διεθνής οργανισμός From Wikipedia, the free encyclopedia
Το Διεθνές Δικαστήριο[1] (αγγλικά: International Court of Justice - ICJ, γαλλικά: Cour internationale de Justice - CIJ), αποκαλούμενο συχνά εντός του ελληνικού χώρου ως Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ), είναι το κύριο όργανο των Ηνωμένων Εθνών και έχει την έδρα του στο Παλάτι της Ειρήνης (Vredespaleis) στη Χάγη της Ολλανδίας.[2] Η λειτουργία και οι αρμοδιότητές του ρυθμίζονται από τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και το Καταστατικό του ΔΔ. Είναι διάδοχος του Διαρκούς Δικαστηρίου Διεθνούς Δικαιοσύνης (ΔΔΔΔ) που ιδρύθηκε από την Κοινωνία των Εθνών.[1]
| Διεθνές Δικαστήριο | |
|---|---|
| Tribunal Internacional de Justicia International Court of Justice Cour Internationale de Justice | |
 | |
| Ιδρύθηκε | 1945 |
| Χώρα | 193 (παγκοσμίως) |
| Τοποθεσία | Χάγη, Ολλανδία |
| Εξουσιοδότηση | Καταστατικός χάρτης ΟΗΕ Καταστατικό του ΔΔΔ |
| Διάρκεια θητείας δικαστή | 9 έτη |
| Αριθμός θέσεων | 15 |
| Ιστοσελίδα | icj-cij.org |
| Πρόεδρος | |
| Κάτοχος | Ρόνι Άμπρααμ |
| Από | 6 Φεβρουαρίου 2015 |
| Λήξη θητείας | 5 Φεβρουαρίου 2018 |
| Αντιπρόεδρος | |
| Όνομα | Αμπντουλκαουί Γιουσούφ |
| Έναρξη θητείας | 6 Φεβρουαρίου 2015 |
| Λήξη θητείας | 5 Φεβρουαρίου 2018 |
Το Διεθνές Δικαστήριο συγκροτείται από 15 δικαστές διαφορετικών πάντα εθνικοτήτων που εκλέγονται για 9 έτη από το Συμβούλιο Ασφαλείας και τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Τα όργανα αυτά συνεδριάζουν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, αλλά ψηφίζουν ταυτόχρονα. Κάθε 3 έτη διορίζονται 5 νέοι δικαστές. Δεν επιτρέπεται στους δικαστές κατά τη θητεία τους να ασκούν παράλληλα άλλη επαγγελματική δραστηριότητα.[1][2]
Προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο μπορούν να κάνουν μόνο κράτη, αλλά όχι διεθνείς οργανισμοί ή άλλα υποκείμενα του διεθνούς δικαίου.[2] Όλα τα κράτη μέλη του ΟΗΕ είναι συμβαλλόμενα μέρη στο Καταστατικό του ΔΔ και μπορούν να κινούν επίδικες υποθέσεις, οι οποίες είναι δεσμευτικές. Ωστόσο, οι γνωμοδοτήσεις μπορούν να υποβάλλονται μόνο από ορισμένα όργανα και υπηρεσίες του ΟΗΕ και έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα.[3] Όλες οι χώρες που έχουν αποδεχτεί το Καταστατικό μπορούν να προσφύγουν στο Δικαστήριο,[4] ενώ η προσφυγή άλλων κρατών καθορίζεται από το Συμβούλιο Ασφαλείας.[5] Για να εισέλθει ένα θέμα στο Διεθνές Δικαστήριο πρέπει όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη να συμφωνήσουν για την παραπομπή της διαφοράς τους σ’ αυτό.[6] Στην περίπτωση που το διάδικο μέρος δεν εφαρμόσει την απόφαση του Δικαστηρίου, η απόφαση αυτή μπορεί να επιβληθεί μέσω διαφόρων οργάνων του ΟΗΕ, εκτός από τη συνεκτική ή τη στρατιωτική παρέμβαση.[7][8]
