Άμωμος σύλληψη

Η Άμωμος Σύλληψη αποτελεί δόγμα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, σύμφωνα με το οποίο η Μαρία, η μητέρα του Ιησού Χριστού, διατηρήθηκε από τον Θεό άμωμη από την κηλίδα του προπατορικού αμαρτήματος κατά τη σύλληψή της.

Η Μαρία, μητέρα του Ιησού, ως η άμωμος σύλληψη. Πίνακας του Μουρίλλο.

Η άμωμος Σύλληψη της Θεοτόκου, από τον Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς στο Πράδο.

Αυτό το άρθρο αφορά την άμωμο σύλληψη της Μαρίας, της μητέρας του Ιησού. Για το δόγμα της παρθενικής σύλληψης του Ιησού δείτε το Ενσάρκωση.

Ιστορία του δόγματος

Πέρα από την αποδοχή ή όχι του δόγματος της Αμώμου Σύλληψης, υπάρχει η ιστορία της ανάπτυξής του μέσα στην Εκκλησία. Η Σύλληψη της Μαρίας εορταζόταν στην Αγγλία από τον 9ο αι. και μεγάλη επίδραση στην επέκτασή της άσκησε ο Έντμερ. Οι Νορμανδοί προσπάθησαν να εξαλείψουν τη γιορτή, αλλά αυτή παρέμεινε ζωντανή στην καρδιά του λαού.

Θέσεις των Προτεσταντών, των Ορθοδόξων και των Ανατολικών Καθολικών

Το δόγμα γενικά δεν γίνεται δεκτό ούτε από την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία ούτε από τους Χριστιανούς της Μεταρρύθμισης ή προτεσταντικής παράδοσης.

Οι Προτεστάντες γενικά απορρίπτουν το δόγμα γιατί δεν θεωρούν την ανάπτυξη δογματικής θεολογίας να έχει κύρος πέραν της βιβλικής εξήγησης, και το δόγμα της Αμώμου Σύλληψης δεν διδάσκεται στην Αγία Γραφή. Γίνεται δεκτό από κάποιους Αγγλοκαθολικούς, αλλ' απορρίπτεται από τους περισσότερους Αγγλικανούς και επίσης από τους Παλαιοκαθολικούς. Στο βιβλίο κοινών προσευχών η 8η Δεκεμβρίου είναι μικρός εορτασμός επετείου ("lesser commemoration") η παρακολούθηση της οποίας δεν είναι υποχρεωτική. Πάντως, μέλη της Αγγλικανικής Κοινωνίας της Μαρίας οφείλουν να παρακολουθούν τη Θεία Λειτουργία εκείνη την ημέρα.

Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί πιστεύουν ότι η Μαρία δεν έκανε αμαρτίες σε όλη τη ζωή της, αλλά δεν συμμερίζονται την άποψη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας για το προπατορικό αμάρτημα. Σημειώνουν ότι ο Αυγουστίνος Ιππώνος, τα έργα του οποίου δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστά στον ανατολικό Χριστιανισμό μέχρι τον 17ο αι. έχει ασκήσει αξιοσημείωτη επιρροή στη θεολογία της αμαρτίας που έχει γενικά ριζώσει στην Αγία Έδρα, και από τη στιγμή που ο ανατολικός Χριστιανισμός δεν συμμερίζεται τη θεώρηση της Ρώμης (ή των περισσότερων Προτεσταντών) για το προπατορικό αμάρτημα, θεωρεί αχρείαστο το δόγμα ότι η Μαρία χρειαζόταν εξαγνισμό πριν την Ενσάρκωση. Αντιθέτως, Ορθόδοξοι θεολόγοι λένε ότι οι αναφορές Ελλήνων και Σύρων Πατέρων στην αγνότητα και την αναμαρτησία της Μαρίας αναφέρονται στην συμπεριφορά της μετά τη γέννηση.

