Σχέσεις Λιθουανίας-Πολωνίας

Οι σχέσεις Λιθουανίας-Πολωνίας χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα, μετά αφού το Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας υπό τον Μιντάουγκας απέκτησε μέρος του εδάφους του Ρως και έτσι καθόρισε σύνορα με το τότε κατακερματισμένο Βασίλειο της Πολωνίας. Οι σχέσεις Λιθουανίας-Πολωνίας στη συνέχεια βελτιώθηκαν, οδηγώντας τελικά σε μια προσωπική ένωση μεταξύ των δύο κρατών. Από τα μέσα του 16ου έως τα τέλη του 18ου αιώνα, η Πολωνία και η Λιθουανία συγχωνεύθηκαν για να σχηματίσουν την Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία, ένα κράτος που διαλύθηκε μετά τη διχοτόμησή τους από την Αυστρία, την Πρωσία και τη Ρωσία. Μετά την ανάκτηση της ανεξαρτησίας των δύο κρατών μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι σχέσεις Λιθουανίας-Πολωνίας επιδεινώθηκαν σταθερά λόγω των αυξανόμενων εθνικιστικών συναισθημάτων. Οι ανταγωνιστικές αξιώσεις στην περιοχή του Βίλνιους οδήγησαν σε ένοπλες συγκρούσεις και επιδείνωση των σχέσεων κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα πολωνικά και λιθουανικά εδάφη καταλήφθηκαν τόσο από τη Σοβιετική Ένωση όσο και από τη Ναζιστική Γερμανία, αλλά οι σχέσεις μεταξύ Πολωνών και Λιθουανών παρέμειναν εχθρικές. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τόσο η Πολωνία όσο και η Λιθουανία βρέθηκαν στο Ανατολικό Μπλοκ, με την Πολωνία ως σοβιετικό κράτος-δορυφόρος και τη Λιθουανία ως σοβιετική δημοκρατία. Με την πτώση του κομμουνισμού, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών αποκαταστάθηκαν.

Σχέσεις Λιθουανίας-Πολωνίας

Πολωνία	Λιθουανία

Μεσαίωνας

Το κράτος της Λιθουανίας χρονολογείται από τον 13ο αιώνα, και καθιέρωσε για πρώτη φορά σύνορα με τα πολωνικά εδάφη γύρω στον 14ο αιώνα, μετά την καταστροφή των παλαιών πρωσικών και γοτβίνγκιων φυλών. Μέχρι τότε, οι περισσότερες επαφές μεταξύ των δύο χωρών περιορίζονταν σε συνοριακές στρατιωτικές συγκρούσεις, όπως η επιδρομή της Λιθουανίας στο Δουκάτο της Μασοβίας το 1262, στην οποία σκοτώθηκε ο Σιεμόβιτ Α΄ της Μαζοβίας.^[1] Αυτό άλλαξε με μια συμμαχία στα μέσα της δεκαετίας του 1320 μεταξύ του Βασιλιά της Πολωνίας, Βλαντίσλαφ Α΄ του Βραχύ και του Μεγάλου Δούκα της Λιθουανίας, Γκεντιμίνας.^[2] Η κόρη του Γκεντιμίνας, Αλντόνα της Λιθουανίας παντρεύτηκε τον γιο του Βλαντίσλαφ και τον μελλοντικό διάδοχό του, Καζίμιρ Γ΄ το Μέγα, το 1325, γεγονός που οδήγησε σε βελτιωμένες σχέσεις.^[3] Το 1358, μια συνθήκη μεταξύ του Δουκάτου της Μασοβίας και του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας περιέγραψε τα σύνορα μεταξύ των δύο για πρώτη φορά.^[4] Το 1385, η αυξανόμενη απειλή του Τευτονικού Τάγματος και για τις δύο χώρες οδήγησε σε μια ισχυρότερη συμμαχία, την Ένωση του Κρέβο, η οποία σηματοδότησε την έναρξη της Πολωνικής-Λιθουανικής Ένωσης, που διήρκεσε για έναν αιώνα.^[5] Αυτή η συμμαχία ενισχύθηκε με τη νίκη των Πολωνών-Λιθουανών επί των Τεύτονων Ιπποτών στη Μάχη του Γκρούνβαλντ το 1410.

