![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Kke_plaque_1st_seke_congress.jpg/640px-Kke_plaque_1st_seke_congress.jpg&w=640&q=50)
Ιστορία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας
From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ιστορία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας διαμόρφωσε τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, αφού αποτελεί το μακροβιότερο πολιτικό κόμμα της χώρας.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Kke_plaque_1st_seke_congress.jpg/320px-Kke_plaque_1st_seke_congress.jpg)
![]() |
Αυτό το λήμμα χρειάζεται μορφοποίηση ώστε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές μορφοποίησης της Βικιπαίδειας. |
Ιδρύθηκε ως Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ) στις 17 Νοεμβρίου 1918 στον Πειραιά. Τον Ιανουάριο του 1920, σε συνεργασία με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας και το Βουλγαρικό Κομμουνιστικό Κόμμα, ίδρυσε τη Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία και τρείς μήνες αργότερα μετονομάστηκε σε Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (Κομμουνιστικό) (ΣΕΚΕ(Κ)) ενώ παράλληλα εντάχθηκε στην Γ' Διεθνή ως «Ελληνικό Τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς». Τον Δεκέμβριο του 1924 μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ). Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Θεόδωρου Παγκάλου, τα μέλη του υπέστησαν έντονες διώξεις. Πάραυτα, μετά την πτώση του Πάγκαλου, στις βουλευτικές εκλογές του 1926 σημείωσε τις πρώτες σημαντικές εκλογικές του επιτυχίες, όπου κατάφερε να εκλέξει δέκα βουλευτές.
Το 1929, η Κυβέρνηση Βενιζέλου ψήφισε το Ιδιώνυμο, νόμο για την καταστολή κομμουνιστικών και συνδικαλιστικών ιδεών, γεγονός που οδήγησε σε νέο κύκλο διώξεων μελών και υποστηρικτών του. Το 1931, μετά από παρέμβαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς, Γενικός Γραμματέας ανέλαβε ο Νίκος Ζαχαριάδης, φανατικός υποστηρικτής του Ιωσήφ Στάλιν, κίνηση που μετέβαλε σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο λειτουργίας του κόμματος. Στις εκλογές του 1935, σημείωσε τη μεγαλύτερη εκλογική του επιτυχία την περίοδο του Μεσοπολέμου, συγκεντρώνοντας 9,59% των ψήφων. Το 1936, το ηγετικό στέλεχος του κόμματος, Στέλιος Σκλάβαινας, σύνηψε με τον τότε ηγέτη του κόμματος των Φιλελεύθερων, Θεμιστοκλή Σοφούλη μυστικό σύμφωνο, γνωστό ως «Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα» όπου το ΚΚΕ δεσμεύτηκε να δώσει ψήφο ανοχής σε κυβέρνηση των Φιλελεύθερων, ενώ ο Σοφούλης να ανακαλέσει την αντικομμουνιστική νομοθεσία της περιόδου η οποία δεν εφαρμόστηκε λόγω σφοδρών αντιδράσεων του πολιτικού κόσμου. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, μετά το πραξικόπημα της 4ης Αυγούστου, πέρασε στην παρανομία, και τα μέλη του βίωσαν την πιο έντονη καταστολή της περιόδου του μεσοπολέμου, με ορισμένα όπως ο Χρήστος Μαλτέζος, να εκτελούνται από την Ασφάλεια.
Στις 31 Οκτωβρίου 1940, τρεις μέρες μετά την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, παραβαίνοντας τις οδηγίες της Σοβιετικής Ένωσης σχετικά με τη στάση του κόμματος απέναντι στον άξονα λόγω του συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότωφ, ο Ζαχαριάδης έστειλε προσωπική επιστολή στον Ιωάννη Μεταξά όπου ανέφερε τη στήριξη του αγώνα ενάντια στην ιταλική εισβολή, κίνηση που επικρίθηκε σφοδρά από τη Σοβιετική Ένωση. Με την κατάληψη της Ελλάδας από τον Άξονα, ο Ζαχαριάδης παραδόθηκε στους Γερμανούς και στη συνέχεια μεταφέρθηκε έγκλειστος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου ενώ γενικός γραμματέας ανέλαβε ο Γεώργιος Σιάντος. Μέλη του ΚΚΕ -μαζί με μέλη άλλων κομμάτων- συμμετείχαν στη σύσταση της πρώτης αντιστασιακής οργάνωσης, την «Ελευθερία» τον Μάιο του 1941. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους μετά από την έναρξη της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα», δημιούργησε μαζί με τρία άλλα περιθωριακά κόμματα της αριστεράς το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) αντιστασιακή οργάνωση που εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη της Ελλάδας, αλλά και τη εν γένει μεγαλύτερη πολιτική οργάνωση στη σύγχρονη ιστορία της χώρας.
