Ντονάτο Μπραμάντε

Ο Ντονάτο Μπραμάντε (ιταλ.:Donato Bramante^[12][13][14] ,1444 - 11 Απριλίου 1514)^[15] ήταν Ιταλός αρχιτέκτονας. Εισήγαγε την αρχιτεκτονική της Αναγέννησης στο Μιλάνο και τον ρυθμό της ακμής της Αναγέννησης στη Ρώμη, όπου ο σχεδιασμός του για τη βασιλική του Αγίου Πέτρου απετέλεσε τη βάση για το μετέπειτα σχέδιο που εκτέλεσε ο Μιχαήλ Άγγελος. Το Τεμπιέττο (στην αυλή του Σαν Πιέτρο ιν Μοντόριο) σημάδευσε το ξεκίνημα της ακμής της Αναγέννησης στη Ρώμη (1502), όταν ο Πάπας Ιούλιος Β΄ ανέθεσε τον Μπραμάντε να κτίσει έναν ναΐσκο, στο σημείο όπου ο απόστολος Πέτρος θεωρείται ότι σταυρώθηκε. Γεννήθηκε ως Ντονάτο ντι Πασκούτσο ντ'Αντόνιο^[16] και είναι επίσης γνωστός ως Μπραμάντε Λάτζαρι.^[17][18]

Ντονάτο Μπραμάντε
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Donato Bramante (Ιταλικά)
Γέννηση	1444[1][2][3] Φερμινιάνο
Θάνατος	11  Απριλίου 1514[1][4] Ρώμη[5][6]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ιταλικά[7][8]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αρχιτέκτονας[9][4][10] ζωγράφος[11][4][10] μηχανικός
Αξιοσημείωτο έργο	Santa Maria Nuova Santa Maria presso San Satiro Christ at the Column
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η ζωή του

Γεννήθηκε με το όνομα Ντονάτο ντ'Ανιόλο^[18] ή Ντονάτο (ντι) Πασκούτσιο ντ'Αντόνιο στην Ουρμπάνια, κοντά στο Ουρμπίνο. Το 1467 ο μηχανικός Λουτσιάνο Λαουράνα πρόσθεσε μία περίστυλη στοά και άλλα αναγεννησιακά στοιχεία στο παλάτι του Φεντερίκο ντα Μοντεφέλτρο δούκα του Ουρμπίνο. Εκεί η αρχιτεκτονική του Μπραμάντε επισκιάστηκε από τη ζωγραφική του επιδεξιότητα: γνώριζε καλά τους ζωγράφους Μελότσο ντα Φορλί και Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα, οι οποίοι ενδιαφερόταν για τους κανόνες της προοπτικής και τα χαρακτηριστικά του ιλουζιονισμού της ζωγραφικής του Αντρέα Μαντένια.

Tempietto, στην αυλή του Σαν Πιέτρο ιν Μοντόριο.

Στο Μιλάνο

Περί το 1474 ο Μπραμάντε μετακινήθηκε στη Ρώμη, πόλη με μακρά γοτθική αρχιτεκτονική παράδοση και έκτισε αρκετές εκκλησίες στον νέο από την αρχαιότητα ρυθμό. Ο Λουδοβίκος Σφόρτσα δούκας του Μιλάνου τον έκανε αρχιτέκτονα της Αυλής του από το 1476. Αποκορύφωμα των έργων που του ανέθετε, είναι η Σάντα Μαρία πρέσο Σαν Σατίρο (1482-86), όπου χρησιμοποιήθηκε οπτική ψευδαίσθηση (trompe-l'oeil). Στον ναό αυτόν δεν υπήρχε χώρος πίσω από το ιερό, έτσι ο Μπραμάντε ζωγράφισε με θεατρικό τρόπο τον τοίχο του ιερού σαν να υπήρχε χώρος για τη χορωδία, όπου οι ρωμαϊκοί κίονες ήταν ανάγλυφοι και το ύψος τους μειωνόταν σύμφωνα με την προοπτική. Στη βόρεια μεριά εφάπτεται το Σκευοφυλάκιο, οκτάγωνο κτήριο με τρούλο. Επίσης στο Μιλάνο ο Μπραμάντε έκτισε τη Σάντα Μαρία ντέλλε Γκράτσιε (1492-99) και μερικές άλλες κατασκευές στην Παβία και ίσως στο Λενιάνο. Πάντως το 1499 ο Γαλλικός στρατός εκτόπισε τον προστάτη του Σφόρτσα από το Μιλάνο και ο Μπραμάντε έφυγε στη Ρώμη, όπου ήταν ήδη γνωστός στον ισχυρό καρδινάλιο Ραφαέλε Ριάριο, ανιψιό του πάπα Σίξτου Δ΄.

