7] Τελευταία αγωνιστική της σεζόν ήταν στις 13 Μαρτίου 2020.
Τοποθεσία των εδρών των 18 ομάδων της Ευρωλίγκα 2020-21
Οι ονομασίες της διοργάνωσης από την καθιέρωσή της ως σήμερα:
- Εποχή FIBA (1958–2001)
- Ευρωπαϊκό Κύπελλο Πρωταθλητριών - FIBA European Champions Cup: (1958–1991)
- Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα - FIBA European League, «FIBA Euro League»: (1991–1996)
- Ευρωλίγκα - FIBA Euroleague: (1996–2000)
- Σουπρολίγκα - FIBA SuproLeague: (2000–2001)
- Εποχή Euroleague Basketball (2000–σήμερα)
- Ευρωλίγκα - Euroleague: (2000–σήμερα)
*Υπήρχαν δύο ξεχωριστές διοργανώσεις κατά τη διάρκεια της περιόδου 2000-01. Η Σουπρολίγκα (FIBA SuproLeague), η οποία διοργανώθηκε από τη FIBA και η Ευρωλίγκα (Euroleague), η οποία διοργανώθηκε από τη Euroleague Basketball.
Το λογότυπο της διοργάνωσης άλλαξε το 2005.[8]
2000–05
2005–2016
2016–σήμερα
.png)
.svg){kind=small}
- Σημ.: Το 2001 υπήρξαν δύο νικητές λόγω διάσπασης και ύπαρξης δύο ξεχωριστών διοργανώσεων. Στη σειρά των αγώνων που κρίθηκαν στις 3 νίκες ανάμεσα στη Κίντερ Μπολόνια και την Τάου Θεράμικα, με μπλε χρώμα σημειώνονται οι αγώνες που διεξήχθησαν στη Μπολόνια και με κόκκινο στη Βιτόρια.
- Σημ.: Το 2020 το πρωτάθλημα ακυρώθηκε λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Δεν ανακηρύχθηκε πρωταθλήτρια ομάδα.
Ανά σύλλογο
.svg){kind=small}
Ανά χώρα
Σε παρένθεση ο συνολικός αριθμός συμμετοχών σε τελικό της κάθε χώρας
| Χώρα | Ομάδα | Κυπ. | Φιν. |
|---|---|---|---|
| Ισπανία (33) |
Ρεάλ Μαδρίτης | 11 | 10 |
| Μπαρτσελόνα | 2 | 6 | |
| Ζουβεντούτ Μπαδαλόνα | 1 | 1 | |
| Σάσκι Μπασκόνια | – | 2 | |
| 4 ομάδες | 14 | 19 | |
 Ιταλία (28) | |||
| Παλακανέστρο Βαρέζε | 5 | 5 | |
| Ολίμπια Μιλάνο | 3 | 2 | |
| Βίρτους Μπολόνια | 2 | 3 | |
| Παλακανέστρο Καντού | 2 | – | |
| Βίρτους Ρόμα | 1 | 2 | |
| Μπενετόν Τρεβίζο | – | 2 | |
| Φορτιτούντο Μπολόνια | – | 1 | |
| 7 ομάδες | 13 | 15 | |
| Ελλάδα (18) |
Παναθηναϊκός | 7 | 1 |
| Ολυμπιακός | 3 | 6 | |
| ΑΕΚ | – | 1 | |
| 3 ομάδες | 10 | 8 | |
 Σοβιετική Ένωση (14) |
ΤΣΣΚΑ Μόσχας | 4 | 3 |
| ΑΣΚ Ρίγα | 3 | 1 | |
| Ντιναμό Τιφλίδας | 1 | 1 | |
| Ζάλγκιρις Κάουνας | – | 1 | |
| 4 ομάδες | 8 | 6 | |
 Γιουγκοσλαβία (8) |
Σπλιτ | 3 | 1 |
| Τσιμπόνα | 2 | – | |
| Μπόσνα | 1 | – | |
| Παρτίζαν | 1 | – | |
| 4 ομάδες | 7 | 1 | |
 Ισραήλ (15) |
Μακάμπι Τελ Αβίβ | 6 | 9 |
 Ρωσία (7) |
ΤΣΣΚΑ Μόσχας | 4 | 3 |
 Τουρκία (6) |
Αναντολού Εφές | 2 | 1 |
| Φενέρμπαχτσε | 1 | 2 | |
| 2 ομάδες | 3 | 3 | |
 Γαλλία (1) |
Λιμόζ Σερκλ Σαιν-Πιερ | 1 | – |
 Λιθουανία (1) |
Ζάλγκιρις | 1 | – |
 Τσεχοσλοβακία (3) |
Σπαρτάκ Μπρνο | – | 2 |
| Σλάβια Πράγας | – | 1 | |
| 2 ομάδες | – | 3 | |
 Βουλγαρία (2) |
Ακαντέμικ Σόφιας | – | 2 |
Ανά σύλλογο
- Η Ρεάλ Μαδρίτης είναι η πιο πετυχημένη ομάδα στην ιστορία του θεσμού έχοντας κατακτήσει το τρόπαιο έντεκα φορές.
