Agwedd gyfriniol o Islam yw Swffïaeth neu taṣawwuf (Arabeg: تصوّف) sy'n canolbwyntio ar ysbrydolrwydd Islamaidd, defodaeth, asgetigiaeth ac esoterigiaeth.[1][2][3][4][5] Gelwir dilynwr y traddodiad hwn yn ṣūfī (صُوفِيّ). Gelwir Swffïaeth yn aml yn enwad Islamaidd, ond mae'n gywirach i'w disgrifio fel dimensiwn neu agwedd o'r crefydd.[6]
 Beddrod Abdul Qadir Gilani, Baghdad, Irac | |
| Enghraifft o'r canlynol | mudiad crefyddol, way of life, ffordd o fyw  |
|---|---|
| Math | obedience in Islam, Islamic activity |
| Crëwr | God in Islam |
| Deunydd | Noor |
| Rhan o | worship in Islam |
| Iaith | Dwyieithrwydd, ieithoedd lluosog |
| Cysylltir gyda | rahma, love for God in Islam |
| Genre | Istiqama |
| Cyfres | Suluk |
| Rhagflaenwyd gan | Taklif |
| Olynwyd gan | wasil |
| Lleoliad | Y Byd Mwslemaidd, ledled y byd, world |
| Prif bwnc | dhikr, Dua, Sabr |
| Yn cynnwys | Wird, Warid, ḥāl, maqam, Lataif-e-sitta |
| Pennaeth y sefydliad | Shaykh, murshid, Muqaddam |
| Gweithredwr | Ḥizb Allāh, Sufi |
| Sylfaenydd | Muhammad |
| Enw brodorol | التَّصَوُّفُ |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Fe'i diffiniwyd fel "cyfriniaeth Islamaidd",[7][8] "mynegiant cyfriniol o'r ffydd Islamaidd", "dimensiwn mewnol Islam",[9][10] "ffenomen o gyfriniaeth o fewn Islam",[11] y "prif amlygiad a'r crisialu pwysicaf a mwyaf canolog" o arferion cyfriniol yn Islam,[12] a "mewnoli a dwysáu ffydd ac arferion Islamaidd".[13]
Cyfeirir at Ymarferwyr Swffïaeth fel "Swffisiaid" (o صُوفِيّ , ṣūfīy), ac yn hanesyddol roedd yn perthyn i "urdd" a elwir yn tariqa (lluosog: ṭuruq) - cynulleidfaoedd wedi'u ffurfio o amgylch wali meistr mawr a fyddai'r olaf mewn cadwyn o athrawon olynol a allant olrhain eu llinach hyd at Muhammad.
Mae athrawiaethau a sefydliadau Swffïaeth yn ategu fframwaith sylfaenol arferion Islam. Er bod Swffïaeth yn cadw at y gyfraith Islamaidd yn llym ac yn perthyn i wahanol ysgolion cyfreitheg a diwinyddiaeth Islamaidd, maent wedi'u huno gan eu gwrthwynebiad i gyfreithlondeb sych. Mae ffocws pwysig addoliad y Swffiaid yn cynnwys dhikr, yr arfer o gofio Duw.[14]
Daeth Swffïaeth i'r amlwg yn gynnar yn hanes Islam, yn rhannol fel adwaith yn erbyn bydolrwydd Califfiaeth Umayyad cynnar (661–750),[15] a chwaraeodd Swffïaeth ran bwysig yn hanes Islam trwy eu gweithgareddau cenhadol ac addysgol.
Er gwaethaf dirywiad cymharol Swffïaeth yn y cyfnod modern, mae wedi parhau i chwarae rhan bwysig yn y byd Islamaidd, ac mae hefyd wedi dylanwadu ar wahanol fathau o ysbrydolrwydd yn y Gorllewin.[16][17]
Diffiniadau
Mae'r gair Arabeg tasawwuf (yn llythrennol: bod neu ddod yn Swffi), a gyfieithir yn gyffredinol i'r Gymraeg fel 'Swffïaeth', yn cael ei ddiffinio'n gyffredin gan awduron y Gorllewin fel 'cyfriniaeth Islamaidd'. Mae'r term Arabeg sufi wedi cael ei ddefnyddio mewn llenyddiaeth Islamaidd gydag ystod eang o ystyron, gan gefnogwyr a gwrthwynebwyr Swffïaeth.[18] Roedd testunau Clasurol Swffïaeth, a bwysleisiodd ddysgeidiaeth ac arferion penodol y Corân a'r sunnah (dysgeidiaeth ac arferion enghreifftiol y proffwyd Islamaidd Muhammad), yn rhoi diffiniadau o tasawwuf a ddisgrifiodd nodau moesol ac ysbrydol ac a oedd yn gweithredu fel offer add. . Yn lle hynny, defnyddiwyd llawer o dermau eraill a oedd yn disgrifio rhinweddau a rolau ysbrydl mewn cyd-destunau mwy ymarfero. [18]
Mae rhai ysgolheigion modern wedi defnyddio diffiniadau eraill o Swffïaeth, megis "dwysáu ffydd ac ymarfer Islamaidd" a "phroses o wireddu delfrydau moesegol ac ysbrydol".
