Επιληπτική κρίση είναι μια περίοδος συμπτωμάτων λόγω της ανώμαλα υπερβολικής ή σύγχρονης νευρονικής δραστηριότητας στον εγκέφαλο. From Wikipedia, the free encyclopedia
Επιληπτική κρίση (seizure ή epileptic seizure), είναι μια περίοδος συμπτωμάτων λόγω της ανώμαλα υπερβολικής ή σύγχρονης νευρονικής δραστηριότητας στον εγκέφαλο.[2] Τα εξωτερικά αποτελέσματα ποικίλλουν από ανεξέλεγκτες κινήσεις που αφορούν μεγάλο τμήμα του σώματος με απώλεια συναίσθησης (τονική-κλονική επιληπτική κρίση), ή κινήσεις τρόμου που αφορούν μόνο μικρό τμήμα του σώματος με ποικίλα επίπεδα συνείδησης (εστιακών επιληπτικών κρίσεων), μέχρι ανεπαίσθητη στιγμιαία απώλεια συνείδησης (αφαιρετική κρίση).[3] Τις περισσότερες φορές αυτά τα επεισόδια διαρκούν λιγότερο από 2 λεπτά και παίρνει κάποιο χρόνο για επιστροφή στο κανονικό.[1][5] Μπορεί επίσης να εμφανιστεί απώλεια ελέγχου ουροδόχου κύστης.[3]
Επιληπτική κρίση | |
---|---|
Γενικευμένη κορυφή 3 Hz και εκφορτίσεις σε ηλεκτροεγκεφαλογράφημα | |
Ειδικότητα | Νευρολογία |
Συμπτώματα | Ποικίλα |
Διάρκεια | Συνήθως < 2 λεπτά[1] |
Είδη | Προκλητές, απρόκλητες[2] |
Αίτια | Προκαλούμενες: υπογλυκαιμία, στερητικό σύνδρομο οινοπνεύματος, υπονατριαιμία, πυρετός, εγκεφαλίτιδα, διάσειση[3][2] Απρόκλητες: Άγνωστες, εγκεφαλική κάκωση, εγκεφαλικός όγκος, προηγούμενο εγκεφαλικό επεισόδιο[1][3][2][4] |
Διαγνωστική μέθοδος | Με βάση τα συμπτώματα, εξετάσεις αίματος, ακτινοδιαγνωστική, ηλεκτροεγκεφαλογράφημα[4] |
Διαφορική διάγνωση | Λιποθυμία, μη επιληπτικό ψυχογενές συμβάν, τρόμος, ημικρανία, παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο[3][1] |
Θεραπεία | Λιγότερο από 5 λεπτά: Τοποθέτηση του ατόμου στα πλευρά του, αφαίρεση κοντινών επικίνδυνων αντικειμένων[5] Περισσότερο από 5 λεπτά: Θεραπεία σύμφωνα με την επιληπτική κατάσταση[5] |
Νοσηρότητα | ~10% των ατόμων (κάποτε)[1][6] |
Ταξινόμηση |
Οι επιληπτικές κρίσεις μπορεί να είναι προκλητές και απρόκλητες.[2] Οι προκλητές κρίσεις οφείλονται σε στιγμιαίο συμβάν όπως χαμηλό σάκχαρο αίματος, στέρηση από οινόπνευμα, χαμηλό νάτριο αίματος, πυρετός, εγκεφαλίτιδα, ή εγκεφαλική διάσειση.[3][2] Απρόκλητες επιληπτικές κρίσεις εμφανίζονται χωρίς γνωστή ή επιδιορθώσιμη αιτία που συνεχείς κρίσεις είναι πιθανές.[1][3][2][4] Οι απρόκλητες κρίσεις μπορεί να προκαλούνται από άγχος ή στέρηση ύπνου (sleep deprivation).[3] Ασθένειες του εγκεφάλου, όπου έχει υπάρξει τουλάχιστον μια κρίση και μακροπρόθεσμος κίνδυνος παραπέρα κρίσεων, είναι γνωστές ομαδικά ως επιληψία.[2] Καταστάσεις που μοιάζουν με επιληπτικές κρίσεις, αλλά δεν περιλαμβάνουν την λιποθυμία, μη επιληπτικά ψυγογενή συμβάντα και τρέμουλο.[3]
Μια επιληπτική κρίση που διαρκεί για περισσότερο από μια σύντομη περίοδο χρόνου είναι ιατρικά επείγουσα.[7] Οποιαδήποτε επιληπτική κρίση κρατά περισσότερο από 5 λεπτά πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επιληπτική κατάσταση (status epilepticus).[5] Μια πρώτη επιληπτική κρίση δεν απαιτεί μακροπρόθεσμη θεραπεία με αντισπασμωδικά φάρμακα (anti-seizure medications) εκτός και αν βρεθεί ειδικό πρόβλημα στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) ή στην εγκεφαλική απεικόνιση.[4] Συνήθως, είναι ασφαλές να ολοκληρωθεί η εξέταση που ακολουθεί μία μόνο κρίση ως εξωτερικού ασθενούς.[3] Σε πολλούς, που φαίνεται να είναι η πρώτη επιληπτική κρίση, έχουν συμβεί προγενέστερα άλλες μικρότερες κρίσεις.[8]
