From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Γκάρι Κασπάροβ (Га́рри Ки́мович Каспа́ров, 13 Απριλίου 1963) είναι Ρώσος τέως παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι και θεωρείται από πολλούς ως ο κορυφαίος σκακιστής όλων των εποχών (Το Αστέρι της Αρμενίας). Είναι επίσης συγγραφέας και πολιτικός ακτιβιστής.
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Στη λίστα κατάταξης της FIDE (Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία)[15] τον Ιανουάριο του 2006, ο Κασπάροφ βρισκόταν στην πρώτη θέση με βαθμολογία ΕΛΟ 2812 (ο Κασπάροφ διεγράφη από τη λίστα των ενεργών αθλητών σκακιού, από τον Απρίλιο του 2006, επειδή παρέμεινε ανενεργός περισσότερο του ενός έτους). Το ιστορικό του ρεκόρ των 2851 βαθμών από τον Ιούλιο του 1999 ξεπεράστηκε από τον Μάγκνους Κάρλσεν, ο οποίος στη βαθμολογία της FIDE του Ιανουαρίου του 2013 κατετάγη στην πρώτη θέση συγκεντρώνοντας 2861 βαθμούς ΕΛΟ [16].
Ο Κασπάροφ βρισκόταν στην πρώτη θέση της λίστας ΕΛΟ για περισσότερα από 20 χρόνια (από το 1985 έως το 2006) και ήταν ο αδιαφιλονίκητος Παγκόσμιος Πρωταθλητής στο σκάκι από το 1985 έως το 1993, ενώ συνέχισε να είναι ο «κλασικός» Παγκόσμιος Πρωταθλητής στο σκάκι (της PCA και της WCA) (το σκάκι τότε είχε διασπαστεί στην επίσημη ομοσπονδία και μια ομοσπονδία κορυφαίων αποσκιρτήσαντων σκακιστών, με μεγάλο κύρος και οι δύο ομοσπονδίες) έως την ήττα του από τον Βλαντίμιρ Κράμνικ το 2000.
Ο Κασπάροφ ανακοίνωσε την αποχώρησή του από το επαγγελματικό σκάκι στις 10 Μαρτίου 2005, με σκοπό να αφιερώσει τον χρόνο του στην πολιτική. Είναι ιδρυτικό μέλος της "Επιτροπής 2008: Ελεύθερη Επιλογή", μιας ομάδας φιλελεύθερων αντιπολιτευόμενων πολιτικών αρχηγών και σφοδρός πολέμιος της πολιτικής του Βλαντίμιρ Πούτιν. Έπειτα από πολλές απειλές κατά της ζωής του στη Ρωσία, κατέφυγε στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ όπου ζει αυτοεξόριστος από το 2013.[17][18]
Στις 24 Απριλίου 2024 δικαστήριο στην περιοχή Κόμι της Ρωσίας εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον Γκάρι Κασπάροφ με την κατηγορία της δημιουργίας και της ηγεσίας μιας τρομοκρατικής ομάδας. Το δημοτικό δικαστήριο του Σικτιβκάρ εξέδωσε επίσης εντάλματα σύλληψης για αρκετούς άλλους Ρώσους πολιτικούς της αντιπολίτευσης και ακτιβιστές εξόριστους με την ίδια κατηγορία. Τον Μάρτιο του 2024 η Ρωσία πρόσθεσε τον Κασπάροφ στη λίστα με τους τρομοκράτες και τους εξτρεμιστές, μια ενέργεια που χρησιμοποιείται γενικά από το Κρεμλίνο για να πατάξει τους πολιτικούς αντιπάλους της.[19]
Ο Γκάρι Κασπάροφ γεννήθηκε με το όνομα Γκάρι Βαϊνστάιν στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν (Δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης εκείνη την εποχή) από Εβραίο πατέρα και Αρμένια μητέρα. Πρωτοξεκίνησε να μελετάει σκάκι σοβαρά όταν ήλθε σε επαφή με ένα σκακιστικό πρόβλημα που είχαν φτιάξει οι γονείς του και το οποίο κατάφερε να λύσει. Ο πατέρας του πέθανε από λευχαιμία όταν εκείνος ήταν 7 ετών και κατόπιν υιοθέτησε το επίθετο της μητέρας του, μόλις του το επέτρεψε ο νόμος στην ηλικία των 12. Η μητέρα του Κλάρα είναι Αρμένια και το επίθετό της είναι «Κασπαριάν». «Κασπάροφ» είναι η ρωσοποιημένη εκδοχή του επιθέτου αυτού.