Cyflwynwyd y term Swffïaeth (Sufism) yn wreiddiol i ieithoedd Ewropeaidd yn y 18g gan ysgolheigion Dwyreiniol, a oedd yn ei weld yn bennaf fel athrawiaeth ddeallusol a thraddodiad llenyddol a oedd yn groes i'r hyn a welent fel undduwiaeth Islam. Mewn defnydd ysgolheigaidd modern mae'r term yn disgrifio ystod eang o ffenomenau cymdeithasol, diwylliannol, gwleidyddol a chrefyddol sy'n gysylltiedig â Swffïaeth.
Geirdarddiad
Ymddengys mai ystyr gwreiddiol sufi oedd "un sy'n gwisgo gwlân (ṣūf)", ac mae'r Gwyddoniadur Islam yn diystyru rhagdybiaethau etymolegol eraill. Yn draddodiadol, cysylltid dillad gwlân ag asgetigau a chyfrinwyr. Gwrthododd Al-Qushayri ac Ibn Khaldun bob posibilrwydd heblaw ṣūf ar sail ieithyddol.
Gellir cymharu hyn gyda'r enwau 'y Brodyr Duon' a'r 'Brodyr Llwydion', sef mynachod yng Nghymru a gwledydd eraill a elwid ar ôl lliw'r gwlân a wisgant.
Mae esboniad arall yn olrhain yr enw i'r gair ṣafā (صفاء), sydd yn Arabeg yn golygu "purdeb". Cyfunwyd y ddau esboniad gan y Sufi al-Rudhabari (m. 322 AH), a ddywedodd, " Y Swffi yw yr hwn sy'n gwisgo gwlan ar ben purdeb."[19][20]
Llyfryddiaeth
- Babou, Cheikh Anta (2007). "Sufism and Religious Brotherhoods in Senegal". The International Journal of African Historical Studies 40 (1): 184.
- Chittick, William (2007). Sufism: A Beginner's Guide. Oneworld Publications. ISBN 978-1-78074-052-2.
- Chodkiewicz, Michel (1995). The Spiritual Writings of Amir ʿAbd al-Kader. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-2446-9.
- Chopra, R.M. (2016). SUFISM (Origin, Growth, Eclipse, Resurgence). New Delhi: Anuradha Prakashan. ISBN 978-93-85083-52-5.
- Ernst, Carl W. (2010). "Muḥammad as the Pole of Existence". In Brockopp, Jonathan E. (gol.). The Cambridge Companion to Muhammad. Cambridge University Press. tt. 123–138. ISBN 9781139828383.
- Fitzpatrick, Coeli; Walker, Hani (2014). Muhammad in History, Thought, and Culture. ABC-Clio. ISBN 978-1-61069-177-2.
- Gamard, Ibrahim (2004). Rumi and Islam: Selections from His Stories, Poems, and Discourses, Annotated & Explained. SkyLight Paths Publishing. ISBN 978-1-59473-002-3.
- Glassé, Cyril (2008). The New Encyclopedia of Islam. Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-0-7425-6296-7.
- Guénon, René (2001). Insights Into Islamic Esoterism and Taoism. Sophia Perennis. ISBN 978-0-900588-43-3.
- Mbacké, Khadim; Hunwick, John O. (2005). Sufism and Religious Brotherhoods in Senegal. Markus Wiener Publishers. ISBN 978-1-55876-342-5.
- Rahimi, Sadeq (September 2007). "Intimate Exteriority: Sufi Space as Sanctuary for Injured Subjectivities in Turkey". Journal of Religion and Health (Springer) 46 (3): 409–421. doi:10.1007/s10943-006-9073-2. JSTOR 27513026. https://archive.org/details/sim_journal-of-religion-and-health_2007-09_46_3/page/409.
- Schimmel, Annemarie (2013). Mystical Dimension of Islam. Noura Books. ISBN 978-979-433-797-4.
- Schmidle, Nicholas (December 2008). "Pakistan's Sufis Preach Faith and Ecstasy". Smithsonian Magazine. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2009-01-22.
- Sells, Michael (1996). Early Islamic Mysticism: Sufi, Qurʼan, Miraj, Poetic and Theological Writings. Paulist Press. ISBN 978-0-8091-3619-3.
- Shah, Idries (1964–2014). The Sufis. ISF Publishing. ISBN 978-1784790035.
- Shah, Idries (1970). The Way of the Sufi. E.P. Dutton.
- Zarrabi-Zadeh, Saeed (2016). Practical Mysticism in Islam and Christianity: A Comparative Study of Jalal al-Din Rumi and Meister Eckhart. Routledge Sufi Series. Routledge. ISBN 978-1-13-810012-1.
Cyfeiriadau
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