Καθώς η Λιθουανία απειλούταν ολοένα και περισσότερο από τη Μοσχοβία (βλ. Πόλεμοι Μοσχοβίας-Λιθουανίας), προσπάθησε να ενισχύσει τους δεσμούς της με την Πολωνία.^[5] Η ένωση έφτασε σε ένα σημαντικό ορόσημο το 1569, όταν η Ένωση του Λούμπλιν δημιούργησε ένα νέο ομοσπονδιακό κράτος, την Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία, που κράτησε μέχρι το Σύνταγμα της 3ης Μαΐου 1791 και τους διαμελισμούς. Η περίοδος των διαμελισμών είδε την αντιστροφή της προηγούμενης διαδικασίας πολωνοποίησης, με τη Λιθουανική Εθνική Αναγέννηση, δίνοντας νέα σημασία στη γλώσσα και τον πολιτισμό της Λιθουανίας.

Μεσοπόλεμος

Αντιπολωνικά κινούμενα σχέδια δημοσιεύθηκαν στη Λιθουανία κατά τη διάρκεια της περιόδου του μεσοπολέμου...

... και αντιλιθουανικά κινούμενα σχέδια δημοσιεύθηκαν στην Πολωνία.

Χάρτης που παρουσιάζει αμφισβητούμενα εδάφη μεταξύ Λιθουανίας, Πολωνίας και Γερμανίας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Παρά τις προτάσεις ομοσπονδίας, όπως το Międzymorze, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Λιθουανία επέλεξε να επιδιώξει ανεξάρτητη κρατική υπόσταση αντί να αναδημιουργήσει μια προηγούμενη ένωση. Οι διαφορές στα ζητήματα των συνόρων, ιδίως στις πόλεις του Βίλνιους (Βίλνο) και του Σέινι (Σεϊνάι) οδήγησαν στον Πολωνικό-Λιθουανικό Πόλεμο και επιδείνωσαν τις σχέσεις για το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου του μεσοπολέμου.^[5][6]

Οι σχέσεις Λιθουανίας-Πολωνίας εξακολούθησαν να επιδεινώνονται, καθώς οι πολωνικές και λιθουανικές δυνάμεις συγκρούστηκαν στο πλαίσιο του Πολωνο-Σοβιετικού Πολέμου (και του Λιθουανικού-Σοβιετικού Πολέμου). Η Πολωνική Στρατιωτική Οργάνωση οργάνωσε την εξέγερση του Σέινι και δέχθηκε μαζική οργή στη Λιθουανία.^[7] Επιπλέον, η εικόνα των Πολωνών επιδεινώθηκε λόγω του ακάλυπτου σχεδίου για ανατροπή της κυρίαρχης λιθουανικής κυβέρνησης από την Πολωνική Στρατιωτική Οργάνωση, με την υποστήριξη της τοπικής πολωνικής μειονότητας. Οι σχέσεις επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο καθώς ξέσπασε ο Πολωνικός-Λιθουανικός Πόλεμος και ο Γιούζεφ Πιουσούτσκι διέταξε την ανταρσία του Ζελιγκόφσκι.^[8][6] Μετά την πολωνική προσάρτηση της Δημοκρατίας της Κεντρικής Λιθουανίας, η Λιθουανία διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με την Πολωνία. Η Πολωνία και η Λιθουανία υπέστησαν αξιοσημείωτες κρίσεις στη σχέση τους το 1927 (όπου η απειλή της ανανέωσης των εχθροπραξιών οδήγησε σε μερική αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων) και το 1938 (όταν το πολωνικό τελεσίγραφο στη Λιθουανία το 1938 ανάγκασε τη Λιθουανία να συμφωνήσει για την πλήρη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων). Η Κοινωνία των Εθνών συμμετείχε στην εξομάλυνση των συγκρούσεων το 1919-20 και το 1927.