Ο Κασπάροφ σπούδασε στο σκακιστικό σχολείο του Μιχαήλ Μποτβίνικ. Σε ηλικία 13 ετών κέρδισε το Σοβιετικό Πρωτάθλημα Νέων στην Τιφλίδα το 1976 πετυχαίνοντας 7 στους 9 πόντους (κάθε νίκη είναι πόντος, ισοπαλία 0.5 και η ήττα 0, από τους 9 δηλαδή βαθμούς που θα μπορούσε να κερδίσει από 9 παρτίδες, κέρδισε 7) κάτι το οποίο επανέλαβε την επόμενη χρονιά, με σκορ 8,5/9.
Το 1978 ο Κασπάροφ συμμετείχε στο τουρνουά εις μνήμην του σκακιστή Σοκόλσκι στο Μινσκ. Είχε λάβει ειδική πρόσκληση για να συμμετάσχει, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να βγει και πάλι πρώτος και να γίνει μαιτρ. Ο Κασπάροφ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι το τουρνουά αυτό απετέλεσε σημείο καμπής στη ζωή του και τον έπεισε να ακολουθήσει το σκάκι ως το επάγγελμά του. «Θα θυμάμαι το Τουρνουά Σοκόλσκι μέχρι να πεθάνω», έγραψε. Έχει δηλώσει επίσης ότι μετά από την επιτυχία του αυτή, πίστεψε ότι θα μπορούσε πλέον να διεκδικήσει επί ίσοις όροις το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα.
Ο Κασπάροφ ανέβηκε γρήγορα στη λίστα της FIDE. Αρχής γενομένης μίας αβλεψίας της Ρωσικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας, ο Γκάρι Κασπάροφ συμμετείχε σε ένα τουρνουά γκρανμαίτρ στην Μπάνια Λούκα παρόλο που ο ίδιος δεν είχε ακόμη τον τίτλο αυτό (η ομοσπονδία νόμιζε λανθασμένα ότι επρόκειτο για τουρνουά νέων). Το αποτέλεσμα αυτού του τουρνουά υψηλού επιπέδου ήταν η ανάδειξη του Κασπάροφ με προσωρινό βαθμό ΕΛΟ 2595, αρκετό για να τον εκτοξεύσει στη λίστα με τους κουρυφαίους σκακιστές.
Το επόμενο έτος, 1980, κέρδισε το Παγκόσμιο Σκακιστικό Πρωτάθλημα Νέων στο Ντόρτμουντ της Δυτικής Γερμανίας.
Ο Κασπάροφ ήθελε να αναμετρηθεί με τον παγκόσμιο πρωταθλητή Ανατόλι Κάρποφ, ο οποίος ήταν ισχυρά ευνοούμενος από τη Ρωσική Σκακιστική Ομοσπονδία. Ο Κασπάροφ θα έπρεπε βεβαίως να περάσει πρώτα μέσα από το Τουρνουά των Υποψηφίων για να προκριθεί.
Η πρώτη του αναμέτρηση στο Τουρνουά των Υποψηφίων ήταν εναντίον του Αλεξάντρ Μπελιάφσκι, από τον οποίον ο Κασπάροφ βγήκε απρόσμενα κερδισμένος, καθώς ο Μπελιάφσκι ήταν ένας εξαιρετικά δυνατός αντίπαλος. Πολιτικές παρεμβάσεις απείλησαν την επόμενη αναμέτρηση του Κασπάροφ εναντίον του Βίκτωρ Κορτσνόι, η οποία είχε προγραμματιστεί να διεξαχθεί στην Πασαντένα, Καλιφόρνια. Ο Κορτσνόι αυτομόλησε από τη Ρωσία στα τέλη της δεκαετίας του 1970, και την εποχή εκείνη ήταν ο δυνατότερος παίκτης εκτός ΕΣΣΔ. Διάφοροι πολιτικοί «ελιγμοί» παρεμπόδισαν τον Κασπάροφ να παίξει ενάντια στον Κορτσνόι, ώστε αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την αναμέτρηση. Το ζήτημα επιλύθηκε με την άδεια του Κορτσνόι να γίνει η αναμέτρηση στο Λονδίνο, όπου ο Κασπάροφ κέρδισε.
Η τελευταία αναμέτρηση Υποψηφίων του Κασπάροφ ήταν εναντίον του αναγεννημένου Βασίλι Σμισλόφ (ο οποίος στον προηγούμενο γύρο είχε φέρει ισοπαλία 7-7 εναντίον του Ρόμπερτ Χίμπνερ και προκρίθηκε στην κλήρωση). Ο Σμισλόφ ήταν ο έβδομος παγκόσμιος πρωταθλητής το 1957, αλλά τα επόμενα χρόνια η ενεργητικότητά του στη σκακιέρα είχε μειωθεί δραματικά. Ο Κασπάροφ κέρδισε εκ νέου.
