Δάσος της βροχής

Δάσος της βροχής (αγγλ. Rain forest) χαρακτηρίζεται ένα δάσος στο οποίο η βροχόπτωση κυμαίνεται σε πολύ υψηλά επίπεδα, με το ελάχιστο ετήσιο ύψος βροχής να κυμαίνεται μεταξύ 1.750 και 2.000 χιλιοστών. Οι μουσώνες παίζουν καθοριστικό ρόλο για τη δημιουργία των τροπικών δασών της βροχής (tropical rainforests) του πλανήτη μας.

Το 40% έως 75% όλων των ειδών της Γης είναι ενδημικά στα δάση της βροχής.^[1] Εκτιμάται ότι μερικές χιλιάδες ειδών φυτών, εντόμων και μικροοργανισμών δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί. Τα τροπικά δάση της βροχής έχουν χαρακτηριστεί ως τα μεγαλύτερα φαρμακεία του πλανήτη, εξαιτίας των πολλών φυσικών θεραπευτικών ουσιών οι οποίες έχουν ανακαλυφθεί σε αυτά.^[2] Τα δάση της βροχής είναι υπεύθυνα για την ανακύκλωση του 28% του οξυγόνου της Γης,^[3] μέσω της φωτοσύνθεσης από το διοξείδιο του άνθρακα.

Η επίγεια βλάστηση στα δάση της βροχής είναι σε πολλές περιοχές περιορισμένη, λόγω της μη δυνατότητας του ηλιακού φωτός να φτάσει στο επίπεδο της γης εξαιτίας των ψηλών και πυκνών δέντρων, γεγονός το οποίο καθιστά δυνατή τη μετακίνηση μέσω του δάσους. Εάν τα φυλλώματα της κορυφής του δάσους καταστραφούν ή αραιώσουν, στο έδαφος αναπτύσσεται σύντομα πυκνή βλάστηση από θάμνους, αναρριχητικά φυτά και μικρά δέντρα, η οποία ονομάζεται ζούγκλα.

Στον πλανήτη μας, υπάρχουν δύο τύποι δασών της βροχής:

το τροπικό δάσος της βροχής, και
το εύκρατο δάσος της βροχής

Τα τελευταία είναι πολύ μικρότερα σε έκταση σε σύγκριση με τα τροπικά δάση της βροχής. Στον πλανήτη μας, το μεγαλύτερο σε έκταση δάσος της βροχής είναι το τροπικό δάσος της βροχής της Αμαζονίας.^[4]

Πολλά από τα τροπικά δάση της βροχής συσχετίζονται με τις περιοχές όπου εκδηλώνονται μουσώνες.^[5] Τα τροπικά δάση της βροχής βρίσκονται στην τροπική ζώνη, η οποία βρίσκεται κοντά στον ισημερινό, μεταξύ του Τροπικού του Καρκίνου και του Τροπικού του Αιγόκερω. Τροπικά δάση της βροχής υπάρχουν στη Νοτιοανατολική Ασία (Μιανμάρ, Φιλιππίνες, Ινδονησία), στην Ωκεανία (Παπούα Νέα Γουινέα, βορειοανατολική Αυστραλία), στην Υποσαχάρια Αφρική (από το Καμερούν έως το Κογκό, γνωστό ως τροπικό δάσος της βροχής του ποταμού Κογκό), στη Νότιο Αμερική (Τροπικό δάσος της βροχής του Αμαζονίου), στην Κεντρική Αμερική (νότια χερσόνησος Γιουκατάν, Μπελίζ), και σε πολλά νησιά του Ειρηνικού ωκεανού (όπως το τροπικό δάσος της βροχής της Χαβάης).

Τα τροπικά δάση της βροχής έχουν ονομαστεί ως "πνεύμονες της Γης", αν και είναι πλέον γνωστό ότι συνεισφέρουν μικρή ποσότητα καθαρού οξυγόνου στην ατμόσφαιρα μέσω της φωτοσύνθεσης.^[6]^[7]

