Neogen

Cyfnod a system ddaearegol ydy Neogen (Saesneg: Neogene) a grewyd gan Comisiwn Rhyngwladol ar Stratograffeg (a dalfyrir i ICS) ar linell amser daearegol. Mae'r system hon (y Neogen) yn cychwyn 23.03 ± 0.05 miliwn o flynyddoedd yn ôl ac yn dod i ben tua 2.588 miliwn o flynyddoedd yn ôl. Hwn ydy'r ail gyfnod yn yr Era Cenosoic (Cenozoic Era), mae'n dod ar ôl y cyfnod Paleogenaidd. Daw'r cyfnod chwarteraidd ar ei ôl yntau yn ei dro.

System	Cyfres	Oes	Oes (Ma)
Cwaternaidd	Pleistosenaidd	Gelasaidd	ifancach
Neogenaidd	Plïosenaidd	Piacensaidd	2.588–3.600
		Sancleaidd	3.600–5.332
	Mïosenaidd	Mesinaidd	5.332–7.246
		Tortonaidd	7.246–11.608
		Serravallaidd	11.608–13.65
		Langhianaidd	13.65–15.97
		Bwrdigalaidd	15.97–20.43
		Acwitanaidd	20.43–23.03
Paleogenaidd	Oligosenaidd	Cataidd	hynach
Israniadau'r Cyfnod Neogen, yn ôl IUGS, fel a gaed yng Ngorffennaf 2009.

Mae'n cael ei rannu'n ddau israniad a elwir yn epoc: y Mïosen a'r Plïosen.

Mae'r Neogen yn rhychwantu 20 miliwn o flynyddoedd, a yn y cyfnod hwn gwelwyd mamaliaid ac adar yn parhau i esblygu i'r ffurfiau modern, fwy neu lai. Gwelwyd hefyd darddiad yr Hominidae cynnar yn Affrica, a esblygodd ymhen hir a hwyr yn Homo sapiens (neu fod dynol).

Cyfnod Neogen 23.03–2.588 miliwn o flynyddoedd yn ôl PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Cyfartaledd O2 yn yr atmosffêr	ca. 21.5 Cyfaint %[1] (108 % o lefel a geir heddiw)
Cyfartaledd CO2 yn yr atmosffêr	ca. 280 rhan / miliwn[2] (1 wedi'i luosi gyda'r lefel fodern (cyn-ddiwydiannol))
Cyfartaledd tymheredd yr wyneb	ca. 14 °C[3] (0 °C uwch na'r lefel heddiw)

Cyfeiriadau

1. Image:Sauerstoffgehalt-1000mj.svg
2. Image:Phanerozoic Carbon Dioxide.png
3. Image:All palaeotemps.png