Η αναμέτρηση για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1984 μεταξύ του Ανατόλι Κάρποφ και του Γκάρι Κασπάροφ πέρασε από πολλά σκαμπανεβάσματα έχοντας τελικά και το πιο αμφισβητούμενο τέλος που συνέβη ποτέ σε σκακιστική αναμέτρηση. Ο Κάρποφ ξεκίνησε σε πολύ καλή φόρμα και μέσα στις πρώτες δώδεκα παρτίδες ο Κασπάροφ βρέθηκε πίσω στο σκορ με 4-0. Σύμφωνα με τους κανόνες της αναμέτρησης, νικητής - άρα και παγκόσμιος πρωταθλητής - θα αναδεικνύοταν ο πρώτος που θα έφτανε στις έξι νίκες. Διάφοροι παίκτες εξέφρασαν τη γνώμη ότι ο Κασπάροφ θα συντριφθεί με 6-0 μέσα στις πρώτες 18 παρτίδες.
Για τον Κάρποφ, το μέχρι στιγμής αποτέλεσμα «εξόρκιζε» μέχρι ενός σημείου το φάντασμα των εντυπωσιακών αποτελεσμάτων του Μπόμπι Φίσερ στο τουρνουά υποψηφίων του 1970, ενώ θα εδραίωνε τον Κάρποφ στη θέση του πραγματικού Παγκόσμιου Πρωταθλητή.
Ο Κασπάροφ έπεσε με τα μούτρα στη δουλειά παίρνοντας έμπνευση από έναν Ρώσο ποιητή πριν από κάθε παιχνίδι και κράτησε τον Κάρποβ για τις επόμενες 17 παρτίδες επιτυγχάνοντας συνεχείς ισοπαλίες. Ο Κάρποφ όμως την κατάλληλη στιγμή έκανε και μία πέμπτη νίκη η οποία ακολουθήθηκε από μία ακόμη σειρά ισοπαλιών, έως την 32η παρτίδα, στην οποία ο Κασπάροφ πέτυχε την πρώτη του νίκη έναντι του Παγκόσμιου Πρωταθλητή.
Στο σημείο αυτό, ο Κάρποφ, δώδεκα χρόνια μεγαλύτερος από τον Κασπάροφ, είχε φτάσει ένα βήμα πριν την εξάντληση και δεν έμοιαζε με τον παίκτη που είχε ξεκινήσει την αναμέτρηση. Μετά από μερικές παρτίδες, ο Κασπάροφ κέρδισε άλλες δύο φορές φέρνοντας το σκορ στο 5-3 υπέρ του Κάρποφ. Τότε, ο πρόεδρος της FIDE, Φλορένσιο Καμπομάνες έθεσε πρόωρο τέλος στην αναμέτρηση ανακοινώνοντας ότι το ματς θα επαναληφθεί εκ του μηδενός μετά από μερικούς μήνες.
Η πρόωρη λήξη της αναμέτρησης αμφισβητήθηκε έντονα. Στη συνέντευξη τύπου στην οποία ανακοίνωσε την απόφασή του, ο Καμπομάνες δικαιολογήθηκε επικαλούμενος την άσχημη υγεία των δύο παικτών, αποτέλεσμα της μεγάλης διάρκειας της αναμέτρησης, παρόλο που και ο Κάρποφ και ο Κασπάροφ δήλωσαν ότι προτιμούσαν να συνεχιστεί μέχρι τέλους το παιχνίδι. Κατά τη διάρκεια της αναμέτρησης, ο Κάρποφ είχε χάσει 10 κιλά και είχε νοσηλευτεί στο νοσοκομείο αρκετές φορές. Όμως, η υγεία του Κασπάροφ παρέμενε εξαιρετική, ενώ ο ίδιος ήταν χολωμένος για την απόφαση του Καμπομάνες ρωτώντας τον για ποιον λόγο σταματάει το ματς από τη στιγμή που και οι δύο παίκτες επιθυμούσαν τη συνέχισή του. Ήταν προφανές ότι ο Κασπάροφ έχοντας κερδίσει τις τελευταίες δύο παρτίδες πριν τη διακοπή, ένιωθε ότι πλέον είχε αποκτήσει το ψυχολογικό πλεονέκτημα και ήταν φαβορί να κερδίσει την αναμέτρηση, παρόλο το 5-3 υπέρ του Κάρποφ. Εμφανιζόταν να είναι πιο υγιής από τον Κάρποφ και στις τελευταίες παρτίδες φαινόταν να παίζει καλύτερο σκάκι από τον αντίπαλό του.
