Σάντα Μαρία ντελλα Πάτσε

H Σάντα Μαρία της Ειρήνης, ιταλ. Santa Maria della Pace, είναι μία εκκλησία βορειο-δυτικά της Πιάτσα Ναβόνα, στο διαμέρισμα Γέφρα (rione Ponte) της Ρώμης. Εδώ βρίσκεται η νωπογραφία Η Σίβυλλα λαμβάνει αγγελικές οδηγίες του Ραφαήλ και το παρεκκλήσιο Κίτζι.

Σάντα Μαρία ντελλα Πάτσε
Η Σάντα Μαρία ντελλα Πάτσε με την επιγραφή Τα όρη θα φέρουν την ειρήνη και οι λόφοι τη δικαιοσύνη.
Είδος	καθολική εκκλησία και εκκλησία[1]
Αρχιτεκτονική	αναγεννησιακή αρχιτεκτονική
Διεύθυνση	Arco della Pace, 5 - Roma[1]
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Θρήσκευμα	Καθολικισμός[2]
Θρησκευτική υπαγωγή	Επισκοπή της Ρώμης
Διοικητική υπαγωγή	Ρώμη[3][1]
Τοποθεσία	Πόντε
Χώρα	Ιταλία[4][1]
Έναρξη κατασκευής	15ος αιώνας
Αρχιτέκτονας	Ντονάτο Μπραμάντε
Προστασία	ιταλικό πολιτισμικό αγαθό[1]
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ιστορία

Το τωρινό κτήριο κτίστηκε στα θεμέλια μίας προϋπάρχουσας εκκλησίας, του Αγ. Ανδρέα ντε Ακουαριζαρίις, το 1482, που παραγγέλθηκε από τον πάπα Σίξτο Δ΄. Η εκκλησία αφιερώθηκε στην Παρθένο Μαρία για την ανάμνηση ενός θαύματος, όταν εδώ μάτωσε η εικόνα μίας Μαντόνας το 1480. Ο δημιουργός του αρχικού σχεδίου δεν είναι γνωστός· έχει προταθεί ο Μπάτσο Ποντέλλι.

To 1656-57 o Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ΄ ανέθεσε την ανακαίνιση του οικοδομήματος στον Πιέτρο ντα Κορτόνα, ο οποίος πρόσθεσε τη διάσημη Μπαρόκ κοίλη πρόσοψη, που προβάλλει τις πτέρυγές της. Αυτό, επινοημένο να προσομοιώσει ένα θεατρικό σύνολο, έχει δύο ορόφους και στη μέση ένα ημικυκλικό προστώο (νάρθηκα) με ζεύγη Τοσκανικών κιόνων. Η εκκλησία εκτείνεται μέσα στην πλατεία, φτάνει ως το κέντρο της. Η πλατεία φτιάχτηκε με την κατεδάφιση μερικών οικιών από τον ντα Κορτόνα για να δημιουργηθεί αυτός ο μικροσκοπικός τραπεζοειδής χώρος. Η αριστερή πτέρυγα ανήκει στην εκκλησία, όμως δεξιά δεν υπήρχε χώρος για να κτιστεί η συμμετρική πτέρυγα, έτσι ο ιδιοφυής ντα Κορτόνα έκανε τη δεξιά πτέρυγα σαν ένα τόξο, που ενώνει την εκκλησία με το δεξιά κτήριο. Οι όμοιες πτέρυγες κάνουν έτσι μία ευρεία πρόσοψη και δείχνουν τον ναό μεγαλύτερο, χωρίς να είναι δική του όλη η πρόσοψη.

Ο Χριστός υποβαστάζεται από αγγέλους, μπρούτζινο έξεργο του Κάζιμο Φαντσέλλι. Τα γλυπτά εκατέρωθεν είναι δεξιά της Αγ. Αικατερίνης (του ιδίου) και αριστερά ο Άγ. Μπερναντίνο (του Έρκολε Φερράτα).

Η πλατεία ήταν αναγκαία, διότι τονίζει το κτήριο, που η είσοδός του είναι στο κέντρο της, αλλά και διότι έτσι διευκόλυνε τη στροφή των αμαξών, που είχαν γίνει τόσο της μόδας στους ευγενείς της Ρώμης την εποχή εκείνη. Το παιχνίδι της κοίλης πρόσοψης με το κυρτό προστώο επαναλαμβάνεται σε διαφορετική κλίμακα μέσα και γύρω της δεσπόζουσας πρόσοψης και των γειτονικών κτηρίων και εκτείνει το φαινόμενο εύρος της πρόσοψης, αυξάνοντας την οπτική εντύπωση του θεατή, που περιορίζεται αναγκαστικά από τη μικρή, τραπεζοειδή πλατεία. Το μνημειακό αποτέλεσμα από την πλαστικότητα των μορφών, τα επίπεδα των χώρων και την αντίθεση του φωτός με τις σκιές (ciaroscuro) ξεγελά την πραγματική κλίμακα του κτηρίου, που συνδέεται ευφυώς με τη γύρω αστική δόμηση.

