Thomas Iorwerth Ellis

Awdur Cymraeg, darlithydd a phrifathro o Gymru oedd Thomas Iorwerth Ellis a gyhoeddai wrth yr enw T. I. Ellis (19 Rhagfyr 1899 – 20 Ebrill 1970).

Thomas Iorwerth Ellis
Ganwyd	19 Rhagfyr 1899  Gwynedd
Bu farw	20 Ebrill 1970
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Coleg yr Iesu, Rhydychen Prifysgol Aberystwyth Ysgol Westminster
Galwedigaeth	cofiannydd, ysgolhaig clasurol
Swydd	llywydd corfforaeth
Cyflogwr	Prifysgol Abertawe Prifysgol Aberystwyth Prifysgol Cymru, Llanbedr Pont Steffan
Tad	Thomas Edward Ellis
Mam	Annie Jane Hughes Griffiths
Priod	Mari Ellis
Plant	Meg Elis
Gwobr/au	OBE

Ganwyd yn Llundain yn fab i'r gwleidydd adnabyddus Thomas Edward Ellis, AS Meirionnydd.

Cafodd yrfa hir ym myd addysg fel darlithydd yn y Clasuron ac fel prifathro ysgol sir y Fflint yn Y Rhyl. Bu'n ysgrifennydd Undeb Cymru Fydd (1941-1967). Gwasanaethodd hefyd am gyfnodau hir ar bywllgorau sefydliadau fel Prifysgol Cymru a Llyfrgell Genedlaethol Cymru.

Cyfranodd nifer o erthyglau ar bynciau llenyddol, diwylliannol a gwleidyddol i gylchgronau Cymreig a chwe chyfrol i'r gyfres boblogaidd Crwydro Cymru (Llyfrau'r Dryw). Cyhoeddodd hefyd gofiant i'w dad mewn dwy gyfrol a chasgliad o ysgrifau.

Bywyd personol

Priododd Mary Gwendoline Headley (Mari Ellis) yn Ebrill 1949 a cawsant ddau o blant - Margaret Ann (sef Meg Elis, ganwyd 1950) a Rolant (ganwyd 1953). Bu farw yn ei gartref yn Aberystwyth.

Ganwyd ei wraig Mari ar 21 Gorffennaf 1913 yn Dylife a roedd yn llyfrgellydd yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth. Ysgrifennodd mewn sawl cylchgrawn a cyhoeddodd tri nofel. Cefnogodd waith ei gŵr gyda Undeb Cymru Fydd ac yn dilyn ei farwolaeth, golygodd nifer o'i lyfrau ar gyfer eu cyhoeddi. Bu farw hithau yn yn Aberystwyth ar 25 Ionawr 2015.^[1]

Llyfryddiaeth

Cyfres Crwydro Cymru

• Crwydro Ceredigion
• Crwydro Maldwyn
• Crwydro Meirionnydd
• Crwydro Mynwy
• Crwydro Sir y Fflint

Eraill

• The Development of Higher Education in Wales (1935)
• Cofiant T. E. Ellis (1944, 1948)
• Ym Mêr fy Esgyrn (1955). Ysgrifau.
• Dilyn Llwybrau (1967). Ysgrifau
• Life of Ellis Jones Griffith (1969)