- Η Σπλιτ είναι η μόνη ομάδα που έχει κατακτήσει την Ευρωλίγκα τρεις φορές στη σειρά από την ίδρυση του Final Four και έπειτα τη σεζόν 1987-88 (1989, 1990, 1991).
- Η ΑΣΚ Ρίγα είναι η μόνη ομάδα που έχει κατακτήσει την Ευρωλίγκα τρεις φορές στη σειρά (1958, 1959, 1960) στην εποχή πριν από την ίδρυση του Final Four.
- Η Ρεάλ Μαδρίτης (1964, 1965 και 1967, 1968) και η Παλακανέστρο Βαρέζε (1972, 1973 και 1975, 1976) είναι οι μόνες ομάδες που έχουν κατακτήσει τη διοργάνωση δυο φορές σε δυο συνεχόμενες χρονιές στην εποχή πριν από την ίδρυση του Final Four.
- Η Παλακανέστρο Καντού (1982, 1983), η Τσιμπόνα (1985, 1986) και η Ολίμπια Μιλάνο (1987, 1988) είναι οι άλλες τρεις ομάδες που έχουν κατακτήσει τη διοργάνωση δυο συνεχόμενες χρονιές στην εποχή πριν από την ίδρυση του Final Four.
- Η Μακάμπι Τελ Αβίβ (2004, 2005), ο Ολυμπιακός (2012, 2013) και η Αναντολού Εφές (2021, 2022) είναι οι μόνες ομάδες που κέρδισαν τη διοργάνωση δυο συνεχόμενες φορές από την εποχή ίδρυσης της Ευρωλίγκα (2000–01).
- Ο Παναθηναϊκός έγινε η πρώτη –και μέχρι σήμερα μοναδική– ομάδα που κερδίζει το πρωτάθλημα Ευρώπης στο παρκέ της έδρας των αντιπάλων του σε μονό τελικό, όταν το 2002 κέρδισε στο Παλαμαλαγκούτι την Κίντερ Μπολόνια 83–89. [9]
- Η Αθήνα είναι η μόνη πόλη από την οποία αγωνίστηκαν στην Ευρωλίγκα έξι διαφορετικές ομάδες: Παναθηναϊκός, ΑΕΚ, Μαρούσι, Πανελλήνιος, Πανιώνιος και Περιστέρι.
- Μολονότι το Ισραήλ ανήκει γεωγραφικά στη Μέση Ανατολή οι ομάδες του αγωνίζονται την Ευρωλίγκα καθώς η ομοσπονδία καλαθοσφαίρισης της χώρας ανήκει στην FIBA Europe και το εθνικό της πρωτάθλημα στην ULEB.
- Σε μια έκταση μικρότερη των 40 km² στο βόρειο Μιλάνο υπάρχουν τρεις ομάδες που έχουν κερδίσει συνολικά δέκα τρόπαια Ευρωλίγκα σε συνολικά δεκαέξι τελικούς: Ολίμπια Μιλάνο, Παλακανέστρο Καντού και Παλακανέστρο Βαρέζε.
- Η μεγαλύτερη διαφορά νίκης σε τελικό πραγματοποιήθηκε από τη Μακάμπι Τελ Αβίβ το 2004 κόντρα στη Φορτιτούντο Μπολόνια (118–74, 44 πόντοι διαφοράς).
