Β΄ Εθνοσυνέλευση Άστρους

Η Β' Εθνοσυνέλευση Άστρους ή Δεύτερη Εθνική Συνέλευση του Άστρους (29 Μαρτίου - 18 Απριλίου 1823) (π.ημ) ήταν η δεύτερη συνέλευση κατά τα χρόνια της Ελληνικής επανάστασης.

Η διοργάνωση

Η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 μ.Χ., συνέταξε και τη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως»  υπογραμμένη από 128 Πληρεξούσιους, μεταξύ των οποίων και ο Κολοκοτρώνης, «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου», λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης. Η συνέλευση απάντησε με την διακήρυξη ,στην υφήλιο και τους μεγαλους της εποχής . «Είμεθα αποφασισμένοι να ανεξαρτισθώμεν, ως έθνος αυτόνομον και ανεξάρτητον». Το Ναύπλιο, που είχε αρχικά επιλεγεί για να πραγματοποιηθεί η Συνέλευση, απορρίφθηκε καθώς εθεωρείτο «τόπος μερικός», δηλ. κομματικός, υπό την απόλυτο επιρροή του Κολοκοτρώνη. Έτσι, επιλέχθηκε τελικά το Άστρος για την Εθνοσυνέλευση ως «τόπος του Έθνους», δηλαδή τόπος ουδέτερος, που δεν ανήκε σε κομματικές φατρίες.“ Οι συνεδριάσεις έγιναν στην ύπαιθρο, «μέσα εις ένα περιβόλι», σύμφωνα με τον Κολοκοτρώνη, «Εξεδόθη εν Άστρει», λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης^[1]

Στο  ιστορικό Άστρος  Κυνουρίας , το 1823 μ.Χ., συνήλθεν η Β’ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων, με κύριο σκοπό την αναθεώρηση και τον εκσυγχρονισμό του Συντάγματος το οποίο είχε ψηφιστεί το 1822 μ.Χ., κατά την Α΄ Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο, για αυτό και ονομάστηκε «Νόμος της Επιδαύρου». Οι αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης ήταν σημαντικότατες για την ίδρυση και οργάνωση του Ελληνικού Κράτους. Στον τόπο της συνέλευσης άρχισαν να προσέρχονται τα μέλη της κυβέρνησης από τις αρχές Μαρτίου, αλλά χρειάστηκε ένας περίπου μήνας μέχρι να έλθουν οι πληρεξούσιοι^[2]. Η συνέλευση άρχισε στις 29 Μαρτίου στο Άστρος Κυνουρίας και κράτησε μέχρι τις 18 Απριλίου.^[3] Η επόμενη εθνοσυνέλευση, η Γ' Εθνοσυνέλευση Τροιζήνας έγινε τέσσερα χρόνια μετά, το 1827.

Οι εργασίες της Εθνοσυνέλευσης

Στις 13 Απριλίου 1823, αναθεωρήθηκε το Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος, το σύνταγμα το οποίο είχε ψηφιστεί την 1η Ιανουαρίου 1822 από την Α' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου. Το νέο Σύνταγμα ονομάστηκε «Νόμος της Επιδαύρου» (δείχνοντας τη συνέχεια του νέου Συντάγματος με το προηγούμενο). Είχε 99 παραγράφους και έδινε το δικαίωμα της ιδιοκτησίας σε όλα τα άτομα που βρίσκονταν στην Ελλάδα, χωρίς περιορισμό στην ιθαγένειά τους.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Το Σύνταγμα αυτό αντικαταστάθηκε το 1827 από το «Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος» που ψηφίστηκε στην Τροιζήνα, κατά τη διάρκεια της Γ' Εθνοσυνέλευσης. Κατά τη Συνέλευση αποφασίστηκε να καταργηθούν οι τρεις τοπικοί οργανισμοί, η Πελοποννησιακή Γερουσία, ο Οργανισμός της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος και ο Άρειος Πάγος, ο Οργανισμός της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος ώστε να υπάρχει ένα μόνο κέντρο εξουσίας και συντονισμού.

Η χώρα απόκτησε πλέον οριστικό Καταστατικό Χάρτη, ο οποίος ρύθμιζε όλα τα σχετικά θέματα με τη σύσταση και τη λειτουργία του κράτους, των θεσμών και του στρατού ,που με απόφαση της συνέλευσης ήταν “ο ανώτερος νόμος” υπερίσχυε των νόμων του βουλευτικού  Με απόφαση της συνέλευσης, την καταλυτική παρέμβαση του Κολοκοτρώνη, την οργή του λαού και του στρατού, απετράπει η εκποίηση των εθνικών γαιών – κτημάτων, που άφηναν πίσω τους οι Τούρκοι άρχοντες, που επεδίωκαν και ήθελαν οι κοτζαμπάσηδες της συνέλευσης. Το αναθεωρημένο Σύνταγμα, εξαιρετικά προοδευτικό και πρωτοποριακό για την εποχή του, περιείχε φιλελεύθερες και δημοκρατικές διατάξεις, που διασφάλιζαν τα ατομικά δικαιώματα του πολίτη. Θεσμοθετήθηκε η Δημόσια εκπαίδευση, λύθηκαν ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας, καθιερώθηκε η αρχή της ελευθεροτυπίας κ.α. Καταρτίστηκε και ο Ποινικός Κώδικας, βάσει του Βυζαντινού Δικαίου, για την προστασία του πολίτη από την ασυδοσία των αρχών.^[1]

Ένα από τα σημαντικά σημεία της Δεύτερης Εθνοσυνέλευσης είναι η κατάργηση της αρχιστρατηγίας, απόφαση που αν και χωρίς αναφορά στο όνομά του, κατάργησε τη θέση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Σημαντικό είναι επίσης το καταληκτικό κείμενο της Εθνοσυνέλευσης όπου γίνεται επαναδιακήρυξη της Εθνικής Ανεξαρτησίας και της απόφασης για συνέχιση της Επανάστασης με κάθε θυσία. Αυτή η διακήρυξη αρχίζει με τις φράσεις: "Τρίτον ήδη χρόνον διαρκεί ο υπέρ ανεξαρτησίας εθνικός των Ελλήνων πόλεμος και ο τύραννος ούτε κατά γην ούτε κατά θάλασσαν ηυδοκίμησεν. Ενώ δε αι τυραννοκτόνοι χείρες των Ελλήνων έπεμψαν μυριάδας Τούρκους εις άδου, και φρούρια απέκτησαν, και την επικράτειαν εξησφάλισαν, ο δε κρότος των ημετέρων όπλων, αντηχήσας, διετάραξε το Βυζάντιον, ευτύχησε το έθνος να διακηρύξη εν Επιδαύρω κατά πρώτον ως έθνος, την ανεξαρτησίαν του, να νομοθετήσει και εθνικήν να καταστήση διοίκησιν".^[4]

Ήδη δε μετά δεκαέξ μήνας Δευτέραν να συγροτήση εν Άστρει Συνέλευσιν , η οποία αφού επεξειργάσθη και επιδιώρθωσεν αναλόγως τους καθεστώτας Νόμους , διέταξε πολλά των γενικών του Έθνους συμφερόντων,αφού εμελέτησε τα περί του υποθετικού λογαριασμού , ενησχολήθη εις τα των αναλόγων Εθνικών δυνάμεων της ξηράς και της θαλάσσης.Αφού προσδώρισε ν’ αρχίση η Β’ περίοδος τηε Διοικήσεως ,κατά το ευτυχώς επικρατούντα Νόμον της Επιδαύρου ,δεν μένει άλλον πριν διαλυθή η Συνέλευσις αφήνουσα την Διοίκησιν να εκπληροί τα  μεγάλα αυτής χρέη, δεν μένει ει μη να διακηρύξη εις το όνομα του Ελληνικού Έθνους,του οποίου νομίμως φέρει την πληρεξουσιότητα   και κηρύττει σήμερον κατ’ επανάληψιν ενώπιον Θεού και ανθρώπων την πολιτικήν των Ελλήνων ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν , δια την ανάκτησιν της οποίας  έχυσε το Έθνος και χύνει αίματα ποταμηδόν.^[5]

Προεδρείο Εθνοσυνέλευσης

• Πρόεδρος : Πέτρος Μαυρομιχάλης^[6]
• Αντιπρόεδρος : Επίσκοπος Θεοδώρητος
• Αρχιγραμματεύς : Θεόδωρος Νέγρης
• Γραμματεύς : Σταμάτης Δημάκης
• Γραμματεύς : Γεώργιος Χαρτουλάρης

Κατάλογος πληρεξουσίων

Παρακάτω αναφέρονται οι πληρεξούσιοι που έχοντας δικαίωμα ψήφου υπέγραψαν το κείμενο του νόμου της Επιδαύρου.^[7][8]

^{[lower-greek 1]}

Πελοπόννησος Πέτρος Μαυρομιχάλης Μάνη επίσκοπος Ανδρούσης, Ιωσήφ (Ανδρούσα) Βρεσθένης Θεοδώρητος (Μυστράς) Μοθώνης Γρηγόριος (Μεθώνη) Σωτήρης Χαραλάμπης (Καλάβρυτα) Πανούτσος Νοταράς (Κόρινθος) Αναγνώστης Παπαγιαννόπουλος (Καρύταινα) Ανδρέας Ζαΐμης (Καλάβρυτα) Αναστάσιος Λόντος (Αίγιο) Νικόλαος Λόντος (Πάτρα) Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (Πάτρα) Γεώργιος Σισίνης (Γαστούνη) Αναγνώστης Σπηλιωτάκης (Μυστράς) Αναγνώστης Κοκοράκης (Μυστράς) Γεώργιος Καλαράς (Κόρινθος) Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος (Καλαμάτα) Γεώργιος Μπάρμπογλης (Τρίπολη) Νικόλαος Ζαριφόπουλος (Ανδρίτσαινα) Γεωργάκης Δημητρακόπουλος (Αλωνίσταινα) Αθανάσιος Δεληγιάννης (Τρίπολη) Μιχελής Οικονόμου Ιωάννης Βαρβάτης (Καρύταινα) Αναστάσιος Παπαλεξόπουλος Αναγνώστης Τατόπουλος (Πύλος) Ιωάννης Λεβάχος Ιωάννης Αναστασόπουλος Αναγνώστης Μανολάκης Οικονόμος Γ. Παπαζαφειρόπουλος Σπύρος Τουκουμάς Παναγής Κομποθέκρας Θεοδωράκης Λιαρόπουλος Νικολός Λαμπρινόπουλος Βασίλειος Ιωάννου Βανικιώτου Αναστάσιος Κορνήλιος (Καλαμάτα) Μιχαήλ Κάββας (Άργος) Γιαννούλης Καραμάνος (επαρχία Πραστού) Πάνος Σαρηγιάννης (Άστρος) Αναγνώστης Κονδάκης Χρίστος Βλάσης (Άργος) Γεώργιος Δαρειώτης (Πάμισος Μεσσήνης) Δημήτριος Αποστόλου Χαράλαμπος Περρούκας (Άργος) Νικολής Τζαννέτου (Ανδρίτσαινα) Νικόλαος Πονηρόπουλος (Κυπαρισσία) Αλέξιος Λουκόπουλος (Κυπαρισσία) Νικόλαος Μηλιάνης (Λεοντάρι) Χριστόδουλος Άχολος Κωνσταντίνος Ζαφειρόπουλος(Άγιος Πέτρος Κυνουρίας) Διονύσιος Παπαγιαννόπουλος (Γαστούνη) Ιωάννης Ευγενίδης(Μονεμβασιά) Ιωάννης Γ. Οικονομίδης Γεράσιμος Κομποθέκρας Αθανάσιος Γρηγοριάδης (Κυπαρισσία) Παναγιώτης Καλογεράς Αναγνώστης Ζαφειρόπουλος (Καρύταινα) Δημήτριος Καλαμαριώτης (Πάμισος Μεσσήνης) Σακελλάριος Ιωάννης Αναστασίου Ανδρέας Καλαμογδάρτης (Πάτρα) Χριστόδουλος Κρητικός Αναστάσιος Γεωργίου Δημήτριος Παπαγιαννόπουλος (Δεληγιάννης) (Καρύταινα) Αναγνώστης Βρανίτης Γεώργιος Τζέρτος Ανδρέας Σπηλιόπουλος (ιερέας) Σταμάτης Ψαρούλης Λύσανδρος Βιλαέτου (Πύργος) Αλέξιος Μοσχούλας Παναγιωτάκης Αναγνωστόπουλος (Μάνη) Θεόδωρος (ιερεύς) (Μεθώνη) Μαγιόρ Πιέρρος μπεηζαντές Γρηγοράκης (Μάνη) Τζαννέτος Μαρκόπουλος Δημήτριος Αντωνόπουλος Αναγνώστης Οικονόμου Κωνσταντής Γιαννόπουλος Βασίλειος Αναγνωστόπουλος Αναστάσης Κουτούλας Αγαμέμνων Αυγερινός Λυκούργος Ιωαννάδης Αναγνώστης Δημητρόπουλος Αθανάσης Ζύρας Παύλος Παπαγγελόπουλος Γρηγόριος Παπαγεωργίου Παπα-Δημήτρης Ντάρα Ρήγας Παλαμήδης (Τρίπολη) Σπυρίδων Παπαλεξόπουλος(Ναύπλιο) Δημήτρης Κέρζας Ηλίας Λάμπρος Γιάννος του Οικονόμου Αναγνώστης Κρεμίρης Γρηγόρης Κουτζουλέντης Γιώργος Δεσποτόπουλος Γεωργάκης Παπαζαφειρίδης Αναγνώστης Μακρυπουκάμισος (Ναύπλιο) Αναγνώστης Αναστασόπουλος Κωνσταντάκης Γιαννόπουλος Αθανάσιος Μαλεβιθόπουλος Χρήστος Παπακωνσταντόπουλος Ιωάννης Παπαδόπουλος - (Μουρτογιάννης (Καλάβρυτα) Γεώργιος Διδασκαλόπουλος (Περαχώρα Κορινθίας) Ιωάννης Χατζημελέτης Ηλίας Καράπαυλος (Κορώνη) Νικόλαος Παλλαδάς Μήτρος Παναγόπουλος Θεόδωρος (ιερεύς) Δημήτριος (ιερεύες) Σπύρος Φραγκίσκος (Ανδρούσα) Αναγνώστης Παναγιώτου Μάρκος Αλεβιζόπουλος (Ανδρούσα) Νικόλαος (ιερεύς και οικονόμος) (Μάνη)

Ύδρα Γεώργιος Κουντουριώτης Γεώργιος Γκιώνης Σταμάτης Μπουντούρης Βασίλειος Μπουντούρης Νικόλαος Οικονόμου Μανώλης Τομπάζης Ιωάννης Ορλάνδος Φραντζέσκος Βούλγαρης Σπέτσες Χατζηιωάννης Μέξη Αναγνώστης Χατζηαναργύρου Γεωργάκης Κούτζης Ανδρέας Χατζηαναργύρου Βασίλης Λαζάρου Γεώργης Πάνου Γκίκας Καρατσάνης Παναγιώτης Μπότασης Νικόλας Λάζαρης Πόρος Σταμάτης πρώην Οικονόμου Κωνσταντίνος Δουζίνας Αίγινα Σπύρος Μαρκέλλος Γεώργιος Λογιωτατίδης Σαλαμίνα Αντώνης Μπιρμπίλης Γιάννης Βγενάς Ψαρά Κωνσταντής Τζανής Γιάννης Δ. Μαμούνη Νικόλαος Λουμάκης Αργύρης Χατζηανδρέας Γεώργιος Καλαφάτης Αναγνώστης Μοναρχίδης Κάσος Δημήτριος Αρβανιτόπουλος Μάρκος Μαλλιαράκης Μηνάς Σακελλαρίου Τρίκερι Μαγνησίας Δημήτριος Μπογατζέλος Κωνσταντίνος Χατζηλεμονής Επίδαυρος Αναγνώστης Ελευθέρης Γεράσιμος Παπαδοπούλου Αναγνώστης Παπαδημητρίου Κωνσταντίνος Μεταξάς Ιωάννης Σισίνης Ανατολική Ελλάς Νεόφυτος Ταλαντίου (Αταλάντη) Ιωάννης Λογοθέτης (Λειβαδιά) Ιωάννης Φίλωνος (Λειβαδειά) Λάμπρος Νάκος (Λειβαδιά) Ιωαννούλης Νάκος (Λειβαδιά) Δημήτριος Σαρατζόγλους Ζαχαρίτσας Χατζηπαναγής (Αθήνα) Νικόλαος Βρυζάκης (Θήβα) Ευστάθιος Σπυρίδωνος Βασίλειος Τριχάς Αργύρης Πανταζής Παπαγγελής Κριεζώτης Γεώργιος Ψύλλας (Αθήνα) Παναγής Πούλος (Αθήνα) Δαμασκηνός Πετράκης (Αθήνα) Δημήτριος Σαράτζογλους Γεώργιος Αινιάν (Υπάτη) Αθανασούλας Αναγνώστου (Λαμία) Γεώργιος Παπαηλιόπουλος (Άμφισσα) Ρήγας Παπακοντορρήγας Χαράλαμπος Παπαγεωργίου Πολίτη (Μαλανδρίνο) Δημάκης Ιερομνήμων (Υπάτη) Παναγιώτης Κονδύλης Αναγνώστης Κολφόπουλος Γιάννης Παπαχρίστου Λάμπρος Αλεξάνδρου (Αταλάντη) Κωνσταντίνος Ζώτος (Άγραφα) Αναγνώστης Παπαλεξίου Αναγνώστης Ζωρογιαννόπουλος (Άγραφα) Πάνος Σιγουλόπουλος Γρηγόριος Κωνσταντάς ( Θεσσαλία) Μαργαρίτης Δημάδης (Αργαλαστή Πηλίου) Νικολής Ιωάννου Αναγνώστης Δημητρίου Γαβριήλ Αμανίτης Θεοχάρης Κεφάλας (Πιερία) Ιωάννης Σκανδαλίδης (Μακεδονία) Δυτική Ελλάς Μιχάλης Καραβίας Πορφύριος Άρτης (Άρτα) Ιωάννης Κωλέττης (ως μέλος του Εκτελεστικού) Γεωργάκης Μαυρομμάτης (Ξηρόμερο) Γιαννάκης Ράγκος (Βάλτος) Αναγνώστης Αθανασίου (Καρπενήσι) Πάνος Ράγκος (Βάλτος) Σάμος Στάικος Γεώργιος Καναβός (Κράβαρα) Κρήτη Γεώργιος Παπαδάκης Ζαχαρίας Πρακτικίδης Αναγνώστης Παναγιώτου Χατζηστρατής Πελιβανάκης Εμμανουήλ Αντωνιάδης Δημήτριος Παρδαλάκης Χατζηαναγνώστης Παυλάκης

Αιγαίον Πέλαγος Νικόλαος Κόκκος (Νάξος) Θεόφιλος εξ Άνδρου (Άνδρος) Ιωάννης Κοντουμάς (Μύκονος) Εμμανουήλ Ξένος (Πάτμος) Τζικούρης Δημητρίου (Σκόπελος) Αντώνιος Χατζηιωάννου Κορτέσης (Ίος) Αθανάσιος ιερεύς Οικονόμος Χριστόδουλος Καψάλης (Σάμος) Αναγνώστης Αμιρσόνης (Σάμος) Αντώνιος Μπαρμπαρήγος (Σαντορίνη) Ζέπος Κυπριανός (Πάρος) Ιωάννης Πάγκαλος (Κέα) Δημήτριος Γαβράς (Αμοργός) Μόσχος Φιλιπαίος (Κύθνος) Αντώνιος Μανολέσος Ιωάννης Παπαδόπουλος (Σέριφος) Νικόλαος Καμπάνης (Σίφνος) Μάρκος Δεσπότης Οπλαρχηγοί Θεόδωρος Κολοκοτρώνης Οδυσσέας Ανδρούτσος Παναγιώτης Γιατράκος Αναγνώστης Παπαγεωργίου Κανέλλος Δεληγιάννης Ανδρέας Σ. Λόντος Κωνσταντίνος Πετιμεζάς Στάικος Σταϊκόπουλος Γιωργάκης Γιατράκος Παναγιώτης Κεφάλας Ηλίας Κορμάς Αναγνώστης Οικονομόπουλος Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος Γιώργης Κίτζος Γιαννάκης Ράνγκος Νικόλαος Δεληγιάννης Ασημάκης Σκαλτζάς Πέτρος Μήτζου Παπατζόρης Γεώργιος Αγαλλόπουλος Νικόλαος Κουντούρης Γεωργάκης Λύκος Αντώνης Παναγιωτόπουλος Δημήτριος Κολοβούρης Αναγνώστης Παπακακάνης Θάνος Κουμανιώτης Στασινός Παπαδόπουλος Γιώργης Σπηλιόπουλος Παπαευστάθιος (ίσως ο Παπα Ευστάθιος Χατζόπουλος από την Ζάτουνα) Μικελής Σταυρόπουλος Θοδωράκης Ασημακόπουλος Σπήλιος Γιαννακόπουλος Τάσης Αναγνωστόπουλος Βενετζάνης Γεραμουτζόπουλος Γιώργης Λιγκαδικιώτης Ανδρίτσος Σαφάκας Σταύρος Βασιλείου Αντώνης Κουμουστιώτης

Τα κείμενα της Συνέλευσης

• Πρακτικά Β' της Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως συγκροτηθείσης εν Άστρει. 30 Μαρτίου 1823 και γ' της Ανεξαρτησίας. Μάμουκας Ανδρέας, "Τα κατά την Αναγέννησιν της Ελλάδος ... ", 1832, τομ. Β', σελ. 59-84.
• Ο «Νόμος της Επιδαύρου»

Δείτε επίσης

• Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους

Σημειώσεις

1. Οι πληρεξούσιοι ήταν στην πραγματικότητα παραπάνω καθώς σε πολλές επαρχίες έγιναν διπλές εκλογές πληρεξουσίων (η κάθε "ομάδα" έστελνε τον εκλεκτό της). Επίσης πληρεξούσιοι έφτασαν στη μέση ή προς το τέλος της Εθνοσυνέλευσης. Ο πλήρης κατάλογος με όλα τα ονόματα υπάρχει εδώ.

Παραπομπές

1. «Ο "Ιερός Xώρος" της Β' Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων, στο Άστρος». Κοινότητα Άστρους. 12 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2022.
2. Μπέλσης, Κώστας. «Αφίξεις στη σκάλα του Άστρους Κυνουρίας τις παραμονές της Β΄Εθνοσυνέλευσης. Αστυνομία και λιμενικές αναφορές (Μάρτιος 1823)». Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας (ΚΕΝΙ)-Πάντειο Παν/μιο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Σεπτεμβρίου 2020.
3. History of the Greek revolution: compiled from official documents of the Greek government, John Lee Comstock, σελ. 267, Εκδ. W. W. Reed & co., 1828 Αρχειοθετήθηκε 2013-08-01 στο Wayback Machine.
4. Μάμουκας Α.
5. Ι. Κακαβούλια, Ι. Κουσκουνά, Κ. Χασαπογιάννη –Θυρεάτις Γη, Αθήνα 1981.
6. «Β΄ Εθνοσυνέλευση – Εθνοσυνελεύσεις και Βουλευτικό». Εθνοσυνελεύσεις και Βουλευτικό – οι Αντιπρόσωποι. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2022.
7. «Περιγραφή Τόμων - Περιεχόμενα». ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2022.
8. Οι πληρεξούσιοι ήταν στην πραγματικότητα παραπάνω καθώς σε πολλές επαρχίες έγιναν διπλές εκλογές πληρεξουσίων (η κάθε "ομάδα" έστελνε τον εκλεκτό της). Επίσης πληρεξούσιοι έφτασαν στη μέση ή προς το τέλος της Εθνοσυνέλευσης. Ο πλήρης κατάλογος με όλα τα ονόματα υπάρχει εδώ: http://representatives1821.gr/ethnosineleuseis/b-ethnosineleusi/μέλη-b-εθνοσυνελεύσης//