Μέχρι το 10% των ατόμων έχουν τουλάχιστον μια επιληπτική κρίση.[1][6] Οι προκλητές επιληπτικές κρίσεις εμφανίζονται σε περίπου 3,5 ανά 10.000 άτομα τον χρόνο, ενώ οι απρόκλητες κρίσεις εμφανίζονται σε περίπου 4,2 ανά 10.000 άτομα τον χρόνο.[1] Μετά από μια κρίση, η πιθανότητα εμφάνισης δεύτερης είναι περίπου 50%.[9] Η επιληψία επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού τη δεδομένη χρονική στιγμή,[6] με περίπου το 4% του πληθυσμού να επηρεάζεται κάποια στιγμή.[4] Σχεδόν το 80% των ατόμων με επιληψία ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες.[6] Σε πολλά μέρη, απαιτείται η διακοπή της οδήγησης μέχρι να μην έχουν κρίση για μια δεδομένη χρονική περίοδο.[1]
Οι ενδείξεις και τα συμπτώματα των επιληπτικών κρίσεων μπορεί να εξαρτώνται από τον τύπο.[10] Ο πιο συνηθισμένος τύπος επιληπτικής κρίσης είναι ο σπασμωδικός (60%).[11] Στα δύο τρίτα από αυτούς ξεκινούν ως εστιακές κρίσεις και γενικεύονται, ενώ στο ένα τρίτο ξεκινά ως γενικευμένες κρίσεις.[11] Το υπόλοιπο 40% των κρίσεων είναι μη σπασμωδικοί μη σπασμωδικοί, που παράδειγμα τους είναι η αφαιρετική κρίση (absence seizure).[12]
Πριν τις εστιακές κρίσεις προηγούνται συχνά ορισμένα βιώματα , γνωστά ως αύρα (aura).[10] Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν αισθητήρια, οπτικά, ψυχικά, αυτόνομα, οσφρητικά ή κινητικά φαινόμενα.[13]
Σε εστιακή κρίση ένα άτομο μπορεί να εμφανίζεται συγκεχυμένο και δεν μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις ή κατευθύνσεις. Η εστιακή επιληπτική κρίση μπορεί να γενικευτεί.[13]
Η αντανακλαστική δραστηριότητα μπορεί να ξεκινήσει σε συγκεκριμένη ομάδα μυών και να διαδοθεί στις γειτονικές ομάδες μυών.[14] Ασυνήθιστες δραστηριότητες που δεν δημιουργούνται ενσυνείδητα μπορεί να εμφανιστούν.[14] Αυτές είναι γνωστές ως αυτοματισμοί (automatisms) και περιλαμβάνουν απλές ενέργειες όπως χτύπημα των χειλιών ή πιο σύνθετες ενέργειες όπως ενέργειες άρσης κάποιου πράγματος.[14]
Υπάρχουν έξι κύριοι τύποι γενικευμένων επιληπτικών κρίσεων: τονική-κλονική, τονική, κλονική, μυοκλονική αφαιρετική και ατονικές.[15] Όλες εμπεριέχουν απώλεια συνείδησης και συμβαίνουν συνήθως χωρίς προειδοποίηση.[16]
Μια επιληπτική κρίση μπορεί να διαρκέσει από λίγα δευτερόλεπτα μέχρι περισσότερο από πέντε λεπτά και σε αυτό το σημείο είναι γνωστή ως επιληπτική κατάσταση.[17] Οι περισσότερες τονικές-κλονικές επιληπτικές κρίσεις διαρκούν λιγότερο από δύο ή τρία λεπτά.[17] Οι αφαιρετικές κρίσεις διαρκούν συνήθως περίπου 10 δευτερόλεπτα.[12]
Μετά το ενεργό τμήμα της κρίσης, υπάρχει συνήθως μια περίοδος σύγχυσης που λέγεται μετακρισιακή (postictal) περίοδος πριν την επιστροφή κανονικού επιπέδου συνείδησης.[10] Αυτό συνήθως κρατά 3 μέχρι 15 λεπτά,[18] αλλά μπορεί να κρατήσει και ώρες.[19] Άλλα συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν: κόπωση, πονοκέφαλο, δυσκολία ομιλίας και ανώμαλη συμπεριφορά.[19] Ψύχωση μετά από επιληπτική κρίση είναι σχετικά συνηθισμένη και εμφανίζεται μεταξύ 6 και 10% των ατόμων.[20] Συχνά, τα άτομα δεν θυμούνται τι συνέβη κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου.[19]
Οι επιληπτικές κρίσεις έχουν κάποιες αιτίες. Από αυτούς που έχουν κρίση, το 25% περίπου έχει επιληψία.[21] Με τις κρίσεις συνδέονται κάποιες συνθήκες, αλλά δεν είναι επιληψία που συμπεριλαμβάνουν: τις περισσότερες εμπύρετες κρίσεις (febrile seizures) και αυτές που εμφανίζονται γύρω από μια οξεία μόλυνση, προσβολή, ή τοξικότητα.[22] Αυτές οι κρίσεις είναι γνωστές ως "οξείες συμπτωματικές" ή "προκλητές" κρίσεις και είναι μέρος των διαταραχών που σχετίζονται με την κρίση.[22] Σε πολλές περιπτώσεις, η αιτία είναι άγνωστη.