Μετά τα γεγονότα του 1919-20, οι πολωνικές δράσεις και οι ίδιοι οι Πολωνοί αντιμετωπίστηκαν με υψηλό επίπεδο υποψίας στη Λιθουανία και το αντίστροφο. Και οι δύο κυβερνήσεις - την εποχή που ο εθνικισμός περνούσε στην Ευρώπη - αντιμετώπισαν σκληρά τις αντίστοιχες μειονότητες τους. Στη Λιθουανία, οι άνθρωποι που δήλωσαν την πολωνική εθνικότητα χαρακτηρίστηκαν επισήμως ως Λιθουανοί που απλώς χρειάζονταν να επανα λιθουανικοποιηθούν, η πολωνική γη κατασχέθηκε, οι πολωνικές θρησκευτικές υπηρεσίες, σχολεία, δημοσιεύσεις και δικαιώματα ψήφου περιορίστηκαν.^[9] Μετά το θάνατο του Πιουσούτσκι, μεταξύ του 1935 και του 1939, η λιθουανική μειονότητα στην Πολωνία ήταν αντικείμενο πολωνοποίησης, με την κυβέρνηση να ενθαρρύνει την εγκατάσταση βετεράνων του πολωνικού στρατού σε αμφισβητούμενες περιοχές.^[10] Σχεδόν όλα τα λιθουανικά σχολεία έκλεισαν (266) και σχεδόν όλες οι λιθουανικές οργανώσεις απαγορεύτηκαν.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Το ζήτημα των σχέσεων Λιθουανίας και Πολωνίας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι αμφιλεγόμενο και ορισμένοι σύγχρονοι Λιθουανοί και Πολωνοί ιστορικοί εξακολουθούν να διαφέρουν στις ερμηνείες τους για τα σχετικά γεγονότα, πολλά από τα οποία σχετίζονται με τη μεταχείριση των Πολωνών από τη λιθουανική φιλοναζιστική συνεργατική κυβέρνηση και δυνάμεις ασφαλείας, καθώς και τις επιχειρήσεις της πολωνικής αντιστασιακής οργάνωσης του Εσωτερικού Στρατού στα εδάφη που κατοικούσαν Λιθουανοί και Πολωνοί. Τα τελευταία χρόνια πολλές κοινές ακαδημαϊκές διασκέψεις έχουν αρχίσει να γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ των λιθουανικών και πολωνικών ερμηνειών, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές.^[11]

Κομμουνιστική εποχή

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έθεσε τέλος στα ανεξάρτητα πολωνικά και λιθουανικά κράτη. Μετά τον πόλεμο, και τα δύο πρώην κράτη έπεσαν υπό την κυριαρχία της Σοβιετικής Ένωσης. Η Πολωνία μετατοπίστηκε προς τα δυτικά, εγκαταλείποντας έτσι τα περισσότερα από τα αμφισβητούμενα εδάφη που προηγουμένως περιείχαν σημαντική λιθουανική μειονότητα στη Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία, καθώς τα εδάφη αυτά ενσωματώθηκαν στη Λιθουανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία και στη Λευκορωσική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία, η οποία ήταν μια από τις σοβιετικές δημοκρατίες. Ταυτόχρονα, σε πολλούς Πολωνούς από το Κρέσι επετράπη να αποχωρήσουν από τη Σοβιετική Ένωση και κυρίως μεταφέρθηκαν δυτικά στις Ανακτημένες Περιοχές και η πολωνική μειονότητα στη Λιθουανία (ή Λιθουανική ΣΣΔ) μειώθηκε επίσης σημαντικά.^[12][5] Η υπόλοιπη πολωνική μειονότητα στη Λιθουανία υπέστη πολιτικές λιθουανικοποίησης και σοβιετικοποίησης. Κάτω από τα μάτια της Σοβιετικής Ένωσης, οι διάφορες εθνοτικές ομάδες του Ανατολικού Μπλοκ έπρεπε να συνεργαστούν ειρηνικά. Για να αποφευχθεί η δημιουργία ή η αναδημιουργία ιστορικών συμμαχιών που θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν το σοβιετικό καθεστώς, η σοβιετική πολιτική αποσκοπούσε στην ελαχιστοποίηση του ρόλου των ιστορικών δεσμών μεταξύ αυτών των εθνών και υπήρξαν λίγες επαφές οποιασδήποτε σημασίας μεταξύ της Πολωνίας και της Λιθουανίας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Μοντέρνα εποχή