Τα εύκρατα δάση της βροχής βρίσκονται στις περιοχές της εύκρατης ζώνης. Εύκρατα δάση της βροχής υπάρχουν στη Βόρεια Αμερική (βορειοδυτικές ακτές του Ειρηνικού από την Αλάσκα μέχρι τη βόρεια Καλιφόρνια, και στην τάφρο των Βραχωδών ορέων), στην Ευρώπη (παράκτιες περιοχές των Βρετανικών Νησιών, νότια Νορβηγία, βορειοδυτική Ισπανία, δυτικά Βαλκάνια κατά μήκος της Αδριατικής θάλασσας), στην Ασία (παράκτιες περιοχές της Μαύρης θάλασσας στη Γεωργία και στα παράλια της βορειοανατολικής Τουρκίας, βόρειο Ιράν, νότια Κίνα, Ταϊβάν, μεγάλο μέρος της Ιαπωνίας, Κορέα, νήσος Σαχαλίνη και οι απέναντι ακτές της Ρωσικής Άπω Ανατολής), στη Νότια Αμερική (νότια Χιλή), και επίσης στην Ωκεανία (νοτιοανατολική Αυστραλία, Τασμανία και Νέα Ζηλανδία).

Ένα τροπικό δάσος της βροχής τυπικά διαιρείται οριζοντίως σε τέσσερα κύρια στρώματα: το αναδυόμενο, τον θόλο, τον υποόροφο και το δασικό τάπητα.^[8] Το καθένα από αυτά τα στρώματα φιλοξενεί διαφορετικού είδους φυτά και ζώα, τα οποία έχουν προσαρμόσει αναλόγως τον τρόπο ζωής τους.

Αναδυόμενο στρώμα

Το αναδυόμενο στρώμα αποτελείται από ένα μικρό αριθμό πολύ μεγάλων και υψηλών δέντρων, τα οποία αναπτύσσονται πάνω από τον γενικό θόλο του δάσους, φτάνοντας σε ύψος τα 45-55 μέτρα, αν και κατά περίπτωση μερικά είδη φτάνουν έως τα 70-80 μέτρα.^[9]^[10] Στο αναδυόμενο στρώμα ζουν αετοί, πεταλούδες, νυχτερίδες και ορισμένα είδη πιθήκων.

Στρώμα του θόλου

Το στρώμα του θόλου αποτελείται από την πλειοψηφία των μεγαλύτερων δέντρων, τα οποία συνήθως έχουν ύψος 30-45 μέτρα. Οι πολυπληθέστεροι χώροι όσον αφορά τη βιοποικιλότητα βρίσκονται στον θόλο του δάσους. Ο θόλος αυτός αποτελεί ένα λιγότερο ή περισσότερο συνεχές κάλυμμα το οποίο σχηματίζεται από τις παρακείμενες κορυφές των δέντρων. Εκτιμάται ότι σε αυτό το στρώμα του δάσους εγκαταβιεί το 50% των συνολικών ειδών των φυτών, εκτίμηση η οποία μπορεί να σημαίνει ότι στο στρώμα αυτό φιλοξενείται το μισό όλης της ζωής της Γης. Τα επίφυτα τα οποία βρίσκονται προσκολλημένα στους κορμούς και στα κλαδιά των δέντρων προμηθεύονται νερό και ανόργανες ουσίες από τη βροχή και τις φερτές ύλες που συγκεντρώνονται πάνω σε αυτά. Η πανίδα είναι παρόμοια με αυτή που υπάρχει στο αναδυόμενο στρώμα, αλλά σε μεγαλύτερη ποικιλία. Εικάζεται ότι το ένα τέταρτο όλων των ειδών των εντόμων ζει στο στρώμα αυτό. Οι επιστήμονες υποπτεύονταν για πολύ καιρό την αφθονία αυτή, όμως μόλις τελευταία ανάπτυξαν πρακτικές μεθόδους για την εξερεύνησή του. Η πραγματική εξερεύνηση αυτού του φυσικού περιβάλλοντος άρχισε μόλις τη δεκαετία του 1980, όταν οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν σχοινιά τα οποία εκτοξεύονταν προς στις κορυφές των δέντρων με βαλλίστρες και ανυψωτικούς γερανούς για την κατασκευή ξύλινων διαδρόμων, ενώ στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν αερόστατα και αεροσκάφη τα οποία πετούσαν πάνω από τα ψηλότερα κλαδιά, πρακτική η οποία ονομάζεται δενδροναυτική.^[11]

Στρώμα του υποορόφου

Το στρώμα του υποορόφου βρίσκεται μεταξύ του δασικού θόλου και του δασικού τάπητα. Στο στρώμα αυτό ζουν πουλιά, φίδια και σαύρες, όπως επίσης αρπακτικά όπως ιαγουάροι, βόες και λεοπαρδάλεις. Επίσης αφθονούν τα έντομα. Μόνο το 5% του ηλιακού φωτός φτάνει ως αυτό το επίπεδο, όπου τα φυλλώματα είναι πολύ μεγαλύτερα, ενώ υπάρχουν πολλά νεαρά φυτά τα οποία θα μεγαλώσουν τόσο ώστε να φτάσουν μέχρι τον θόλο.