Διαφορετικές αιτίες κρίσεων είναι συνηθισμένες σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες.
Η αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις, εάν είναι αρκετά σοβαρή.[26] Διαταραχές που συμπεριλαμβάνουν: κάποια επίπεδα χαμηλού σακχάρου στο αίμα, υπονατριαιμίας, υπεροσμωτικής μη κετωτικής υπεργλυκαιμίας (hyperosmolar nonketotic hyperglycemia), υψηλού νατρίου στο αίμα, χαμηλού ασβεστίου στο αίμα και ουραιμίας (υψηλή ουρία στο αίμα) μπορεί να προκαλέσουν κρίσεις.[16] Καθώς και η ηπατική εγκεφαλοπάθεια και η γενετική διαταραχή πορφυρία.[16]
Φάρμακα και υπερδόσεις φαρμάκων μπορούν να καταλήξουν σε επιληπτικές κρίσεις, [16] καθώς και στέρηση φαρμάκων.[16] Τα συνηθισμένα φάρμακα που εμπλέκονται περιλαμβάνουν: αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωτικά (antipsychotics), κοκαΐνη, ινσουλίνη, και το τοπικό αναισθητικό λιδοκαΐνη.[16] Δυσκολίες με στερητικές κρίσεις εμφανίζονται συνήθως μετά από παρατεταμένη χρήση οινοπνεύματος ή ηρεμιστικά, μια κατάσταση γνωστή ως τρομώδες παραλήρημα.[16]
Το άγχος μπορεί να επάγει επιληπτικές κρίσεις σε άτομα με επιληψία και είναι ένας παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη ελονοσίας. Η σοβαρότητα, η διάρκεια και ο χρόνος που εμφανίζεται το άγχος κατά την ανάπτυξη συνεισφέρουν στη συχνότητα και την ευπάθεια στην ανάπτυξη επιληψίας. Είναι ένα από τα πιο συχνά αυτοαναφερόμενα εναύσματα σε ασθενείς με επιληψία.[31][32]
Η έκθεση σε άγχος καταλήγει σε απελευθέρωση ορμονών που παρεμβαίνει με τις επιπτώσεις τους στον εγκέφαλο. Αυτές οι ορμόνες δρουν και σε διεγερτικές και σε ανασταλτικές νευρικές συνάψεις με αποτέλεσμα την υπερευερεθιστικότητα των νευρώνων στον εγκέφαλο. Ο ιππόκαμπος είναι γνωστό ότι είναι η περιοχή που είναι πολύ ευαίσθητη στο άγχος και είναι επιρρεπής σε επιληπτικές κρίσεις. Εκεί οι μεσολαβητές του άγχους αλληλεπιδρούν με τους υποδοχείς του στόχου για να παράξουν τα αποτελέσματά τους.[33]
Οι επιληπτικές κρίσεις μπορούν να συμβούν ως αποτέλεσμα της αρτηριακής υπέρτασης, γνωστής ως υπερτασική εγκεφαλοπάθεια, ή στην εγκυμοσύνη ως εκλαμψία (eclampsia).[16] Η υπερθερμία μπορεί να είναι επίσης μια αιτία.[16] Συνήθως αυτό απαιτεί θερμοκρασία μεγαλύτερη από 42 °C (107,6 °F).[16]
Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) στοχεύει επίτηδες να επάγει επιληπτική κρίση για τη θεραπεία μεγάλης κατάθλιψης.
Κανονικά η εγκεφαλική ηλεκτρική δραστηριότητα δεν είναι σύγχρονη.[13] Στις επιληπτικές κρίσεις, λόγω των προβλημάτων στον εγκέφαλο,[35] μια ομάδα νευρώνων ξεκινά να λειτουργεί με ανώμαλο, υπερβολικό[11] και συγχρονισμένο τρόπο.[13] Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα κύμα εκπόλωσης, γνωστό ως παροξυσμική εκπολωτική μετατόπιση (paroxysmal depolarizing shift).[36]
Κανονικά αφού ενεργοποιηθεί ένας διεγερτικός νευρώνας (excitatory neuron) αντιστέκεται στην εκφόρτιση για κάποια χρονική περίοδο.[13] Αυτό οφείλεται μερικώς στους ανασταλτικούς νευρώνες, στις ηλεκτρικές μεταβολές στον διεγερτικό νευρώνα και στα αρνητικά αποτελέσματα της αδενοσίνης.[13] Στην επιληψία η αντίσταση των διεγερτικών νευρώνων στην εκφόρτιση κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μειώνεται.[13] Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω των αλλαγών στους ιοντικούς διαύλους ή εάν οι ανασταλτικοί νευρώνες δεν λειτουργούν σωστά.[13] 41 γονίδια ιοντικών διαύλων και πάνω από 1.600 μεταλλάξεις ιοντικών διαύλων εμπλέκονται στην ανάπτυξη των επιληπτικών κρίσεων.[37] Αυτές οι μεταλλάξεις των ιοντικών διαύλων τείνουν να δώσουν μια εκπολωμένη κατάσταση ηρεμίας στους νευρώνες με αποτέλεσμα παθολογική υπερευερεθιστότητα.[38] Αυτή η ανθεκτική εκπόλωση σε μεμονωμένους νευρώνες οφείλεται σε μια εισροή Ca2+ από το εξωτερικό του κυττάρου και οδηγεί σε εκτεταμένο άνοιγμα των διαύλων Na+ και επαναλαμβανόμενα δυναμικά ενέργειας.