Ηγέτες της Πολωνίας και της Λιθουανίας: Ντόναλντ Τουσκ και Άντριους Κουμπίλιους, Βαρσοβία 2009

Η πτώση του κομμουνισμού τα έτη μεταξύ 1989 και 1991 οδήγησε σε επίσημη αποκατάσταση σχέσεων από τα πολωνικά και λιθουανικά κράτη. Η Πολωνία υποστήριξε ιδιαίτερα την ανεξαρτησία της Λιθουανίας και έγινε μια από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν την ανεξάρτητη Λιθουανία (στις 26 Αυγούστου 1991).^[5][13] Παρ΄ όλα αυτά, υπήρξε μια σχετική κρίση στις αρχές της δεκαετίας του 1990, λόγω της φερόμενης λιθουανικής κακομεταχείρισης της πολωνικής μειονότητας της, και των λιθουανικών ανησυχιών ότι η Πολωνία προσπάθησε ξανά να θέσει τη Λιθουανία υπό τη σφαίρα επιρροής της, ή ακόμη και να θέσει εδαφικούς ισχυρισμούς. Μετά από λίγα χρόνια, η κατάσταση ομαλοποιήθηκε και οι σχέσεις βελτιώθηκαν.^[14] Στις 28 Σεπτεμβρίου 1992, οι Υπουργοί Εξωτερικών των δύο εθνών υπέγραψαν μια δήλωση φιλίας και σχέσεων γειτονίας και μια προξενική σύμβαση, απορρίπτοντας τυχόν εδαφικές αξιώσεις και υποσχέθηκαν να σεβαστούν τα δικαιώματα των αντίστοιχων μειονοτήτων τους. Στις 26 Απριλίου 1994, κατά τη διάρκεια της συνάντησης των προέδρων και των δύο χωρών στο Βίλνιους, σύναψαν τη συνθήκη αμοιβαίας φιλίας.^[15] Αμφότερες οι χώρες εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ (η Πολωνία το 1999 και η Λιθουανία το 2004, με την Πολωνία να υποστηρίζει την ένταξη της Λιθουανίας) και την Ευρωπαϊκή Ένωση (και οι δύο το 2004).

Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 2000, οι διαφωνίες σχετικά με την εφαρμογή της Συνθήκης Φιλίας από τη Λιθουανία έπληξαν τις σχέσεις και τη συνεργασία σε ενεργειακά θέματα. Τα ηλεκτρικά δίκτυα της Πολωνίας και της Λιθουανίας είναι αλληλένδετα,^[16] αλλά οι αγωγοί φυσικού αερίου των δύο χωρών συνδέονται μόνο μέσω ενός ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου. Οι προθέσεις που είχαν δηλωθεί στο παρελθόν έχουν σταματήσει από τη σειρά της Συνθήκης Φιλίας.^[17][18][19] Ο Πρόεδρος της Πολωνίας, Μπρονίσλαφ Κομορόφσκι, κατά τη διάρκεια επίσκεψης στη Λιθουανία τον Φεβρουάριο του 2011, εξέφρασε ανησυχίες για την επιδείνωση των σχέσεων και σημείωσε ότι η πλήρης εφαρμογή της Συνθήκης Φιλίας θα επιτρέψει στους Πολωνούς στη Λιθουανία να χρησιμοποιούν τις αρχικές μορφές των επωνύμων τους και να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση στην πολωνική γλώσσα.^[20] Στην υπόθεση C-391/09 - Runevič-Vardyn και Wardyn, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η λιθουανική πολιτική για τα επώνυμα είναι σύμφωνη με το δίκαιο της ΕΕ.^[21]

Υπάρχουν περίπου 250.000 Πολωνοί που ζουν στη Λιθουανία και περίπου 25.000 εθνοτικοί Λιθουανοί που ζουν στην Πολωνία. Και οι δύο χώρες είναι πλήρη μέλη του Συμβουλίου των Χωρών της Βαλτικής Θάλασσας.

