Γόρδιον

Η αρχαία πόλη Γόρδιον (συγχρ. Yassihüyük) υπήρξε πρωτεύουσα του Φρυγικού βασιλείου, της Φρυγίας, που ήκμασε στην Ανατολία κατά τον 8ο Π.Κ.Ε. αι. και ήταν κτισμένη στη δεξιά όχθη του Σαγγάριο, στη συμβολή του παραποτάμου του Θύμβρου, 70-80 χλμ νοτιοδυτικά της Άγκυρας (πρωτεύουσας της Τουρκίας). Στην ακρόπολη του Γορδίου, κατά τον Αρριανό, βρίσκονταν τ΄ ανάκτορα του Βασιλέως Γορδίου και του γιου του Μίδα όπου και το ιερό του Διός στον οποίο ήταν και αφιερωμένο το άρμα του μυθικού οικιστή της πόλης που σώζοταν στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Γόρδιον

Ερείπια της αρχαίας πόλης του Γορδίου
Τοποθεσία	Επαρχία Άγκυρας, Τουρκία
Περιοχή	Φρυγία
Είδος	Πόλη
Ιστορία
Ίδρυση	2η χιλιετία π.Χ.

Το όνομα του Γόρδιου αναφέρεται συχνά την αρχαία γραμματεία και είναι επίσης γνωστό εξαιτίας του θρυλούμενου γόρδιου δεσμού. Αν και οι ιστορικοί του Αλέξανδρου πιθανολογούν ότι η ιστορία είναι μύθος εξαιτίας του γεγονότος ότι όλες οι πηγές που αναφέρονται στο συμβάν είναι τουλάχιστον τέσσερις αιώνες μεταγενέστερες^[1], ωστόσο παραμένει γεγονός ότι ο Αλέξανδρος εκστρατεύοντας στην Πισιδία και τη Λυκία, άφησε εκεί τον κύριο όγκο των στρατευμάτων του να ξεχειμωνιάσει. Ο ίδιος επέστρεψε εκεί την άνοιξη για να υποδεχθεί τις ενισχύσεις του μακεδονικού στρατού και τον στρατηγό Παρμενίωνα.

Το Γόρδιον φαίνεται πως υπήρξε σημαντική επικοινωνιακή αρτηρία για τον ανεφοδιασμό του στρατού και άλλες τακτικές κινήσεις^[2]. Το γεγονός ότι την πολιόρκησε ανεπιτυχώς ο βασιλιάς Αγησίλαος το 395 π.Χ. ΠΚΕ^[3] και ότι παρέμεινε εκεί έναν ολόκληρο χειμώνα ο σατράπης της Φρυγίας Φαρνάβαζος μαζί τους Έλληνες πρέσβεις που αναζητούσαν την οικονομική βοήθεια του Μεγάλου Βασιλέα^[4] οδηγεί τους ιστορικούς στην υπόθεση ότι η πόλη ήταν κομβικό σημείο και σταθμός της Βασιλικής Οδού.

Κατά το 189 π.Χ. οι Γαλάτες κατέλαβαν το Γόρδιο το οποίο και κατέστρεψαν. Κατά τους τελευταίους προχριστιανικούς χρόνους, επί Στράβωνα στην ίδια περιοχή ιδρύθηκε νέα πόλη η λεγόμενη "Γορδίου κώμη" ή Γορδιείο και επί Ιουστινιανού επανιδρύθηκε το Νέο Γόρδιο. Κατά νεώτερες αρχαιολογικές ανασκαφές στη περιοχή αυτή βρέθηκαν λείψανα οικισμού της 2ης χιλιετίας π.Χ. κοντά στο σημερινό χωριό Παβί, καθώς και τα ερείπια της αρχαίας και βυζαντινής πόλης όπως και νομίσματα των αντίστοιχων περιόδων.

Ο αρχαιολογικός χώρος ανακηρύχθηκε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO το 2023.^[5]

Μικρασιατική εκστρατεία

Κατά τις ελληνοτουρκικές επιχειρήσεις της Μικρασιατικής εκστρατείας το 1921 και επί της αρχής των επιχειρήσεων στα υψώματα του Γορδίου (ανατολικά του Σαγγάριου) όπου και τα ερείπια της αρχαίας πόλης στηρίζονταν το δεξιό πλευρό της εκεί οργανωθείσας αμυντικής τουρκικής γραμμής. Την τοποθεσία αυτή εγκατέλειψαν οι Τούρκοι μόλις οι ελληνικές δυνάμεις (ΥΙΙ Μεραρχία) πέρασαν τον Σαγγάριο ποταμό, στη γέφυρα Μπεϊλίκ, 10 χλμ νότια του αρχαίου Γορδίου, τη νύκτα της 10ης προς 11η Αυγούστου 1921. Κατά τη σύμπτυξη στη συνέχεια της Ελληνικής στρατιάς, δυτικά του Σαγγαρίου, τα υψώματα του Γορδίου, παρέμειναν υπό την ελληνική μεραρχία από 29 Αυγούστου μέχρι το πέρας της διέλευσης του Γ΄ Σώματος Στρατού και παρά τις επανειλημμένες τουρκικές επιθέσεις.

Παραπομπές - σημειώσεις

1. Αρριανός Β, 3, επίσης Quintus Curtius III, 2,17, Πλουτάρχου Αλέξανδρος, 18 και Ιουστίνος ΙΧ, 7.
2. Rodney S. Young 1963, 348-364
3. Hellenica Oxyrynchia XVI, 6.
4. Ξενοφώντος Ελληνικά, Ι, 4.
5. «Gordion». UNESCO World Heritage Centre (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2023.

Βιβλιογραφία

• Young Rodney S. 1963, "Gordion on the Royal Road" στο Proceedings of the American Philosophical Society, Vol. 107, No. 4 (Aug. 15).
• Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τ.5ος, σ.600

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Γόρδιον

• Gordion Excavation Project
• The Gordion Archaeological Project Αρχειοθετήθηκε 2007-04-25 στο Wayback Machine. στο δικτυακό τόπο του Μουσείου του πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια.