Εξελικτική ψυχολογία

Η εξελικτική ψυχολογία είναι μια θεωρητική προσέγγιση στην ψυχολογία που εξετάζει τη γνώση και τη συμπεριφορά από μια σύγχρονη εξελικτική προοπτική.^[1][2] Επιδιώκει να εντοπίσει τις ανθρώπινες ψυχολογικές προσαρμογές σε σχέση με τα προγονικά προβλήματα που εξελίχθηκαν για να λύσουν. Σε αυτό το πλαίσιο, τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά και μηχανισμοί είναι είτε λειτουργικά προϊόντα φυσικής και σεξουαλικής επιλογής είτε μη προσαρμοστικά υποπροϊόντα άλλων προσαρμοστικών χαρακτηριστικών.^[3][4]

Η προσαρμοστική σκέψη για φυσιολογικούς μηχανισμούς, όπως η καρδιά, οι πνεύμονες και το συκώτι, είναι κοινή στην εξελικτική βιολογία. Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι εφαρμόζουν την ίδια σκέψη στην ψυχολογία, υποστηρίζοντας ότι όπως η καρδιά εξελίχθηκε για να αντλεί αίμα, το συκώτι εξελίχθηκε για να αποτοξινώνει τα δηλητήρια, και τα νεφρά για να φιλτράρουν τα θολά υγρά, υπάρχει αρθρωτότητα του μυαλού στο ότι διαφορετικοί ψυχολογικοί μηχανισμοί εξελίχθηκαν για να λύσουν διαφορετικά προβλήματα προσαρμογής.^[5] Αυτοί οι εξελικτικοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι μεγάλο μέρος της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι το αποτέλεσμα ψυχολογικών προσαρμογών που εξελίχθηκαν για να λύσουν επανεμφανιζόμενα προβλήματα στα ανθρώπινα προγονικά περιβάλλοντα.^[6]

Μερικοί εξελικτικοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι η εξελικτική θεωρία μπορεί να προσφέρει ένα θεμελιώδες, μεταθεωρητικό πλαίσιο που ενσωματώνει ολόκληρο το πεδίο της ψυχολογίας με τον ίδιο τρόπο που η εξελικτική βιολογία έχει κάνει για τη βιολογία.^[5][7][8]

Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι συμπεριφορές ή χαρακτηριστικά που εμφανίζονται παγκοσμίως σε όλους τους πολιτισμούς είναι καλοί υποψήφιοι για εξελικτικές προσαρμογές,^[9] συμπεριλαμβανομένων των ικανοτήτων να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα των άλλων, να διακρίνουμε συγγενείς από μη συγγενείς, να αναγνωρίζουμε και να προτιμούμε υγιέστερους συντρόφους, και να συνεργαζόμαστε με άλλους. Έχουν γίνει ευρήματα σχετικά με την ανθρώπινη κοινωνική συμπεριφορά που σχετίζεται με τη βρεφοκτονία, την ευφυΐα, τα μοτίβα του γάμου, την σεξουαλική ασυδοσία, την αντίληψη της ομορφιάς, και άλλα. Οι θεωρίες και τα ευρήματα της εξελικτικής ψυχολογίας έχουν εφαρμογές σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών, του περιβάλλοντος, της υγείας, του νόμου, της διαχείρισης, της ψυχιατρικής, της πολιτικής και της λογοτεχνίας.^[10][11]

Η κριτική της εξελικτικής ψυχολογίας περιλαμβάνει ζητήματα δοκιμασιμότητας, γνωστικές και εξελικτικές εικασίες (όπως η αρθρωτή λειτουργία του εγκεφάλου και η μεγάλη αβεβαιότητα για το προγονικό περιβάλλον), τη σημασία των μη γενετικών και μη προσαρμοστικών εξηγήσεων, καθώς και πολιτικά και ηθικά ζητήματα λόγω ερμηνειών των αποτελεσμάτων της έρευνας. Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι συχνά ασχολούνται και απαντούν σε τέτοιες κριτικές.^[12][13][14]