Και οι δύο χώρες μοιράζονται ένα κοινό σύνορο 103 χιλιομέτρων. Επειδή και οι δύο χώρες αποτελούν μέρος της Περιοχής Σένγκεν, δεν υπάρχουν συνοριακοί έλεγχοι μεταξύ των χωρών.

Το 2019, ο νεοεκλεγμένος Πρόεδρος της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέντα, πραγματοποίησε αποκλειστικά την πρώτη του επίσημη ξένη επίσκεψη στη Βαρσοβία της Πολωνίας, όπου συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Πολωνίας, Άντζεϊ Ντούντα.^[22] Με από πρόσκληση του Ναουσέντα, ο Ντούντα, η σύζυγός του, Αγκάτα Κόρνχαουζερ-Ντούντα και το Αντιπροσωπευτικό Σύνταγμα Τιμητικής Φρουράς των Πολωνικών Ένοπλων Δυνάμεων, συμμετείχαν στην κρατική κηδεία των αρχηγών και συμμετεχόντων στην Ιανουαριανή Εξέγερση, στο Βίλνιους στις 22 Νοεμβρίου 2019.^[23] Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Βίλνιους, ο Ντούντα τόνισε τη σημασία της ενότητας των εθνών της Κεντρικής Ευρώπης για την ανεξαρτησία τους.^[24]

Στις 28 Ιουλίου 2020, η Πολωνία, η Λιθουανία και η Ουκρανία εισχώρησαν μια νέα μορφή διεθνούς συνεργασίας γνωστή ως «Τρίγωνο του Λούμπλιν». Υπογράφηκε στην πόλη Λούμπλιν, στην ανατολική Πολωνία, από τους Υπουργούς Εξωτερικών της Πολωνίας, της Λιθουανίας και της Ουκρανίας: Γιάτσεκ Τσαπουτόβιτς, Λίνας Αντάνας Λινκεβίτσιους και Ντμιτρό Κουλέμπα, αντίστοιχα. Η συνεργασία δεν αφορά μόνο αμυντικά ζητήματα, αλλά περιλαμβάνει επίσης ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας, του εμπορίου και του τουρισμού μεταξύ των τριών χωρών. Μια κοινή δήλωση για τη δημιουργία του Τριγώνου του Λούμπλιν τόνισε τη σημασία της εντατικοποίησης της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης και δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην ανάπτυξη της Πρωτοβουλίας Τριών Θαλασσών.^[25]

Διπλωματικές αποστολές

Πρεσβεία της Λιθουανίας στη Βαρσοβία

Πρεσβεία της Πολωνίας στο Βίλνιους

• Η Λιθουανία έχει πρεσβεία στη Βαρσοβία και προξενείο στο Σέινι.
• Η Πολωνία έχει πρεσβεία στο Βίλνιους.

Δείτε επίσης

• Ιστορία της Λιθουανίας
• Ιστορία της Πολωνίας
• Διεθνείς σχέσεις της Λιθουανίας
• Διεθνείς σχέσεις της Πολωνίας
• Λιθουανική μειονότητα στην Πολωνία
• Πολωνοί στη Λιθουανία
• Πολωνικό τελεσίγραφο στη Λιθουανία το 1938
• Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία

Παραπομπές

1. Kronika zamkowa. Arx Regia, Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego w Warszawie. 2007. σελ. 36.
2. Φρανκ N. Μάγκιλ (12 Νοεμβρίου 2012). The Middle Ages: Dictionary of World Biography. Routledge. σελ. 209. ISBN 978-1-136-59313-0.
3. Σαούλιους A. Σουζιεντέλις (7 Φεβρουαρίου 2011). Historical Dictionary of Lithuania. Scarecrow Press. σελ. 334. ISBN 978-0-8108-7536-4.
4. Λορέτα Νταούκσιτε (2010). The Borders of Lithuania: The History of a Millennium. "Baltų lankų" leidyba. σελ. 12. ISBN 978-9955-23-346-6.
5. Στέφεν Ρ. Μπούραντ και Βόιτεκ Ζούμπεκ, Eastern Europe's Old Memories and New Realities: Resurrecting the Polish–Lithuanian Union, East European Politics and Societies 1993; 7; 370, online^{[νεκρός σύνδεσμος]}
6. Μίχαελ Μπρέχερ, Γιόναθαν Βίλκενφελντ, A Study of Crisis, University of Michigan Press, 1997, (ISBN 0-472-10806-9), Google Print, σελ.252-255
7. Λέστσιους, Βιτάουτας (2003). «Lietuvos ir Lenkijos krainis konfliktas del Seinu krasto 1919 metais». Στο: Gintautas Surgailis. Karo archyvas XVIII. Βίλνιους: Generolo Jono Žemaičio Lietuvos karo akademija. σελίδες 188–189.
8. A. Srebrakowski, Sejm Wileński 1922 roku. Idea i jej realizacja, Βρότσουαφ 1993,A. Srebrakowski, Konflik polsko_litewski na tle wydarzeń roku 1920 Αρχειοθετήθηκε 2020-09-30 στο Wayback Machine.
9. Φίρον, Τζέιμς Ν.· Λάιτιν, Ντέιβιντ Ν. (2006). «Lithuania» (PDF). Stanford University. σελ. 4. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 15 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2007. Lithuanian nationalists resented demands by Poles for greater cultural autonomy (similar to that granted to the Jewish minority), holding that most of Lithuania's Poles were really deracinated Lithuanians who merely needed to be re-Lithuanianized. Resentments were exacerbated when Lithuanian Poles expressed a desire to "re-unite" the country with Poland. As a result, the nationalizing Lithuanian state took measures to confiscate Polish-owned land. It also restricted Polish religious services, schools, Polish publications, Polish voting rights. Poles were often referred to in the press in this period as the "lice of the nation"
10. Φίρον, Τζέιμς Ν.· Λάιτιν, Ντέιβιντ Ν. (2006). «Lithuania» (PDF). Stanford University. σελ. 4. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 15 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2007. From 1936 till 1939, 266 Lithuanian schools were closed in the entire territory of the former Vilnius Territory. Activities of almost all Lithuanian cultural organizations were banned there. In the areas controlled by Poland, resentments grew as a new settlement of Polish army veterans with economic ties to Poland brought greater Polonization.
11. Ντόβιλ, Μπουντρίτε (30 Σεπτεμβρίου 2005). Taming Nationalism?. Ashgate Publishing, Ltd. σελίδες 188–189. ISBN 978-0-7546-4281-7.
12. A. Srebrakowski, Polacy w Litewskiej SRR 1944-1989, Τόρουν 2001 Αρχειοθετήθηκε 2020-07-16 στο Wayback Machine., σελ. 73-103
13. Γκλεν E. Κέρτις (εκδ.), Polish foreign relations with the former Soviet Republics, Poland: A Country Study, Washington: GPO for the Library of Congress, 1992
14. Τίμοθι Σνάιντερ (2004). The reconstruction of nations: Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569-1999. Yale University Press. σελίδες 284–286. ISBN 978-0-300-10586-5. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2011.
