Στέφανος Γαβριηλόπουλος

O Στέφανος Γαβριηλόπουλος (απεβ. 1332/33) ήταν ισχυρός ημιανεξάρτητος άρχοντας στη δυτική Θεσσαλία, που έγινε υποτελής του Βυζαντινού Αυτοκράτορα και αμείφθηκε με τον τίτλο του σεβαστοκράτορος.

Στέφανος Γαβριηλόπουλος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Στέφανος Γαβριηλόπουλος (Ελληνικά)
Χώρα πολιτογράφησης	Θεσσαλία Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μεγιστάνας στρατιωτικός[1]
δεδομένα

Βιογραφία

Το 1318 απεβίωσε ο Ιωάννης Β΄ Δούκας της Θεσσαλίας χωρίς άρρενα απόγονο και ο Αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης έσπευσε να καταλάβει το κενό εξουσίας στην περιοχή. Βυζαντινός στρατός υπό τον Ιωάννη Καντακουζηνό κατέλαβε τη βόρεια Θεσσαλία, με τους Καταλανούς του δουκάτου της Αθήνας να εισβάλλουν στην νότια Θεσσαλία. Η κεντρική Θεσσαλία έγινε πεδίο μάχης των τοπικών ηγεμόνων, που ανταγωνίζονταν ο ένας τον άλλο και καλούσαν τους δύο επικυριάρχους προς βοήθεια.^[2]

Ένας από αυτός που πρόστρεξαν στους Βυζαντινούς για υποστήριξη ήταν ο Γαβριηλόπουλος, πέμπτος στην σειρά τοπάρχης Δημητριάδος ως μέλος του Οίκου των Μελισσηνών, που κατείχε πολλά κτήματα στη δυτική Θεσσαλία και στη νοτιοδυτική Μακεδονία· οι εκτάσεις του έφθαναν από τα Τρίκαλα ως την Καστοριά. Κάποια στιγμή μεταξύ των ετών 1318 και 1325 αναγνώρισε την κυριαρχία της Κωνσταντινούπολης και σε ανταμοιβή του δόθηκε ο τίτλος του σεβαστοκράτορος. Έτσι έγινε ο ουσιαστικός κυβερνήτης μεγάλου μέρους της Θεσσαλίας, διατηρώντας αρκετή αυτονομία. Οι ιδιοκτησίες του περιλάμβαναν τις πόλεις και τα φρούρα Τρίκαλα, Φανάρι, Σταγοί (Καλαμπάκα), Δαμάσι και Ελασσόνα.^[3][4]

Όμως μετά το 1332/33 που απεβίωσε ο Γαβριηλόπουλος, οι κληρονόμοι του διαφώνησαν μεταξύ τους, πράγμα που οδήγησε στην εισβολή του Ιωάννη Β΄ Ορσίνι δεσπότη της Ηπείρου, ενώ ο Ανδρόνικος Γ΄ Παλαιολόγος (1328-41) κινήθηκε και εγκαθίδρυσε άμεσο έλεγχο του βορείου και ανατολικού μέρους της Θεσσαλίας. Τρία έτη μετά απεβίωσε και ο Ορσίνι και όλη η Θεσσαλία περιήλθε στον έλεγχο της Κωνσταντινούπολης.^[4][5]

Αναφορές

1. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
2. Fine 1994, σελ. 246.
3. Fine 1994, σελίδες 246, 253.
4. ODB, σελίδες 813, 2074.
5. Fine 1994, σελίδες 252–253.

Πηγές

• Ferjančić, Božidar (1974). Тесалија у XIII и XIV веку [Thessaly in the 13th and 14th Centuries] (in Serbian). Belgrade: Византолошког институт САНУ.
• Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4.
• (Αγγλικά) Kazhdan, Alexander, επιμ. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Οξφόρδη και Νέα Υόρκη: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.

Απόστολος Παπαθανασίου, «Ο σεβαστοκράτορας Στέφανος Γαβριηλόπουλος, μία κυρίαρχη μορφή της Μαγνησίας στον θεσσαλικό Μεσαίωνα του ΙΔ΄ αιώνα», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, 25 (Λάρισα 1994)σ. 49-62.