Το Συμβούλιο Ασφαλείας διατηρεί το δικαίωμα να παραπέμψει σ΄ αυτό οποιαδήποτε νομική διαφορά, ενώ τόσο το Συμβούλιο Ασφαλείας όσο και η Γενική Συνέλευση μπορούν επίσης να ζητήσουν απ΄ αυτό δικαστική γνωμοδότηση για διάφορα νομικά ζητήματα. Επίσης το δικαίωμα αυτό διατηρούν και άλλα κύρια όργανα του ΟΗΕ, εφόσον προηγουμένως λάβουν την έγκριση της Συνέλευσης, για θέματα περί της δραστηριότητάς τους.[3]
Την ίδρυση του νέου αυτού Διεθνούς Δικαστηρίου προέβλεψε το Κεφάλαιο ΙΔ’ (άρθρα 92-96) του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών που υπεγράφη στις 26 Ιουνίου 1945 στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ, συνημμένο στο οποίο ήταν έτοιμο και το Καταστατικό του ΔΔΔΔ αποτελούμενο από 70 άρθρα. Κατόπιν αυτού σημειώνεται ότι το Διεθνές Δικαστήριο δεν αποτελεί αυτοτελή οργανισμό (όπως το προηγούμενο ΔΔΔΔ), επειδή τυγχάνει κύριο δικαστικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών με το καταστατικό του να αποτελεί τμήμα του Καταστατικού του ΟΗΕ.[2]
|
Μέρη μετά την ένταξη στον ΟΗΕ. Μέρη πριν από την ένταξη στον ΟΗΕ σύμφωνα με το άρθρο 93. Κράτη παρατηρητές του ΟΗΕ που δεν είναι μέρη. |
Η δικαιοδοσία είναι συχνά ένα κρίσιμο ζήτημα για το δικαστήριο σε επίδικες υποθέσεις. Η βασική αρχή είναι ότι το ΔΔ έχει δικαιοδοσία μόνο βάσει συγκατάθεσης. Το άρθρο 36 περιγράφει τέσσερις λόγους στους οποίους μπορεί να βασίζεται η δικαιοδοσία του δικαστηρίου[9]:
Επιπλέον, το δικαστήριο μπορεί να έχει δικαιοδοσία βάσει σιωπηρής συναίνεσης (forum prorogatum). Ελλείψει σαφούς δικαιοδοσίας βάσει του άρθρου 36, η δικαιοδοσία καθιερώνεται εάν ο εναγόμενος αποδέχεται ρητά τη δικαιοδοσία του ΔΔ ή απλώς την επικαλείται επί της ουσίας.
Μέχρι την έκδοση τελεσίδικης απόφασης, το δικαστήριο έχει αρμοδιότητα να διατάξει προσωρινά μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων του διαδίκου.[13] Το ένα ή και τα δύο μέρη σε μια διαφορά μπορούν να ζητήσουν από το δικαστήριο να εκδώσει προσωρινά μέτρα. Όπως η τελεσίδικη απόφαση, η απόφαση των προσωρινών μέτρων του δικαστηρίου είναι δεσμευτική.
Οι γνωμοδοτήσεις του δικαστηρίου έχουν μόνο συμβουλευτικό χαρακτήρα. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει εκ των προτέρων πρόβλεψη ότι η γνωμοδότηση θα είναι δεσμευτική για συγκεκριμένους οργανισμούς ή κράτη. Αυτός ο μη δεσμευτικός χαρακτήρας δεν σημαίνει ότι οι γνωμοδοτήσεις δεν έχουν νομική ισχύ, διότι η νομική συλλογιστική που ενσωματώνεται σε αυτές αντικατοπτρίζει τις έγκυρες απόψεις του δικαστηρίου για σημαντικά ζητήματα διεθνούς δικαίου. Καταλήγοντας σε αυτές, το δικαστήριο ακολουθεί ουσιαστικά τους ίδιους κανόνες και διαδικασίες που διέπουν τις δεσμευτικές του αποφάσεις που εκδίδονται σε επίδικες υποθέσεις που του υποβάλλονται από κυρίαρχα κράτη. Η γνωμοδότηση αντλεί το κύρος της από το γεγονός ότι είναι η επίσημη δήλωση του κύριου δικαστικού οργάνου των Ηνωμένων Εθνών.[14]
Σύμφωνα με το άρθρο 38 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου προκειμένου αυτό να λάβει αποφάσεις για διαφορές που υπάγονται στη δικαιοδοσία του ή που τα ενδιαφερόμενα μέρη (κράτη) αναγνωρίζουν (με σύμβαση που έχουν υπογράψει), την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου για την επίλυση των διαφορών τους για τις οποίες προσφεύγουν σ΄ αυτό, εφαρμόζει τους ακόλουθους διεθνείς κανόνες[15]:
Οι εκδιδόμενες αποφάσεις λαμβάνονται μυστικά και κατά πλειοψηφία των παρόντων δικαστών και είναι υποχρεωτικές,[16] ενώ αντίθετα οι γνωμοδοτήσεις δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.[3] Η απόφαση του δικαστηρίου δεσμεύει μόνο τα μέρη στη συγκεκριμένη διαμάχη.[17] Σύμφωνα με το άρθρο 38 (1) το δικαστήριο μπορεί να εξετάσει τις δικές του προηγούμενες αποφάσεις και να τις επικαλείται συχνά.[18] Εάν τα μέρη συμφωνήσουν, μπορούν επίσης να παραχωρήσουν στο δικαστήριο την ελευθερία να αποφασίσει καλή τη πίστει (ex aequo et bono).[19]
Οι υποθέσεις ενώπιον του ΔΔ ακολουθούν ένα τυπικό πρότυπο. Η υπόθεση κατατίθεται από τον ενάγοντα, ο οποίος καταθέτει γραπτό υπόμνημα που εκθέτει τη βάση της δικαιοδοσίας του δικαστηρίου και το βάσιμο της αξίωσής του. Ο εναγόμενος μπορεί να αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου και να καταθέσει το δικό του υπόμνημα επί της ουσίας της υπόθεσης.
Εναγόμενος που δεν επιθυμεί να υποβληθεί στη δικαιοδοσία του δικαστηρίου μπορεί να προβάλει προκαταρκτικές ενστάσεις. Οποιεσδήποτε τέτοιες αντιρρήσεις πρέπει να εξεταστούν από το δικαστήριο πριν μπορέσει να εξετάσει την ουσία της αξίωσης του ενάγοντα. Συχνά, διεξάγεται χωριστή δημόσια ακρόαση για τις προκαταρκτικές ενστάσεις και το δικαστήριο εκδίδει απόφαση. Οι εναγόμενοι συνήθως υποβάλλουν προκαταρκτικές ενστάσεις για τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου ή/και το παραδεκτό της υπόθεσης. Το παραδεκτό αναφέρεται σε μια σειρά από επιχειρήματα σχετικά με παράγοντες που πρέπει να λάβει υπόψη το δικαστήριο για να αποφασίσει τη δικαιοδοσία του, όπως το γεγονός ότι το ζήτημα δεν είναι δικαιολογημένο ή ότι δεν πρόκειται για «νομική διαφορά». Επιπλέον, μπορούν να υποβληθούν αντιρρήσεις επειδή όλα τα απαραίτητα μέρη δεν βρίσκονται ενώπιον του δικαστηρίου.
Εάν η υπόθεση απαιτεί αναγκαστικά το δικαστήριο να αποφανθεί για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ενός κράτους που δεν έχει συναινέσει στη δικαιοδοσία του δικαστηρίου, το δικαστήριο δεν προβαίνει στην έκδοση απόφασης επί της ουσίας. Εάν το δικαστήριο αποφασίσει ότι έχει δικαιοδοσία και η υπόθεση είναι παραδεκτή, τότε ο εναγόμενος καλείται να καταθέσει υπόμνημα που εξετάζει την ουσία της αξίωσης του ενάγοντος. Μόλις κατατεθούν όλα τα γραπτά επιχειρήματα, το δικαστήριο διεξάγει δημόσια ακρόαση επί της ουσίας.
Μόλις κατατεθεί μια υπόθεση, οποιοδήποτε μέρος (συνήθως ο ενάγων) μπορεί να ζητήσει εντολή από το δικαστήριο για την προστασία του status quo εν αναμονή της εκδίκασης της υπόθεσης (επιβολή προσωρινών μέτρων). Το άρθρο 41 του Καταστατικού επιτρέπει στο δικαστήριο να εκδίδει τέτοιες εντολές. Το δικαστήριο πρέπει να θεωρήσει ότι έχει εκ πρώτης όψεως δικαιοδοσία να εκδικάσει την ουσία της υπόθεσης προτού εκδώσει προσωρινά μέτρα.