15. Αλεξάντρα Άσμπορν (1999). Lithuania: the rebirth of a nation, 1991-1994. Lexington Books. σελίδες 87–. ISBN 978-0-7391-0027-1. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2011.
16. New electricity connections between Lithuania, Poland and Sweden create "Baltic Ring"
17. Άνταμ Μούλετ, Spelling law hurting relations with Poland Αρχειοθετήθηκε 2011-10-09 στο Wayback Machine., Baltic Reports, 9 Απριλίου 2010
18. E.L., Poland, Lithuania and self-centredness goes nuclear (updated), Eastern Approaches blog, The Economist, Oct 25th 2010
19. Bad blood: Lithuania and Poland seem to have hit an icy impasse, The Economist, Jan 20th 2011
20. Current disputes must not spoil bilateral relations, says Komorowski, The News.pl, 17.02.2011
21. «Judgment of the court in case C‑391/09». curia.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019.
22. Ραντάουσκας, Γκιντάρας. «G.Nausėda Varšuvoje pamatė visišką sutarimą su Lenkija, ES sankcijoms kaimynei nepritartų». 15min.lt (στα Λιθουανικά). Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019.
23. «Three-state celebration: Vilnius hosts state funeral for commanders of 1863-1864 uprising». DELFI. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019.
24. «Duda in Vilnius: Central European nations' unity is necessary foundation of their freedom». DELFI. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2019.
25. «Ukraine, Poland, and Lithuania create “Lublin Triangle,” stirring memories of 17th century republic». https://euromaidanpress.com/2020/07/29/ukraine-poland-and-lithuania-create-lublin-triangle-stirring-memories-of-17th-century-kingdom/. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2020.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Συνεργασία Πολωνίας-Λιθουανίας - στις σχέσεις Πολωνίας-Λιθουανίας μετά το 1991, Πρεσβεία της Πολωνίας στη Λιθουανία
• Λιθουανός πρωθυπουργός «Ξέρω τι χρειάζονται οι Πολωνοί της Λιθουανίας» Συνέντευξη του Άντριους Κουμπίλιους στη Gazeta Wyborcza σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ δύο κρατών, 4 Νοεμβρίου 2010
• Μ. Ντουντούλις, Μια ιστοριογραφική έρευνα των σχέσεων Λιθουανίας-Πολωνίας Αρχειοθετήθηκε 2019-08-05 στο Wayback Machine., Lituanus, Λιθουανικό τριμηνιαίο περιοδικό τεχνών και επιστημών, Τόμος 17, No.4 - Χειμώνας 1971
• Γιοάννα Ροχοζίνσκα, Η κατάκτηση του πραγματισμού: Ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Πολωνίας-Λιθουανίας Αρχειοθετήθηκε 2021-01-27 στο Wayback Machine., Αναθεώρηση της Κεντρικής Ευρώπης, Τόμος 1, αριθ. 13, 20 Σεπτεμβρίου 1999
• Αντάνς Βαλιόνις· Εβάλντας Ιγκνατάβιεϊους· Izolda Brièkovskienë. «From Solidarity to Partnership: Lithuanian-Polish Relations 1988-1998, 1998, issue 2» (PDF). Lithuanian Foreign Policy Review. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 25 Φεβρουαρίου 2009.
• Βίρτζιλ Κραπάουσκας, Πολιτική αλλαγή στην Πολωνία και τη Λιθουανία: Ο αντίκτυπος στις εθνοτικές σχέσεις Πολωνίας-Λιθουανίας, όπως αντικατοπτρίζεται στις δημοσιεύσεις της Λιθουανικής γλώσσας στην Πολωνία (1945-1991), Journal of Baltic Studies, Τομ. 29, Τεύχος 3 Φθινόπωρο 1998, σελ. 261 - 278
• Υπουργείο Εξωτερικών της Λιθουανίας: κατάλογος διμερών συνθηκών με την Πολωνία (μόνο στα λιθουανικά) Αρχειοθετήθηκε 2012-02-16 στο Wayback Machine.
• Λιθουανική πρεσβεία στη Βαρσοβία
• Γενικό προξενείο της Λιθουανίας στο Σέινι (μόνο στα λιθουανικά και στα πολωνικά) Αρχειοθετήθηκε 2008-09-20 στο Wayback Machine.
• Πολωνική πρεσβεία στο Βίλνιους