[39] Η παρακάτω υπερπόλωση (hyperpolarization) διευκολύνεται από τους υποδοχείς γ-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA) ή τους διαύλους καλίου (K+), ανάλογα με τον τύπο του κυττάρου.[39] Εξίσου σημαντικό στην επιληπτική νευρώνια υπερευερεθιστότητα, είναι η μείωση στην ενεργότητα των ανασταλτικών GABAεργικών νευρώνων, ένα φαινόμενο γνωστό ως άρση αναστολής (disinhibition). Η άρση της αναστολής μπορεί να είναι αποτέλεσμα των απώλειας ανασταλτικών νευρώνων, απορρύθμισης του αξονικής ανάπτυξης από τους ανασταλτικούς νευρώνες σε περιοχές νευρωνικής βλάβης, ή ακανόνιστης GABAεργικής σηματοδότησης στους ανασταλτικούς νευρώνες.[40] Η νευρωνική υπερευερεθιστότητα καταλήγει σε μια συγκεκριμένη περιοχή από την οποία μπορεί να αναπτυχθούν επιληπτικές κρίσεις, γνωστή ως "εστία κρίσης".[13] Ως συνέπεια εγκεφαλικού τραύματος, ένας άλλος μηχανισμός επιληψίας μπορεί να είναι η αυξητική ρύθμιση των διεγερτικών κυκλωμάτων ή μειωμένη ρύθμιση τους.[13][41] Αυτές οι δευτερογενείς επιληψίες εμφανίζονται μέσω διεργασιών γνωστών ως επιληπτογένεση (epileptogenesis).[13][41] Αποτυχία του αιματοεγκεφαλικού φραγμού μπορεί επίσης να αποτελέσει αιτιώδη μηχανισμό.[42] Ενώ η διαταραχή μόνο του αιματοεγκεφαλικού φραγμού φαίνεται να προκαλεί επιληπτογένεση, έχει συσχετιστεί με αυξημένη δραστηριότητα επιληπτικών κρίσεων.[43] Επιπλέον, εμπλέκεται σε χρόνιες επιληπτικές καταστάσεις μέσω πειραμάτων που επάγουν φραγμό διαπερατότητας με χημικές ενώσεις.[43] Η διαταραχή μπορεί να οδηγήσει σε διαρροή υγρού εκτός των αιμοφόρων αγγείων στην περιοχή μεταξύ κυττάρων και να οδηγήσει σε επιληπτικές κρίσεις.[44] Προκαταρκτικά ευρήματα σε πρωτεΐνες του αίματος στον εγκέφαλο μετά από επιληπτική κρίση υποστηρίζουν αυτήν τη θεωρία.[43]
Οι εστιακές επιληπτικές κρίσεις ξεκινούν σε ένα εγκεφαλικό ημισφαίριο, ενώ οι γενικευμένες εστιακές κρίσεις ξεκινούν και στα δύο ημισφαίρια.[15] Μερικοί τύποι επιληπτικών κρίσεων μπορεί να αλλάξουν τη δομή του εγκεφάλου, ενώ άλλες φαίνεται να έχουν μικρή επίπτωση.[45] Η γλοίωση (Gliosis), η νευρωνική απώλεια και η ατροφία ειδικών περιοχών του εγκεφάλου συνδέονται με την επιληψία, αλλά είναι ασαφές εάν η επιληψία προκαλεί αυτές τις αλλαγές, ή εάν αυτές οι αλλαγές έχουν ως αποτέλεσμα επιληψία.[45]
Η δραστηριότητα των επιληπτικών κρίσεων μπορεί να διαδοθεί μέσω των ενδογενών ηλεκτρικών πεδίων του εγκεφάλου.[46] Οι προτεινόμενοι μηχανισμοί που μπορεί να προκαλέσουν τη διάδοση και ένταξη των νευρώνων περιλαμβάνουν αύξηση των K+ από την εξωτερική πλευρά του κυττάρου και αύξηση των Ca2+ στα προσυναπτικά άκρα.[39] Αυτοί οι μηχανισμοί μετριάζουν την υπερπόλωση και εκπολώνουν τους γειτονικούς νευρώνες και αυξάνουν την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών.[39]
Οι επιληπτικές κρίσεις μπορούν να διαιρεθούν σε προκλητές και απρόκλητες.[2] Οι προκλητές επιληπτικές κρίσεις είναι επίσης γνωστές ως "οξείες συμπτωματικές επιληπτικές κρίσεις" (acute symptomatic seizures) ή "αντιδραστικές επιληπτικές κρίσεις" (reactive seizures).[2] Οι απρόκλητες επιληπτικές κρίσεις είναι γνωστές και ως "αντανακλαστικές κρίσεις" (reflex seizures).[2] Ανάλογα με την υποτιθέμενη αιτία μπορεί να είναι χρήσιμες εξετάσεις αίματος και οσφυονωτιαία παρακέντρηση (lumbar puncture).[4] Η υπογλυκαιμία μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις και πρέπει να αποκλειστεί. Συνιστάται ηλεκτροεγκεφαλογράφημα και εγκεφαλική απεικόνιση με αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία στην εξέταση επιληπτικών κρίσεων που δεν σχετίζονται με πυρετό.[4][47]
Οι τύποι επιληπτικών κρίσεων οργανώνονται ανάλογα με τον εάν η πηγή της κρίσης είναι τοπική (εστιακές κρίσεις) ή διάχυτη (γενικευμένες κρίσεις) μέσα στον εγκέφαλο.[15] Οι γενικευμένες επιληπτικές κρίσεις διαιρούνται σύμφωνα με την επίπτωση στο σώμα και περιλαμβάνουν τονικοκλονικές (μεγάλη επιληψία (grand mal)), αφαιρετικές (μικρή επιληψία (petit mal)), μυοκλονικές, κλονικές, τονικές και ατονικές.[15][48] Κάποιες κρίσεις όπως οι επιληπτικοί σπασμοί είναι άγνωστου τύπου.[15]