Η επιγραφή γύρω από το προστώο SUSCIPIANT MONTES PACEM POPULO ET COLLES IUSTITIAM (τα όρη θα φέρουν την ειρήνη και οι λόφοι δικαιοσύνη) είναι από τον 72ο Ψαλμό. Τα όρη υποδηλώνουν τον θυρεό της οικογένειας Κίτζι, στην οποία ανήκε ο Αλέξανδρος Ζ΄ και είναι αλληγορία των ευεργεσιών της αρχιερατείας του πάπα. Τα διακοσμητικά φύλλα δρυός της πρόσοψης είναι επίσης από το έμβλημα των Κίτζι. Στο άνω μέρος της πρόσοψης ο ντα Κορτόνα έβαλε τις κομμένες πλάκες τραβερτίνη ανά δύο, έτσι τα νερά κάθε ζεύγους πλακών είναι συμμετρικά. Μέσα από το υψηλό, κεντρικό παράθυρο της πρόσοψης, διαφαίνεται το αρχικό παράθυρο της εκκλησίας του 15ου αι.

Κάτοψη της εκκλησίας, της μονής και της περίστυλης αυλής.

Το εσωτερικό

Σε αυτό φτάνει κάποιος από την αρχική θύρα του 15ου αι. Έχει κοντό κύριο κλίτος με σταυροθόλια· το βήμα φέρει τρούλο. Ο Κορτόνα διαρρύθμισε το εσωτερικό του τρούλου με οκτάγωνα φατνώματα και μία σειρά ραβδώσεων, που εξακτινώνονται από τον πυργίσκο της οροφής (lantern). Αυτό είναι ένα πρώιμο παράδειγμα συνδυασμού αυτών των δύο μορφών διακόσμησης τρούλου και εφαρμόστηκε από τον Τζιανλορέντσο Μπερνίνι στις μετέπειτα εκκλησίες του στην Αρίτσα και στο Καστελγκαντόλφο.

Παρεκκλήσιο των Κίτζι

Ο Ραφαήλ ξεκίνησε τη νωπογραφία Η Σίβυλλα λαμβάνει Αγγελικές οδηγίες (1514), στον τοίχο του ιερού, επάνω από το ημιθόλιο του βωμού, που του την ανέθεσε ο Αγκοστίνο Κίτζι, τραπεζίτης του πάπα. Η Αποκαθήλωση επάνω στον βωμό είναι του Κόζιμο Φαντσέλλι.

Παρεκκλήσια των Τσέζι και Ποντσέττι

Το 2ο παρεκκλήσιο δεξιά είναι των Τσέζι· σχεδιάστηκε από τον Αντόνιο ντα Σανγκάλο τον Νεότερο και έχει μία άριστη Αναγεννησιακή διακόσμηση στο εξωτερικό τόξο του Σιμόνε Μόσκα, όπως επίσης δύο μικρές νωπογραφίες: τη Δημιουργία του Αδάμ και την Πρωταρχική Αμαρτία του Ρόσσο Φιορεντίνο.

Οι τέσσερις Σίβυλλες λαμβάνουν αγγελικές οδηγίες. Νωπογραφία του Ραφαήλ το 1514.

Το πρώτο παρεκκλήσιο στα αριστερά, των Ποτσέττι, έχει αξιόλογες Αναγεννησιακές νωπογραφίες του Μπαλντασάρε Περούτσι, που είναι περισσότερο γνωστός ως αρχιτέκτονας. Το δεύτερο παρεκκλήσιο έχει μάρμαρα παρμένα από τα ερείπια του Ναού του Δία Καπιτωλίνου.

Το βήμα έχει ζωγραφικές των Κάρλο Μαράττα, Περούτσι, Οράτσιο Τζεντιλέσκι, Φραντσέσκο Αλμπάνι και άλλων.

Ένα κύριο χαρακτηριστικό του ναού και του συγκροτήματος της μονής είναι η περίστυλη αυλή του Μπραμάντε. Κτίστηκε το 1500-1504 για τον καρδινάλιο Ολιβιέρο Καράφα και ήταν το πρώτο έργο του Ντονάτο Μπραμάντε στην πόλη. Έχει δύο ορόφους: στον πρώτο, μεταξύ των αψιδωτών ανοιγμάτων υπάρχουν ημικίονες (pilasters) και στον δεύτερο τα ορθογώνια ανοίγματα έχουν από έναν κίονα στη μέση.

Πινακοθήκη

• 
  Ο τρούλος συνδυάζει οκτάγωνα φατνώματα με ραβδώσεις, που ξεκινούν από τον πυργίσκο της οροφής
• 
  Περίστυλη αυλή της μονής, έργο του Μπραμάντε: δεύτερος όροφος
• 
  περίστυλη αυλή: κάτω αψιδωτά ανοίγματα, επάνω ορθογώνια με κίονες

Πηγές

• Mariano Armellini, Le chiese di Roma dalle loro origini sino al secolo XIX (Roma: Editrice Romana, 1878), pp. 433–434.
• Nunzia Di Girolamo, Santa Maria della Pace : saggio monografico (Montreal: K-Editrice Internazionale, 1985).
• Gizzi, Federico (1994). Le chiese rinascimentali di Roma. Rome: Newton Compton.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος εκκλησιών στη Ρώμη

Παραπομπές

1. catalogo.beniculturali.it.
2. Ανακτήθηκε στις 6  Ιανουαρίου 2021.
3. (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 4959. Ανακτήθηκε στις 31  Ιουλίου 2018.
4. (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. Ανακτήθηκε στις 30  Ιουλίου 2018.