Αταούλφος

Ο Αταούλφος, γοτθ. At(h)aulf, Atavulf/Atawulf ή Adolf, λατιν. Ataulphus (π. 370 - 15 Αυγούστου 415) από τον Οίκο των Μπαλτ ήταν βασιλιάς των Βησιγότθων (411-415). Κατά τη βασιλεία του μεταμόρφωσε το Βησιγοτθικό κράτος από φυλετικό βασίλειο σε μεγάλη πολιτική δύναμη της Ύστερης Αρχαιότητας.

Αταούλφος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ataulfus, Ataulphus, Athaulfus (Λατινικά)
Γέννηση	4ος αιώνας[1] Pannonia[2]
Θάνατος	8  Σεπτεμβρίου 415[1] Βαρκελώνη[1]
Συνθήκες θανάτου	ανθρωποκτονία
Θρησκεία	Αρειανισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Οικογένεια
Σύζυγος	Γάλλα Πλακιδία
Τέκνα	Theodosius
Γονείς	Alatheus[3]
Αδέλφια	Anonyma
Οικογένεια	Δυναστεία των Βάλτων
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	βασιλιάς των Βησιγότθων (410–415)[4]
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία

Εκλέχθηκε ομόψυχα ως διάδοχος του γαμπρού του Αλάριχου, που είχε αποβιώσει από πυρετό ξαφνικά στην Καλαβρία. Η πρώτη πράξη του Αταούλφου ήταν να παύση την προς τα νότια εξάπλωση των Γότθων στην Ιταλία.

Εντωμεταξύ η Γαλατία είχε διαχωριστεί από τη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τον σφετεριστή Κωνσταντίνο. Έτσι το 411 ο Κωνστάντιος, μάγιστρος του στρατού (magister militum) του Ονωρίου Αυτοκράτορα της Δύσης, με βοηθητικό στρατό Γότθων υπό τον Ουλφίλα, συνέτριψε τη Γαλατική ανταρσία με την πολιορκία της Αρλ. Εκεί ο Κωνσταντίνος και ο γιος του αιχμαλωτίστηκαν και στη διαδρομή -για να αποτείσουν φόρο τιμής στον Ονώριο- προς τη Ραβέννα, αποκεφαλίστηκαν τιμητικά τον Σεπτέμβριο.

Την άνοιξη του 412 ο Κωνστάντιος πίεσε τον Αταούλφο. Σύμφωνα με συμβουλή του Πρίσκου Άτταλου, πρώην σφετεριστή αυτοκράτορα που ο Αλάριχος είχε θέσει στη Ρώμη σε αντίθεση με τον Ονώριο στη Ραβέννα και που είχε παραμείνει με τους Βησιφότθους αφότου είχε εκτοπιστεί, ο Αταούλφος οδήγησε τους ακολούθους του έξω από την Ιταλία. Κινήθηκε βόρεια στην προσωρινά ειρηνική Γαλατία και οι Βησιγότθοι ζούσαν στην εξοχή κατά τον συνήθη τρόπο τους. Ο Αταούλφος ίσως έλαβε κάποια επιπρόσθετη ενίσχυση με τη μορφή πληρωμών σε χρυσό από τον Ονώριο, μια και ο Αταούλφος μετέφερε μαζί του ως σεβαστή όμηρο την αδελφή του Αυτοκράτορα, τη Γάλλα Πλακιδία, που ήταν από καιρό αιχμάλωτή του.

Εκεί στη Γαλατία ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με έναν νέο σφετεριστή, τον Γαλάτη Ιοβίνο. Αλλά στη διαδρομή για να συναντήσει τον Ιοβίνο, ο Αταούλφος συνάντησε τον Σάρο και μερικούς άνδρες του. Ο Αταούλφος επιτέθηκε, αιχμαλώτισε και έπειτα εκτέλεσε τον Σάρο, συνεχίζοντας τη διαμάχη μεταξύ των οικογενειών τους, που είχε ξεκινήσει μεταξύ του Σάρου και του Αλάριχου. Έπειτα ο Ιοβίνος ονόμασε τον αδελφό του Σεβαστιανό αύγουστο (συναυτοκράτορα). Αυτό πρόσβαλε τον Αταούλφο, που δεν είχε ερωτηθεί. Έτσι συμμάχησε τους Βησιγότθους του με τον Ονώριο. Στη μάχη ο στρατός του Ιοβίνου ηττήθηκε, ο Σεβαστιανός αιχμαλωτίστηκε, ενώ ο Ιοβίνος διέφυγε για να γλυτώσει. Ο Αταούλφος έστειλε τον Σαβεστιανό πίσω για εκτέλεση στον Κλαύδιο Πόστουμο Δάρδανο, πραιτωριανό έπαρχο της Γαλατίας, διορισμένου από τον Ονώριο. Έπειτα από αυτό, ο Αταούλφος πολιόρκησε και αιχμαλώτισε τον Ιοβίνο στη Βαλέντια (νυν Βαλάνς (Ντρομ)) το 413 και τον έστειλε στη Νάρβο (νυν Ναρμπόν), όπου εκτελέστηκε από τον Κ. Π. Δάρδανο.