Οι επιληπτικές εστιακές κρίσεις (που παλιότερα ονομαζόντουσαν μερικές[11]) διαιρούνται σε απλές μερικές ή σύνθετες μερικές.[15] Η τρέχουσα πρακτική δεν το συνιστά πλέον αυτό και προτιμά να περιγράφει τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια επιληπτικής κρίσης.[15]
Τα περισσότερα άτομα μετά από μια κρίση είναι σε μετακρισιακή κατάσταση (postictal state) (νυσταλέα ή συγκεχυμένα). Μπορεί να εμφανίζουν σημάδια άλλων τραυματισμών. Σημάδι δαγκώματος στην πλευρά της γλώσσας βοηθά στην επιβεβαίωση μιας κρίσης όταν συμβαίνει, αλλά μόνο το ένα τρίτο των ατόμων που είχαν κρίση έχει ένα τέτοιο δάγκωμα.[49] Όταν εμφανίζεται σε άτομα που υπάρχει υποψία ότι είχαν κρίση, αυτό το σωματικό σημάδι αυξάνει την πιθανότητα ότι αιτία ήταν επιληπτική κρίση.[50]
To ηλεκτροεγκεφαλογράφημα συνιστάται μόνο στα άτομα που πιθανόν να είχαν επιληπτική κρίση και μπορεί να βοηθήσει στον καθορισμό του τύπου της κρίσης ή του εμφανιζόμενου συνδρόμου. Στα παιδιά συνήθως χρειάζεται μόνο μετά από δεύτερη κρίση. Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποκλείσει τη διάγνωση και μπορεί να είναι εσφαλμένα θετική σε αυτούς που δεν έχουν την ασθένεια. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μπορεί να προτιμάται το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα κατά τον ύπνο, ή με στέρηση ύπνου.[51]
Διαγνωστική απεικόνιση με αξονική τομογραφία και μαγνητική τομογραφία συνιστάται μετά την πρώτη μη εμπύρετη κρίση για την ανίχνευση των δομικών προβλημάτων μέσα στον εγκέφαλο.[51] Η μαγνητική τομογραφία (MRI) είναι γενικά καλύτερη απεικονιστική εξέταση εκτός από την περίπτωση που υπάρχει υπόνοια ενδοκρανιακής αιμορραγίας.[4] Η απεικόνιση μπορεί να γίνει αργότερα για αυτούς που επιστρέφουν στους κανονικούς εαυτούς τους ενώ είναι στα επείγοντα.[4] Εάν ένα άτομο έχει προηγούμενη διάγνωση επιληψίας με προηγούμενη απεικόνιση , δεν απαιτείται συνήθως επανάληψη της απεικόνισης στις επόμενες κρίσεις.[51]
Στους ενήλικες, η εξέταση των ηλεκτρολυτών, η γλυκόζη του αίματος και τα επίπεδα του ασβεστίου είναι σημαντικό να αποκλειστούν ως αιτίες, όπως συμβαίνει και στο ηλεκτροκαρδιογράφημα.[51] Η οσφυική παρακέντρηση μπορεί να είναι χρήσιμη στη διάγνωση μόλυνσης του κεντρικού νευρικού συστήματος, αλλά δεν χρειάζεται συστηματικά.[4] Δεν απαιτούνται σε ενήλικες ή παιδιά επαναλαμβανόμενα αντιεπιληπτικά επίπεδα στο αίμα.[51] Για τα παιδιά μπορεί να απαιτούνται πρόσθετες εξετάσεις.[51]
Υψηλό επίπεδο προλακτίνης στο αίμα στα πρώτα 20 λεπτά μετά μια κρίση μπορεί να είναι χρήσιμα στην επιβεβαίωση επιληπτικής κρίσης, επειδή είναι αντίθετο από την ψυχογενή μη επιληπτική κρίση (psychogenic non-epileptic seizure).[52][53] Το επίπεδο της προλακτίνης του ορού είναι λιγότερο χρήσιμα για εντοπισμό μερικών κρίσεων.[54][53] Η προλακτίνη του ορού δεν ξεχωρίζει τις επιληπτικές κρίσεις από τη λιποθυμία.[55] Δεν συνιστάται ως τμήμα ρουτίνας της επιληπτικής διάγνωσης.[51]
Η διαφοροποίηση μιας επιληπτικής κρίσης από άλλες καταστάσεις όπως λιποθυμία μπορεί να είναι δύσκολη.[10] Άλλες πιθανές καταστάσεις που μπορεί να μιμούνται μια επιληπτική κρίση περιλαμβάνουν: ανώμαλη θέση σώματος, ψυχογενείς επιληπτικές κρίσεις, τέτανο, δυστονία (dystonia), κεφαλγίες ημικρανίας και δηλητηρίαση με στρυχνίνη.[10] Επιπλέον, 5% των ατόμων με θετική δοκιμασία ανάκλισης (tilt table test) μπορεί να έχουν δραστηριότητα παρόμοια με επιληπτική κρίση που οφείλεται σε εγκεφαλική υποξία (cerebral hypoxia).[56] Μπορεί να εμφανιστούν σπασμοί που οφείλονται σε ψυχολογικά άτια και αυτό είναι γνωστό ως ψυχογενής μη επιληπτική κρίση (psychogenic non-epileptic seizure). Οι μη επιληπτικές κρίσεις μπορεί επίσης να εμφανιστούν λόγω άλλων αιτίων.
Κάποια μέτρα έχουν δοκιμαστεί για να αποτραπούν οι επιληπτικές κρίσεις. Μετά από τραυματική εγκεφαλική βλάβη (traumatic brain injury) τα αντισπασμωδικά μειώνουν τον κίνδυνο των αρχικών επιληπτικών κρίσεων, αλλά όχι των ώριμων κρίσεων.[57]
Στα άτομα με ιστορικό εμπύρετων κρίσεων, δεν βρέθηκε να είναι αποτελεσματικά ως προς την πρόληψη φάρμακα (όπως αντιπυρετικά και αντισπασμωδικά). Κάποια, στην πραγματικότητα, μπορεί να προκαλέσουν ζημιά.[58]
Δεν υπάρχει σαφής απόδειξη ότι τα αντιεπιληπτικά φάρμακα είναι αποτελεσματικά ή αναποτελεσματικά στην αποτροπή κρίσεων μετά από κρανιοτομία (craniotomy),[59] ύστερα από υποσκληρίδιο αιμάτωμα,[60] μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο,[61][62] ή μετά από υπαραχνοειδή αιμορραγία,[63] και για άτομα με προηγούμενη επιληπτική κρίση και για άτομα χωρίς.
Δυνητικά οξέα ή επικίνδυνα αντικείμενα πρέπει να απομακρυνθούν από την περιοχή γύρω από το άτομο που αντιμετωπίζει μια κρίση, για να μην πληγωθεί το άτομο. Μετά την κρίση εάν το άτομο δεν έχει πλήρως τις αισθήσεις του και σε εγρήγορση, πρέπει να τοποθετηθεί σε θέση ανάνηψης (recovery position). Επιληπτική κρίση μεγαλύτερη από πέντε λεπτά, ή δύο ή περισσότερες κρίσεις που συμβαίνουν μέσα σε πέντε λεπτά είναι ιατρικώς επείγουσα, γνωστή ως επιληπτική κατάσταση.[17][64] Αντίθετα με τη συνηθισμένη παρανόηση οι παρευρισκόμενοι δεν θα πρέπει να προσπαθήσουν να βάλουν αντικείμενα στο στόμα του ατόμου που υφίσταται την κρίση, επειδή κάνοντάς το μπορεί να προκληθεί τραυματισμός στα δόντια και στα ούλα.[65]
Οι θεραπείες ατόμου με ενεργή επιληπτική κρίση ακολουθούν μια διαδοχή από αρχική απόκριση, μέσω θεραπειών πρώτης, δεύτερης και τρίτης γραμμής.[66] Η αρχική απόκριση περιλαμβάνει τη διασφάλιση ότι το άτομο προστατεύεται από δυνητικές ζημιές (όπως γειτονικά αντικείμενα) και διαχείριση της αναπνευστικής οδού, αναπνοής και κυκλοφορίας.[66] Η διαχείριση της αναπνευστικής οδού πρέπει να περιλαμβάνει την τοποθέτηση του ατόμου στα πλευρά του σε θέση ανάνηψης, για την αποτροπή πνιγμού.[66] Εάν δεν μπορούν να αναπνεύσουν, επειδή κάτι φράσσει την αναπνευστική οδό τους, μπορεί να απαιτούνται θεραπείες για τη διάνοιξη της αναπνευστικής οδού τους.[66]
Το φάρμακο πρώτης γραμμής για άτομο που υφίσταται κρίση είναι η βενζοδιαζεπίνη, με τους περισσότερους οδηγούς να συνιστούν λοραζεπάμη.[47][67] Εναλλακτικά αποτελούν η διαζεπάμη και η μιδαζολάμη. Η εν λόγω διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί εάν δεν υπάρχει αποτέλεσμα μετά από 10 λεπτά.[47] Εάν δεν υπάρχει αποτέλεσμα μετά από δύο δόσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθούν βαρβιτουρικά ή προποφόλη.[47] Οι βενζοδιαπεζίνες που δίνονται με μη ενδοφλέβια οδό φαίνεται να είναι καλύτερες από την ενδοφλέβια οδό, επειδή η ενδοφλέβια οδός παίρνει περισσότερο χρόνο για να υπάρχει αποτέλεσμα.[68]
Η θεραπεία δεύτερης γραμμής για ενήλικες είναι φαινυτοΐνη ή φωσφαινυτοΐνη και φαινοβαρβιτάλη για παιδιά.[69] Τα φάρμακα τρίτης γραμμής περιλαμβάνουν την φαινυτοΐνη για παιδιά και φαινοβαρβιτάλη για ενήλικες.[69]