Αυτή ήταν η πρώτη, και μοναδική μέχρι σήμερα, αναμέτρηση για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα η οποία διεκόπη χωρίς αποτέλεσμα. Οι σχέσεις του Κασπάροφ με τον Καμπομάνες και την FIDE ψυχράνθηκαν σε μεγάλο βαθμό και η μεταξύ τους βεντέτα θα έφτανε στο αποκορύφωμα το 1993 με την πλήρη αποχώρηση του Κασπάροφ από την FIDE.
Η δεύτερη αναμέτρηση Κάρποφ-Κασπάροφ το 1985 θα διαρκούσε 24 παρτίδες. Ο πρώτος παίκτης που θα συγκέντρωνε 12,5 πόντους θα έπαιρνε τον τίτλο (σε περίπτωση ισοπαλίας 12-12, ο Κάρποφ θα διατηρούσε τον τίτλο). Ο Κασπάροφ έδειξε ότι είχε πάρει πολύτιμα μαθήματα από την προηγούμενη αναμέτρηση, και παρόλο που ακόμα και στα «ψιλά γράμματα» η μονομαχία ήταν σχεδόν ισόπαλη, κάποιες εντυπωσιακές παρτίδες του Κασπάροφ με τη Σικελική άμυνα του χάρισαν τελικά τον τίτλο, μόλις στα 22 του χρόνια, και με τελικό αποτέλεσμα 13-11. Αυτό κατέρριπτε το ρεκόρ του Μιχαήλ Ταλ ο οποίος ήταν 23 ετών όταν κέρδισε τον Μποτβίνικ το 1960.
Ο Κασπάροφ εδραίωσε την αυθεντία του στην κορυφή της διεθνούς σκακιστικής λίστας έπειτα από πολύ καλές επιδόσεις σε επακόλουθα διεθνή τουρνουά, αλλά και της επιτυχούς υπεράσπισης του τίτλου του (τρις) απέναντι στον μεγάλο του αντίπαλο Κάρποφ.
Με τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλητή ανά χείρας, ο Κασπάροφ άρχισε να μάχεται τη FIDE, όπως ακριβώς είχε κάνει και ο Μπόμπι Φίσερ είκοσι χρόνια νωρίτερα, αλλά αυτή τη φορά «εκ των έσω». Δημιούργησε έναν οργανισμό εκπροσώπησης των σκακιστών, την Ένωση Γκρανμαίτρ (GMA), με σκοπό να αποκτήσουν φωνή και οι παίκτες στις δράσεις της FIDE.
Αυτό διήρκεσε έως το 1993, οπότε και προκρίθηκε ένας νέος διεκδικητής του τίτλου μέσω του κύκλου των Υποψηφίων. Ο παγκόσμιος πρωταθλητής και ο διεκδικητής Βρετανός Νάιτζελ Σορτ αποφάσισαν να διεξαγάγουν την αναμέτρηση εκτός της δικαιοδοσίας της FIDE, υπό την αιγίδα ενός άλλου οργανισμού τον οποίο δημιούργησε ο Γκάρι Κασπάροφ με την ονομασία Επαγγελματική Σκακιστική Ένωση (PCA). Αυτό ήταν και το χρονικό σημείο όπου και ξεκίνησε η μεγάλη ρήξη στη σειρά των Παγκοσμίων Πρωταθλητών.
Ο Κασπάροφ και ο Σορτ απεβλήθησαν από τη FIDE, και διεξήγαγαν την αναμέτρηση στο Λονδίνο με αρκετά υψηλό χρηματικό έπαθλο, το οποίο ο Κασπάροφ κέρδισε αρκετά πειστικά. Η FIDE διοργάνωσε ματς Παγκοσμίου Πρωταθλήματος μεταξύ του ηττημένου του τελικού των Υποψηφίων, Ολλανδού Γιαν Τίμαν και του προηγούμενου παγκοσμίου πρωταθλητή Κάρποφ, το οποίο κέρδισε ο Κάρποφ. Ο Νάιτζελ Σορτ είχε κερδίσει και τους δύο αυτούς παίκτες στους αγώνες Υποψηφίων προτού αντιμετωπίσει τον Κασπάροφ. Έτσι ο Κασπάροφ έγινε κάτοχος του τίτλου του Παγκοσμίου Πρωταθλητή PCA, και ο Κάρποφ κάτοχος του τίτλου του Παγκοσμίου Πρωταθλητή FIDE.
Ο Κασπάροφ υπερασπίστηκε τον τίτλο του το 1995 απέναντι στον Ινδό σκακιστικό αστέρα Βισβανάθαν Ανάντ, λίγο πριν η PCA καταρρεύσει όταν η Intel, μία από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές της, απέσυρε τη χορηγία της.