Τα κεφάλια των δύο εκτελεσθέντων έφθασαν στην Αυλή του Ονώριου στη Ραβέννα στα τέλη Αυγούστου και προωθήθηκαν για να επιδειχθούν, μεταξύ άλλων σφετεριστών, στα τείχη της Καρχηδόνας. Έτσι οι σχέσεις τού Αταούλφου με τον Ονώριο βελτιώθηκαν σημαντικά και ο Αταούλφος τις παγίωσε με το να νυμφευτεί τη Γάλλα Πλακιδία στη Νάρβο τον Ιανουάριο του 414, αν και ο ιστορικός Ιορδάνης αναφέρει πως τη νυμφεύτηκε στην Ιταλία, στο Forum Livii (νυν Φορλί). Ο γάμος εορτάστηκε με μεγάλους Ρωμαϊκούς πανηγυρισμούς και μεγαλόπρεπα δώρα από τα Γοτθικά λάφυρα. Ο Πρίσκος Άτταλος εκφώνησε έναν γαμήλιο λόγο, ένα κλασσικό επιθαλάμιο ποίημα για τη νύφη.

Υπό την εξουσία του Αταούλφου, οι Βησιγότθοι δεν μπορούσαν να πουν ότι ήταν κύριοι ενός εγκατεστημένου βασιλείου, ώσπου ο Αταούλφος κατέλαβε τη Ναρβονική (Προβηγκία) και την Τουλούζη το 413. Αν και ο Αταούλφος παρέμεινε Αρειανιστής Χριστιανός, οι σχέσεις του με τον Ρωμαϊκό πολιτισμό συνοψιζόταν από μία Ορθόδοξη Ρωμαϊκή άποψη, με τα λόγια που ο σύγχρονός του Χριστιανός απολογητής Ορόσιος τού θέτει στο στόμα, σύμφωνα με την εξής δήλωση:

"Στην αρχή ήθελα να σβήσω το Ρωμαϊκό όνομα και να μετατρέψω όλο το Ρωμαϊκό έδαφος σε Γοτθική αυτοκρατορία: λαχταρούσα η Ρωμανία να γίνει Γοτθία και ο Αταούλφος να γίνει ό,τι ήταν ο Καίσαρας Αύγουστος. Αλλά η μακρά μου εμπειρία μού δίδαξε ότι η ακυβέρνητη αγριότητα των Γότθων δεν θα υποταχθεί ποτέ σε νόμους και πως χωρίς νόμους δεν υπάρχει κράτος. Έτσι με σύνεση επέλεξα μία διαφορετική δόξα: να αναβιώσει το Ρωμαϊκό όνομα με το Γοτθικό σθένος και ελπίζω ότι θα αναγνωριστώ από τους επιγόνους ως ο εμπνευστής μίας Ρωμαϊκής αποκατάστασης, μια και είναι αδύνατο για εμένα να αλλάξω τον χαρακτήρα της Αυτοκρατορίας".

Ο στρατηγός του Ονώριου Κωνστάντιος, ο μετέπειτα Αυτοκράτορας της Δύσης Κωνστάντιος Γ΄, δηλητηρίασε τις επίσημες σχέσεις με τον Αταούλφο και απέκτησε την άδεια να κλείσει τα Γαλατικά λιμάνια στη Μεσόγειο. Σε απάντηση ο Αταούλφος αναγνώρισε τον Πρίσκο Άτταλο ως αύγουστο στα Βουρδίγαλα (Μπορντώ) το 414. Αλλά ο ναυτικός αποκλεισμός τού Κωνστάντιου ήταν επιτυχής και το 415 ο Αταούλφος αποσύρθηκε με τον λαό του στη βόρεια Ισπανία. Ο Π. Άτταλος διέφυγε, αλλά έπεσε στα χέρια του Κωνστάντιου και εξορίστηκε στη νήσο Λίπαρι.