Δεν συνιστώνται συνήθως συνεχώς αντιεπιληπτικά φάρμακα αμέσως μετά την πρώτη κρίση εκτός από αυτούς με δομική βλάβη στον εγκέφαλο.[47] Συνιστώνται συνήθως αφού έχει συμβεί μια δεύτερη επιληπτική κρίση.[47] Περίπου 70% των ατόμων μπορούν να αποκτήσουν πλήρη έλεγχο με συνεχή χρήση φαρμάκων.[35] Συνήθως, προτιμάται ένας τύπος αντισπασμωδικού. Μετά την πρώτη κρίση, αν και η άμεση θεραπεία με αντιεπιληπτικό φάρμακο μικραίνει την πιθανότητα επανεμφάνισης της κρίσης μέχρι πέντε έτη, δεν αλλάζει τον κίνδυνο θανάτου και υπάρχουν δυνητικές παρενέργειες.[70]
Σε επιληπτικές κρίσεις που σχετίζονται με τοξίνες, πρέπει να χρησιμοποιηθούν μέχρι δύο δόσεις βενζοδιαζεπίνες.[71] Εάν αυτό δεν είναι αποτελεσματικό συνιστάται πυριδοξίνη.[71] Η φαινυτοΐνη δεν πρέπει γενικά να χρησιμοποιείται.[71]
Υπάρχει έλλειψη αποδείξεων για προληπτικά αντιεπιληπτικά φάρμακα στη διαχείριση κρίσεων που σχετίζονται με θρόμβωση των εγκεφαλικών φλεβωδών κόλπων.[62]
Μπορεί να χρησιμοποιηθούν κράνη για προστασία του κεφαλιού κατά τη διάρκεια κρίσης. Μερικοί ισχυρίζονται ότι σκυλιά ανταπόκρισης επιληπτικών κρίσεων (seizure response dogs), μιας μορφής σκυλιών εξυπηρέτησης (service dog), μπορεί να προβλέψουν κρίσεις.[72] Τα στοιχεία για αυτό, όμως, είναι πολύ φτωχά.[72] Προς το παρόν, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να υποστηρίξουν τη χρήση κάνναβης για τη διαχείριση επιληπτικών κρίσεων, αν και αυτό είναι μια συνεχιζόμενη περιοχή έρευνας.[73][74] Υπάρχουν προσωρινά στοιχεία ότι η κετογονική δίαιτα (ketogenic diet) μπορεί να βοηθήσει αυτούς που έχουν επιληψία και είναι λογική για τα άτομα που δεν βελτιώνονται μετά από τις συνηθισμένες θεραπείες.[75]
Μετά την πρώτη επιληπτική κρίση, ο κίνδυνος περισσότερων επιληπτικών κρίσεων τα επόμενα δύο χρόνια είναι 40%–50%.[4] Καλύτεροι παράγοντες πρόβλεψης περισσοτέρων κρίσεων είναι προβληματικοί είτε από το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, είτε από την απεικόνιση του εγκεφάλου.[4] Στους ενήλικες, ένα άτομο μετά την πρώτη κρίση και στη συνέχεια με 6 μήνες χωρίς επιληπτική κρίση, έχει πιθανότητα μικρότερη από 20% για μια κρίση τον επόμενο έτος ανεξάρτητα από τη θεραπεία.[76] Μέχρι το 7% των επιληπτικών κρίσεων που εμφανίζονται στα επείγοντα είναι σε επιληπτική κατάσταση.[47] Στα άτομα με επιληπτική κατάσταση, η θνησιμότητα είναι μεταξύ 10% και 40%.[10] Τα άτομα που έχουν επιληπτική κρίση που είναι προκλητή (provoked) (συμβαίνει κοντά στον χρόνο οξέος εγκεφαλικού συμβάντος ή τοξικής έκθεσης) έχουν χαμηλό κίνδυνο επανεμφάνισης, αλλά έχουν υψηλότερο κίνδυνο θανάτου συγκριτικά με τα άτομα με επιληψία.[77]
Περίπου το 8-10% των ατόμων θα εμφανίσουν επιληπτική κρίση κατά τη διάρκεια της ζωής τους.[78] Στους ενήλικους, ο κίνδυνος επανεμφάνισης κρίσης μέσα σε πέντε έτη μετά από νέα εμφάνιση κρίσης είναι 35%· ο κίνδυνος αυξάνεται σε 75% για άτομα που είχαν δεύτερη επιληπτική κρίση.[78] Στα παιδιά, ο κίνδυνος επανεμφάνισης κρίσης μέσα σε πέντε έτη μετά από μοναδική απρόκλητη (unprovoked) κρίση είναι περίπου 50%· ο κίνδυνος αυξάνεται σε περίπου 80% μετά από δύο απρόκλητες κρίσεις.[79] Στις ΗΠΑ, εκτιμάται ότι το 2011, οι επιληπτικές κρίσεις κατέληξαν σε 1,6 εκατομμύρια επισκέψεις στα επείγοντα· περίπου 400.000 από αυτές τις επισκέψεις οφείλονται σε νεοεμφανιζόμενες περιπτώσεις επιληπτικών κρίσεων[78] Η ακριβής συχνότητα των επιληπτικών κρίσεων σε χώρες με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα είναι άγνωστη, όμως ξεπερνά μάλλον τη συχνότητα χωρών με μεγαλύτερα εισοδήματα.[80] Αυτό μπορεί να οφείλεται σε αυξημένους κινδύνους από κυκλοφοριακά ατυχήματα, τραυματισμούς κατά τη γέννηση, ελονοσία και άλλες παρασιτικές μολύνσεις.[80]