Ο Κασπάροφ προσπάθησε να οργανώσει ένα άλλο ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, υπό την αιγίδα ενός ακόμα οργανισμού, της Παγκόσμιας Σκακιστικής Ένωσης (WCA) με τον οργανωτή του φημισμένου σκακιστικού τουρνουά Λινάρες, Ρεντέρο. Με σκοπό να καθοριστεί ο διεκδικητής του τίτλου, ο Αλεξέι Σίροφ και ο Βλαντίμιρ Κράμνικ αναμετρήθηκαν σε ματς υποψηφίων, το οποίο ο Σίροφ κέρδισε αναπάντεχα. Παρόλα αυτά, η WCA κατέρρευσε όταν ο Ρεντέρο παραδέχθηκε ότι οι απαιτούμενοι χρηματικοί πόροι δεν είχαν υπάρξει ποτέ.
Αυτό άφησε τον Κασπάροφ χωρίς χρήματα, αλλά ακόμη ένας οργανισμός παρενέβη, η BrainGames.com υπό την προεδρία του Ρέιμοντ Κιν (ο οποίος ήταν αναμεμειγμένος στο να φέρει τον Κασπάροφ στο Λονδίνο για την αναμέτρηση με τον Κορτσνόι, στο μισό της πρώτης αναμέτρησης Κασπάροφ-Κάρποφ, και στο ματς της PCA μεταξύ Κασπάροφ-Σορτ). Δεν κατέστη δυνατόν να κανονιστεί ματς με τον Σίροφ, ενώ οι συνομιλίες με τον Ανάντ απέβησαν άκαρπες. Έτσι, κανονίστηκε ότι διεκδικητής του τίτλου θα ήταν ο Κράμνικ.
Η αναμέτρηση Κασπάροφ-Κράμνικ έλαβε χώρα στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια του δευτέρου μισού του 2000. Ένας άρτια προετοιμασμένος Κράμνικ εξέπληξε τον Κασπάροφ και κέρδισε την κρίσιμη 2η παρτίδα έναντι στην Άμυνα Γκρίνφελντ του Κασπάροφ, αφού ο Κασπάροφ είχε χάσει αρκετές ευκαιρίες για ισοπαλία σε φινάλε με αξιωματικούς αντιθέτων χρωμάτων. Ο Κασπάροφ διέπραξε μια σοβαρή αβλεψία στην 10η παρτίδα με τη Νιμζοϊνδική Άμυνα, την οποία ο Κράμνικ εκμεταλλεύτηκε και πήρε τη νίκη σε 25 κινήσεις. Ως λευκός, ο Κασπάροφ δεν μπόρεσε να λυγίσει την παθητική, αλλά στιβαρή Άμυνα του Βερολίνου της Ισπανικής παρτίδας, και έτσι ο Κράμνικ κατάφερε να αποσπάσει ισοπαλίες σε όλες τις παρτίδες που είχε τα μαύρα κομμάτια. Ο Κράμνικ κέρδισε το ματς με 8,5-6,5, και για πρώτη φορά σε 15 χρόνια, ο Κασπάροφ δεν ήταν πλέον ο Παγκόσμιος Πρωταθλητής. Ήταν ο πρώτος παίχτης από το 1921, οπότε και ο Λάσκερ έχασε από τον Καπαμπλάνκα, ο οποίος έχασε σε ματς για το παγκόσμιο πρωτάθλημα χωρίς να κάνει ούτε μία νίκη.
Ως τμήμα της λεγομένης «Συμφωνίας της Πράγας», «εγκέφαλος» της οποίας ήταν ο γκρανμαίτρ Γιάσερ Σέιραβαν με σκοπό την ένωση των δύο Παγκοσμίων Πρωταθλημάτων, ο Κασπάροφ θα έπαιζε ματς εναντίον του Παγκοσμίου Πρωταθλητή της FIDE Ρουσλάν Πονομαριόφ το Σεπτέμβριο του 2003. Όμως, η αναμέτρηση ακυρώθηκε επειδή ο Πονομαριόφ αρνήθηκε να υπογράψει το δικό του συμβόλαιο χωρίς εγγυήσεις. Έτσι, υπήρξαν σχέδια για ένα ματς εναντίον του Ρουστάμ Κασιμτζάνοφ, νικητή του Παγκοσμίου Σκακιστικού Πρωταθλήματος της FIDE το 2004, το οποίο θα διεξήγετο τον Ιανουάριο του 2005 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Έλλειψη χρηματικών πόρων όμως ακύρωσε εκ νέου και αυτά τα σχέδια. Κάποιες συζητήσεις για τη διεξαγωγή του ματς στην Τουρκία είχαν επίσης την ίδια κατάληξη.