Η Γάλλα Πλακιδία ταξίδευσε με τον Αταούλφο. Ο γιος του Θεοδόσιος απεβίωσε νήπιο και τάφηκε στην Ισπανία σε ένα επάργυρο φέρετρο, εξαλείφοντας την ευκαιρία για μία Ρωμαιο-Βησιγοτθική γραμμή.

Το τέλος και τα μετέπειτα γεγονότα

Στην Ισπανία ο Αταούλφος αποδέχθηκε λανθασμένα έναν ακόλουθο του Σάρου, αγνοώντας ότι ο άνδρας είχε κρυφή επιθυμία να εκδικηθεί το τέλος τού αγαπητού του προστάτη. Έτσι στο ανάκτορο της Βαρκελώνης ο ακόλουθος τον σκότωσε στο λουτρό του, βάζοντας αιφνίδιο τέλος στη βασιλεία τού Αταούλφου.

Βασιλιάς έγινε αμέσως ο αδελφός του Σάρου, ο Σιγέριχος. Επτά ημέρες μετά δολοφονήθηκε από τον Βάλλια, που τον διαδέχθηκε. Κατά τη βασιλεία του τελευταίου, η Γάλλα Πλακιδία επέστρεψε στη Ραβέννα, όπου το 417 με την παρότρυνση του Ονωρίου παντρεύτηκε τον Κωνστάντιο, τον αμείλικτο εχθρό των Γότθων.

Οι κύριες πηγές για τη σταδιοδρομία του Αταούλφου είναι ο Παύλος Ορόσιος, τα Χρονικά του Υδάτιου επισκόπου Γαλικίας και του Πρόσπερου της Ακουιτανίας, μαθητή του Αυγουστίνου.

Η δήλωσή του

Η αυθεντικότητα της δήλωσης που έκανε στη Ναρβονική, όπως την αναφέρει ο Ορόσιος σε μία Ιστορία που γράφτηκε ρητά "εναντίον των παγανιστών" (ολοκληρώθηκε το 417/418) έχει αμφισβητηθεί. Ο Αντόνιο Μαρκέττα συμπεραίνει ότι οι λέξεις είναι πράγματι του Αταούλφου και τις διαχωρίζει από την ερμηνεία τους από τον Ορόσιο, που προετοιμάζει τους αναγνώστες του για το συμπέρασμα ότι οι χριστιανικοί χρόνοι ήταν ευτυχείς και ότι η προφανής αλλαγή της καρδιάς του Αταούλφου οφείλεται στην αγάπη του για τη Γάλλα Πλακιδία, το όργανο της θεϊκής παρέμβασης στο σχέδιο του Θεού για μία αιώνια Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αντίθετα, ο Μαρκέττα θεωρεί τον γάμο αυτόν ως μία σκληρή πολιτική.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε τη Γάλλα Πλακιδία, κόρη του Θεοδοσίου Α΄ Αυτοκράτορα των Ρωμαίων και είχε τέκνο:

• Θεοδόσιος, απεβ. νήπιο.

Παραπομπές

1. «Diccionario biográfico español» (Ισπανικά) Royal Academy of History. 2011. 7030/ataulfo.
2. «Diccionario biográfico español» (Ισπανικά) Royal Academy of History. 2011. 7030/ataulfo.
3. «Diccionario biográfico español» (Ισπανικά) Royal Academy of History. 2011. 7030/ataulfo.
4. «Diccionario biográfico español» (Ισπανικά) Royal Academy of History. 2011. biografias/7030/ataulfo.

Πηγές

• De Imperatoribus Romanis: Hugh Elton, "Western Roman Emperors of the First Quarter of the Fifth Century"
• Septimane Wisigothique: "D'où venaient les Wisigoths?" (in French)
• Edward Gibbon, History of the Decline and Fall of the Roman Empire, chapter 31

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Ataúlfo στο Wikimedia Commons