Στη Ρώμη

Στη Ρώμη σύντομα αναγνωρίστηκε με τον καρδινάλιο Τζουλιάνο ντελλα Ρόβερε, που σύντομα έγινε πάπας ως Ιούλιος Β΄. Ο Μπραμάντε σχεδίασε -για τον Φερδινάνδο Β΄ της Αραγωνίας και την Ισαβέλλα Β΄ της Καστίλης ή ίσως για τον Ιούλιο Β΄- ένα από τα πιο με αρμονικές αναλογίες κτήρια της Αναγέννησης: τον ναΐσκο (tempietto) στην αυλή του Σαν Πιέτρο ιν Μοντόριο στον Ιανίκουλο λόφο. Το κτήριο αυτό, παρά τη μικρή του κλίμακα, έχει όλες τις καθορισμένες αναλογίες και τη συμμετρία των κατασκευών της Κλασικής εποχής· περιστοιχίζεται από λεπτούς, δωρικούς κίονες και περιβάλλεται από τρούλο. Σύμφωνα με ένα μεταγενέστερο χαρακτικό του Σαμπαστιάνο Σέρλιο, ο Μπραμάντε σχεδίαζε να τον τοποθετήσει μέσα σε μία αυλή με κιονοστοιχία γύρω. Τον Νοέμβριο του 1503 ο Ιούλιος Β΄ ανέθεσε στον Μπραμάντε την κατασκευή του μεγαλύτερου κτηρίου του 16ου αι. στην Ευρώπη, της εκκλησίας του Αγ. Πέτρου. Ο θεμέλιος λίθος της πρώτης από τις μεγάλες αψίδες που θα στήριζαν τον τρούλο, τέθηκε σε μία τελετή στις 17 Απριλίου 1506. Πολύ λίγα σχέδια του Μπραμάντε διασώθηκαν, και μερικά των βοηθών του, που δείχνουν το εύρος της ομάδας που είχε αναλάβει το έργο. Το όραμα του Μπραμάντε για τον Άγ. Πέτρο ήταν να έχει κάτοψη έναν Ελληνικό (δηλ. ισοσκελή) σταυρό, που συμβόλιζε γι' αυτόν και τη γενιά του μία υψηλή τελειότητα. Από αυτό το σχέδιο επηρεάστηκε η κατασκευή της Σάντα Μαρία ντέλλα Κονζολατσιόνε στο Τόντι. Όμως όταν αυτός απεβίωσε το 1514, το σχέδιο άλλαξε ριζικά με την επιμήκυνση του σκέλους προς την είσοδο. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε τέσσερα μεγάλα παρεκκλήσια στον χώρο μεταξύ των τεσσάρων σκελών, έτσι το συνολικό κτήριο θα ήταν τετράγωνο. Κάθε παρεκκλήσιο θα είχε έναν μικρότερο τρούλο, δηλ. ο ναός θα ήταν πιο πολύ Ρωμανο-Βυζαντινός στη μορφή του, παρά μία ορθογώνια βασιλική που είναι τώρα (βλέπε Βασιλική του Αγίου Πέτρου).