Μετά τη νίκη του στο διάσημο σκακιστικό τουρνουά του Λινάρες για ένατη φορά, ο Κασπάροφ ανακοίνωσε στις 10 Μαρτίου 2005 την αποχώρησή του από το αγωνιστικό σκάκι. Ο λόγος τον οποίο επικαλέστηκε ήταν η έλλειψη προσωπικών στόχων στο σκάκι (είχε δηλώσει όταν κέρδισε το ρωσικό σκακιστικό πρωτάθλημα το 2004 ότι αυτός ήταν και ο τελευταίος μεγάλος τίτλος τον οποίο κέρδισε καθαρά), εκδήλωσε δε την απογοήτευσή του για την αποτυχία επανένωσης των παγκοσμίων πρωταθλημάτων.
Ο Κασπάροφ δήλωσε ότι μπορεί να συμμετάσχει σε ορισμένους αγώνες ράπιντ (ταχύ σκάκι) για καθαρή ψυχαγωγία, αλλά ότι σκοπεύει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στα βιβλία του (δηλαδή τη σειρά βιβλίων του με τίτλο My Great Predecessors (βλ. κατωτέρω), καθώς και ένα βιβλίο στη σύνδεση μεταξύ των διαδικασιών λήψεως αποφάσεων στο σκάκι και άλλων πτυχών της ζωής), και ότι θα συνεχίσει να συμμετάσχει ενεργά στη ρωσική πολιτική σκηνή, η οποία, κατά τα λεγόμενά του, «προχωρεί προς λανθασμένο δρόμο». Ο Κασπάροφ ήταν ανοιχτά επικριτικός προς τον τέως πρόεδρο και νυν πρωθυπουργό της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν[20].
Στις 10 Απριλίου, 2005, ο Κασπάροφ βρισκόταν στη Ρωσία σε μια διαφημιστική εκδήλωση, όταν χτυπήθηκε στο κεφάλι με μια σκακιέρα την οποία μόλις είχε υπογράψει. Ο άνθρωπος που του επιτέθηκε φέρεται ότι είπε αμέσως πριν την επίθεση: «Σε θαύμαζα ως σκακιστή, αλλά τα παράτησες όλα για την πολιτική».
Μετά από συμφωνία κανονίστηκε να αναμετρηθεί σε ενα τουρνουά 12 παρτίδων με τον Ανατόλι Κάρποφ ως επέτειο των 25 χρόνων από την πρώτη μονομαχία τους για τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή που -ως γνωστόν- κατέκτησε ο Γκάρι Κασπάροφ ενα χρόνο αργότερα. Το τουρνουά διεξήχθη στη Βαλένθια στις 22 Σεπτεμβρίου 2009 και ολοκληρώθηκε 3 μέρες μετά με νικητή τον Κασπάροφ.
Το τουρνουά χωρίστηκε σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος αναμετρήθηκαν σε 4 αγώνες ράπιντ με σκορ 3-1. Στην πρώτη παρτίδα επικράτησε ο Κασπάροφ -έχοντας τα μαύρα- σε 24 κινήσεις όπως και στη δεύτερη -έχοντας τα λευκά- σε 28 κινήσεις. Ο Κάρποφ νίκησε στην 3η σε 36 κινήσεις αλλα στην 4η έχασε ξανά σε 33. Στο 2ο μέρος αναμετρήθηκαν σε 8 αγώνες μπλιτς και σκορ 6-2. Στην 1η παρτίδα νίκησε ο Κάρποφ ενώ στην 3η, 4η, 5η, 6η και 7η ο Κασπάροφ. Η 2η και η 8η παρτίδα έληξαν ισόπαλες.
Έτσι ο Κασπάροφ επικράτησε με 9-3 και δεν άφησε κανένα περιθώριο αμφισβήτησης στον αντίπαλό του. Και οι δυο τους πάντως, αν και έχουν μεγαλώσει αρκετά για να παίζουν σε τόσο υψηλό επίπεδο, έδειξαν ότι βρίσκονται σε πολύ καλή αγωνιστική κατάσταση.