- Ρεκόρ 22.567 θεατών πραγματοποιήθηκε στις 5 Μαρτίου 2009 στο Βελιγράδι στον αγώνα μεταξύ της Παρτιζάν και του Παναθηναϊκού. [10] Το προηγούμενο ρεκόρ είχε επιτευχθεί στις 12 Απριλίου 2006 στο Ολυμπιακό Κλειστό Γυμναστήριο και ήταν 19.700 σε αγώνα μεταξύ του Παναθηναϊκού και της Μπασκόνια.
- Το μεγαλύτερο ρεκόρ πόντων από ένα αθλητή είναι 99 πόντοι και το πέτυχε ο Ραντιβόι Κόρατς στις 14 Ιανουαρίου 1965.
- Η Ρεάλ Μαδρίτης (2023) έγινε η πρώτη ομάδα στην ιστορία της διοργάνωσης, η οποία επιστρέφει από το 2-0 εις βάρος της σκορ σε μια σειρά των Playoffs, αφού επικράτησε τρεις διαδοχικές φορές επί της Παρτιζάν, για να βρεθεί στο Final Four του Κάουνας κι εν τέλει, να στεφθεί Πρωταθλήτρια Ευρώπης, νικώντας με 79-78 στον τελικό τον Ολυμπιακό.
- Η Γκραν Κανάρια αρνήθηκε να αγωνιστεί στην διοργάνωση για την σεζόν 2023-2024, επικαλούμενη οικονομικούς λόγους. Η ομάδα είχε κερδίσει το Eurocup 2023, επικρατώντας με 71-67 της Τουρκ Τέλεκομ.
- Το 2024, ακολουθώντας τα πρότυπα του NBA, η Ευρωλίγκα θεσπίζει τους πρώτους αγώνες Play-In στην ιστορία της, θέλοντας να κάνει ακόμη πιο ανταγωνιστικό το προϊόν της. Για την ιστορία, οι πρώτες ομάδες που συμμετείχαν στο Play-In ήταν η Μακάμπι Τελ Αβίβ, η Μπασκόνια, η Αναντολού Εφές και η Βίρτους Μπολόνια. Οι νικήτριες ομάδες ήταν η Μακάμπι Τελ Αβίβ και η Μπασκόνια, οι οποίες τερμάτισαν στην 7η και 8η θέση αντίστοιχα, του βαθμολογικού πίνακα και αντιμετώπισαν τον Παναθηναϊκό και τη Ρεάλ Μαδρίτης, για μια θέση στο Final Four του Βερολίνου.
- Στα Playoffs του 2024, έσπασε η παράδοση που βλέπει τον νικητή του 5ου αγώνα μιας σειράς, να είναι γηπεδούχος. Αυτό μάλιστα, συνέβη δύο φορές, ενώ στο παρελθόν δεν είχε συμβεί ούτε μία, σε δεκαεννιά απόπειρες. Η ομάδα που άλλαξε την ιστορία ήταν η Φενέρμπαχτσε νικώντας την Μονακό στη Γαλλία με 79-80 στην παράταση. Λίγες ώρες αργότερα, συνέβη ξανά, με τον Ολυμπιακό να επικρατεί στην Ισπανία της Μπαρτσελόνα με 59-63.
- Ο Μάικ Τζέιμς (2024) έγινε ο πρώτος παίκτης στην ιστορία της διοργάνωσης, ο οποίος ανακηρύσσεται MVP της σεζόν, αλλά δεν καταφέρνει να φτάσει με την ομάδα του στο Final Four, καθώς η Μονακό αποκλείστηκε στα Playoffs με 3-2 νίκες από τη Φενέρμπαχτσε.
| Μέσος όρος | Σύνολο | |||
|---|---|---|---|---|
| Συμμετοχές | - |  Κάιλ Χάινς |
425 | |
| Πόντοι | Αλφόνσο Φορντ |
22,22 | Μάικ Τζέιμς |
4.623 |
| Ριμπάουντ | Τζόσεφ Μπλερ |
10,05 | Παούλιους Γιανκούνας |
2.010 |
| Ασίστ | Νικ Καλάθης |
5,8 | Νικ Καλάθης |
2.085 |
| Κλεψίματα |  Μανού Τζινόμπιλι |
2,77 | Νικ Καλάθης |
449 |
| Κοψίματα |  Έντι Ταβάρες |
1,8 | Έντι Ταβάρες |
424 |
| Αξιολόγηση | Άντονι Πάρκερ |
21,41 | Ναντό ντε Κολό |
5.054 |
Μέχρι και 8 Ιουνίου 2024
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