Τον Φεβρουάριο του 1942, δημιουργήθηκε το ένοπλο σκέλος του ΕΑΜ, ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ) έχοντας ως επικεφαλής τον κομμουνιστή Άρη Βελουχιώτη. Η έντονη πόλωση μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων, οδήγησε το 1943 στην εκδήλωση ενόπλων συγκρούσεων μεταξύ του ΕΛΑΣ από τη μία και των υπόλοιπων οργανώσεων από την άλλη. Στον απόηχο των συγκρούσεων, ο ΕΛΑΣ είχε επικρατήσει των περισσοτέρων και τα μέλη τους εντάχθηκαν σε αυτόν, ιδιώτευσαν, ή συμμετείχαν στα Τάγματα Ασφαλείας. Τον Δεκέμβριο του 1944, έλαβε χώρα σύγκρουση στην Αθήνα μεταξύ του ΕΛΑΣ από τη μία και Βρετανικών και κυβερνητικών δυνάμεων από την άλλη, γνωστή ως «Δεκεμβριανά», που έληξαν με την ήττα του πρώτου. Ύστερα, υπογράφτηκε η Συμφωνία της Βάρκιζας, συμφωνία σχετικά με τους όρους της συνθηκολόγησης μεταξύ των δύο πλευρών η οποία παραβιάστηκε και από τις δύο μεριές. Ύστερα, ξεκίνησε έντονη βία έναντι σε μέλη του ΕΑΜ και φίλα προσκείμενους πολίτες από παρακρατικές φιλομοναρχικές ομάδες, γεγονότα γνωστά ως Λευκή Τρομοκρατία. Τον Μάιο του 1945, επέστρεψε στην Ελλάδα ο Ζαχαριάδης και ανέλαβε εκ νέου την αρχηγεία του κόμματος. Υπό την ηγεσία του, το ΚΚΕ προέκρινε αρχικά την αυτοάμυνα των μελών του απέναντι στη λευκή τρομοκρατία και από τον Φεβρουάριο του 1946 μία «διπλή στρατηγική» τόσο πολιτικής όσο και ένοπλης αντάρτικης δράσης με αμυντικό χαρακτήρα.
Παραδοσιακά, σημείο έναρξης του Εμφυλίου Πολέμου θεωρείται η επίθεση ομάδας ανταρτών στον Σταθμό Χωροφυλακής Λιτοχώρου Πιερίας τη νύχτα της 30ής Μαρτίου 1946, παραμονή των κοινοβουλευτικών εκλογών, από τις οποίες το ΚΚΕ απείχε. Ακολούθησαν κρατικές διώξεις αριστερών, που εντάθηκαν μετά την επιστροφή στην Ελλάδα του βασιλιά Γεώργιου Β΄ με ένα αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα. Οι ομάδες των ανταρτών οργανώθηκαν υπό τον Μάρκο Βαφειάδη στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας που δρούσε σε ορεινές κυρίως περιοχές της επαρχίας, λαμβάνοντας την υποστήριξη χωρών του σοσιαλιστικού μπλοκ. Οι συγκρούσεις μεταξύ του ΔΣΕ και του Εθνικού Στρατού έληξαν τον Αύγουστο του 1949, στην τρίτη μάχη της Φλώρινας, όπου ο ΔΣΕ αποχώρησε ηττημένος στην Αλβανία. Με τη λήξη του Εμφυλίου, δημιουργήθηκε ένα μεγάλο προσφυγικό ρεύμα περίπου 100.000 ανθρώπων, οι οποίοι μετέβησαν σε χώρες του ανατολικού μπλόκ και της Σοβιετικής Ένωσης. Το ΚΚΕ, όντας παράνομο, εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι, το οποίο αποτέλεσε και την έδρα του κόμματος ως το 1968. Το 1951 αριθμός στελεχών του μαζί με στελέχη άλλων αριστερών κομμάτων, δημιούργησε την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ), ένα μη κομμουνιστικό κόμμα της Αριστεράς την ηγεσία του οποίου ανέλαβε ο σοσιαλιστής Ιωάννης Πασαλίδης. Η ΕΔΑ σημείωσε σημαντικές εκλογικές επιτυχίες κατά την πρώιμη μετεμφυλιακή περίοδο, ιδιαίτερα στις εκλογές του 1958.