| α | β | γ | δ | ε | ζ | η | θ | ||
| 8 |               | 8 | |||||||
| 7 | 7 | ||||||||
| 6 | 6 | ||||||||
| 5 | 5 | ||||||||
| 4 | 4 | ||||||||
| 3 | 3 | ||||||||
| 2 | 2 | ||||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| α | β | γ | δ | ε | ζ | η | θ | ||
Η παρτίδα Κασπάροφ - Τοπάλοφ στο τουρνουά Κόρους στο Βάικ Άαν Ζέε της Ολλανδίας το 1999 χαρακτηρίζεται από έναν από τους καλύτερους συνδυασμούς του (οι κινήσεις δίδονται σε αλγεβρική σκακιστική γραφή):
1.ε4 δ6 2.δ4 Ιζ6 3.Ιγ3 η6 4.Αε3 Αη7 5.Βδ2 γ6 6.ζ3 β5 7.Ιηε2 Ιβδ7 8.Αθ6 Α:θ6 9.Β:θ6 Αβ7 10.α3 ε5 11.0-0-0 Βε7 12.Ρβ1 α6 13.Ιγ1 0-0-0 14.Ιβ3 εδ4 15.Πxδ4 γ5 16.Πδ1 Ιβ6 17.η3 Ρβ8 18.Ια5 Αα8 19.Αθ3 δ5 20.Βζ4+ Ρα7 21.Πθε1 δ4 22.Ιδ5 Ιβ:δ5 23.εδ5 Βδ6
(βλ. διάγραμμα)
24.Π:δ4!! γδ4 25.Πε7+! Ρβ6 [25...Β:ε7 26.Β:δ4+ Ρβ8 27.Ββ6+ Αβ7 28.Ιγ6+ Ρα8 29.Βα7#] 26.Β:δ4+ Ρ:α5 27.β4+ Ρα4 28.Βγ3 Β:δ5 29.Πα7 Αβ7 30.Π:β7 Βγ4 31.Β:ζ6 Ρ:α3 32.Β:α6+ Ρ:β4 33.γ3+! Ρ:γ3 34.Βα1+ Ρδ2 35.Ββ2+ Ρδ1 36.Αζ1! Πδ2 37.Πδ7! Π:δ7 38.Α:γ4 βγ4 39.Β:θ8 Πδ3 40.Βα8 γ3 41.Βα4+ Ρε1 42.ζ4 ζ5 43.Ργ1 Πδ2 44.Βα7 1-0
Όταν ανακοίνωσε την αποχώρησή του, ο Κασπάροφ σχολίασε ότι αυτή η παρτίδα ήταν πιθανότατα η καλύτερη παρτίδα που έχει ποτέ παίξει.
Προτού ο Κασπάροφ παίξει την ανωτέρω παρτίδα, θεωρούσε την ακόλουθη παρτίδα ως το «υπέρτατο δημιουργικό του κατόρθωμα». Οι αναγνώστες του περιοδικού Ινφορματόρ την ψήφισαν ως την καλύτερη παρτίδα σε όλα τα 64 πρώτα τεύχη του περιοδικού:
Κάρποφ-Κασπάροφ, 16η παρτίδα, Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 1985. 1.ε4 γ5 2.Ιζ3 ε6 3.δ4 γδ4 4.Ι:δ4 Ιγ6 5.Ιβ5 δ6 6.γ4 Ιζ6 7.Ι1γ3 α6 8.Ια3 δ5 9.γδ5 εδ5 10.εδ5 Ιβ4 11.Αε2 Αγ5 12.O-Ο O-Ο 13.Αζ3 Αζ5 14.Αη5 Πε8 15.Βδ2 β5 16.Παδ1 Ιδ3 17.Ιαβ1 θ6 18.Αθ4 β4 19.Ια4 Αδ6 20.Αη3 Πγ8 21.β3 η5 22.Α:δ6 Β:δ6 23.η3 Ιδ7 24.Αη2 Βζ6 25.α3 α5 26.αβ4 αβ4 27.Βα2 Αη6 28.δ6 η4 29.Βδ2 Ρη7 30.ζ3 Β:δ6 31.ζη4 Βδ4+ 32.Ρθ1 Ιζ6 33.Πζ4 Ιε4 34.Β:δ3 Ιζ2+ 35.Π:ζ2 Α:δ3 36.Πζδ2 Βε3 37.Π:δ3 Πγ1 38.Ιβ2 Βζ2 39.Ιζ2 Π:δ1+ 40.Ι:δ1 Πε1+ 0-1
Ο Κασπάροφ έχει γράψει αρκετά σκακιστικά βιβλία. Το 2003 εκδόθηκε ο πρώτος τόμος της πεντάτομης (όπως τότε προβλεπόταν) δουλειάς του, Garry Kasparov on My Great Predecessors (Οι Μεγάλοι Προκάτοχοί μου). Ο τόμος αυτός ασχολείται με τους παγκόσμιους πρωταθλητές Βίλελμ Στάινιτς, Εμάνουελ Λάσκερ, Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα και Αλεξάντερ Αλιέχιν, και με κάποιους άλλους ισχυρούς παίκτες της εποχής εκείνης.
Ο τόμος αυτός έτυχε πολλών εγκωμιαστικών σχολίων από ορισμένους κριτικούς (όπως π.χ. ο Νάιτζελ Σορτ), όμως αρκετοί ήταν στην απέναντι όχθη κριτικάροντας τον Κασπάροφ για ιστορικές ανακρίβειες και αντιγραφή αναλύσεων παρτίδων από πηγές τις οποίες δεν αναφέρει. Παρόλα αυτά, ο πρώτος τόμος κέρδισε το 2003 το βραβείο Βιβλίο της Χρονιάς από τη Βρετανική Σκακιστική Ομοσπονδία.