Ο Μπραμάντε επίσης εργάστηκε σε μερικές άλλες παραγγελίες. Μεταξύ των πιο πρώιμων έργων του στη Ρώμη, πριν ξεκινήσουν οι εργασίες του Αγ. Πέτρου, ήταν η περίστυλη αυλή (cloister) της Σάντα Μαρία ντέλλα Πάτσε, κοντά στην Πιάτσα Ναβόνα.

Οικοδομικά έργα του

Το 1ο και το 3ο έγιναν στο Μιλάνο, τα υπόλοιπα στη Ρώμη:

• Σάντα Μαρία πρέσο Σαν Σατίρο π. 1482-1486.
• Παλάτσο ντελλα Καντσελλαρία π. 1489-1513.
• Σάντα Μαρία ντέλλε Γκράτσιε: η περίστυλος αυλή και η αψίδα, 1492-1498.
• Τεμπιέττο, στην αυλή του Σαν Πιέτρο ιν Μοντόριο, 1502.
• Σάντα Μαρία ντελλα Πάτσε: περίστυλος αυλή, 1504.
• Βασιλική του Αγίου Πέτρου, το κτήριο σχεδιάστηκε το 1503, οι εργασίες ξεκίνησαν το 1506.
• Κορτίλε ντελ Μπελβεντέρε στο Βατικανό, 1506.
• Παλάτσο Καπρίνι, γνωστό και ως Οικία του Ραφαήλ. Ξεκίνησε περί το 1510 και κατεδαφίστηκε τον 17ο αι.

Plans for St Peter's Basilica

Σχέδιο του Αγ. Πέτρου, επάνω από ένα σχέδιο της πρότερης, παλαιάς βασιλικής.

Το σχέδιο που παρουσίασε ο Μπραμάντε: ένας Ελληνικός (= ισοσκελής) σταυρός (ανακατασκευή του Geymüller)

Ο τρούλος, όπως σχεδιάστηκε από τον Μπραμάντε.

Παραπομπές

1. «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 1960. donato-bramante.
2. «Donato Bramante». (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500019098.
3. «Donato Bramante». British Museum person-institution thesaurus. 20684.
4. BeWeB. 125. Ανακτήθηκε στις 14  Φεβρουαρίου 2021.
5. Ανακτήθηκε στις 18  Απριλίου 2021.
6. Ανακτήθηκε στις 18  Απριλίου 2021.
7. «Identifiants et Référentiels» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. 05351050X. Ανακτήθηκε στις 20  Μαρτίου 2020.
8. CONOR.SI. 9666403.
9. Arkitekter verksamma i Sverige. 11  Ιουλίου 2014.
10. The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/87221. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
11. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 1  Νοεμβρίου 2017. 500019098. Ανακτήθηκε στις 14  Μαΐου 2019.
12. Πρότυπο:Cite Oxford Dictionaries
13. Πρότυπο:Cite American Heritage Dictionary
14. Πρότυπο:Cite Merriam-Webster
15. Davies, Paul· Hemsoll, David (1996). «Bramante, Donato». Στο: Turner, Jane, επιμ. The Dictionary of Art. IV. New York: Grove. σελίδες 642–653. ISBN 9781884446009.
16. Forsyth, Joseph (2001). Remarks on Antiquities, Arts, and Letters During an Excursion in Italy, in the Years 1802 and 1803. University of Delaware Press. σελ. 289.
17.  Μπέινς, Τ.Σ., επιμ. (1878). «Bramante». Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα. 4 (9η έκδοση). Νέα Υόρκη: Charles Scribner's Sons, σσ. 213–214.
18.  Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Bramante» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 4 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σελ. 418

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

•  Sauer, Joseph (1907). «Donato Bramante». Catholic Encyclopedia. 2. New York: Robert Appleton Company.
• Donato Bramante Source Information,

Pictures & Documentaries about Donato.