Mynydd Llangatwg

Mae Mynydd Llangatwg yn un o fynyddoedd y Mynydd Du, rhwng Llanymddyfri a Threfynwy; cyfeiriad grid SO202144 ac o fewn ffiniau Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog. Uchder cymharol, neu 'amlygrwydd' y copa (a elwir yn 'Twr Pen-cyrn') yw 498 metr: dyma'r uchder mae'r copa'n codi uwchlaw'r mynydd agosaf. I'r gogledd, yn nyffryn Afon Wysg ceir pentref Llangatwg, a roddodd ei enw i'r mynydd, pentref a enwys ar ôl Sant Catwg, a elwir hefyd yn Catwg Ddoeth. Ymhlith y mapiau ar gyfer y lleoliad hwn mae Landranger 161 ac Explorer 13S.

Mynydd Llangatwg

Yr olygfa tua'r de-ddwyrain, ar draws gwastadedd Mynydd Llanagatwg, o gopa Hen Dŷ Aderyn.
Math	copa, bryn
Daearyddiaeth
Sir	Powys
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	1,680.8 ha
Uwch y môr	528.9 metr
Cyfesurynnau	51.8236°N 3.1667°W
Cod OS	SO202144
Manylion
Amlygrwydd	29.3 metr
Rhiant gopa	Cefn yr Ystrad
Cadwyn fynydd	Mynydd Du
Statws treftadaeth	Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig
Manylion
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Dewey yw Mynydd Llangatwg. Dosberthir copaon Cymru, a gweddill gwledydd Prydain, yn rhestri arbennig yn ôl uchder ac yn ôl amlygrwydd y copa. Mae sawl cymdeithas yn mesur, gwiro a chasglu'r rhestri hyn a dônt ynghŷd ar wefan “Database of British and Irish hills”.^[1] Uchder y copa o lefel y môr ydy 529 metr (1736 tr). Cafodd yr uchder ei fesur a'i gadarnhau ar 10 Mawrth 2007.

Hen waith cloddio ger Pen Cyrn.

Llwyfandir, neui wastatir yw'r mynydd, gyda dau brif gopa: y naill, sef Hen Dŷ Aderyn (yn y gorllewin), yn 530 metr ar gyfeiriad gris OS SO171157, a'r llall, sef Twr Pen-cyrn (yn y dwyrain), yn 529 m, lle ceir piler triongli (trig-point). Ceir pwll bychan o ddŵr o'r enw Pwll Gwy-rhoc ar ochr gogleddol y gwastadedd, a phwll ychydig yn llai tua dau gant metr i ffwrdd tua'r gorllewin. I'r gorllewin, dros y B4560, mae'r mynydd yn uno gyda Mynydd Llangynidr.

Mae creigiau'r mynydd yn perthyn i'r gorgyfnod Paleosöig.

Gweler hefyd

• Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu
• Rhestr mynyddoedd Cymru
• Rhestr o gopaon Cymru
• Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000'

Dolennau allanol

• Clwb Mynydda Cymru
• Lleoliad ar wefan Streetmap Archifwyd 2016-03-06 yn y Peiriant Wayback
• Lleoliad ar wefan Get-a-map^{[dolen farw]}

Cyfeiriadau

1. “Database of British and Irish hills”