Το 1956, τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Στάλιν, ύστερα από τεράστιες εσωκομματικές εντάσεις και παρεμβάσεις της Σοβιετικής Ένωσης, ο Ζαχαριάδης παραιτήθηκε από τη θέση του γενικού γραμματέα, χρέη του οποίου ανέλαβε, -ύστερα από τη μεταβατική θητεία του Αποστόλου Γκρόζου- ο Κώστας Κολιγιάννης. Τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους, ο Ζαχαριάδης διεγράφη ολοκληρωτικά από το κόμμα και το 1962 εξορίστηκε στο Σουργκούτ, όπου και αυτοκτόνησε το 1973. Μετά από την εγκαθίδρυση της δικτατορίας των συνταγματαρχών, φίλα προσκείμενοι πολίτες γνώρισαν νέο κύκλο διώξεων, ενώ παράλληλα συμμετείχαν ενεργά στον αντιδικτατορικό αγώνα. Το 1968, ύστερα από την εισβολή του συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία, το ΚΚΕ γνώρισε νέα εσωτερική κρίση κατά την οποία η έδρα του μεταφέρθηκε στη Βουδαπέστη και διασπάστηκε σε δύο τμήματα, ένα φιλοσοβιετικό και ένα ευρωκομμουνιστικό, το οποίο ονομάστηκε ΚΚΕ Εσωτερικού. Το 1974, ύστερα από την πτώση της δικτατορίας, το ΚΚΕ νομιμοποιήθηκε ύστερα από διάταγμα της κυβέρνησης εθνικής ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Κατά τη δεκαετία του 1980 έχοντας ως γενικό γραμματέα τον Χαρίλαο Φλωράκη, το ΚΚΕ εδραιώθηκε ως τρίτο κόμμα του κοινοβουλίου, με την εκλογική του δύναμη να κυμαίνεται από 9,36% στις εκλογές του 1981 έως 13,13% στις εκλογές Ιουνίου 1989. Το 1989, συμμετείχε στην κυβέρνηση Τζαννετάκη ως μέλος του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου. Με την πτώση των σοσιαλιστικών καθεστώτων και της σοβιετικής ένωσης, το ΚΚΕ γνώρισε μια νέα πολιτική κρίση, κατά την οποία τα στελέχη του διχάστηκαν σχετικά με την πορεία που θα ακολουθούσε το κόμμα. Ύστερα από εσωκομματικές εκλογές που έλαβαν χώρα τον Φεβρουάριο του 1991, η Αλέκα Παπαρήγα επικράτησε οριακά του Γιάννη Δραγασάκη, με την πρώτη να εκπροσωπεί την ορθόδοξη πτέρυγα, και τον δεύτερο την ανανεωτική. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε εκ νέου διάσπαση του κόμματος όπου οι ανανεωτές εγκατέλειψαν το ΚΚΕ και εντάχθηκαν στον Συνασπισμό, ο οποίος μετέπειτα μετασχηματίστηκε στον Συνασπισμό Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ).
Τη σύγχρονη εποχή, αποτελεί ένα από τα λίγα σε απήχηση μαρξιστικά-λενινιστικά κομμουνιστικά κόμματα με κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.