Σε περιπτώσεις στις οποίες θίγονται τα έννομα συμφέροντα τρίτου κράτους, μπορεί να επιτραπεί σε αυτό το κράτος να παρέμβει στην υπόθεση και να συμμετάσχει ως πλήρες μέρος, σύμφωνα με το άρθρο 62. Ωστόσο, είναι στη διακριτική ευχέρεια του δικαστηρίου να επιτρέψει ή όχι την παρέμβαση. Οι αιτήσεις παρέμβασης είναι σπάνιες και η πρώτη επιτυχημένη αίτηση σημειώθηκε μόλις το 1991.
Μετά από διάσκεψη, η απόφαση του δικαστηρίου λαμβάνεται κατά πλειοψηφία. Μεμονωμένοι δικαστές μπορούν να εκδίδουν συγκλίνουσες γνώμες (εάν συμφωνούν με το αποτέλεσμα που επιτεύχθηκε στην κρίση του δικαστηρίου, αλλά διαφέρουν ως προς το σκεπτικό τους) ή αντίθετες γνώμες (εάν διαφωνούν με την πλειοψηφία). Η απόφαση είναι οριστική και αμετάκλητη. Δεν είναι δυνατή η έφεση, αλλά οποιοδήποτε μέρος μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο να διευκρινίσει την απόφαση εάν υπάρχει αμφισβήτηση ως προς την έννοια ή την έκταση της εφαρμογής της.[20]
| # | Πρόεδρος[21] (γέννηση-θάνατος) | Από | Έως | Χώρα |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Χοσέ Γκουστάβο Γκερέρο (1876-1958) | 1946 | 1949 |  Ελ Σαλβαδόρ |
| 2 | Ζιλ Μπαντεβάν (1877-1968) | 1949 | 1952 |  Γαλλία |
| 3 | Άρνολντ ΜακΝάιρ (1885-1975) | 1952 | 1955 |  Ηνωμένο Βασίλειο |
| 4 | Γκριν Χάκγουορθ (1883-1973) | 1955 | 1958 |  Ηνωμένες Πολιτείες |
| 5 | Χέλγκε Κλάεσταντ (1885-1965) | 1958 | 1961 |  Νορβηγία |
| 6 | Μποχντάν Βινιάρσκι (1884-1969) | 1961 | 1964 |  Πολωνία |
| 7 | Πέρσι Σπέντερ (1897-1985) | 1964 | 1967 |  Αυστραλία |
| 8 | Χοσέ Μπουσταμάντε ι Ριβέρο (1894-1989) | 1967 | 1970 |  Περού |
| 9 | Μουχάμαντ Ζαφαρουλάχ Χαν (1893-1985) | 1970 | 1973 |  Πακιστάν |
| 10 | Μάνφρεντ Λαχς (1914-1993) | 1973 | 1976 | Πολωνία |
| 11 | Εδουάρδο Χιμένεθ δε Αρέτσαγα (1918-1994) | 1976 | 1979 |  Ουρουγουάη |
| 12 | Χάμφρεϊ Γουάλντοκ (1904-1981) | 1979 | 1981 | Ηνωμένο Βασίλειο |
| 13 | Τασλίμ Ελίας (1914-1991) | 1982 | 1985 |  Νιγηρία |
| 14 | Νατζέντρα Σινγκχ (1914-1988) | 1985 | 1988 |  Ινδία |
| 15 | Χοσέ Ρούδα (1924-1994) | 1988 | 1991 |  Αργεντινή |
| 16 | Ρόμπερτ Τζένινγκς (1913-2004) | 1991 | 1994 | Ηνωμένο Βασίλειο |
| 17 | Μοχάμεντ Μπετζαουί (1929-) | 1994 | 1997 |  Αλγερία |
| 18 | Στίβεν Σβέμπελ (1929-) | 1997 | 2000 | Ηνωμένες Πολιτείες |
| 19 | Ζιλμπέρ Γκιγιόμ (1930-) | 2000 | 2003 | Γαλλία |
| 20 | Σι Ζουγιόνγκ (1926-) | 2003 | 2006 |  Κίνα |
| 21 | Ρόζαλιν Χίγκινς (1937-) | 2006 | 2009 | Ηνωμένο Βασίλειο |
| 22 | Χισάσι Οβάντα (1932-) | 2009 | 2012 |  Ιαπωνία |
| 23 | Πέτερ Τόμκα (1956-) | 2012 | 2015 |  Σλοβακία |
| 24 | Ρονί Αμπραάμ (1951-) | 2015 | 2018 | Γαλλία |
| 25 | Αμπντουλκαβί Γιουσούφ (1948-) | 2018 | Σημερινός |  Σομαλία |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