Στρώμα δασικού τάπητα

Το στρώμα του δασικού τάπητα δέχεται μόλις το 2% του φωτός του ήλιου. Μόνο φυτά προσαρμοσμένα στο λιγοστό αυτό φως μπορούν να αναπτυχθούν σε αυτό το επίπεδο. Η βλάστηση είναι σχετικά αραιή λόγω της μικρής διείσδυσης του φωτός, εκτός εάν υπάρχει κοντά όχθη ποταμού, έλος ή ξέφωτο, οπότε η βλάστηση είναι πυκνή. Στον τάπητα υπάρχουν απομεινάρια φυτών σε αποσύνθεση, όπως και ζωικά υλικά, τα οποία εξαφανίζονται ταχύτατα εξαιτίας της υψηλής θερμοκρασίας και της υγρασίας οι οποίες ευνοούν την άμεση σήψη. Αποτέλεσμα των παραπάνω παραγόντων είναι η ύπαρξη πολλών ειδών μανιταριών.

[1]
«Rainforests - Variables and Math» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.
[2]
«Rainforests» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.
[3]
«Trendsupdates.com - Killer Inhabitants of the Rainforests» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.
[4]
«Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2021.
[5]
Hobgood (2008). «Global Pattern of Surface Pressure and Wind» (στα Αγγλικά). Ohio State University. σελ. 14. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (παρουσίαση Power Point) στις 18 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.
[6]
Broeker, Wallace S. «Breathing easy: Et tu, O₂?» (στα Αγγλικά). Columbia University. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.
[7]
Moran, Emilio F. (1993). «Deforestation and Land Use in the Brazilian Amazon» (προστατευμένο pdf ). Human Ecology, Vol 21, No. 1 (στα Αγγλικά). σελ. 3. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.^{[νεκρός σύνδεσμος]}
[8]
Nikolarea, Aikaterini (2007). «English Terminology». Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (έγγραφο Office) στις 24 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.
[9]
Bourgeron, Patrick S. «Spatial Aspects of Vegetation Structure». Στο: Frank B. Golley. Tropical Rain Forest Ecosystems: Structure and Function. Ecosystems of the World (στα Αγγλικά) (14A έκδοση). Άμστερνταμ & Οξφόρδη: Elsevier Scientific. σελίδες 29–47. ISBN 9780444419866.
[10]
«Sabah, Malaysia 2005» (στα Αγγλικά). Eastern Native Tree Society. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.
[11]
«Dendronautics - Introduction» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Δάσος της βροχής

[1] [1]
«Rainforests - Variables and Math» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.

[2] [2]
«Rainforests» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.

[3] [3]
«Trendsupdates.com - Killer Inhabitants of the Rainforests» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.

[4] [4]
«Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2021.

[5] [5]
Hobgood (2008). «Global Pattern of Surface Pressure and Wind» (στα Αγγλικά). Ohio State University. σελ. 14. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (παρουσίαση Power Point) στις 18 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.

[6] [6]
Broeker, Wallace S. «Breathing easy: Et tu, O₂?» (στα Αγγλικά). Columbia University. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.

[7] [7]
Moran, Emilio F. (1993). «Deforestation and Land Use in the Brazilian Amazon» (προστατευμένο pdf ). Human Ecology, Vol 21, No. 1 (στα Αγγλικά). σελ. 3. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[8] [8]
Nikolarea, Aikaterini (2007). «English Terminology». Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (έγγραφο Office) στις 24 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.

[9] [9]
Bourgeron, Patrick S. «Spatial Aspects of Vegetation Structure». Στο: Frank B. Golley. Tropical Rain Forest Ecosystems: Structure and Function. Ecosystems of the World (στα Αγγλικά) (14A έκδοση). Άμστερνταμ & Οξφόρδη: Elsevier Scientific. σελίδες 29–47. ISBN 9780444419866.

[10] [10]
«Sabah, Malaysia 2005» (στα Αγγλικά). Eastern Native Tree Society. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.

[11] [11]
«Dendronautics - Introduction» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]