Παρότι δεν αποτελεί δόγμα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, υπάρχει μια γενική πεποίθηση ότι έγινε προ-αγιασμός της Μαρίας τον καιρό της σύλληψής της, όπως έγινε κατά τη σύλληψη του Ιωάννη του Βαπτιστή. Πάντως, δεν έγινε "καθαρισμός από το προπατορικό αμάρτημα", γιατί οι Ορθόδοξοι πιστεύουν ότι το προπατορικό αμάρτημα δεν κληρονομείται. Αντιθέτως, στην Ορθοδοξία με τον όρο "προπατορικό αμάρτημα" εννοείται η γενική τάση προς την αμαρτία και την οδύνη στον κόσμο, η οποία προκλήθηκε από την πτώση του Αδάμ.

Οι Ανατολικοί Καθολικοί δέχονται την Ορθόδοξη άποψη.

Πάντως, πολλοί (ειδικά οι Ουκρανοί Καθολικοί, οι Μαρωνίτες και οι Ρουθενιανοί), είναι πολύ εκλατινισμένοι κι έχουν φτάσει να δέχονται την Ρωμαιοκαθολική άποψη για την Άμωμο Σύλληψη. Αυτό έχει οδηγήσει στο υποτιμητικό προσωνύμιο "Άμωμος Πλάνη" κάποιες Ανατολικές εκκλησίες, που θεωρούν ότι πιέζονται να δεχτούν ένα θεολογικό δόγμα το οποίο δεν έχει νόημα στον δικό τους ορισμό για την αμαρτία. Το Βατικανό το έχει αντιληφθεί, και τα τελευταία χρόνια υπάρχει κάποια μικρή διαμάχη ειδικά ανάμεσα στους Ελληνο-Καθολικούς Μελχίτες.

Πηγές από την Αγία Γραφή

Η άμωμος Σύλληψη, εικονοστάσιο Περλεζ, Βοϊβοντίνα, Σερβία.

Ο Πάπας Πίος Θ΄, στο αποστολικό διάταγμά του Ineffabilis Deus (8 Δεκεμβρίου 1854) με το οποίο καθόρισε την Άμωμο Σύλληψη ως δόγμα για την Καθολική Εκκλησία, αναφέρθηκε πρωταρχικά στο κείμενο της Γένεσης, όπου ο Θεός είπε στο φίδι «θα θέσω έχθρα μεταξύ εσού και της γυναικός, μεταξύ του απογόνου σου και του απογόνου της»3:15. Σύμφωνα με τη θεώρηση αυτή, επρόκειτο για προφητεία για μια γυναίκα που πάντα θα βρισκόταν σε έχθρα με το φίδι - δηλαδή, μια γυναίκα που δεν θα βρισκόταν ποτέ υπό την εξουσία της αμαρτίας, και δεμένη από το ερπετό.

Άλλοι Ρωμαιοκαθολικοί θεολόγοι βρίσκουν στοιχεία για την Άμωμο Σύλληψη στο χαιρετισμό του αρχαγγέλου Γαβριήλ προς τη Μαρία κατά τον Ευαγγελισμό (στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο) «Χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σου» (Ave Maria gratia plena, Dominus tecum)1:28, καθώς κάποιοι από αυτούς έχουν δώσει στη φράση αυτή μια ερμηνεία ότι το «Κεχαριτωμένη» σημαίνει αναμάρτητη. Ωστόσο, η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ότι ο καθαγιασμός της Θεοτόκου έγινε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή με τον Ευαγγελισμό της.

Κοινή παρερμηνεία

Υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη παρερμηνεία του όρου "άμωμος σύλληψη". Πολλοί, ακόμη και Ρωμαιοκαθολικοί, πιστεύουν ότι αυτός αναφέρεται στη σύλληψη του Ιησού από τη Μαρία.

Δείτε επίσης

• Αειπάρθενο της Θεοτόκου

Πηγές

• Ineffabilis Deus (Apostolic Constitution of Pope Pius IX defining the dogma of the Immaculate Conception)
• Catholic Encyclopedia entry on the Immaculate Conception
• Catholic Encyclopedia entry on Original Sin

Περαιτέρω ανάγνωση

• "St. Augustine and Original Sin" — a short article on the different understandings of Original Sin in Eastern and Western Christianity.
• Rosicrucians: The Immaculate Conception (esoteric Christian view)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Immaculate Conception στο Wikimedia Commons