Διεθνές δίκτυο Ε-οδών

Το διεθνές δίκτυο Ε-οδών είναι ένα σύστημα σύνδεσης των κύριων οδών που διασχίζουν τα ευρωπαϊκά κράτη, από το οποίο προκύπτουν ενιαίες ενδοευρωπαϊκές διαδρομές (ευρωπαϊκές οδοί, συντμ. Ε-οδοί). Η αρίθμησή τους γίνεται με το γράμμα «Ε» συνοδευόμενο από διψήφιο ή τριψήφιο αριθμό, για τη δε σήμανσή τους χρησιμοποιούνται πράσινα ορθογώνια οδικά σήματα με χαρακτηριστικά στρογγυλεμένες γωνίες.

Πινακίδα της διαδρομής Ε30 που συνδέει το ιρλανδικό Κορκ με το ρωσικό Ομσκ, διανύοντας μια απόσταση περίπου 5.800 χιλιομέτρων.

Συνήθως μία ευρωπαϊκή διαδρομή περιλαμβάνει εθνικές οδούς διαφόρων κρατών, υπάρχουν όμως και κάποιες που περιορίζονται στο έδαφος μιας μόνο χώρας (π.χ. η Ε92 που συνδέει την Ηγουμενίτσα με τον Βόλο). Συχνά επίσης δεν περιορίζονται αποκλειστικά σε χερσαία διαδρομή, αλλά συμπεριλαμβάνουν και θαλάσσια τμήματα που εξυπηρετούνται από οχηματαγωγά πλοία.

Καθορισμός & αρίθμηση των διαδρομών

Βασική χρησιμότητα του διεθνούς δικτύου είναι η δημιουργία «ιδεατών διαδρομών» εντός του ευρωπαϊκού εδάφους, κάνοντας ευκολότερο τον προσανατολισμό των επαγγελματιών οδηγών και των περιηγητών που διανύουν μεγάλες αποστάσεις σε διαφορετικές χώρες.

Πρωτοδημιουργήθηκε από την Οικονομική Επιτροπή για την Ευρώπη του ΟΗΕ το 1975 - κατάλοιπο εκείνης της εποχής είναι το γεγονός ότι εντάσσονται σε αυτό ακόμα και μακρινές χώρες της Κεντρικής Ασίας όπως το Ουζμπεκιστάν και η Κιργιζία, αφού τότε αποτελούσαν τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1992 ξανασχεδιάσθηκε και έκτοτε ανανεώνεται τακτικά σε δευτερεύοντα σημεία. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, διέπεται από τους εξής κανόνες:

• Για να ενταχθεί ένας δρόμος, πρέπει να είναι εξ' ολοκλήρου ασφαλτοστρωμένος και πλατύτερος από 8,40 μέτρα (28 πόδια). Πρέπει να έχει παντού προτεραιότητα και να μην περνά από το εσωτερικό πόλεων και χωριών, καθώς και να διαθέτει χωρητικότητα αρκετή ώστε να αποφεύγονται κυκλοφοριακές συμφορήσεις υπό ομαλές συνθήκες. Πρακτικά τα παραπάνω δεν ακολουθούνται κατά γράμμα σε όλες τις περιπτώσεις. Σε θεωρητικό επίπεδο, μια ιδεατή διαδρομή του Δικτύου αποτελείται αποκλειστικά από επιμέρους κλειστούς αυτοκινητοδρόμους.

• Οι διαδρομές που απλώνονται με κατεύθυνση Δύση - Ανατολή στο χάρτη έχουν άρτιο (ζυγό) αριθμό, ενώ όσες κινούνται με κατεύθυνση Βορράς - Νότος έχουν περιττό (μονό).

• Οι βασικές διαδρομές καλούνται «Κλάσης Α» και κωδικοποιούνται με διψήφιο αριθμό, εκτός από λίγες που εντάχθηκαν πρόσφατα και έχουν τριψήφιο έως το 129. Χωρίζονται σε «οδούς αναφοράς» (η σπονδυλική στήλη του Δικτύου - λήγουν πάντα σε 0 ή 5) και σε «ενδιάμεσες οδούς» (αυτές που συνδέουν δύο οδούς αναφοράς).

• Οι υπόλοιπες διαδρομές του Δικτύου καλούνται «Κλάσης Β» και κωδικοποιούνται με τριψήφιο.

Η διαδρομή Ε75 συνδέει το Βάρντο (Νορβηγία) με τη Σητεία.

Η κωδικοποίηση των ευρωπαϊκών διαδρομών δε συμπίπτει πάντα με τις εθνικές κωδικοποιήσεις. Παραδείγματος χάριν η Σουηδία τις έχει ταυτίσει πλήρως, ενώ στο αντίθετο άκρο η Μεγάλη Βρετανία δεν τις αναγνωρίζει καν, μολονότι πολλές διέρχονται από το έδαφός τους. Οι περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν διπλή σήμανση - σε αυτές ανήκει και η Ελλάδα, η οποία χρησιμοποιεί τα κοινά παραλληλόγραμμα σήματα με το «Ε» για την ευρωπαϊκή και τα θυρεόσχημα ή εξαγωνικά πλαίσια για την εθνική αρίθμηση.

Παρόμοια δίκτυα

Το διεθνές δίκτυο Ε-οδών, παρά την ονομασία του, περιορίζεται μόνο στα εδάφη της Ευρώπης και των χωρών που ανήκουν μεν στην Ασία, αλλά προέκυψαν από τη διάσπαση της ΕΣΣΔ.

Παρόμοιες προσπάθειες σε ηπειρωτικό επίπεδο γίνονται σε ολόκληρο τον κόσμο υπό διαφορετικές ονομασίες. Στην Αμερική υπάρχει ο Παναμερικανικός Αυτοκινητόδρομος (Pan-American Highway), στην Ασία το Ασιατικό Δίκτυο Αυτοκινητοδρόμων και στην Αφρική το δίκτυο Υπεραφρικανικών Αυτοκινητοδρόμων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ευρωπαϊκή Συμφωνία για τις Κύριες Διεθνείς Οδικές Αρτηρίες (14/03/08), από τον ιστοχώρο της Οικονομικής Επιτροπής για την Ευρώπη του ΟΗΕ.