Ο δεύτερος τόμος ο οποίος καλύπτει τους Μαξ Όιβε, Μιχαήλ Μποτβίνικ, Βασίλι Σμισλόφ και Μιχαήλ Ταλ εμφανίστηκε αργότερα το 2003. Ο τόμος 3 εμφανίστηκε στις αρχές του 2004 και κάλυπτε τον Τιγκράν Πετροσιάν και τον Μπορίς Σπάσκι.
Τον Δεκέμβριο του 2004 ο Κασπάροφ εξέδωσε τον τέταρτο τόμο, ο οποίος καλύπτει τους Σάμιουελ Ρεσέφσκι, Μιγκέλ Νάιντορφ και Μπεντ Λάρσεν, εστιάζει όμως κατά κύριο λόγο στη ζωή και τις παρτίδες του Μπόμπι Φίσερ. Ο πέμπτος τόμος εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2006, καλύπτει δε τον δωδέκατο παγκόσμιο πρωταθλητή Ανατόλι Κάρποφ, καθώς και τον πιο σημαντικό διεκδικητή του τίτλου μέχρι το 1984, τον Βίκτωρα Κορτσνόι.
Τον Φεβρουάριο του 1996 στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, ο σκακιστικός υπολογιστής της IBM Deep blue κέρδισε τον Κασπάροφ σε παρτίδα υπό κανονικές συνθήκες χρόνου, Ντιπ Μπλου - Κασπάροφ, 1996, Παρτίδα 1. Όμως ο Κασπάροφ επανήλθε, κάνοντας 3 νίκες και 2 ισοπαλίες και κερδίζοντας καθαρά την αναμέτρηση αυτή.
Στην πολυσυζητημένη ρεβάνς τον Μάιο του 1997 στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ, μια βελτιωμένη έκδοση του Ντιπ Μπλου κέρδισε τον Κασπάροφ σε ένα ματς έξι παρτίδων με σκορ 3,5-2,5 (2 νίκες ο Ντιπ Μπλου, 1 ο Κασπάροφ και 3 ισόπαλες παρτίδες). Αυτή ήταν και η πρώτη φορά που υπολογιστής είχε κερδίσει ποτέ σε ολόκληρο τουρνουά παγκόσμιο πρωταθλητή. Η διάσημη αυτή αναμέτρηση περιγράφεται στο βραβευμένο ντοκιμαντέρ με τίτλο, Game Over: Kasparov and the Machine. Η IBM διατηρεί ακόμα μια ιστοσελίδα για το γεγονός[21].
Ο Κασπάροφ κατηγόρησε, ωστόσο, την IBM ότι ο υπολογιστής έκλεβε, διότι πίσω από τις κινήσεις του διέκρινε ανθρώπους σκακιστές, όπως διαισθάνθηκε, και έτσι απαίτησε επανάληψη του αγώνα. Όμως η ΙΒΜ αρνήθηκε και απέσυρε τον Deep Blue.
Στον Κασπάροφ έχει χρεωθεί η ανακάλυψη του προηγμένου σκακιού (Advanced Chess) το 1998, ως μιας νέας μορφής σκακιού όπου άνθρωπος και υπολογιστής ενώνουν τις δυνάμεις τους και παίζουν έναντι ομοίου αντιπάλου.
Τον Νοέμβριο του 2003 συμμετείχε σε ένα ματς τεσσάρων παρτίδων εναντίον του σκακιστικού προγράματος X3D Φριτς (X3D Fritz), το οποίο φέρεται να είχε εκτιμώμενη βαθμολογία ΕΛΟ 2807. Οι παρτίδες παίχτηκαν σε μια εικονική σκακιέρα με τη χρήση τρισδιάστατων γυαλιών και ενός συστήματος αναγνώρισης φωνής. Μετά από μία νίκη έκαστος και δύο ισοπαλίες, το Παγκόσμιο Σκακιστικό Πρωτάθλημα X3D Ανθρώπου έναντι Μηχανής έληξε ισόπαλο. Για το αποτέλεσμα αυτό, ο Κασπάροφ έλαβε 175.000 δολάρια, καθώς και ένα βραβείο από χρυσό. Ο Κασπάροφ δεν σταμάτησε να κριτικάρει τον εαυτό του για την αβλεψία του στη δεύτερη παρτίδα η οποία του κόστισε έναν ολόκληρο πολύτιμο βαθμό. Ένιωθε ότι γενικά είχε παίξει καλύτερα από τη μηχανή. «Έκανα μόνο ένα σφάλμα, αλλά δυστυχώς το σφάλμα αυτό μου κόστισε την παρτίδα».
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.jpg)