Οι επιληπτικές κρίσεις πρωτοπεριγράφηκαν σε ακκαδικό κείμενο 2000 π.Χ.[81] Πρώιμες αναφορές της επιληψίας έβλεπαν συχνά τις κρίσεις και τους σπασμούς ως έργο των “κακών πνευμάτων”.[82] Η αίσθηση της επιληψίας, όμως, άρχισε να αλλάζει την εποχή της αρχαιοελληνικής ιατρικής. Ο ίδιος ο όρος “επιληψία” είναι ελληνική λέξη, που παράγεται από το ρήμα “επιλαμβάνω”, που σημαίνει “κυριεύομαι ή ταλαιπωρώ”.[81] Αν και οι αρχαίοι Έλληνες αναφέρονταν στην επιληψία ως την “ιερή ασθένεια”, αυτή η αίσθηση ως “πνευματικής” ασθένειας αμφισβητήθηκε από τον Ιπποκράτη στην εργασία του “Περί της ιερής ασθένειας (On The Sacred Disease)”, όπου πρότεινε ότι πηγή της επιληψίας ήταν φυσικά αίτια και όχι υπερφυσικά.[82]
Η πρώιμη χειρουργική θεραπεία ήταν πρωτόγονη στην αρχαιοελληνική, ρωμαϊκή και αιγυπτιακή ιατρική.[83] Τον 19ο αιώνα εμφανίστηκε η άνοδος της στοχευμένης χειρουργικής για τη θεραπεία των επιληπτικών κρίσεων, ξεκινώντας το 1886 με τοπικές εκτομές που εκτελέστηκαν από τον Victor Horsley, έναν νευροχειρουργό στο Λονδίνο.[82] Μια άλλη πρόοδος ήταν η ανάπτυξη της διαδικασίας του Μόντρεαλ από τον Καναδό νευροχειρούργο Wilder Penfield, που χρησιμοποίησε ηλεκτρική διέγερση σε ασθενείς που είχαν τις αισθήσεις τους για να ταυτοποιήσει ακριβέστερα και να εκτμήσει τις επιληπτικές περιοχές του εγκεφάλου.[82]
Οι επιληπτικές κρίσεις καταλήγουν σε άμεσα οικονομικά κόστη περίπου ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων στις ΗΠΑ.[4] Στην Ευρώπη, οι οικονομικές επιπτώσεις ήταν περίπου 15,5 δισεκατομμύρια ευρώ το 2004.[11] Στην Ινδία, η επιληψία εκτιμάται ότι έχει οικονομικό κόστος US$1,7 δισεκατομμύρια ή 0,5% του GDP.[35] Αποτελούν περίπου το 1% των επισκέψεων στα επείγοντα (2% των επειγόντων για τα παιδιά) στις ΗΠΑ.[24]
Σε πολλές περιοχές στον κόσμο, απαιτείται πάροδος τουλάχιστον έξι μηνών από την τελευταία επιληπτική κρίση πριν να μπορέσουν τα άτομα να ξαναοδηγήσουν.[4]
Η επιστημονική εργασία στην πρόβλεψη των επιληπτικών κρίσεων ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970. Έχουν προταθεί πολλές τεχνικές και μέθοδοι, αλλά λείπουν αποδείξεις όσον αφορά τη χρησιμότητά τους .[84]
Δύο ελπιδοφόρες περιοχές περιλαμβάνουν τη γονιδιακή θεραπεία,[85] καθώς και την ανίχνευση και πρόβλεψη των επιληπτικών κρίσεων.[86]
Η γονιδιακή θεραπεία της επιληψίας έγκειται στην εφαρμογή φορέων που δίνουν τμήματα γενετικού υλικού σε περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην εμφάνιση επιληπτικών κρίσεων.[85]
Η πρόβλεψη επιληπτικών κρίσεων είναι ειδική περίπτωση της ανίχνευσης τους στην οποία τα ανεπτυγμένα συστήματα μπορούν να προειδοποιήσουν πριν την κλινική έναρξη των επιληπτικών κρίσεων.[84][86]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.